Ναυμαχία του Μίντγουεϊ

Η ναυμαχία του Μίντγουεϊ, διεθνώς Μάχη του Μίντγουεϊ (Battle of Midway) υπήρξε μια από τις πιο φημισμένες συγκρούσεις του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου στον Ειρηνικό. Η ναυμαχία έλαβε το όνομά της από την ατόλη Μίντγουεϊ (νήσος σε απόσταση περίπου 2.000 χλμ. ΒΔ των νήσων Χαβάη), που αποτέλεσε το θέατρο των εν λόγω επιχειρήσεων μεταξύ αμερικανικού και ιαπωνικού στόλου. Έλαβε χώρα κάπου έξι μήνες μετά την καταστροφή στο Περλ Χάρμπορ, μεταξύ 4 και 7 Ιουνίου 1942 και θεωρείται σημείο στροφής της μέχρι τότε ακατάσχετα νικηφόρας πορείας των Ιαπώνων στον Ειρηνικό. Αρκετοί ιστορικοί τη χαρακτήρισαν το «Ελ Αλαμέιν» του Ειρηνικού, αλλά κάπου 50 χρόνια αργότερα άλλοι μελετητές τη θεώρησαν «ανέλπιστη νίκη», η οποία ωστόσο για πρώτη φορά έδρασε ως ισχυρό αντίβαρο στην εξαιρετικά μειονεκτική θέση των ΗΠΑ από την αρχή του πολέμου έναντι της Ιαπωνίας.

Ναυμαχία του Μίντγουεϊ
Μέρος του θεάτρου του Ειρηνικού του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου
Βομβαρδιστικά κάθετης εφόρμησης Douglas SBD-3 Dauntless του Αμερικανικού Ναυτικού επιτίθενται κατά του φλεγόμενου Μικούμα για τρίτη φορά
Χρονολογία	4 - 7 Ιουνίου 1942
Τόπος	Ατόλη Μίντγουεϊ
Έκβαση	Νίκη των Αμερικανών
Αντιμαχόμενοι
Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής Ιαπωνική Αυτοκρατορία
Ηγετικά πρόσωπα
Τσέστερ Νίμιτς Φρανκ Φλέτσερ Ρέιμοντ Σπρούανς Ιζορόκου Γιαμαμότο Κόντο Νομπουκάτε Τσουίτσι Ναγκούμο Ταμόν Γιαμαγκούτσι † Ριουσάκου Γιαναγκιμότο †
Δυνάμεις
3 Αεροπλανοφόρα, 7 βαριά καταδρομικά, 1 ελαφρύ καταδρομικό, 15 αντιτορπιλικά, 233 αεροσκάφη (από τα αεροπλανοφόρα), 127 αεροσκάφη (από επίγειες βάσεις) 16 υποβρύχια 4 Αεροπλανοφόρα, 2 θωρηκτά, 2 βαριά καταδρομικά, 1 ελαφρύ καταδρομικό 12 αντιτορπιλικά 248 αεροσκάφη (από τα αεροπλανοφόρα), 16 Υδροπλάνα Δεν μετείχαν στη μάχη: 2 ελαφρά αεροπλανοφόρα, 5 θωρηκτά, 4 βαριά καταδρομικά 2 ελαφριά καταδρομικά ~35 πλοία υποστήριξης
Απώλειες
1 αεροπλανοφόρο βυθίστηκε, 1 αντιτορπιλικό βυθίστηκε, 98-150 αεροσκάφη καταστράφηκαν , 307 νεκροί 3 αιχμάλωτοι 4 αεροπλανοφόρα βυθίστηκαν, 1 βαρύ καταδρομικό βυθίστηκε, 1 βαρύ καταδρομικό βαριές ζημιές 248 αεροσκάφη από τα αεροπλανοφόρα καταστράφηκαν, 3,057 νεκροί 37 αιχμάλωτοι

Το πραγματικό σημείο καμπής στον Ειρηνικό υπήρξε 5 μήνες αργότερα στην αεροναυμαχία της Σάντα Κρουζ (25-27 Οκτωβρίου 1942) όπου, αν και το αποτέλεσμα μπορεί να κριθεί ισόπαλο, εντούτοις οι Ιάπωνες εγκατέλειψαν για πάντα την κατακτητική τους οδό μετά από διπλή ήττα (Σάντα Κρουζ στη θάλασσα και Γκουανταλκανάλ στην ξηρά) οπότε και αυτοπεριορίστηκαν έκτοτε στη διατήρηση μιας αμυντικής ζώνης στα μητροπολιτικά τους ύδατα, χωρίς ποτέ πια να μπορέσουν να επεκταθούν περισσότερο.

Πολιτικό παρασκήνιο

Και στα δύο στρατόπεδα εκείνο που λειτούργησε ως βαθύτερος και πλέον αποφασιστικός παράγοντας στην πρόκληση της αναμέτρησης και την τοποθέτηση των αντίπαλων δυνάμεων ήταν περισσότερο ο πολιτικός και λιγότερο ο στρατηγικός.

Η αμερικανική πλευρά

Ο πρόεδρος Φράγκλίνος Ρούζβελτ είχε κερδίσει τις εκλογές επαναλαμβάνοντας το σύνθημα ότι δεν θα άφηνε τα παιδιά της Αμερικής να πεθάνουν ξανά στα πεδία μαχών της Ευρώπης. Αλλά καθώς η Αγγλία βρισκόταν απομονωμένη να συνεχίζει τον πόλεμο μόνη ενάντια στον Χίτλερ, για λόγους οικονομικούς και πολιτικούς άρχισε να τη βοηθά, στην αρχή κρυφά κι αργότερα ολοφάνερα, πράγμα μάλιστα που οδήγησε και σε συγκρούσεις μεταξύ γερμανικών υποβρυχίων και αμερικανικών αντιτορπιλικών με βυθίσεις και από τα δύο μέρη, προτού οι ΗΠΑ εμπλακούν επίσημα στον πόλεμο. Παράλληλα, εθελοντές Αμερικανοί πιλότοι (μοίρα «Οι Ιπτάμενοι Τίγρεις»), οι περισσότερο απ την τακτική αεροπορία των ΗΠΑ και με αμερικανικό υλικό, ήδη πολεμούσαν στην Κίνα εναντίον των Ιαπώνων, ενώ ένα άλλο σμήνος εθελοντών («Οι Αετοί»), κυρίως Αμερικανών, πολεμούσε υπό τη RAF εναντίον της Γερμανίας. Αμέσως δε μετά την επίθεση της Γερμανίας εναντίον της Ρωσίας επεξέτεινε την πολιτική του Νόμου Εκμισθώσεως και Δανεισμού (Lend - Lease Act) για πολεμική βοήθεια ακόμα και στη Ρωσία και όλα αυτά ενόσω δεν ήταν εμπόλεμη η χώρα του.

Η εκλογή του Ρούζβελτ φαίνεται να ήταν προϊόν μάλλον της πολιτικής του Νιου Ντιλ (New Deal), ενός μεγάλου πολιτικού σχεδίου εξόδου από τη βαθιά οικονομική κρίση του 1929, που μάστισε με βαριά ανεργία την εργατική τάξη της χώρας σχεδόν επί μια δεκαετία, την πρόκληση της οποίας είχαν χρεωθεί οι κομματικοί του αντίπαλοι, οι ρεπουμπλικάνοι. Τη στιγμή εκείνη ο αντίπαλος τύπος του Ρούζβελτ εστίαζε την επίθεση του αποκλειστικά στα αντιπολεμικά συνθήματα, κατηγορώντας τον Ρούζβελτ ότι είχε ξεγελάσει τον λαό όταν υπόσχονταν ότι θα κρατηθεί μακριά απ τον πόλεμο, ενώ ουσιαστικά είχε πάρει το μέρος των αντιπάλων του Άξονα. Μετά την επίθεση στο Περλ Χάρμπορ οι ρεπουμπλικάνοι τον κατηγόρησαν αμέσως ότι αποδείχτηκε ανέτοιμος και ελλιπής για τις ανάγκες ενός πολέμου για τον οποίον έφερε μάλιστα και μέρος της ευθύνης. Η αλήθεια είναι ότι η οικονομική κρίση είχε αναγκάσει τον Ρούζβελτ σε σημαντικές περικοπές αμυντικών κονδυλίων στα μέσα της περιόδου του 1930 με αποτέλεσμα το αμερικανικό υλικό να υστερεί σαφέστατα του ιαπωνικού σε τεχνολογία. Αλλά η ανετοιμότητα για το Περλ Χάρμπορ δεν φαίνεται να ήταν αποτέλεσμα έλλειψης πληροφοριών, όσο αποτέλεσμα της διστακτικότητας του Αμερικανού προέδρου να αποφύγει απολύτως την κατηγορία ότι αυτός πρώτος έδωσε το επιθετικό χτύπημα. Ακολούθησε μια εξεταστική επιτροπή του Περλ με εντολή του, η οποία το 1942 επέρριψε όλες τις ευθύνες στους αρχηγούς των στρατιωτικών και ναυτικών δυνάμεων για πλημμελή άσκηση καθήκοντος, που κατέληξε σε ποινές και αποστρατεία, χωρίς ποτέ όμως να αναφέρει με ακρίβεια τις συγκεκριμένες διαταγές που οι αξιωματικοί δεν ακολούθησαν και, παράξενο, χωρίς να τους περάσει από στρατοδικείο: τους υποβίβασε απλά κατά ένα βαθμό και τους αποστράτευσε.

Ναύαρχος Τσέστερ Νίμιτς. Φωτ. του 1945

Ήταν αναμφίβολα μια κίνηση του Ρούζβελτ για να αποσείσει από πάνω του τις νέες επιθέσεις των Ρεπουμπλικάνων ότι απέτυχε στον τομέα της άμυνας του έθνους του. Το σημείο αυτό πέρασε απαρατήρητο για την πλειοψηφία του λαού που έτρεχε τώρα εθελοντικά να στρατευθεί αυθόρμητα κατά της Ιαπωνίας, αλλά δεν ξέφυγε της προσοχής των ανώτατων αξιωματικών ειδικά του ναυτικού που σχεδόν έδειξαν αμέσως την έχθρα τους στον πρόεδρό τους. Τα αισθήματά τους μάλιστα ήταν τόσο φανερά, που ο Ρούζβελτ προσπέρασε 27 ανώτατους αξιωματικούς στην επετηρίδα για να αναθέσει τελικά τη διοίκηση του Ειρηνικού στον ναύαρχο Τσέστερ Νίμιτς. Ο Νίμιτς ως άτομο ήταν ολιγόλογος και έδειχνε μέτριος χαρακτήρας εξωτερικά, αλλά όπως αργότερα αποδείχτηκε, εξέταζε πολύ αναλυτικά τα πράγματα.

Όταν ήρθε όμως ο Ιούνιος του 1942 και παρά την απώθηση των Ιαπώνων στην αεροναυμαχία στη Θάλασσα των Κοραλλίων, στις Φιλιππίνες 75.000 Αμερικανοί στρατιώτες παραδίδονται στον εχθρό, αβοήθητοι από το ναυτικό τους που, κατά τα επιτελικά σχέδια, θα ερχόταν να τους σώσει. Εκείνη τη στιγμή μέχρι και ο ίδιος ο Ρούζβελτ έγινε εξαιρετικά σκεπτικός βλέποντας και πάλι τη δημόσια εικόνα του να υποφέρει. Για τον Νίμιτς το ερώτημα ήταν ποια θα είναι η επόμενη κίνηση της Ιαπωνίας, μπροστά στην οποία παρουσιάζεται να εμφανίζει μεγάλο μειονέκτημα τόσο σε αριθμό δυνάμεων όσο και έκτασης χώρου στον οποίο οι Ιάπωνες έχουν το πλεονέκτημα να κινούνται με απόλυτη πρωτοβουλία. Την ίδια εποχή άρθρα από τον πανικόβλητο Τύπο μιλούν για εμφάνιση εχθρικών υποβρυχίων στην Καλιφόρνια και πιθανότητα ιαπωνικής απόβασης η οποία, υποστήριζαν, θα μπορούσε να φτάσει ανεμπόδιστη ως το Σικάγο. Οι ρεπουμπλικάνοι και πάλι εκμεταλλευόμενοι το χαμηλό ηθικό του λαού, κατηγόρησαν τον Ρούζβελτ ως ανίκανο να ανταποδώσει τα χτυπήματα και ακατάλληλο για την άμυνα του έθνους, μερικοί μάλιστα από αυτούς τόλμησαν να συζητήσουν και κίνηση καταψήφισης της κυβέρνησης εν μέσω πολέμου.

Ήταν μια στιγμή που ο Αμερικανός πρόεδρος ένοιωσε την απειλή εναντίον του ισχυρή όσο ποτέ και για λόγους πολιτικού κι εθνικού γοήτρου ζήτησε απ το επιτελείο του να προτείνει άμεσο σχέδιο αντεπίθεσης, ουσιαστικά μια χειρονομία, κάτι σαν τον περιορισμένο βομβαρδισμό του ιαπωνικού μητροπολιτικού εδάφους και γιατί όχι του ίδιου του Τόκιο. Οι επιτελικοί απέρριψαν ως άνευ νοήματος την επιχείρηση, η οποία κανένα σοβαρό στρατηγικό αποτέλεσμα δεν θα είχε για τον πόλεμο, αλλά η επιμονή του προέδρου ήταν τόσο ισχυρή που τελικά προκάλεσε την εθελοντική πρωτοβουλία ενός αξιωματικού των υποβρυχίων (πλοίαρχος Φράνσις Λω) που τη συνέλαβε και ενός πραγματικά πρωτοποριακού και τολμηρού αξιωματικού της στρατιωτικής αεροπορίας, του Τζέιμς Ντούλιτλ που την έφερε σε πέρας (18 Απριλίου 1942). Το Τόκιο δέχτηκε την επίθεση ενός σμήνους μέσων βομβαρδιστικών B-25 και μερικές σποραδικές βόμβες σε ορισμένα σημεία της πόλης χωρίς φυσικά να προκαλέσουν την οποιαδήποτε αξιόλογη καταστροφή. Οι Αμερικανοί επιτελικοί είχαν επαγγελματικά δίκιο, αλλά τους διέφυγε ο απρόβλεπτος πολιτικός απόηχος στην άλλη πλευρά. Κι ήταν αυτό ακριβώς που προκάλεσε τη ναυμαχία στη Μίντγουεϊ.

Η Ιαπωνική πλευρά

Ναύαρχος Ιζορόκου Γιαμαμότο

Η πραγματική κυβέρνηση στην Ιαπωνία ήταν ήδη, από τα μέσα της δεκαετίας του 30, μια στρατιωτική χούντα η οποία υποστηρίχτηκε από τους βιομηχάνους που συνδύαζαν την ανάπτυξη της χώρας με την απουσία πρώτων υλών στο έδαφός της. Ο αυτοκράτορας Χιροχίτο, ο οποίος είχε δει μέχρι πρώην υπουργούς του να δολοφονούνται από τους στρατιωτικούς και στην επιφάνεια προβάλλονταν ως το σύμβολο της χώρας, ήταν από καιρό αιχμάλωτος του στρατιωτικού καθεστώτος. Οι σχετικά εύκολες κατακτήσεις στη γεμάτη μέταλλα Μαντζουρία και η προφανώς εύκολη επέκταση στις άλλες γειτονικές χώρες που είχαν όλα όσα έλειπαν από την Ιαπωνική οικονομία, έκαναν το στρατιωτικό κατεστημένο να γεμίσει απέραντη αισιοδοξία πιστεύοντας ότι η απόλυτη απόφαση για την οποιαδήποτε αυτοθυσία και η σιδερένια υπακοή αρκούσε για την κατάκτηση των οποιονδήποτε στόχων. Ήδη απο το 1936 η ζωτική οικονομικοστρατηγική ζώνη του Ειρηνικού είχε οριοθετηθεί και περιελάμβανε την περιοχή από τη Σιγκαπούρη και την Ινδονησία (όπου αφθονούσε το πετρέλαιο) ως τη Χαβάη, τις Αλεούτιες Νήσους (δυτικά από την Αλάσκα) και νότια ως τις Νήσους του Σολομώντος και την Αυστραλία – σχεδόν το 70% του Ειρηνικού. Με απόλυτη επίγνωση ότι ο κύριος αντίπαλος εκεί θα ήταν η Μ. Βρετανία και οι ΗΠΑ, ζήτησαν απ τον αρχηγό του επιτελείου Ναύαρχο Ιζορόκου Γιαμαμότο να εκπονήσει σχέδιο εξουδετέρωσης του αντίπαλου στόλου ώστε να μεταφερθούν τα αποβατικά τους στρατεύματα χωρίς εμπόδιο στα μέρη των νέων κατακτήσεων. Αλλά το 1941 που η Αγγλία αγωνίζονταν να επιζήσει κι έδωσε όλη της την προτεραιότητα στην Ευρώπη, θεώρησαν ότι ο πρώτος αντίπαλος πρακτικά είχε διαγραφεί. Ωστόσο ο Ρούζβελτ είχε μεταφέρει τον στόλο του απ το Σαν Ντιέγκο στη Χαβάη για να επισημάνει τη θέλησή του στο να αντισταθεί σε μελλοντική επέκταση της Ιαπωνίας αλλά έτσι προσέφερε ολοκάθαρα και τον στόχο, στον Γιαμαμότο. Τότε ο Ιάπωνας ναύαρχος αποφάσισε ότι η εξάλειψη της απειλής από τις ΗΠΑ ήταν συνώνυμη με την καταστροφή του στόλου τους στη Χαβάη. Ο Γιαμαμότο με την επίθεση στο Περλ Χάρμπορ είχε την ελπίδα ότι μια αδύναμη Αμερική στον Ειρηνικό, ανίκανη να πλήξει την Ιαπωνία, θα προτιμούσε να εμπλακεί σε κύκλο συνομιλιών και στο διάστημα αυτό ο Ιαπωνικός στρατός θα ήταν ανεμπόδιστος στις κατακτήσεις του. Με τον τρόπο αυτό υποσχέθηκε ότι η ζώνη προστασίας του μητροπολιτικού εδάφους θα κρατιόταν ανέπαφη. Αλλά η επίθεση του Ντούλιτλ στο Τόκιο έμελλε να ανατρέψει άρδην αυτήν την υπόθεση.

Ο Γιαμαμότο πανικόβλητος από την ικανότητα κάποιων, έστω πολύ λίγων, βομβαρδιστικών να τον πλήξουν στην πατρίδα του, κατάλαβε ότι υπήρχαν λόγοι που απέρριπταν το άτρωτο της ζώνης γύρω από την Ιαπωνία. Σαν ορθολογιστής που ήταν, κατάλαβε ότι δεν υπήρχε πιθανότητα αυτά τα βομβαρδιστικά να είχαν ξεκινήσει από επίγεια αφετηρία, άρα – και σωστά - είχαν απονηωθεί από τα αμερικανικά αεροπλανοφόρα που παρέμειναν ακόμα απρόσβλητα. Επιπλέον αποφάσισε να καταλάβει την πιο κοντινή αμερικανική βάση που τον χώριζε από τη Χαβάη, τη νήσο Μίντγουεη, για να αποκλείσει την οποιαδήποτε πιθανότητα σύντομης προσέγγισης πλοίων ή αεροπλάνων στην περίμετρο του, οπότε ανέπτυξε ένα σχέδιο που συμπεριλάμβανε ταυτόχρονα και τους δύο αυτούς στόχους

Εξάλλου, στην προηγούμενη αναμέτρηση μαζί τους σε μια απόπειρα απόβασης απέναντι από την Αυστραλία, χωρίς να το περιμένει, εμπλέκεται με δύο από τα αμερικανικά αεροπλανοφόρα, στην αεροναυμαχία της Θάλασσας των Κοραλλιών (4-6 Μαΐου 1942). Εκεί χάνεται ένα από τα κυριότερα αεροπλανοφόρα μάχης των Αμερικανών το Λέξινγκτον, ενώ οι Ιάπωνες πιλότοι αναφέρουν ότι το δεύτερο αεροπλανοφόρο, το Γιορκτάουν, είχε «καταστραφεί». Καταλαβαίνει ότι ο ίδιος, που διαθέτει ακόμα έξι αεροπλανοφόρα πρώτης γραμμής και 4 μικρότερα, είναι ισχυρότερος του αντιπάλου του και σχεδιάζει να εξαλείψει τα αντίπαλα αεροπλανοφόρα δια παντός, προκαλώντας τα στη μάχη που θα ξεσπάσει κατά την επίθεση στο Μίντγουεϊ.

Εντούτοις, δεν λαμβάνει υπόψιν του ή ίσως το ρισκάρει και αγνοεί τα μαθήματα που έπρεπε να πάρει από αυτήν την αναμέτρηση: οι Ιάπωνες πιλότοι έκαναν σφάλματα πλοήγησης αλλά κυρίως αναγνώρισης και υπερεκτίμησης ζημιών στον αντίπαλο ενώ τα πλήγματα που επέφεραν στους αντιπάλους απορροφήθηκαν από ένα αξιόλογο αντίπαλο προσωπικό αφού το Λέξινγκτον χάθηκε βασικά από ατύχημα κατά την αποκατάσταση των ζημιών του κι όχι άμεσα από τα ιαπωνικά πλήγματα. Αλλά, κυρίως, το σχέδιο των Ιαπώνων αποδείχτηκε να χωλαίνει εξαιρετικά στις πληροφορίες: όλα είχαν υπολογιστεί χωρίς να υπάρχει καμιά γνώση της ακριβούς θέσης και δύναμης του εχθρού. Γνώριζαν μόνο ότι υπήρχαν σε δράση ακόμα τρία εχθρικά αεροπλανοφόρα, τα Σαρατόγκα, Έντερπραϊζ και Χόρνετ. Ακόμα τα ιαπωνικά ναυτικά επιτελικά σχέδια περιείχαν πάντα μέσα αντιπερισπασμούς και διαχωρισμό δυνάμεων βασισμένα σε αυθαίρετες υποθέσεις για την αντίδραση του αντιπάλου πράγμα που προκαλούσε μάλλον προβλήματα στους ίδιους τους Ιάπωνες με τη δυσκολία συντονισμού μεταξύ τους. Τα τελευταία αυτά φαινόμενα, θα βασανίσουν για καιρό το ιαπωνικό επιτελείο και θα αποτελέσουν τους σημαντικότερους παράγοντες που θα δράσουν τελικά ως μεγάλο αναπάντεχο πλεονέκτημα για τον Νίμιτς. Παρόλο που όλα είναι πιθανά σε μια μάχη, οι σημερινοί ιστορικοί μελετητές πιστεύουν ότι αυτοί οι δύο παράγοντες, δηλαδή οι πληροφορίες και οι περίπλοκες αναπτύξεις των ιαπωνικών δυνάμεων, διέσωσαν την Αμερική από μια βαριά ήττα το 1942.

Η ανάπτυξη του αμερικανικού σχεδίου

Μίντγουεϊ, 1941

Ο Νίμιτς δικαίως αγωνιούσε να εντοπίσει σε ποιο σημείο του Ειρηνικού θα δεχόταν την επόμενη επίθεση. Εκείνο που γνώριζε ήταν ότι είχε τρία αεροπλανοφόρα στη διάθεσή του, τα δίδυμα Χόρνετ και Έντερπραϊζ και το επιζήσαν από θαύμα Γιόρκταουν τις ζημιές του οποίου καταφέρνουν οι εργάτες των ναυπηγείων του να αποκαταστήσουν σε τρία μόνο 24ωρα – εξαιρετικά επαινετή απόδοση για τα τότε μέσα. Το άλλο αεροπλανοφόρο, το Σαρατόγκα, βρισκόταν ακόμα μακριά για να φτάσει και να πάρει τη θέση του λαβωμένου Γιορκτάουν και με ανεκπαίδευτα πληρώματα στα αεροσκάφη. Είναι ωστόσο τυχερός γιατί τα δύο πρώτα παραπάνω αεροπλανοφόρα παραλίγο δεν θα είχαν καν υπάρξει: κατασκευάστηκαν μέσα σε πλήρη οικονομική κρίση χάρις στην προεκλογική υπόσχεση του Ρούζβελτ να βοηθήσει τους ανέργους εργάτες των ναυπηγείων και παρά την αντίδραση του στρατού που απαιτούσε τα σχετικά κονδύλια να περάσουν στις δικές του ανάγκες.

Αλλά το πού θα έπληττε ο Γιαμαμότο είχε από μόνο του τεράστια σημασία, γιατί δεν μπορούσε ο Νίμιτς να απλώσει τις περιορισμένες του δυνάμεις σε όλο τον Ειρηνικό και να ελπίζει να επιζήσει απέναντι σε έναν αντίπαλο που τον ξεπερνούσε σε όλα στα αριθμητικά μεγέθη.

Ήταν όμως παραπάνω από ευτυχής να έχει στις διαταγές του τον πιο ταλαντούχο και έμπειρο αξιωματικό πληροφοριών του ναυτικού τον πλωτάρχη Τζόζεφ Τζων Ρότσφορντ (1898–1976). Σημαντικό σημείο σε αυτό τον τομέα ήταν ότι οι αμερικανικές υπηρεσίες είχαν προ πολλού αποκρυπτογραφήσει τον ιαπωνικό κώδικα επικοινωνιών. Τον προηγούμενο μήνα και αναλύοντας σωρεία μεμονωμένων δεδομένων, υπέδειξε στον ναύαρχο του την πιθανότητα ιαπωνικής επίθεσης στη Θάλασσα των Κοραλλιών εντοπίζοντας την ημερομηνία επίθεσης και τον στόχο, κάνοντας μάλιστα πολύ καλή εκτίμηση των αντίπαλων δυνάμεων. Δεν έπεσε έξω σε τίποτα. Ο Νίμιτς είχε εκτιμήσει ιδιαίτερα τις ικανότητές του και του ζήτησε να επαναλάβει το ίδιο «θαύμα» τώρα. Ο Ρότσφορντ, δουλεύοντας σχεδόν 24 ώρες το 24ωρο, στήριζε πολλά και στις επιμέρους αναλύσεις που έκανε από στοιχεία διαφορετικών πηγών. Κατ' αρχήν άκουσε από τους ιαπωνικούς ασύρματους πολλές φορές να αναφέρεται η επιχείρηση «ΑΦ» ενώ η πυκνότητα των ασυρμάτων επικοινωνιών αυξήθηκε πολύ και ερχόταν από πολλές πηγές, πράγμα που του έδωσε την εντύπωση ότι κάτι «μεγάλο» ετοιμαζόταν. Κατά τύχη ένα ιαπωνικό αναγνωριστικό ανέφερε στον ασύρματο ότι υπερίπταται εκείνη τη στιγμή του «ΑΦ». Ο Ρότσφορντ επιχείρησε ράδιο-τριγωνομέτρηση από ένα αριθμό κεραιών που είχαν συλλάβει το ίδιο σήμα και οι τροχιές των κατευθύνσεων συγκεντρώθηκαν πάνω στο νησί Μίντγουεϊ.

Ο Νίμιτς ένοιωθε μεγάλο το βάρος της ευθύνης που έπεφτε απάνω του γνωρίζοντας ότι τυχόν αποτυχία του στη νέα αναμέτρηση θα έφερνε την πατρίδα του στο έσχατο όριο αντοχής στον Ειρηνικό και θα περνούσε πολύς χρόνος μέχρι να μπορέσει να ορθοποδήσει. Καταλάβαινε, επίσης, ότι αυτός θα γινόταν ο επόμενος αποδιοπομπαίος τράγος του Αμερικανού προέδρου σε περίπτωση αποτυχίας, όπως έγινε και στο Περλ με τον προκάτοχό του, ναύαρχο Χάσμπαντ Κίμμελ. Στην αρχή δεν δέχτηκε την άποψη Ρότσφορντ παρά σαν μια πολύ γενική υπόθεση, αλλά ο Ρότσφορντ, βασισμένος στην πρόταση ενός άλλου αξιωματικού του γραφείου του, του Υποπλοίαρχου Τζάσπερ Χολμς, έστησε παγίδα στους Ιάπωνες που τους παρακολουθούσαν στα ραδιοκύματα, στέλνοντας ένα επείγον τάχα μήνυμα σε ανοιχτή όμως γλώσσα (χωρίς κρυπτογράφηση) αναφέροντας βλάβη του συστήματος αφαλάτωσης νερού στο Μίντγουεϊ. Μετά από λίγο άκουσαν τους ιαπωνικούς ασυρμάτους να αναμεταδίδουν την πληροφορία που είχαν συλλάβει αναφέροντας «πρόβλημα νερού στην ΑΦ». Η λήψη αυτή, που ουσιαστικά ταυτοποιούσε το ΑΦ με το Μίντγουεϊ, έπεισε τον Νίμιτς απόλυτα για τον επόμενο στόχο, συνεχάρη τον Ρότσφορντ και ζήτησε απ τους αξιωματικούς του να αναπτύξουν σχέδιο έγκαιρης ειδοποίησης για τον εντοπισμό του ιαπωνικού στόλου πράγμα που επετεύχθη με μια ομάδα αναγνωριστικών υδροπλάνων PBY-2 Catalina αναπτυγμένα σε διαφορές κατευθύνσεις στα ΒΔ του Μίντγουεϊ.

Ολοφάνερα ο Αμερικανός ναύαρχος στήριξε πάρα πολλά στον τομέα πληροφόρησης, πράγμα που απέδειξε την επαγγελματική του αξία. Το αντίθετο ακριβώς συνέβαινε στο αντίπαλο στρατόπεδο: Θεωρώντας το Γιόρκταουν ήδη βυθισμένο, οι Ιάπωνες υπολογίζουν ότι ο εχθρός τους διαθέτει μόνο δύο αεροπλανοφόρα να παρατάξει απέναντι στα 10 συνολικά δικά τους. Αρχικές προσπάθειες για ορισμένες αναγνωρίσεις εντοπισμού τους δεν καρποφόρησαν και, ενόσω γίνονταν οι προετοιμασίες, δεν εκδηλώθηκε ενδιαφέρον από τον βιαστικό Γιαμαμότο για ανανέωση των προσπαθειών αναγνώρισης. Υποθέτει λοιπόν αυθαίρετα ότι τα αμερικανικά αεροπλανοφόρα ελλιμενίζονται ακόμα στη Χαβάη.

Εντούτοις, ο αμερικανός ναύαρχος βρίσκεται μπροστά σε ένα άλλο ξεχωριστό πρόβλημα που έχει να κάνει με το τμήμα πληροφοριών του ναυτικού στο Πεντάγωνο, του οποίο τον αρχηγό αντιναύαρχο Ρίτσαρντ Τέρνερ έχει τοποθετήσει ο ίδιος ο Ρούζβελτ. Ταραγμένος από τα δημοσιεύματα του πανικόβλητου τύπου, ο Ρούζβελτ φοβάται ότι η απλή έστω παρουσία εχθρικών αεροπλανοφόρων κοντά στις αμερικανικές ακτές θα κατέστρεφε ανεπανόρθωτα την ήδη κλονισμένη εμπιστοσύνη του λαού για τη νίκη και πίστεψε ακόμα και σε κάποιες φήμες για κίνηση της αντιπολίτευσης για άρση εμπιστοσύνης στην κυβέρνηση εν μέσω πολέμου. Ιεραρχικά βέβαια είναι η υπηρεσία πληροφοριών στην Ουάσινγκτον η οποία ευθύνεται για την ανάλυση όλων των πληροφοριών που έρχονται από κάθε κατεύθυνση και μετά από σύσκεψη αποφασίζουν ότι η ανάλυση του Ρότσφορντ είναι λανθασμένη λέγοντας ότι το «ΑΦ» είναι σημείο κοντά στην αμερικανική ήπειρο. Αν και η ανακοίνωση αυτή έρχεται με την υπογραφή του ιεραρχικά ανώτερου του Ρότσφορντ στην Ουάσινγκτον, εντούτοις κανείς δεν αγνοεί το πραγματικό χέρι πίσω από αυτήν την κίνηση κι ο Νίμιτς, που έχει καλοσκεφθεί τι έγινε με τον προκάτοχό του Χ. Κίμμελ, αποφασίζει να κάνει αυτό που νομίζει εκείνος και απορρίπτει την ανάλυση της Ουάσινγκτον, σαν διοικητής στο πεδίο της μάχης που έχει δική του άποψη για την κατάσταση. Στην Ουάσινγκτον τα πνεύματα ανάβουν και ο Ρούζβελτ αποφασίζει δεύτερο εγχείρημα.

Με βάση την παραπάνω μαρτυρία ο Νίμιτς δέχτηκε την επίσκεψη του πλωτάρχη Βινς Μάντοξ να μεταπείσει τον Νίμιτς μεταφέροντας τη «συμβουλή» του προέδρου και του επιτελείου ότι είναι καλύτερα να παρατάξει τον στόλο του περιμένοντας επίθεση προς τις αμερικανικές ακτές και όχι το Μίντγουεϊ. Ο Νίμιτς ερωτά αν του προσκομίζονται επίσημες διαταγές και η απάντηση είναι: «Όχι, μόνο συμβουλές», οπότε απορρίπτει και πάλι την ανεπίσημη πρόταση που του γίνεται. Ξέρει ότι αν αποτύχει θα δεχτεί έτσι κι αλλιώς όλη την οργή απάνω του και προτιμά να υποστεί οτιδήποτε αλλά να προέρχεται από τη δική του πρωτοβουλία.

Η σύγχυση εκείνη ωστόσο δεν θα τελειώσει άμεσα αλλά θα συνεχίσει και σε άλλο επίπεδο. Διοικητής στη Θάλασσα των Κοραλλιών ήταν ο αντιναύαρχος Τζακ Φλέτσερ, επιβαίνοντας του αεροπλανοφόρου Γιορκτάουν. Παρόλο που είναι ο μόνος απ τους διοικητές εκείνης της στιγμής που έχει πείρα διοίκησης αεροπλανοφόρων στη μάχη, στην Ουάσινγκτον και σε μερίδα ανώτατων αξιωματικών προσκείμενων του Υπουργού Ναυτικών, ο Φλέτσερ κρίνεται «επιφυλακτικός και όχι αρκετά επιθετικός». Ηγέτης της ομάδας αυτής είναι ο αντιναύαρχος Μπιλ Χάλσεϋ που ακούει στο παρατσούκλι «ο Ταύρος». Είναι άτομο γεμάτο κομπορρημοσύνη που τη θαυμάζει ο αμερικανικός τύπος σε στιγμές που το έθνος περνάει δύσκολες στιγμές. Είναι γνωστή η ρήση του: «…στο τέλος του πολέμου, γιαπωνέζικα θα μιλάνε μόνο στην κόλαση…» που παίρνει θέση στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων. Ο Χάλσεϋ θέλει εκείνος να οδηγήσει την επόμενη μάχη αλλά ασθενεί ξαφνικά από αλλεργική ψωρίαση και αποφασίζει να αντικατασταθεί από τον υποναύαρχο Ρέημοντ ‘Τζάκυ’ Σπρούανς παρόλο που αυτός ποτέ του δεν είχε προηγουμένως διοικήσει αεροπλανοφόρα. Η επιλογή ξαφνιάζει και τον ίδιο τον Σπρούανς ο οποίος μαθαίνει ότι δεν θα είναι ο διοικητής όλων των δυνάμεων, αλλά μόνο των αεροπλανοφόρων Έντερπραϊζ και Χόρνετ που θα αποτελούν τη «Δύναμη Κρούσης 16» (TF-16) ενώ ο Φλέτσερ παραμένει διοικητής του Γιορκτάουν που ηγείται της «Δύναμης Κρούσης 17» (TF-17). Πρόκειται για μια παράξενη «δυαρχία» στο πεδίο της μάχης και μάλιστα οι ενημερώσεις των δύο αυτών διοικητών από τον Νίμιτς γίνονται σε διαφορετική ώρα και όχι ταυτόχρονα.

Ο Νίμιτς ζητά από τον Σπρούανς να τοποθετήσει τις δυνάμεις του κι εκείνος, επηρεασμένος απ τη γνωστή άποψη της Ουάσινγκτον, προτιμά μια ενδιάμεση λύση. Τοποθετείται κάπου 100 ναυτικά μίλια ΒΑ του Μίντγουεϊ ώστε να μπορέσει να τρέξει ταχύτερα στη θέση που μπορεί να εμφανιστεί ο εχθρός είτε κατευθυνθεί στις αμερικανικές ακτές είτε στο νησί του Μίντγουεϊ. Ο Φλέτσερ διατάσσεται να παραμείνει κοντά στον Σπρούανς γιατί οι μικρές αμερικανικές δυνάμεις δεν μπορούν να διχαστούν μπροστά σε αριθμητικά ανώτερο αντίπαλο.

Το ακριβώς αντίθετο όμως ελπίζει ο Γιαμαμότο. Πιστεύει ότι θα αναγκάσει σε διχασμό τον αντίπαλό του κάνοντάς τον, υποθέτει, να τρέξει πρώτα να υπερασπιστεί ένα άλλο, πιο απόμακρο μέρος και ν' αφήσει απροστάτευτη τη Μίντγουεη. Γι αυτό και σχεδιάζει ένα μέρος του στόλου του να χτυπήσει τις Αλεούτιες Νήσους, συστάδα νήσων πολύ κοντά στην Αλάσκα προς την Ασία, όπου υπάρχει μια μικρή αεροναυτική βάση, το Ντατς Χάρμπορ, την ώρα που η κύρια δύναμη θα επιτίθεται φυσιολογικά από τα ΒΔ του Μίντγουεϊ. Όπως απέδειξε η συνέχεια, ο Γιαμαμότο είχε απόλυτο άδικο. Ο Νίμιτς έτσι κι αλλιώς δεν άντεχε να διασπείρει τις μικρές του δυνάμεις απομονώνοντάς τες, ενώ οι Ιάπωνες -όπως αποδείχθηκε κατά τραγική ειρωνία- αν δεν είχαν διασπάσει τις δικές τους δυνάμεις, πιθανώς να είχαν την ευκαιρία να μετατρέψουν την τελική τους ήττα σε νίκη της τελευταίας στιγμής.

Δυνάμεις των Ιαπώνων

1ος Στόλος Αεροπλανοφόρων Κρούσης/1ος Εναέριος Στόλος (Υπό τον Τσουίτσι Ναγκούμο)

-1η Μεραρχία Αεροπλανοφόρων (Υπό τον Ναγκούμο στο Ακάγκι)

• Ακάγκι (19 μαχητικά, 18 βομβαρδιστικά και 18 τορπιλοβόλα)
• Κάγκα (18 μαχητικά, 18 βομβαρδιστικά και 27 τορπιλοβόλα)

-2η Μεραρχία Αεροπλανοφόρων (Υπό τον Ταμόν Γιαμαγκούτσι † στο Χίργιου)

• Χίργιου (19 μαχητικά, 18 βομβαρδιστικά και 18 τορπιλοβόλα)
• Σόργιου (18 μαχητικά, 20 βομβαρδιστικά και 18 τορπιλοβόλα)

-Υποστηρικτικές Μονάδες: -8η Μεραρχία Καταδρομικών (υπό τον Χιροάκι Άμπε)

• Τόν (8x20 εκ.)(5 υδροπλάνα)
• Τσικούμα (8x20 εκ.)(5 υδροπλάνα)

-3η Μεραρχία Θωρηκτών (υπό τον Τατσούμο Τακάμα στο Χαρούνα)

• Χαρούνα (8x35,6 εκ.)(3 υδροπλάνα)
• Κιρισίμα (8x35,6 εκ.)(3 υδροπλάνα)

-10η Μοίρα Αντιτορπιλικών (υπό τον Σουσούμου Κουμούρα)

• 1 Ελαφρύ Καταδρομικό
• 11 Αντιτορπιλικά

-Ομάδα Υποστήριξης 1

• 1 Αντιτορπιλικό
• 5 Πετρελαιοφόρα

Παράταξη των δυνάμεων πριν τη μάχη

Χάρτης της Ναυμαχίας

Οι Αμερικανοί παρατάσσουν τα 3 αεροπλανοφόρα, που διαθέτουν 233 συνολικά αεροπλάνα, και προστατεύονται από 25 πλοία συνοδείας. Στη Μίντγουεϊ βρίσκονται ακόμα κάπου 127 αεροπλάνα εκ των οποίων μερικά θα πάρουν μέρος σε επίθεση εναντίον του ιαπωνικού στόλου και τα άλλα θα αμυνθούν στις αποβατικές τους δυνάμεις. Η όλη επίθεση στηρίζεται κυρίως στα επιθετικά αεροπλάνα των αεροπλανοφόρων που αποτελούν μείγμα τορπιλοπλάνων TBD-1 Devastator και βομβαρδιστικών καθέτου εφόρμησης SBD-2 ενώ τα υπόλοιπα είναι προστατευτικά διωκτικά σμήνη. Οι περικοπές της προπολεμικής κρίσης έχουν αφήσει ανεξίτηλα τα ίχνη τους πάνω στα τορπιλοπλάνα: έχουν υποβαθμισμένη ιπποδύναμη, είναι αργά και οι πιλότοι ποτέ δεν έχουν δοκιμάσει ρίψεις αληθινών τορπιλών στα γυμνάσια ενώ η εκπαίδευσή τους ήταν εξαιρετικά συντομευμένη χρονικά: κάποιοι πιλότοι τους θα πετάξουν μάλιστα πρώτη φορά με αυτά. Τα καταδιωκτικά F4F έχουν ήδη αποδειχτεί κατώτερα των αντίστοιχων ιαπωνικών Mitsubishi A6M2 Zero και μόνο τα κάθετης εφόρμησης βομβαρδιστικά SBD-2 Dauntless έχουν ικανοποιητικές επιδόσεις ισάξιες και ελαφρά καλύτερες των ιαπωνικών αν και παρ' όλα αυτά οι μισοί μόνο πιλότοι είναι εξοικειωμένοι με τον βομβαρδισμό κάθετης εφόρμησης. Τα αντίστοιχα σμήνη στην ξηρά, χαρακτηρίζονται είτε ως αριθμητικά ανεπαρκή – μερικά Β-17 και Β-26 νεότερα βομβαρδιστικά - είτε ως μοντέλα ξεπερασμένα τεχνολογικά και αδύνατον να επιζήσουν απέναντι σε ιαπωνική επίθεση, όπως τα βομβαρδιστικά SBU-3 Vindicator, τα καταδιωκτικά F2A-3 Brewster Buffalo. Υπάρχουν και έξι νεώτερα τορπιλοπλάνα Grumman TBF-1 Avenger που βρίσκονται στο νησί με σκοπό να αντικαταστήσουν μερικά από τα αδύναμα TBD-1 Devastators του Χόρνετ αλλά δεν προλαβαίνουν να σαλπάρουν μαζί με το αεροπλανοφόρο τους.

Οι Ιάπωνες είναι πάντα οι αριθμητικά υπέρτεροι: Διαθέτουν συνολικά 8 αεροπλανοφόρα εκ των οποίων τα τέσσερα, Ακάγκι, Χίργιου, Σόργιου και Κάγκα έχουν στόχο την επίθεση στα αντίστοιχα αμερικανικά και στο νησί. Τα άλλα δύο, Χόσο και Ζουίχο, είναι συνοδευτικά της αποβατικής δύναμης. Τα επίσης συνοδευτικά αεροπλανοφόρα Ριούχο και Τζούνιο υπό τον υποναύαρχο Κακούγι Κακούντα βάζουν πορεία ανατολικά για το Ντατς Χάρμπορ στις Αλεούτιες Νήσους και αποτελούν τη δύναμη αντιπερισπασμού. Είναι αξιοσημείωτο ότι τα σημαντικά ιαπωνικά αεροπλανοφόρα πρώτης γραμμής Ζουικάκου και Σοκάκου που αρχικά ήταν μέρος της επιχείρησης, παρέμειναν τελικά στα ναυπηγεία για επιδιορθώσεις οι οποίες αποδείχτηκαν εξαιρετικά αργές και ασήμαντες σε σχέση με την αμερικανική ικανότητα της τριήμερης διάρκειας επισκευής του Γιόρκταουν. Ο Γιαμαμότο είχε τόσο πολύ επισπεύσει την επιχείρηση που δεν λογάριασε τη βραδύτητα των συνεργείων του και ξεκινάει χωρίς αυτά. Συνολικά τα Ακάγκι, Χιρίου, Σορίγιου και Κάγκα μεταφέρουν 238 αεροσκάφη. Τα αεροπλάνα αιχμής του ιαπωνικού ναυτικού είναι τα καθέτου εφόρμησης Aichi D3A1, τα βομβαρδιστικά-τορπιλοπλάνα Nakajima B5N2. Είναι εκείνα που κατέστρεψαν το Περλ Χάρμπορ και ως τότε τα καλύτερα στο μέτωπο του Ειρηνικού στο είδος τους αλλά, κυρίως, είναι στελεχωμένα με εξαιρετικά έμπειρα πληρώματα.Καταδιωκτικά τά βελτιωμένα Ζέκε Ζέρο.

Την επιθετική δύναμη των 4 αεροπλανοφόρων αιχμής διοικεί ο αντιναύαρχος Τσουίτσι Ναγκούμο, όπως και στο Περλ Χάρμπορ. Ο Γιαμαμότο επιβαίνει του θωρηκτού Γιαμάτο στα μετόπισθεν για συντονισμό της μάχης μαζί με 2 ακόμα θωρηκτά και 2 βαριά καταδρομικά ενώ οι αποβατικές δυνάμεις διοικούνται απ τον Υποναύαρχο Νομπουτάκε Κόντο με 2 μεγάλα θωρηκτά και κάπου 41 αποβατικά και βοηθητικά πλοία κι ένα σύνολο από 15 συνοδευτικά αντιτορπιλικά.

Οι Μάχες

3η Ιουνίου 1942

Στις 3 Ιουνίου ξημερώματα η δύναμη του Κακούτα φτάνει σε απόσταση 180 μιλίων και εξαπολύει τα αεροπλάνα της εναντίον του Ντατς Χάρμπορ προκαλώντας μέτριες ζημιές. Κατά τις 11:00 εντοπίζονται στα βόρεια της Μίντγουεϊ 6 μεγάλα πλοία με πορεία ανατολικά. Οι Σπρούανς και Φλέτσερ αναμεταδίδουν στα πληρώματα ότι δεν πρόκειται για επίθεση από το κυρίως σώμα της ιαπωνικής δύναμης.

Στις 12:00 τα σμήνη βομβαρδιστικών μακράς ακτίνας δράσης Β-17 εντοπίζουν μέρος από τον ιαπωνικό στόλο και στις 16:00 επιτίθενται από μεγάλο ύψος. Το σκοπευτικό τους μηχάνημα θεωρείται μεγάλο στρατιωτικό απόρρητο και υποτίθεται υπολογίζει όλες τις μαθηματικές παραμέτρους βολής για να εγγυηθεί εξαιρετική ακρίβεια από μεγάλο ύψος. Χωρίς πράγματι να έχουν γίνει εκτεταμένες μελέτες, η θεωρία δεν επαληθεύεται στην πράξη και όλες οι βόμβες τους βρίσκουν τη θάλασσα παρόλο που στην επιστροφή τους ανακοινώνουν μερικές επιτυχημένες βολές που εικάζεται όμως ότι έγινε για λόγους απλής προπαγάνδας. Βράδυ στις 20:00 απογειώνονται τέσσερα PBY Catalina που εκ των περιστάσεων εφοδιάζονται πρόχειρα με τορπίλες. Ένα από αυτά, τα μεσάνυχτα 3ης προς 4η Ιουλίου στις 01:30, πλήττει στα τυφλά το πετρελαιοφόρο «Ακεμπόνο Μαρού» το οποίο φαίνεται να συνέχισε πάντως την πορεία του – εκ των υστέρων αμφισβητήθηκε η αποτελεσματικότητα του εκρηκτικού μηχανισμού της τορπίλης.

4η Ιουνίου 1942

Στις 04:30 στις 4 Ιουνίου ο ιαπωνικός στόλος εντοπίζεται και πάλι από αναγνωριστικά αλλά την ίδια ώρα ήδη εξαπολύει ο Ναγκούμο τα αεροπλάνα του. Κρατά ωστόσο 50 μαχητικά Zero για προστασία του και ακόμα 2 σμήνη από τορπιλοπλάνα για την περίπτωση που εμφανιστούν εχθρικά αεροπλάνα. Ο Ναγκούμο βρίσκεται 240 ναυτικά μίλια (ν.μ.) ΒΔ του Μίντγουεϊ, ενώ η TF-16 παραμένει 210 ν.μ. ανατολικά του αλλά μαθαίνει για τη νυχτερινή επίθεση των PBY Catalina μόνο στις 04:40. Ο Ναγκούμο έχει προηγουμένως διατάξει επίσης ένα αναγνωριστικό του να απογειωθεί προς τα ανατολικά μήπως και εντοπίσει τυχόν εχθρικά σκάφη. Από βλάβη στον καταπέλτη το αναγνωριστικό απονηώνεται στις 05:00. Στις 05:35 ένα αναγνωριστικό PBY Catalina (αριθμός 4V58) εντοπίζει τον Ναγκούμο σε απόσταση 180 ν.μ. και κατεύθυνση 300 από το Μίντγουεϊ, αλλά χωρίς να κάνει σαφή μνεία για τον ακριβή αριθμό των εχθρικών αεροπλανοφόρων. Στα επόμενα 10 λεπτά ένα άλλο PBY (αριθμός 3V58) αναφέρει 2 αεροπλανοφόρα σε πορεία 130 και με ταχύτητα 35 κόμβους και πολλά αεροπλάνα εν πτήσει προς Μίντγουεϊ. Στο νησί στις 05:50 δίνεται αμέσως η εντολή στα εκεί βομβαρδιστικά να πετάξουν και πάλι για επίθεση: είναι 14 Β-17, 4 B-26 και 6 TBF-1 που απογειώνονται στα επόμενα 10 λεπτά. Από πίσω θα ακολουθήσουν και άλλα 16 SBD-2 Dauntless και 11 SB2U-3 Vindicators των πεζοναυτών. Στις 06:03 οι Σπρούανς και Φλέτσερ παίρνουν αναφορά από αναγνωριστικό ότι τουλάχιστον 2 εχθρικά αεροπλανοφόρα κατευθύνονται προς Μίντγουεϊ σε θέση 180 νμ και διόπτευση 320 απ το νησί. Η θέση όμως αυτή τελικά είναι λάθος γιατί ο Ναγκούμο βρίσκεται εν τω μεταξύ αρκετά νοτιότερα.

Ο Σπρούανς βρίσκεται σε οριακή θέση γιατί με την τοποθέτηση που έχει δεν είναι σίγουρος αν τα αεροπλάνα του θα έχουν καύσιμα και για να επιστρέψουν. Τον τρομάζει όμως περισσότερο η ιδέα να δεχτεί αυτός πρώτος επίθεση έχοντας τα αεροπλάνα του στο κατάστρωμά του να περιμένουν και παίρνει απόφαση να επιτεθεί. Τα Χόρνετ και Έντερπραϊζ ετοιμάζουν τα αεροπλάνα τους για απονήωση και σύμφωνα με το σύστημα που ακολουθούν εξαπολύουν πρώτα τα αργά τορπιλοπλάνα, μετά τα βομβαρδιστικά και από πίσω τα γρηγορότερα μαχητικά. Στο Χόρνετ ο διοικητής των τορπιλοπλάνων (μοίρα VT-8) πλωτάρχης Τζων Γουώλντρον δέχεται διαταγή να πορευθεί σε κατεύθυνση δυτική 270° την οποία απορρίπτει διότι υπολογίζει ότι εντωμεταξύ ο Ναγκούμο κινείται νοτιότερα προς το Μίντγουεϊ και άρα δεν έχει εκτιμηθεί σωστά η εν τω μεταξύ κίνησή του. Ακολουθεί έντονος διάλογος μεταξύ του και του ανωτέρου του αντιπλοίαρχου Σ. Ρηνγκ ο οποίος θα οδηγεί μέρος από τα βομβαρδιστικά. Στο Έντερπραϊζ ο Σπρούανς έχει προβλήματα με τους ανελκυστήρες του και τελικά εξαπολύει τα δικά του αεροπλάνα με καθυστέρηση και με διαφορετική σειρά απ το Χόρνετ τα οποία όμως συμβουλεύει να πάρουν μια πιο διορθωμένη νοτιοδυτική πορεία 240 μοιρών. Τα βομβαρδιστικά και μαχητικά πετούν ψηλά για να έχουν το πλεονέκτημα του ύψους κατά την επίθεση ενώ τα τορπιλοπλάνα πετούν χαμηλά για να μπορέσουν εξαπολύσουν τις τορπίλες τους. Μεταξύ 06:55 και 07:45 ο ουρανός γεμίζει με διεσπαρμένες ομάδες αεροπλάνων τόσο σε θέση όσο και σε ύψος, είδος αλλά και προέλευση. Η αναρχία εκείνη κάνει σε λίγο τα αεροπλάνα του ενός πλοίου να αναμειχθούν με τα άλλα και αργότερα να αποχωριστούν εντελώς μεταξύ τους σε μεμονωμένα σμήνη.

Εντωμεταξύ τα αεροπλάνα του Ναγκούμο φτάνουν στο Μίντγουεϊ στις 06:20. Τα αμερικάνικα διωκτικά αντέχουν το πολύ 5-10 λεπτά στον αέρα πριν καταρριφθούν ολοσχερώς. Αν και οι Ιάπωνες διώκτες αποδεικνύονται εξαίρετοι ο διοικητής των βομβαρδιστικών υποπλοίαρχος Τομονάγκα δεν είναι ευχαριστημένος από τις ζημιές που προκαλούνται και στις 07:00 μεταδίδει στον Ναγκούμο ότι απαιτείται και δεύτερο κύμα επίθεσης.

Στις 07:05 τα βομβαρδιστικά που απογειώθηκαν από το νησί βρίσκουν τον Ναγκούμο αλλά πέφτουν απάνω σε άγριο αντιαεροπορικό πυρ και στην ορμή των διωκτικών Zero. Θα επιστρέψουν πίσω μόνο ένα TBF και δύο B-26 χωρίς να έχουν καταφέρει απολύτως τίποτα. Οι επιθέσεις όμως εκείνες επιβεβαιώνουν, κατά τον Ναγκούμο, την αναφορά του Τομονάγκα οπότε και δίνει εντολή στις 07:10 στα εφεδρικά σμήνη των τορπιλοπλάνων που κρατά για άμυνα να εξοπλιστούν με βόμβες για να εκτελέσουν ένα δεύτερο κύμα επίθεσης στο νησί. Στις 08:00 καταφθάνουν τα 14 SBD-2 των πεζοναυτών των οποίων τα πληρώματα δεν έχουν εκπαιδευτεί ικανοποιητικά με το αεροπλάνο αυτό. Καταντούν και αυτά βορά των διωκτικών Zero και αποχωρούν με απώλειες και μία-δυο βολές αρκετά κοντά στους στόχους τους που παραμένουν πάντα άθικτοι. Την ίδια ώρα σχεδόν φθάνουν και τα βομβαρδιστικά Β-17 που πετούν ψηλά και άρα περνούν απαρατήρητα. Καταφέρνουν να αποχωρήσουν χωρίς απώλειες αλλά και χωρίς καμιά επιτυχία. Ακολουθούν στις 08:10 τα SB2U-3 Vindicators των πεζοναυτών που υπόκεινται και αυτά σε συνεχείς απώλειες αλλά χωρίς και πάλι καμιά επιτυχία.

Στις 08:15 το αναγνωριστικό του Ναγκούμο αναφέρει επαφή με καταδρομικά και αντιτορπιλικά σκάφη. Ο Ναγκούμο δεν δείχνει να ανησυχεί όσο δεν ακούει για αεροπλανοφόρα κι εξ άλλου με τις τόσες επιθέσεις που έχει υποστεί χωρίς ποτέ να έχει δεχτεί έστω και ένα πλήγμα πιστεύει ότι έχει ήδη απωθήσει όλο το κύριο σώμα των αντίπαλων αεροπλάνων και δεν δείχνει να ανησυχεί. Στις 08:20 όμως το αναγνωριστικό αναφέρει ότι επεσήμανε κι ένα αεροπλανοφόρο ενώ αναφέρει ότι επιστρέφει γιατί του τελειώνουν τα καύσιμα. Ο Ναγκούμο έχει ολοκληρώσει σχεδόν την αλλαγή των τορπιλών σε βόμβες αλλά το πρώτο κύμα του επιστρέφει και πρέπει να το περισυλλέξει. Στις 08:40 αλλάζει πορεία προς τα ΒΑ ενάντια στον άνεμο για να αρχίσει τις προσνηώσεις και ταυτόχρονα να ετοιμαστεί για να αντιμετωπίσει τη νέα απειλή, επιβάλλοντας νέα αλλαγή από βόμβες σε τορπίλες. Παρόλα αυτά δείχνει ήρεμος γιατί θεωρεί ότι τα τελευταία αεροπλάνα που του επετέθησαν προέρχονται από τα αεροπλανοφόρα αυτά των οποίων την επίθεση ήδη έχει απωθήσει και άρα δεν βρίσκεται σε κίνδυνο. Η αλήθεια είναι ότι όντως οι πεζοναύτες πετούν ακριβώς ίδιους τύπους αεροπλάνων με εκείνα του ναυτικού και ο Ναγκούμο δεν μπορεί να ξέρει ότι τα σμήνη των αεροπλανοφόρων δεν του έχουν ακόμα επιτεθεί.

Εντωμεταξύ τα αεροπλάνα του Χόρνετ βρίσκονται πρώτα κοντύτερα στον Ναγκούμο αλλά ο πλωτάρχης Τζων Γουώλντρον διατάσσει τα τορπιλοπλάνα του (σμήνος VT-8) να αποσπασθούν από την πορεία 270 και να ακολουθήσουν μια άλλη πολύ νοτιότερη: έχει γιαγιά Ινδιάνα και όλοι του αποδίδουν παραδοσιακές ικανότητες ιχνηλάτη πράγμα που εκείνη τη στιγμή αποδεικνύεται ολότελα σωστό. Ο ίδιος έχει δώσει εντολή στα πληρώματά του να κάνουν τα πάντα για να στείλουν έστω και μια τορπίλη απάνω στον εχθρό, αν και γνωρίζει ότι μάλλον κανείς τους δεν θα επιζήσει. Η διαίσθησή του τον οδηγεί σωστά και είναι ο πρώτος που βρίσκει τον ιαπωνικό στόλο κι επιτίθεται.

Η άλλη του πρόβλεψη είναι επίσης σωστή: δεν επιζεί κανένα αεροπλάνο του και μόνο ένας πιλότος του, ο σημαιοφόρος Τζων Γκαίη, καταφέρνει να εγκαταλείψει το φλεγόμενο αεροπλάνο του και να πέσει στη θάλασσα. Τα αργά TBD-1 δεν είχαν καμία ελπίδα απέναντι στα 3 φορές ταχύτερα και με περισσότερη δύναμη πυρός ιαπωνικά καταδιωκτικά. Το VT-8 θα είναι τελικά και το μόνο σμήνος του Χόρνετ που θα πάρει μέρος στη μάχη.

Η επίθεση του VT-8 έχει τελειώσει στις 09:40.

Λίγο πριν ο αρχηγός των τορπιλοπλάνων του Έντερπραϊζ (VT-6) υποπλοίαρχος Λέσλυ ακούει από τον ασύρματο τις κραυγές του VT-8 καταλαβαίνει ότι δεν βρίσκεται κοντά στο σημείο της μάχης αλλά βλέπει στον ορίζοντα καπνό από πλοία και κατευθύνεται προς τα εκεί.

Σχεδόν την ίδια ώρα (09:35) ο αρχηγός των 24 βομβαρδιστικών του Έντερπραϊζ (VB-6) υποπλοίαρχος Γουέιντ Μακλάσκυ βλέπει τα καύσιμα του λιγοστεύουν επικίνδυνα, υποπτεύεται – και σωστά – ότι έχει ξεπεράσει προ πολλού το σημείο της μάχης και σκέφτεται να επιστρέψει οπότε αλλάζει πορεία στα ΒΔ. Στις 09:40, ακριβώς τη στιγμή που έχει τελειώσει η επίθεση του VT-8 καταφθάνουν και τα υπόλοιπα τορπιλοπλάνα των δύο άλλων αεροπλανοφόρων. Τα υπόλοιπα σμήνη του Χόρνετ μαθαίνουν τότε και μόνο την ακριβή θέση του Ναγκούμο, αλλά είναι πια αργά, τα καύσιμα τους τελειώνουν και επιστρέφουν χωρίς να μπορέσουν ποτέ να κάνουν επαφή με τον εχθρό. Η στιγμή εντούτοις φαίνεται ιδανική για τα αμερικανικά πληρώματα γιατί όντως αιφνιδιάζουν τον Ναγκούμο που δεν περιμένει και νέες επιθέσεις. Παρόλα αυτά η αδυναμία των TBD-1 που παραμένουν εξαιρετικά κατώτερα των καταδιωκτικών Zero ξαναγράφει σχεδόν το ίδιο σενάριο: καμία τορπίλη των αμερικανικών δεν βρίσκει τον στόχο της ενώ συσσωρεύουν σοβαρές απώλειες.

Ο Ναγκούμο είναι αρκετά απασχολημένος να διοργανώσει και την άμυνά του και τον ανεφοδιασμό των δικών του αεροπλάνων οπότε η ώρα πλησιάζει τις 10:20 μέχρι να ετοιμαστεί για την εξαπόλυση των δικών του αεροπλάνων. Και τότε η τύχη αποφασίζει να παίξει τον δικό της ρόλο. Ο υποπλοίαρχος Γουέϊντ Μακλάσκυ που επιστρέφει άπραγος με τα βομβαρδιστικά του Έντερπραϊζ διακρίνει τα απόνερα από ένα καταδρομικό που κινείται με ταχύτητα κι αποφασίζει να το ακολουθήσει με την ελπίδα να τον οδηγήσει ίσως σε κάτι ενδιαφέρον. Ανάμεσα στο χάος των επιθέσεων των τορπιλοπλάνων συγκλίνουν προς τα εκεί και τα βομβαρδιστικά του Γιόρκταουν που οδηγεί ο υποπλοίαρχος Μάξγουελ Λέσλυ. Από καθαρή σύμπτωση τα μόνα βομβαρδιστικά που απόμεναν από της TF-16 και TF-17 που είχαν ξεκινήσει εντελώς ασυγχρόνιστα τις απονηώσεις τους, συγκλίνουν στο σημείο της μάχης την ίδια ακριβώς ώρα και εφορμούν στις 10:22. Τα 25 SBD-2 του Έντερπραϊζ καταφέρνουν 4 πλήγματα στα Κάγκα και Αγάγκι. Οι βόμβες βρίσκουν τα καταστρώματα γεμάτα από πυρομαχικά και αεροπλάνα οπότε ακολουθεί βίαια πυρπόληση που διαδέχονται συνεχείς εκρήξεις. Ο Ναγκούμο τραυματίζεται και αντικαθίσταται απ τον Υποναύαρχο Άμπε που επιβαίνει καταδρομικού. Τα υπόλοιπα 17 αεροπλάνα του Γιόρκταουν τη στιγμή που οπλίζουν τις βόμβες τους αντιλαμβάνονται ότι 14 από αυτά χάρις σε απροσδόκητο πρόβλημα με το σύστημα οπλισμού έχουν επιρρίψει ήδη τις βόμβες τους, αλλά τα υπόλοιπα 3 που παραδόξως δεν αντιμετωπίζουν το ίδιο πρόβλημα στέλνουν ισάριθμες βόμβες των 1000 λιβρών στο κατάστρωμα του Σόγιου και η κόλαση επαναλαμβάνεται. Αμέσως μετά τα αμερικανικά αποχωρούν εσπευσμένα να επιστρέψουν στα αεροπλανοφόρα τους ξέροντας ήδη ότι μερικά σίγουρα θα πέσουν στη θάλασσα από έλλειψη καυσίμων.

Το Χίργιου είναι το μόνο από τα 4 ιαπωνικά αεροπλανοφόρα που καταφέρνει και αποσπάται από την ομάδα των υπολοίπων την ώρα της μεγάλης καταστροφής επειδή ήταν ήδη έτοιμο να αρχίσει τις δικές του απονηώσεις κι είχε βάλει πορεία κόντρα στον άνεμο. Αυτό το διασώζει από την τύχη των άλλων και στις 10:50 καταφέρνει να απογειώσει 18 βομβαρδιστικά με συνοδεία 6 καταδιωκτικά, αναμένοντας να ακολουθήσουν και τα τορπιλοπλάνα του. Ο κυβερνήτης του Χίργιου υποναύαρχος Ταμόν Γιαμαγκούτσι χωρίς πάντως να ξέρει που ακριβώς είναι τα εχθρικά αεροπλανοφόρα, διατάσσει τα αεροπλάνα του να πετύχουν το οποιοδήποτε πλήγμα μπορούν στον εχθρό. Εκείνος έχει αντιληφθεί την πορεία προς την οποία αποχώρησαν τα αμερικανικά και αποφασίζει να κατευθυνθεί ανατολικά.

Τα αμερικανικά σμήνη επιστρέφουν εν τω μεταξύ στα πλοία τους: Στις 11:18 επιστρέφουν πρώτα τα βομβαρδιστικά του Χόρνετ μετά από την αδιέξοδη εκείνη πορεία στο πουθενά. Ο διοικητής τους Σ. Ρίνγκ καλείται αμέσως στη γέφυρα του Χόρνετ από τον κυβερνήτη του υποναύαρχο Μαρκ Μίτσερ για εξηγήσεις. Εκτός από τα ηρωικά τορπιλοπλάνα του Χόρνετ που φυσικά δεν θα γυρίσουν ποτέ, χάνονται επίσης και τα καταδιωκτικά του, έχοντας εξαντλήσει τα καύσιμά τους παραπλανημένα άσκοπα προφανώς από λανθασμένη ναυτιλία: Ένα δευτερεύον γεγονός που, όμως, 60 χρόνια αργότερα, οδηγεί τους ιστορικούς ερευνητές να αποκαλύψουν την αλήθεια για την τραγωδία εκείνη η οποία ως σήμερα έχει περάσει δυστυχώς παραλλαγμένη εκ των υστέρων στα επίσημα αρχεία του αμερικανικού ναυτικού.

Στις 11:48 επιστρέφουν 4 βομβαρδιστικά του Γιόρκταουν ενώ τα άλλα 11 διατάχθηκαν να καταφύγουν στο Μίντγουεϊ από έλλειψη καυσίμων. Σχεδόν ταυτόχρονα το Έντερπραϊζ προσνηώνει 18 από τα δικά του. Στις 11:50 ο Φλέτσερ απονηώνει τα προστατευτικά μαχητικά του με σκοπό να αδειάσει το κατάστρωμα του και να δεχτεί τα υπόλοιπα αεροπλάνα του πλησιάζουν στο πλοίο και είναι ορατά. Στις 11:55 το ραντάρ του ανιχνεύει ξαφνικά σμήνη αεροπλάνων που έρχονται από απόσταση 25 νμ και καταλαβαίνει ότι δεν είναι δικά του. Διατάσσει τα διωκτικά που κατά σύμπτωση έχει στον αέρα να τα αναχαιτίσουν.

Στις 12:00 τα αεροπλάνα του Χιρίγιου και εκείνα του Έντερπραϊζ συναντώνται στον αέρα. Τα αμερικανικά καταδιωκτικά καταφέρνουν να καταρρίψουν 7 από αυτά και να πλήξουν άλλα 3, όμως τα ακολουθούντα καταδιωκτικά Zero επεμβαίνουν και διασώζουν τα υπόλοιπα που στη συνέχεια επιτίθενται στο Γιόρκταουν. Στις 12:10 το αμερικανικό αεροπλανοφόρο δέχεται 3 βόμβες που χτυπούν τα λεβητοστάσια ελαττώνοντας την ταχύτητα σε 6 κόμβους, αλλά που δεν αντιμετωπίζει άμεσο κίνδυνο βύθισης. Στο Χίργιου που έχουν μάθει πια τι ακριβώς αντιμετωπίζουν εξαπολύουν το δεύτερο κύμα επίθεσης στις 13:30 από απόσταση κάπου 110 μιλίων υπό τον Τομονάγκα που οδηγεί 11 τορπιλοπλάνα με συνοδεία 6 Zero να καταφέρει το οποιοδήποτε πλήγμα στα άλλα δύο αεροπλανοφόρα της TF-16 που είναι άθικτα. Στις 14:00 το Γιόρκταουν αποκαθιστά σημαντικό μέρος από τις ζημιές του και φαίνεται να επανέρχεται σε κατάσταση ετοιμότητας. Στις 14:30 ο Τομονάγκα βλέπει μπροστά του ένα αεροπλανοφόρο που δεν δείχνει σημάδια καταστροφής και αποφασίζει να του επιτεθεί αλλά δεν ξέρει ότι πρόκειται για το ίδιο το Γιόρκταουν που έχει σβήσει τις φωτιές του και έχει ήδη αποκαταστήσει ταχύτητα 20 κόμβων. Εντωμεταξύ σε 20 ν.μ. απόσταση η TF-16 στέλνει μαχητικά εναντίον του για να βοηθήσουν το πληγωμένο Γιόρκταουν. Στις 14:40 ο Τομονάγκα εφορμά πρώτος στον σχηματισμό του αλλά δέχεται τα φονικά πυρά του πλωτάρχη Τζων Θατς που οδηγεί τα διωκτικά του Γιόρκταουν. Η μάχη είναι έντονη, αλλά μέσα σε 5 λεπτά το αμερικανικό αεροπλανοφόρο δέχεται 2 τορπίλες που το θέτουν εκτός ελέγχου. Τα 6 ιαπωνικά που τελικά επιστρέφουν μεταδίδουν στον Άμπε ότι έπληξαν ένα ακόμα αεροπλανοφόρο, αφήνοντας την εντύπωση ότι οι Αμερικανοί είχαν απομείνει με ένα μόνο. Στις 14:55 ο Φλέτσερ διατάσσει την εγκατάλειψη του Γιόρκταουν αλλά τότε οι Ιάπωνες παίρνουν αναφορά αναγνωριστικού τους ότι κάπου 20 μίλια πιο εκεί εθεάθη ένα άλλο ακόμα εχθρικό αεροπλανοφόρο.

Ο Σπρούανς που ξέρει ότι υπάρχει ένα άθικτο 4ο ιαπωνικό αεροπλανοφόρο θεωρεί ότι μπορεί να εξαπολύσει επίθεση. Μέσα σε πυρετό αναδιοργάνωσης πάνω στα καταστρώματα της TF-16 μετά από μια σχεδόν ώρα απονηώνονται στις 15:40, 25 βομβαρδιστικά SDB-2 που οδηγεί ο υποπλοίαρχος Τ. Γκάλλαχερ από το Έντερπραϊζ και μια μικρότερη ομάδα που ακολουθεί απ το Χόρνετ σε απόσταση. Στις 15:50 το αναγνωριστικό του Ναγκούμο αναφέρει ότι επεσήμανε 2 άθικτα εχθρικά αεροπλανοφόρα. Ο Σπρούανς που ακούει την εκπομπή εκείνη στέλνει μαχητικά του να το καταδιώξουν.

Στις 16:20 ο υποπλοίαρχος Γκάλλαχερ εντοπίζει σε απόσταση το Χιρίγιου και σε λίγο τα διωκτικά του Σπρούανς το αναγνωριστικό των Ιαπώνων το οποίο και καταρρίπτουν.

Στις 17:05 ο υποναύαρχος Άμπε ετοιμάζει και 3η επίθεση έχοντας στα υπόστεγα τα αεροπλάνα του Χιρίγιου να ετοιμάζονται. Τότε ξεπροβάλλουν τα βομβαρδιστικά του Γκάλλαχερ εκ των οποίων τα 14 επιτίθενται στο αεροπλανοφόρο και τα άλλα 11 στο θωρηκτό συνοδείας Χαρούνα. Η καταστροφή και των δύο στόχων των Αμερικανών είναι ολοκληρωτική και σχεδόν άμεση τόσο που τα αεροπλάνα του Χόρνετ δεν βρίσκουν ούτε καν την ευκαιρία να δράσουν. Στις 18:55 τα αεροπλάνα της TF-16 έχουν επιστρέψει και ο Σπρούανς θεωρεί φρονιμότερο να σταματήσει την εμπλοκή τώρα που η νύχτα πέφτει κρίνοντας ότι το Μίντγουεϊ δεν απειλείται πλέον με απόβαση. Στο νησί υπάρχουν ακόμα 6 Vindicators διαθέσιμα που διατάσσονται να επιτεθούν στις 19:00 στα μεταγωγικά των Ιαπώνων αλλά δεν καταφέρνουν να εντοπίσουν τον ήδη αποχωρούντα Άμπε ενώ ένα χάνεται από βλάβη στη θάλασσα. Μέχρι τις 20:00 τα πυρπολημένα κουφάρια των Κάγκα και Σορίγιου χάνονται κάτω από τα κύματα. Ο Γιαμαμότο, αρκετά συγχυσμένος από τις εξελίξεις, δέχεται προτάσεις να επιχειρήσει βομβαρδισμό της Μίντγουέη με τα θωρηκτά του αλλά σύντομα αλλάζει γνώμη. Η μάχη τελειώνει στις 21:40 με τη σύγκρουση των δύο ιαπωνικών καταδρομικών Μογκάμι και Μικούμα καθώς ελίσσονται να αποφύγουν πιθανή προσβολή από τορπίλες μετά την επισήμανση του υποβρυχίου USS Tembor που ανιχνεύεται σε απόσταση αλλά που μάλλον απλά καταγράφει τις κινήσεις τους.

5η Ιουνίου 1942

Μεταξύ 05:00 και 05:15 ιαπωνικές τορπίλες αποτελειώνουν τα Ακάγκι και Χιρίγιου. Στις 08:05 μερικά βομβαρδιστικά των πεζοναυτών συνεχίζουν επίθεση από το νησί στα απομεινάρια του ιαπωνικού στόλου χωρίς καμιά επιτυχία ενώ έχουν και δύο απώλειες. Στις 11:00 ο Σπρούανς παίρνει εντολή από τον Νίμιτς να επιδιώξει νέα επίθεση εναντίον του υπολοίπου ιαπωνικού στόλου την οποία εκτελεί με βομβαρδιστικά χωρίς συνοδεία κατά τις 15:15 αργότερα με ομάδες από τα Έντερπραϊζ και Χόρνετ που καλυμμένα από έντονη ομίχλη δεν βρίσκουν τίποτα σε απόσταση ως και 250 ν.μ. από εκεί. Αναγνωριστικά και παρατηρητές αναφέρουν όμως ότι 4 ιαπωνικά πλοία παραμένουν σχετικά κοντά στην περιοχή της χτεσινής μάχης. Είναι τα 2 τραυματισμένα καταδρομικά Μογκάμι και Μικούμα που συνοδεύονται από τα αντιτορπιλικά Αράσιο και Ασάσιο. Αναστέλλεται τυχόν επιχείρηση την ημέρα εκείνη κι αποφασίζεται επίθεση σε αυτά την επομένη.

6η Ιουνίου 1942

Αεροπλάνα του Χόρνετ υπό την ηγεσία του Σ. Ρινγκ που απέτυχε να συμμετάσχει στην εξουδετέρωση του Ναγκούμο στις 4 Ιουνίου αποστέλλονται σε επίθεση στα τέσσερα παραπάνω πλοία χτυπώντας βαριά το Μικούμα που βυθίζεται και πλήττοντας σοβαρά, αν και χωρίς να τα βυθίσουν, τα Μογκάμι και Αράσιο. Οι Ιάπωνες αποβιβάζονται στη νησίδα Κίσκα, δυτικά του Μίντγουεϊ συλλαμβάνοντας μια άοπλη ομάδα 6 παρατηρητών.

Το Γιόρκταουν εξακολουθεί να επιπλέει και ο Φλέτσερ αποφασίζει να στείλει άγημα επάνω του με σκοπό τη διάσωση του πλοίου ενώ πλευρίζεται από το αντιτορπιλικό USS Hammann που το υποβοηθά με αντλίες και γεννήτριες. Η κατάσταση βελτιώνεται, η κλίση ελαττώνεται αλλά μέσα στα συντρίμμια που επιπλέουν και την αναταραχή που επικρατεί διαφεύγει της προσοχής όλων το ιαπωνικό υποβρύχιο Ι-168 που από καλή θέση εξαπολύει 4 τορπίλες. Οι δύο βρίσκουν το Γιόρκταουν και η τρίτη το USS Hammann το οποίο βυθίζεται γρήγορα μέσα σε εκρήξεις σκοτώνοντας και μέρος του πληρώματος που προσπαθεί να σώσει το αεροπλανοφόρο. Η κατάσταση θεωρείται απελπιστική και το Γιόρκταουν εγκαταλείπεται, αλλά παρ'όλα αυτά επιπλέει ακόμα.

7η Ιουνίου 1942

Οι άνδρες του στόλου που είχε επιτεθεί στις Αλεούτιες Νήσους αποβιβάζονται στη μικρή νήσο Άττου στην οποία εγκαθιστούν προχωρημένο παρατηρητήριο στα ανατολικά της ζώνης προστασίας τους έχοντας αποτύχει πάντως να εξουδετερώσουν το Ντατς Χάρμπορ το οποίο παραμένει υπό αμερικανική κυριαρχία.

Στις 07:01 το καταπονημένο Γιόρκταουν τελικά βυθίζεται

Στον απόηχο της Ναυμαχίας του Μίντγουεϊ

Το αποτέλεσμα της μάχης φυσικά ενθουσίασε τους Αμερικανούς αν και ο ναύαρχος Νίμιτς, πάντοτε επιφυλακτικός, θεώρησε πολύ βαριά την απώλεια του Γιόρκταουν. Κατά τις δικές του αναλύσεις ήταν ευτύχημα ότι ο Γιαμαμότο είχε σχεδιάσει τον αντιπερισπασμό στις Αλεούτιες πράγμα που του αφαίρεσε το πλεονέκτημα να διαθέτει ακόμα 2 αεροπλανοφόρα στη δύναμη που απείλησε τη Μίντγουεϊ και σχεδόν ευλογία Θεού το ότι βιάστηκε να επιτεθεί προτού τα αλλά 2 μεγάλα αεροπλανοφόρα του Ζουικάκου και Σοκάκου ολοκληρώσουν τις επισκευές στα ναυπηγεία. Αν είχε χαθεί το Γιόρκταουν σε αναμέτρηση με 4 εχθρικά αεροπλανοφόρα, ίσως αν υπήρχαν ακόμα 4 ιαπωνικά στο Μίντγουεϊ, ο Γιαμαμότο δεν θα είχε διστάσει να συνεχίσει την καταδίωξη των Έντερπραϊζ και Χόρνετ με πιθανότητα να είχε εξουδετερώσει ένα ακόμα αμερικανικό ή ίσως και τα δύο που απέμειναν. Ο Νίμιτς ήταν ο πρώτος που θεώρησε ότι η τύχη, με τις τόσες και τόσες συμπτωματικές καταστάσεις που δημιουργήθηκαν, του είχε επιτέλους χαμογελάσει, έστω και προσωρινά ίσως. Ο ίδιος ο Σπρούανς, αργότερα θα δηλώσει ότι «...είναι απίστευτο πόσο η σύμπτωση αποφασίζει τις τύχες μιας μάχης...». Ο ίδιος ο Φλέτσερ είχε πει, κατ' ιδίαν:

«Άμα τελειώνει η μάχη ξεφυτρώνουν από παντού αναλύσεις για τα σχέδια και τη στρατηγική που οδήγησαν σε αυτήν. Στην πραγματικότητα αυτό που συνέβη είναι ένας σωρός από γκάφες».

Αλλά η πιο χαρακτηριστική δήλωση έγινε απ τον ιστορικό Γουόλτερ Λορντ:

«Με βάση την κοινή λογική, οι Αμερικανοί βρίσκονταν σε απελπιστικά μειονεκτική κατάσταση. Δεν είχαν καν ένα θωρηκτό όταν ο εχθρός είχε 11, είχαν 8 καταδρομικά όταν ο εχθρός είχε 23, είχαν 3 αεροπλανοφόρα, όταν συνολικά ο εχθρός είχε 8. Οι παράκτιες πυροβολαρχίες τους απαρτίζονταν από κανόνια του... περασμένου αιώνα. Ο εχθρός τους ήταν έξοχος, νικηφόρος και πολύ έμπειρος... οι Αμερικανοί υπέστησαν συντριπτικές απώλειες... δεν είχαν το δικαίωμα να νικήσουν. Κι όμως το έκαναν, αλλάζοντας έτσι την πορεία του πολέμου».

Ακολούθησαν ωστόσο μερικά δυσάρεστα γεγονότα: Όταν ο Νίμιτς πρότεινε τον Ρότσφορντ για παρασημοφόρηση η Ουάσινγκτον το αρνήθηκε κατηγορηματικά, αποδίδοντας στους δικούς της αξιωματικούς τη δόξα της επιτυχίας στον τομέα των πληροφοριών! Στη συνέχεια ο Ρότσφορντ απογοητευμένος ζήτησε τη μετάθεσή του σε μάχιμη μονάδα εγκαταλείποντας τον τομέα των πληροφοριών και αντ' αυτού του δόθηκε δυσμενής μετάθεση, η θέση ενός υποδιοικητού δεξαμενής επισκευών πλοίων χωρίς καμία προαγωγή ως το τέλος του πολέμου! Την αδικία αυτή ανέτρεψε εν μέρει η μεταθανάτιος απονομή του Μεταλλίου Εθνικής Αμύνης (National Defense Service Medal) από τον πρόεδρο Ρήγκαν, το έτος 1986, 10 χρόνια μετά τον θάνατο του Ρότσφορντ.

Ο Υποναύαρχος Σπρούανς είδε το άστρο του να ανατέλλει και προβιβάστηκε σε διοικητή επιχειρήσεων του Νίμιτς αλλά προηγουμένως είχε διαπιστώσει ότι στο ημερολόγιο του Χόρνετ είχαν παραποιηθεί γεγονότα με τα οποία ο κυβερνήτης του υποναύαρχος Μαρκ Μίτσερ προσπάθησε να καλύψει την αποτυχία των σμηνών του να συμμετάσχουν στην επίθεση της 4ης Ιουνίου. Έκτοτε η έχθρα των Σπρούανς και Μίτσερ θα καταντήσει παροιμιώδης αλλά τον Μίτσερ υποστήριξε ο ναύαρχος Χάλσεϋ και το Πεντάγωνο οπότε οι Σπρούανς και Χάλσεϋ αποβαίνουν αιώνιοι αντίπαλοι ως το τέλος του πολέμου όπου ο Χάλσεϋ έκανε τα πάντα ώστε ο Σπρούανς να μην προβιβαστεί ποτέ σε Ναύαρχο 5 αστέρων, φυσικά με τη συναίνεση του Πενταγώνου.

Στην ιαπωνική πλευρά η αποτυχία στο Μίντγουεϊ κρατήθηκε για καιρό μυστική από τον Γιαμαμότο μέχρι που έφτασε η στιγμή εκείνος ο ίδιος να ζητήσει τη συγγνώμη του αυτοκράτορα. Κι ενώ αργότερα το άλλο μεγάλο αμερικανικό αεροπλανοφόρο, το Σαρατόγκα, υπό τον Φλέτσερ, έπεσε θύμα τορπιλισμού με αποτέλεσμα ο Νίμιτς να μείνει με μόνο 2 αεροπλανοφόρα στον Ειρηνικό απέναντι στα 4 των Ιαπώνων, εντούτοις το ιαπωνικό επιτελείο έδειξε πολύ λιγότερο ενθουσιώδες να επιδιώξει νέο οριστικό χτύπημα εκμηδενισμού του αμερικανικού στόλου. Έκτοτε η επιφυλακτικότητα του ιαπωνικού στόλου παρέμεινε το μόνιμο ελάττωμά του το οποίο στην επόμενη αναμέτρηση που θα ακολουθήσει μετά από 5 μήνες τον ίδιο χρόνο και παρόλο που χάθηκε τότε και το Χόρνετ, αφήνοντας μόνο του το Έντερπραϊζ, οι Ιάπωνες δεν μπόρεσαν να εκμεταλλευθούν την περίσταση. Για τους Ιάπωνες τουλάχιστον, το Μίντγουεϊ αποτέλεσε την αρχή του τέλους της κυριαρχίας τους στον Ειρηνικό.

Ταινίες που αναφέρονται στη Ναυμαχία του Μίντγουεϊ

• Battle of Midway (1942), Τζον Φορντ. Προπαγανδιστική ταινία μικρού μήκους με σκηνές από τη βάση του Μίντγουεϊ.
• Wing and a Prayer (1944), Σκηνοθέτης Χένρι Χάθαγουεϊ, σεναριογράφος Τζερόμ Κέιντι. Ασπρόμαυρο φιλμ με αρκετή δράση σε αληθινά αεροπλανοφόρα, πολύ καλογυρισμένο για την εποχή. Το σενάριο ωστόσο δεν αγγίζει καν την ιστορική πραγματικότητα και καταφεύγει σε ηρωποιήσεις, παραποιώντας σκόπιμα την αληθινή ιστορία.
• Η ναυμαχία του Μίντγουεϊ (Midway, 1976). Σκηνοθέτης Τζακ Σμάιτ, σεναριογράφος Ντόναλντ Σ. Σάνφορντ, παραγωγός Γουόλτερ Μίρις. Μεγάλη παραγωγή με σημαντική διανομή που περιείχε πληθώρα πρωταγωνιστών του Χόλιγουντ. Το σενάριο με σεβασμό στην ιστορική πραγματικότητα και έντονη αναπαράσταση των μαχών, μέρος των οποίων όμως είναι κινηματογραφικά κλιπς από πολεμικά ρεπορτάζ της περιόδου 1944-45. Αποφεύγει εντελώς τις ηρωποιήσεις και αναφέρει τον παράγοντα τύχη ως εκείνον που πιθανόν έκρινε το αποτέλεσμα της μάχης. Συμμετείχαν ως τεχνικοί σύμβουλοι οι ακόμα τότε επιζώντες πρωταγωνιστές της πραγματικής αεροναυμαχίας Τζωρτζ Γκαίη (ο μοναδικός επιζήσας του VT-8 του Χόρνετ) και ο Μάξγουελ Λέσλυ (ο υποπλοίαρχος που οδηγούσε τα βομβαρδιστικά του Γιόρκταουν την 4η Ιουνίου). Ο Τζόζεφ Ρότσφορντ (ο υπεύθυνος αξιωματικός πληροφοριών του Νίμιτς) είχε μόλις πεθάνει αλλά είχε αφήσει γραπτές αναφορές και αφηγήσεις στον σκηνοθέτη όταν ήταν τεχνικός σύμβουλος στην ταινία Η εποποιία του Περλ Χάρμπορ (Tora! Tora! Tora!, 1970). Είναι η μόνη ταινία με δημόσια αναφορά στη σκηνή όπου ο ναύαρχος Νίμιτς δέχεται συμβουλές αντίθετες με το σχέδιο δράσης του πριν τη μάχη από την Ουάσινγκτον - την ερμηνεύουν οι ηθοποιοί Χένρι Φόντα, Τζέιμς Κόμπερν και Ρόμπερτ Βάγκνερ.
• Military Secrets: Battle of Midway (2001) παραγωγός Τόμας Φ. Χόρτον. Φιλμ ντοκιμαντέρ το οποίο θίγει μερικά σημεία που αφορούν στην 4η Ιουνίου και το Χόρνετ, όπως και το απροετοίμαστο των πιλότων των αμερικανικών τορπιλοπλάνων.

Πηγές και Αναφορές

Βιβλιογραφία

• The Unknown Battle of Midway: The Destruction of the American Torpedo Squadrons By Alvin Kernan - Yale library of military history, November 2005. Το βιβλίο διατίθεται ελεύθερο στο διαδίκτυο για ανάγνωση στη διεύθυνση αυτή - Google Books
• Midway the incredible Victory, συγγραφέας, Walter Lord, Wordsworth editions, UK, 2000
• Miracle at Midway, by Gordon Prange
• A Day of deceit : The truth about FDR and Pearl Harbor, συγγραφέας Robert B. Stinnet, εκδόσεις Touchstone NY, 2001
• At dawn we slept, συγγραφέας Gordon W. Prange, εκδόσεις Penguin Books NY, 1991
• Ναύαρχος Usaka, «Πως έχασα τη ναυμαχία του Μίντγουεϊ», Ιστορία Εικονογραφημένη, τχ. 71 (Μάιος 1974), σελ. 60-69

Διαδίκτυο

• [1]
• http://www.microworks.net/PACIFIC/battles/midway.htm
• http://www.eyewitnesstohistory.com/midway.htm
• http://ibiblio.org/hyperwar/USN/USN-CN-Midway/USN-CN-Midway-14.html
• https://web.archive.org/web/20090903094703/http://www.apfn.org/apfn/pearl_harbor.htm The Pearl harbor deception by John Costello
• http://www.ihr.org/jhr/v11/v11p495_Manion.html Interview with Adm Kimmel
• [2] Peal Harbor : The senate clears Kimmel and Short
• http://www.antiwar.com/rep/flynn1.html The final secret of Pearl Harbor
• [3] Kimmel & Short, scapegoats to protect FDR
• https://web.archive.org/web/20190706213611/http://www.pacshiprev.com/ Admiral King and the Navy Board of Inquiry
• http://whatreallyhappened.com/WRHARTICLES/SH.html The bones of station H