Νεομάρτυρας
Κατά το χριστιανικό δόγμα, νεομάρτυρας είναι ο Χριστιανός που υπέστη μαρτυρικό θάνατο λόγω της θρησκευτικής πίστης του, κυρίως κατά τους χρόνους του Βυζάντιου έως και τη Μικρασιατική Καταστροφή. Στη Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία τιμώνται ως νεομάρτυρες και χριστιανοί που μαρτύρησαν υπό το σοβιετικό καθεστώς, κατά τη διάρκεια της ναζιστικής κατοχής ή από ισλαμιστές κατά τον πόλεμο της Τσετσενίας ή από τρομοκρατικές επιθέσεις.[1][2]
Ο βίαιος εξισλαμισμός χριστιανών και μαζί το φαινόμενο των νεομαρτύρων σε όσους αρνήθηκαν να αλλαξοπιστήσουν, εμφανίζεται κατά την περίοδο της Αραβοκρατίας και αναζωπυρώνεται από το τελευταίο τέταρτο του 11ου αιώνα στις περιοχές όπου κατακτήθηκαν από τους Τούρκους (Σελτζούκους ή Οθωμανούς). Την ίδια εποχή, άλλοι χριστιανοί επέλεγαν εθελοντικά να αλλάξουν θρήσκευμα, ενώ άλλοι γίνονταν κρυπτοχριστιανοί.
Οι λόγοι για τους οποίους γινόταν η αλλαγή θρησκεύματος ήταν κυρίως οικονομικοί, καθώς και πολιτικοί και κοινωνικοί, σπανιότερα δε ηθικοί ή ιδεολογικοί. Υπήρχαν και περιστασιακοί λόγοι, όπως αν ο εξωμότης ήταν σε παιδική ηλικία και άλλαζε θρησκεία λόγω κάποιας στιγμιαίας απειλής από Τούρκους, επειδή δεν είχε ακόμα κατανοήσει πλήρως την έννοια της θρησκείας, ή αν κάποιος το διέπραξε σε κατάσταση μέθης, χωρίς να αντιληφθεί τις συνέπειες, ή με κάποιους χριστιανούς που λόγω άγνοιας των ισλαμικών νόμων καταδικάζονται από ισλαμικά δικαστήρια οπότε για να αποφύγουν κάποια βαρύτατη τιμωρία ή και τον θάνατο δέχονταν να γίνουν μουσουλμάνοι. Σχετικό παράδειγμα που αναφέρεται, το οποίο όμως κατέληξε σε επιλογή θανάτου παρά να αλλαξοπιστήσει, ήταν η μαρτυρική θυσία του Νεομάρτυρα Νικολάου της Μαγνησίας (Μικρά Ασία), ο οποίος αναγκάστηκε να επιλέξει μεταξύ εκτουρκισμού ή θανάτου επειδή κυκλοφόρησε δημοσίως φορώντας τουρκικά παπούτσια και φέσι (24 Απριλίου 1796).
Ο θεσμός της επιλογής μεταξύ του εξισλαμισμού ή του μαρτυρικού θανάτου ανάγεται σε χαλίφες όπως ο Αλ-Ουαλίντ Ι, Σουλεϊμάν, Ομάρ ΙΙ και Γιαζίντ ΙΙ του πρώτου τετάρτου του 8ου αιώνα. Κατά την οθωμανική περίοδο, αυτή η πολιτική εφαρμόστηκε αμέσως μετά τη δημιουργία του οθωμανικού κράτους. Ο Τούρκος ποιητής και πρίγκηπας Ντανισμέντ Αχμέτ Γαζή (πέθανε το 1104) αναφέρει ότι η μεταστροφή χριστιανών υπό την απειλή του σπαθιού ήταν κάτι σύνηθες. Φυλακισμένοι ή κάτοικοι κατακτημένων περιοχών είχαν τη δυνατότητα να επιλέξουν μεταξύ του εκτουρκισμού ή του θανάτου.
Η έννοια εκτουρκισμός πήγαινε μαζί με την αλλαγή θρησκείας, διότι στην Οθωμανική Αυτοκρατορία η θρησκεία δεν ήταν απλά μια έκφραση προσωπικής πίστης σχετικά με τα υπερφυσικά, αλλά προσδιόριζε και την γενικότερη συμπεριφορά και τη σχέση ενός ατόμου με το κράτος. Έτσι, ο εξισλαμισμός σήμαινε αυτομάτως και εκτουρκισμό. Το άλλο, επίσης, αποτέλεσμα αυτής της διασύνδεσης των δύο εννοιών, ήταν ότι αν μετά ένας εξισλαμισμένος αποφάσιζε να επανέλθει στον Χριστιανισμό εθεωρείτο όχι μόνο θρησκευτικός αποστάτης, αλλά και προδότης του οθωμανικού κράτους σε βαθμό εσχάτης προδοσίας, κάτι που αυτομάτως επέσυρε θανατική ποινή. Για το λόγο αυτό πολλοί νεομάρτυρες θανατώθηκαν με την κατηγορία της προδοσίας.
Άλλοι λόγοι για τον υποχρεωτικό εξισλαμισμό χριστιανών ήταν ο ζήλος των γαζήδων («πολεμιστών του Ισλάμ») και ο φανατισμός ιεραποστολισμός ορισμένων μουσουλμάνων.[3]
Πολλοί νεομάρτυρες τιμούνται και χωρίς να έχουν ανακηρυχθεί επισήμως άγιοι με κάποια εκκλησιαστική πράξη. Μερικοί πατέρες της Εκκλησίας, όπως ο Αθανάσιος ο Πάριος (1721-1813), αποδέχονταν αυτή τη συνήθεια.[4][5] Οι νεομάρτυρες τιμώνται συνήθως τοπικά και για πολλούς έχουν συντεθεί ειδικές ακολουθίες από νεότερους υμνογράφους. Οι υμνογραφίες αυτές συχνά παίρνουν το χαρακτήρα εθνικοθρησκευτικών ποιημάτων, ενώ οι νεομάρτυρες θεωρούνται και οι πρώτοι ήρωες του Νέου Ελληνισμού.[6] Είναι γνωστός ο βίος τουλάχιστον 172 Ελλήνων Ορθοδόξων νεομαρτύρων,[7] ενώ πολλοί παραμένουν άγνωστοι.[8][9] Κατά την εκκλησιαστική ορολογία, το μαρτύριο και ο θάνατός τους ονομάζεται «άθλος».
Δείτε επίσης
ΕπεξεργασίαΠαραπομπές
Επεξεργασία- ↑ Βλέπε λήμμα "New Martyr", αγγλόφωνη Wikipedia
- ↑ «Andrei Zolotov Jr. Easter offers resurrection from Stalin's terror. Moscow Times, 18-4-1998, και Easter at Church dedicated to Russia's New Martyrs, Ecumenical News International ENI News Service / 22-4- 1998». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 5 Ιουνίου 2015.
- ↑ Constantelos Demetrios, Altruistic Suicide or Altruistic Martyrdom? Christian Greek orthodox Neomartyrs: A Case Study. Archives of Suicide Research, Volume 8, No 1, 2004. Αναδημοσιεύεται στον ιστοχώρο Myriobiblos Library.
- ↑ Χρ. Πόνος Η Πατερική Παράφοση στα συγγράμματα του Αγίου Αθανασίου Παρίου, σελ. 25
- ↑ ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΖΕΔΟΠΟΤΛΟΣ Εθνική Ομολογία και Συμβολική στην Ελλάδα του 19ου αιώνα οι Εθνομάρτυρες, σελ. 115
- ↑ Σβορώνος Νίκος, Το Ελληνικό Έθνος. Γένεση και Διαμόρφωση του Νέου Ελληνισμού. Εκδόσεις «Πόλις», Αθήνα 2004, σελ. 83, 84. Αναφέρεται στο Μαντούβαλου Μαρία, Οι εγκωμιαστές του Διαφωτισμού και της Γαλλικής Επανάστασης, δεινοί τιμητές και πλαστογράφοι της Ελληνικής. Πρακτικά Συνεδρίου « Ιστοριογραφία και Πηγές για την ερμηνεία του 1821», Ιερά Μονή Πεντέλης, 2012, Εκδόσεις «Αρχονταρίκι», Αθήνα 2013, σ. 142.
- ↑ Constantelos D. 2004.
- ↑ Εγκυκλοπαίδεια "Πάπυρος Λαρούς", άρθρο «Νεομάρτυς».
- ↑ Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια (Δρανδάκη), άρθρο «Νεομάρτυς».
Περαιτέρω ανάγνωση
Επεξεργασία- Blackwell Dictionary of Eastern Christianity, 341-43.
- Sahner, Christian C. Christian Martyrs under Islam Religious Violence and the Making of the Muslim World. Princeton University Press, 2018.
- Vaporis, Rev. Nomikos Michael. Witnesses for Christ: Orthodox Christian Neomartyrs of the Ottoman Period 1437-1860.