Νεομάρτυρας Ιωάννης Τουρκολέκας
Ο Νεομάρτυρας Ιωάννης Τουρκολέκας είναι Άγιος και Παιδομάρτυρας της Ορθόδοξης Χριστιανικής Εκκλησίας που έζησε και μαρτύρησε κατά την Τουρκοκρατία, το 1816, σε ηλικία μόλις 11 ετών.
| Άγιος Ιωάννης ο Τουρκολέκας | |
|---|---|
| Γενικές πληροφορίες | |
| Γέννηση | 1805 Τουρκολέκα Αρκαδίας |
| Θάνατος | 16 Οκτωβρίου 1816 |
| Χώρα πολιτογράφησης | Οθωμανική Αυτοκρατορία |
| Θρησκεία | Ανατολικός Ορθόδοξος Χριστιανισμός |
| Eορτασμός αγίου | 16 Οκτωβρίου |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Οικογένεια | |
| Γονείς | Σταματέλος Τουρκολέκας και Σοφία Καρούτσου |
| Αδέλφια | Νικηταράς |
Βίος Επεξεργασία
Γεννήθηκε το 1805 στο Τουρκολέκα Αρκαδίας. Πατέρας του ήταν ο πρωτοκλέφτης Σταματέλος Τουρκολέκας ή Τουρκοπέλεκας και μητέρα του η αδελφή της συζύγου του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, Σοφία. Ήταν αδερφός του Νικόλα Σταματελόπουλου, λοχαγού και δασκάλου πολεμικής τακτικής, αλλά και του ονομαστού οπλαρχηγού Νικήτα Σταματελόπουλου ή Νικηταρά.[1] To 1806, κατά την τον διωγμό και την εκκαθάριση των κλεφτών του χωριού από τους Τούρκους, ο Σταματέλος διέφυγε μαζί με τους γιους του στη Ζάκυνθο.[2]
Το 1816 ο καπετάν Σταματέλος Τουρκολέκας επιστρέφει κρυφά στην Πελοπόννησο για να δει τι κατάσταση επικρατούσε τότε εκεί. Παίρνει μαζί του τους τρεις γιους του, τον Νικόλα, τον Νικήτα και τον Ιωάννη, καθώς και τον Αναγνώστη Ζαχαρόπουλο, γιό του ονομαστού κλέφτη Ζαχαριά και ο οποίος εκείνη την περίοδο είχε τη μνηστή του στο Γύθειο της Μάνης, ίσως και για να τελέσουν τον γάμο.[3][4] Έπειτα πλέουν προς τα Κύθηρα, για να προμηθευτούν τα απαραίτητα. Λόγω κακοκαιρίας όμως φτάνουν στα Βάτικα Λακωνίας.[5] Εκεί, λόγω έλλειψης τροφίμων, ο πατέρας τους ζητάει βοήθεια από έναν Τούρκο που θεωρούσε έμπιστο,[3] αλλά εκείνος τους προδίδει και ο Σταματέλος, ο Ζαχαρόπουλος Αναγνώστης και ο Ιωάννης αιχμαλωτίζονται και οδηγούνται στην Μονεμβασιά, ενώ ο Νικήτας με τον Νικόλα καταφέρνουν να ξεφύγουν.[6]
Μαρτύριο Επεξεργασία
Στις 16 Οκτωβρίου 1816, μπροστά στους Τούρκους, στην παλαιά Μονεμβασιά, έξω από τον Ιερό Ναό «Ελκομένου Χριστού», ο Σταματέλος ζητάει να σκοτώσουν μόνο αυτόν, επειδή ήταν παλιά κλέφτης στην Πελοπόννησο, και να ελευθερώσουν τον γιο το Ιωάννη και τον Αναγνώστη, που μεγάλωσαν στα Επτάνησα.[7] Οι Τούρκοι ζήτησαν οδηγίες από τον διοικητή (βοεβόδας) του Μυστρά ως προς τι να κάνουν με τους αιχμαλώτους, κι έτσι έφτασε η είδηση και στον πασά της Τριπόλεως, που τους συμβούλευε να μην τους κακοποιήσουν, γιατί ήταν Άγγλοι υπήκοοι (καθώς τα Επτάνησα ήταν υπό την κατοχή της Αγγλίας), αλλά και να μην τους αφήσουν να επιστρέψουν στη Μάνη.[6] Μάταια όμως, αφού πριν φτάσει η απάντηση, οι Τούρκοι σκοτώνουν και τον Σταματέλο και τον Αναγνώστη μπροστά στον Ιωάννη.
Έπειτα οι Τούρκοι προτρέπουν τον Ιωάννη να αλλαξοπιστήσει για να σωθεί. Όταν ο Ιωάννης απάντησε "Θα πάω εκεί οπού πάει και ο πατέρας μου", συνεχίζουν να τον πιέζουν για να τον εξισλαμίσουν, δείχνοντάς του το αποκεφαλισμένο σώμα του πατέρα του.[8] Παρ' όλες τις ευκαιρίες που του έδωσαν να απαρνηθεί την πίστη του, εκείνος έμεινε πιστός στον Θεό και μαρτύρησε προσευχόμενος. Αποκεφαλίστηκε κάνοντας τον σταυρό του, και το αίμα του, πέφτοντας στο έδαφος, σχημάτισε ένα σταυρό, σύμφωνα με τον Τερτσέτη που άκουσε τα γεγονότα από τον ίδιο τον Νικηταρά.[9][10] Τα κεφάλια αυτού και των υπόλοιπων που σφάχτηκαν μαζί του μεταφέρθηκαν στην Τριπολιτσά και τα σώματά τους θάφτηκαν, άγνωστο πού ακριβώς, στη Μονεμβασιά.
Ο ναός στον οποίο μαρτύρησε, και το σημάδι από το αίμα του έγινε τόπος άντλησης δύναμης των αγωνιστών και προσκυνήματος των πιστών.[11]
Η μνήμη του Νεομάρτυρα Ιωάννη Τουρκολέκα τιμάται στις 16 Οκτωβρίου, ανήμερα του μαρτυρίου του. Υπάρχει ναός αφιερωμένος σε αυτόν στο Τουρκολέκα.
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ Παναγιωτόπουλος 1992, σ. 60-61.
- ↑ Παναγιωτόπουλος 1992, σ. 62
- ↑ 3,0 3,1 Βλαχογιάννης 2020, σ. 290
- ↑ Λάππας χ.χ., σ. 38
- ↑ Ράπτης 2009, σ. 44-45
- ↑ 6,0 6,1 Βλαχογιάννης 2020, σ. 290-291
- ↑ Τερτσέτης 1852, σ. 52
- ↑ Ράπτης 2009, σ. 68- 69
- ↑ Τερτσέτης 1852, σ. 52-53
- ↑ Πελεκάνος 2020, σ. 81
- ↑ Πελεκάνος 2020, σ.82
Πηγές Επεξεργασία
- Βλαχογιάννης, Ι. (2020). Οι κλέφτες του Μοριά, 1715-1820 (ανατύπωση της εκδόσεως του 1935). Αθήνα: Λαβύρινθος.
- Λάππας, Τ. (χ.χ.). Νικηταράς ο Τουρκοφάγος. Αθήνα: Ατλαντίς.
- Παναγιωτόπουλος, Α. (1992). Το Τουρκολέκα στην πορεία της Ζωής. Αρκαδικά. Ημερολόγιο των "Αρκαδικών", 1992, Τόμος ΙΑ. Αθήνα: Κέντρο Αρκαδικών Μελετών.
- Πελεκάνος, Ε. (2020). Νεομάρτυρας Ιωάννης ο Τουκολέκας, αδερφός του Νικηταρά. Αθήνα: Νάμα.
- Ράπτης, Ν. (Επιμ.) (2009). Απομνημονεύματα Νικηταρά του Τουρκοφάγου. Αθήνα: Εκδόσεις Μέρμηγκας.
- Τερτσέτης, Γ. (1852). Εξακολούθησις των Προλεγομένων εις τα Υπομνήματα του Θεοδώρου Κολοκοτρώνη. Αθήνα: Τύποις Νικολάου Αγγελίδου.