Νεοχώρι Μεσολογγίου

κωμόπολη στην Αιτωλοακαρνανία

Συντεταγμένες: 38°24′30″N 21°16′30″E / 38.40833°N 21.27500°E / 38.40833; 21.27500

Το Νεοχώρι είναι κωμόπολη του νομού Αιτωλοακαρνανίας με 2.827 κατοίκους (απογραφή 2011).[1] Σύμφωνα με το πρόγραμμα «Καλλικράτης» και τη νέα διοικητική διαίρεση της Ελλάδος, το Νεοχώρι υπάγεται στον Δήμο της Ιεράς Πόλεως Μεσολογγίου.

Νεοχώρι Μεσολογγίου
Νεοχώρι Μεσολογγίου is located in Greece
Νεοχώρι Μεσολογγίου
Νεοχώρι Μεσολογγίου
Διοίκηση
ΧώραΕλλάδα
ΠεριφέρειαΔυτικής Ελλάδας
ΔήμοςΙεράς Πόλεως Μεσολογγίου
Δημοτική ΕνότηταΟινιάδων
Δημοτική ΚοινότηταΝεοχωρίου Μεσολογγίου
Γεωγραφία και Στατιστική
Γεωγραφικό διαμέρισμαΣτερεάς Ελλάδας
ΝομόςΑιτωλοακαρνανίας
Υψόμετρο21
Πληθυσμός3.456 (2011)
Πληροφορίες
Ταχ. κώδικας30001
Τηλ. κωδικός26320
Νεοχώρι: από ταράτσα οικίας

Διοικητικά Επεξεργασία

Το 1912, σύμφωνα με το ΦΕΚ 261Α - 31/08/1912, το Νεοχώρι αποσπάστηκε από το Δήμο Παραχελωΐτιδος και ορίστηκε έδρα της κοινότητας Νεοχωρίου Μεσολογγίου, που συστάθηκε για πρώτη φορά. Το 1997, σύμφωνα με το ΦΕΚ 244Α - 04/12/1997, ορίσθηκε έδρα του Δήμου Οινιάδων και παρέμεινε έτσι μέχρι την εφαρμογή του προγράμματος Καλλικράτης[2], οπότε μαζί με τον οικισμούς Μαγούλα και Μάρμαρα συναποτελούν τη Δημοτική Κοινότητα Νεοχωρίου Μεσολογγίου που υπάγεται στη Δημοτική Ενότητα Οινιάδων με συνολικό πληθυσμό 3.454 κατοίκους σύμφωνα με την απογραφή της ΕΣΥΕ του 2011. Ο πληθυσμός του Νεοχωρίου είναι 2.827 κάτοικοι, ενώ για τη Μαγούλα και τα Μάρμαρα 422 και 205 αντίστοιχα[1]. Είναι το έβδομο μεγαλύτερο Δημοτικό διαμέρισμα στο Νομό Αιτωλοακαρνανίας.

Τοποθεσία Επεξεργασία

Η κωμόπολη του Νεοχωρίου βρίσκεται στο νοτιοδυτικό τμήμα του Νομού Αιτωλοακαρνανίας. Είναι κτισμένη στην Αιτωλική όχθη του ποταμού Αχελώου βορειοδυτικά του Μεσολογγίου σε απόσταση περίπου 20 χιλιομέτρων. Το χαμηλότερο ηπειρωτικό σημείο της Ελλάδας βρίσκεται στην περιοχή με αρνητικό υψόμετρο στα -7.98 μέτρα.[εκκρεμεί παραπομπή]

Παραλία Λούρου Επεξεργασία

Ο Λούρος, με μήκος 16 - 17 χιλιομέτρων, αποτελεί μια από τις πιο σύγχρονες παραλίες του νομού Αιτωλοακαρνανίας. Βρίσκεται 17 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά του Νεοχωρίου. Είναι η μεγαλύτερη παραλία στην Ελλάδα[3]. Η αμμώδης παραλία προστατεύεται από το 1974 από τη Σύμβαση RAMSAR,[4] γεγονός που πιστοποιεί τη μοναδικότητα και την αδιαμφισβήτητη αξία του τόπου ως βιότοπου και χώρου οικολογικά ομοιότυπου με τον υγροβιότοπο του Μεσολογγίου. Η χλωρίδα της περιοχής περιλαμβάνει δάφνες, κέδρους, κρίνα της άμμου και αρμυρίκια. Είναι από τα λίγα μέρη στην Ελλάδα με αμμοθίνες. Η επίσης πλούσια πανίδα του βιότοπου περιλαμβάνει πλήθος πουλιών, όπως πελεκάνων, πελαργών, αγριόχηνων, καρδερίνων, κοτσυφιών, αηδονιών. Επίσης περιλαμβάνει άγρια άλογα που ζουν στον υγρότοπο της ευρύτερης περιοχής του Λούρου.

Αχελώος Ποταμός Επεξεργασία

 
Ο ποταμός Αχελώος

Ο Αχελώος διασχίζει το Νεοχώρι στην βορειοδυτική πλευρά του και στην ουσία το χωρίζει από τη γειτονική Κατοχή. Παλαιότερα τα δύο χωριά επικοινωνούσαν με την περαταριά, ένα είδος μικρής βάρκας. Το χειμώνα τα ορμητικά νερά του Αχελώου έκαναν δύσκολη την επικοινωνία. Το 1958 κατασκευάστηκε μια γέφυρα 200 περίπου μέτρων που έλυσε το πρόβλημα επικοινωνίας μεταξύ των δύο χωριών.

Οικονομία[5] Επεξεργασία

Σύμφωνα με στοιχεία το Νεοχώρι τη δεκαετία το '80 και του '90 αποτελούσε ένα από τα πιο πλούσια μέρη σε ολόκληρη την Ελλάδα.[εκκρεμεί παραπομπή]

Η γεωργία στο Νεοχώρι Επεξεργασία

Καλλιεργούμενη έκταση 200000 στρέμματα.

Η κτηνοτροφία στο Νεοχώρι Επεξεργασία

Αριθμός ζώων: Πρόβατα: 25000

Αίγες: 3000

Βοοειδή: 2599

Χοίροι: 2000

Κουνέλια: 5000

Όρνιθες: 9000

Πάπιες-Χήνες: 1200

Ίπποι: 50

Περιστέρια: 1753

Μελίσσια: 120

Γεωργικά Μηχανήματα Επεξεργασία

Γεωργικοί Ελκυστήρες(τρακτέρ): 920

Θεριζοαλωνιστικές Μηχανές: 8

Βαμβακοσυλλεκτικές: 18

Η Αλιεία στο Νεοχώρι Επεξεργασία

 
Η Λιμνοθάλασσα

Από τα οκτώ ιχθυοτροφεία της λιμνοθάλασσας Μεσολογγίου-Αιτωλικού ο Παλιοπόταμος, που ανήκει στη νιχωρίτικη περιοχή, παράγει το 15% περίπου της συνολικής παραγωγής των ιχθυοτροφείων της λιμνοθάλασσας, σε κεφάλους, λαυράκια, τσιπούρες, μυξινάρια, σπάρους, χοβιούς, χέλια, λίγδες, γλώσσες και χανίδια. Το 1972, ο Παλιοπόταμος παρήγαγε 22.500 χιλιόγραμμα και μέχρι το 1996 η παραγωγή διπλασιάστηκε.[6]

Ιστορία Επεξεργασία

Σύμφωνα με στοιχεία το Νεοχώρι φαίνεται να ιδρύεται στα μέσα του 17ου αιώνα λίγο πριν ή λίγο μετά από το 1650.[7]

Τέως Δήμος Οινιαδών Επεξεργασία

 
Ο πρώην Δήμος Οινιαδών

Ο Δήμος Οινιάδων ήταν δήμος της Αιτωλοακαρνανίας και αριθμεί 10.227 κατοίκους (2001). Η έδρα του δήμου ήταν το Νεοχώρι. Το όνομά του οφειλόταν στην αρχαία πόλη των Οινιάδων που βρισκόταν μέσα στα όρια του δήμου. Το 2010 με εφαρμογή του σχεδίου Καλλικράτης καταργήθηκε και εντάχθηκε στον νέο δήμο Ιεράς Πόλεως Μεσολογγίου. Διαίρεση [Επεξεργασία]

Στον δήμο περιλαμβάνονταν τα παρακάτω δημοτικά διαμερίσματα και οικισμοί: Δ.δ. Νεοχωρίου Μεσολογγίου [3.733] το Νεοχώρι [3.208] η Μαγούλα [390] τα Μάρμαρα [135] Δ.δ. Γουριάς—η Γουριά [1.071] Δ.δ. Κατοχής—η Κατοχή [2.890] Δ.δ. Λεσινίου—το Λεσίνι [913] Δ.δ. Μάστρου [630] το Μάστρο [469] τα Πλατάνια [161] Δ.δ. Πενταλόφου—το Πεντάλοφο [990]

Δήμαρχοι Επεξεργασία

Ο πρώτος δήμαρχος στην ιστορία του δήμου ήταν ο Γεράσιμος Μ. Νεστοράτος, ο οποίος ήταν δήμαρχος για τα έτη 1998 - 2002 (1η τετραετία) και 2002 - 2006 (2η τετραετία). Την τετραετία 2006 - 2010 δήμαρχος Οινιαδών ήταν ο Αντ. Ι. Αλετράς που αποτέλεσε και τον τελευταίο στη ιστορία του Δήμου.

Ο Δήμος Παραχελωίτιδος Επεξεργασία

Σύμφωνα με τον νέο καταστατικό χάρτη του 1864 ιδρύεται ο Δήμος Παραχελωίτιδος. Έδρα του νέου Δήμου είναι το Νιχώρι και τον συμπληρώνουν άλλα τρία χωριά, η Μαγούλα, η Μάστρου και η Γουριά. Με τις εκλογές που έγιναν το Μάρτιο του 1866 δήμαρχος εξελέγη ο Ανδρέας Απ. Καρατζογιάννης. Ο Δήμος θα κλείσει το κεφάλαιο της ζωής του το Φεβρουάριο του 1912 σύμφωνα με το Νόμο ΔΝΖ'. Ο Νόμος όριζε ότι ως δήμοι αναγνωρίζονται μόνο οι πρωτεύουσες των νομών και όσες πόλεις είχαν τουλάχιστον 10.000 κατοίκους.[8]

Κοινότητα Νεοχωρίου Επεξεργασία

Μετά την κατάργηση του Δήμου Παραχελωίτιδας ιδρύεται η Κοινότητα Νεοχωρίου. Μαζί με το Νιχώρι τη νέα κοινότητα συμπλήρωσαν η Μαγούλα και η Μάστρου. Με τις εκλογές του 1914 πρώτος πρόεδρος της νέας κοινότητας εκλέγεται ο Αντώνιος Αν. Αλετράς (1874 - 1944).[9]

Υπόθεση "Πετροχημικά" Επεξεργασία

Το 1979 μπήκε ξαφνικά στη ζωή των κατοίκων της Παραχελωίτιδας η υπόθεση "Πετροχημικά", μια υπόθεση που θα κρατήσει σε αναταραχή την τοπική κοινωνία επί δύο χρόνια περίπου.

Η κυβέρνηση ανήγγειλε την ίδρυση μονάδας πετροχημικών στην περιοχή Μπούκα. Οι κάτοικοι της Παραχελωίτιδας χωρίς να έχουν σοβαρή και ανοιχτή ενημέρωση για τα υπέρ και τα κατά, προσπαθούσαν να μαντέψουν τι σήμαινε η εγκατάσταση ενός πετροχημικού συγκροτήματος στην περιοχή τους.

Οι κάτοικοι, ανήσυχοι, ζητούσαν ανοιχτές, σοβαρές κατ' αντιμωλίαν συζητήσεις, προκειμένου να διαφωτιστούν για ένα θέμα που τους έκαιγε. Οι συζητήσεις ξεκίνησαν τον Μάρτιο του 1981 μέσα σε τεταμένη ατμόσφαιρα.Το θερμόμετρο ανέβηκε πολλές φορές κατά τη διάρκεια του διαλόγου. Οι κάτοικοι δεν πείσθηκαν ότι δεν επρόκειτο να υπάρξει ρύπανση και έτσι ξεκίνησαν τις κινητοποιήσεις. Είκοσι πέντε μέρες αργότερα στις 8 Απριλίου του 1981 προχώρησαν στην πρώτη δυναμική αντίδραση. Ξήλωσαν και έκαψαν τα γεωτρύπανα τα οποία είχε εγκαταστήσει στην Μπούκα η εταιρεία.

Η κυβέρνηση, παρά τις αντιδράσεις, έδειχνε αποφασισμένη να προχωρήσει. Στις 15 Ιουνίου του 1981 η Κοινότητα Νεοχωρίου κατέθεσε στο Συμβούλιο Επικρατείας αίτηση, με την οποία ζητούσε να ακυρωθεί το έργο.

Τέσσερις μήνες περίπου μετά η νέα κυβέρνηση που προέκυψε από τις εκλογές του Οκτωβρίου του 1981 ανήγγειλε ότι τα πετροχημικά δεν θα γίνουν στην Μπούκα. Στις 7 Μαΐου του επόμενου χρόνου ανακλήθηκε η πράξη του προηγούμενου Υπουργικού Συμβουλίου.

Έτσι θα κλείσει οριστικά για την Παραχελωίτιδα ο φάκελος "Πετροχημικά".[10]

Ναυμαχία της Ναυπάκτου Επεξεργασία

Η Ναυμαχία της Ναυπάκτου είναι μια από τις σημαντικότερες ναυμαχίες στην παγκόσμια ιστορία και η αμέσως μετά της Ναυμαχίας της Σαλαμίνας ιστορικότερη ναυμαχία. Αποτελεί δε ακόμη και ιστορικό σταθμό στη ναυτική τακτική καθώς και στη ναυπηγική.

Με την ονομασία Ναυμαχία της Ναυπάκτου παρέμεινε στην ιστορία η ναυμαχία που έγινε στις 7 Οκτωβρίου του 1571 μεταξύ των ενωμένων στόλων της Ισπανίας, της Βενετίας, της Γένουας, της Νεάπολης και Σικελίας και του Πάπα αφενός και του ενιαίου στόλου της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας αφετέρου παρά την είσοδο του Κορινθιακού Κόλπου κοντά στις νήσους νότιες Εχινάδες παρά το Ακρωτήριο Σκρόφα. Η δε ονομασία της προήλθε όχι από την πόλη της Ναυπάκτου αλλά από την ονομασία (θέση) του κόλπου που έγινε η ναυμαχία, επειδή τότε ολόκληρος ο κόλπος λεγόταν από τους Ενετούς "Κόλπος της Ναυπάκτου".

Πληθυσμιακή διακύμανση Επεξεργασία

Πληθυσμιακή διακύμανση[11]
Έτος 1835 1851 1879 1889 1920 1940 1951 1961 1971 1981 1991 2001 2011
Πληθυσμός 502 767 1.275 1.594 2.241 2.424 2.721 3.191 3.296 3.725 3.874 3.733

Κλίμα Επεξεργασία

Το κλίμα στο Νεοχώρι είναι εύκρατο με ήπιους χειμώνες και ζεστά καλοκαίρια. Ένα χαρακτηριστικό είναι η μεγάλη υγρασία που επικρατεί όλο το χρόνο.

Συχνά τα καλοκαίρια ιδιαίτερα τον Ιούλιο και τον Άυγουστο οι θερμοκρασίες ξεπερνούν τους 40 °C ενώ το χειμώνα πολύ σπάνια πέφτει κάτω από τους 0 °C.

Απόλυτα ρεκόρ θερμοκρασίας Επεξεργασία

Το Φεβρουάριο του 2004 η θερμοκρασία είχε κατέβει στους -5 °C ενώ τον Ιούλιο του 2007 και για αρκετές μέρες η θερμοκρασιά ξεπέρασε τους 45 °C.

Πολιτιστικά Επεξεργασία

Στο Νεοχώρι έχουν την έδρα τους αρκετοί πολιτιστικοί και αθλητικοί σύλλογοι ενώ λειτουργεί και δημοτική βιβλιοθήκη. Επίσης ανά τακτά χρονικά διαστήματα διοργανώνονται εκδηλώσεις με συχνότερες τις χορευτικές.

Πανηγύρι Αγίας Παρασκευής Επεξεργασία

Είναι εθνικο-θρησκευτική γιορτή η οποία γίνεται κάθε χρόνο το διήμερο 26-27 Ιουλίου και γιορτάζεται η χάρη της Αγίας Παρασκευής. Στο πανηγύρι συμμετέχουν από το 1900, παρέες αρματωμένων καθώς και καβαλαραίων. Την πρώτη μέρα οι εορτασμοί λαμβάνουν χώρα στο ξωκκλήσι της Αγίας Παρασκευής. Το ξωκκλήσι βρίσκεται ανατολικά του βουνού του Σκοπά στη θέση "Πόρτες" και σε μια απόσταση 8 χιλιομέτρων από το Νεοχώρι. Τη δεύτερη μέρα οι παρέες των αρματωμένων μεταφέρονται στις κεντρικές πλατείες του χωριού και μαζί με τους κατοίκους γλεντούν μέχρι πρωίας. Ως πρώτοι αρματωμένοι αναφέρονται οι Σπύρος Τίγκας, Απόστολος Αλέτράς και Νικόλαος Καρατζογιάννης. Η μουσική κατά την διάρκεια των εορτασμών παίζεται από ρομά και είναι παραδοσιακή με κύρια όργανα το νταούλι και το ζουρνά.

Στέγη Πολιτισμού (ΣΤΕ.ΠΟ) Επεξεργασία

Ιδρύθηκε το 1986. Το σωματείο δραστηριοποιείται στο χώρο της μουσικής και του αθλητισμού και συντηρεί Μουσική σχολή αναγνωρισμένη από το κράτος. Παλαιότερα είχε επίσης τμήματα μπάσκετ και στίβου.

Σύλλογος Γυναικών Νεοχωρίου Επεξεργασία

Ιδρύθηκε το Νοέμβριο του 1988. Ο Σύλλογος, στα 24 χρόνια ζωής του, έχει να παρουσιάσει αξιόλογο έργο.[12]

Μουσικό συγκρότημα Σατράπς (Shot Raps) Επεξεργασία

Το Νεοχώρι είναι και γενέτειρα των Σατραπς που ιδρύθηκαν το 2015 και διαμένουν προσωρινά στα Ιωάννινα.[13]

Αθλητισμός Επεξεργασία

Αθλητικοί σύλλογοι Επεξεργασία

Αθλητικές εγκαταστάσεις Επεξεργασία

  • Δημοτικό Γήπεδο Νεοχωρίου, με χωρητικότητα 2.000 θέσεις (500 καθίσματα) και τεχνητό τάπητα. Έτος κατασκευής 1978 (Ανακατασκευή 2010)
  • Δημοτικό Στάδιο Νεοχωρίου (γήπεδο ποδοσφαίρου, στίβος 350μ (χώμα), ανοικτό γήπεδο μπάσκετ, ανοικτό γήπεδο βόλεϊ. Έτος κατασκευής 1973
  • Γήπεδο 5Χ5 (τεχνητό τάπητα). Έτος κατασκευής 2002

Εκπαίδευση Επεξεργασία

  • Δημοτικός Παιδικός Σταθμός
  • 1ο Νηπιαγωγείο
  • 4ο Νηπιαγωγείο (Μαγούλας)
  • 1ο Δημοτικό Σχολείο
  • 2ο Δημοτικό Σχολείο
  • Γυμνάσιο Νεοχωρίου
  • Γενικό Λύκειο Νεοχωριου

Υπηρεσίες Επεξεργασία

Στο Νεοχώρι λειτουργούν οι εξής υπηρεσίες:

  • Ταχυδρομείο
  • Κέντρο εξυπηρέτησης πολιτών (ΚΕΠ)
  • ATM Εθνικής Τράπεζας
  • ΑΤΜ Τράπεζας Πειραιώς
  • Αγροτικό Ιατρείο
  • Φαρμακεία (3)
  • Υποθηκοφυλακείο
  • ΤΟΕΒ
  • Σύλλογος Προστασίας Περιβάλλοντος Μεσολογγίου-Νεοχωρίου

Συγκοινωνίες Επεξεργασία

Υπεραστικό Κ.Τ.Ε.Λ Επεξεργασία

Το Νεοχώρι συνδέεται καθημερινά με την Αθήνα με δρομολόγια του Κ.Τ.Ε.Λ.

Αστικό Κ.Τ.Ε.Λ Επεξεργασία

Με το αστικό Κ.Τ.Ε.Λ. Μεσολογγίου το Νεοχώρι συνδέεται καθημερινά με το Μεσολόγγι το Αιτωλικό και τα χωριά Κατοχή και Λεσίνι.

Εκκλησίες, Μοναστήρια και Εξωκκλήσια Επεξεργασία

Εκκλησίες Επεξεργασία

  • Ίερός Ναός Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου (πολιούχος)
  • Ιερός Ναός Ευαγγελισμού της Θεοτόκου
  • Ιερός Ναός Αγίου Συμεών (Μαγούλα)

Εξωκκλήσια Επεξεργασία

  • Αγία Παρασκευή
  • Άγιος Νικόλαος
  • Μονή Ταξιαρχών
  • Άγιος Αιμιλιανός

Γειτονιές και Πλατείες του Νεοχωρίου Επεξεργασία

Πλατείες Επεξεργασία

  • Κωνσταντίνου του Νικητού (Κεντρική Πλατεία)
  • Πλατεία Ηρώων (Μικρή Πλατεία)
  • Πλατεία Βουρού
  • Τρίγωνη Πλατεία
  • Πλατεία Μαγούλας

Γειτονιές Επεξεργασία

  • Λάμπιο
  • Ρέμα
  • Αρβανιτιά
  • Βουρός
  • Μπαρλαίικα
  • Βλαχογειτονιά
  • Πλάτανος
  • Λεύκα

Κεντρικές Αρτηρίες Επεξεργασία

  • Μίνου Μ. Ζώτου (κεντρικός δρόμος)
  • Περιφερειακή Οδός
  • Δ. Καρατζογιάννη (προς Μαγούλα)
  • Σπύρου Κορδόση
  • Χαριλάου Τρικούπη
  • Αντ. Αλετρά
  • Κύπρου (προς συγκρότημα Γυμνασίου - Λυκείου)

Διάσημοι Κάτοικοι Επεξεργασία

  • Φωκάς Ευαγγελινός, χορογράφος[14]
  • Μίνως Ζώτος (1905-1932), ποιητής[15]
  • Σωκράτης Γ. Μελισσαράτος, συγγραφέας[16]
  • Απόστολος Καρατζογιάννης (χιλίαρχος των Νεοχωριτών μαχητών της φρουράς του Μεσολογγίου και πρωτοπαλίκαρο του θρυλικού οπλαρχηγού του Ζυγού Δημητρίου Μακρή.Έπεσε μαχόμενος μαζί με άλλους Νεοχωρίτες κατά την ηρωική έξοδο της 10ης Απριλίου 1826)

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. 1,0 1,1 «ΦΕΚ αποτελεσμάτων ΜΟΝΙΜΟΥ πληθυσμού», σελ. 10720 (σελ. 246 του pdf), και σε μορφή Excel «Πίνακας αποτελεσμάτων ΜΟΝΙΜΟΥ Πληθυσμού-Απογραφής 2011 Αρχειοθετήθηκε 2015-11-13 στο Wayback Machine.» στην ιστοσελίδα της ΕΛΣΤΑΤ. Αρχειοθετήθηκε 24/11/2017. Ανακτήθηκε 09/01/2018.
  2. «Διοικητικές Μεταβολές Δήμων και Κοινοτήτωνwebsite=ΕΕΤΑΑ». Ανακτήθηκε στις 13 Ιανουαρίου 2018. 
  3. iefimerida.gr (2016-08-20). «Λούρος, η μεγαλύτερη παραλία σε όλη την Ελλάδα -Αμμουδιά 17 χλμ! [βίντεο»]. iefimerida.gr. http://www.iefimerida.gr/news/284021/loyros-i-megalyteri-paralia-se-oli-tin-ellada-ammoydia-17-hlm-vinteo. Ανακτήθηκε στις 2017-10-03. 
  4. http://www.ramsar.org/ | The Ramsar Convention on Wetlands
  5. Η οικονομία με αριθμούς (Στοιχεία 31ης Δεκεμβρίου 1996)
  6. "Η Αιτωλική Παραχελωίτιδα ΜΕΡΟΣ 2ο. σελ. 323. 
  7. Βιβλίο "Η Αιτωλική Παραχελωίτιδα" ΚΕΦ. 1 Σελ. 54
  8. Πηγή βιβλίο "Η Αιτωλική Παραχελωίτιδα" ΚΕΦ.4 Σελ. 146
  9. Πηγή βιβλίο "Αιτωλική Παραχελωίτιδα ΚΕΦ.5 Σελ. 196
  10. Πηγή βιβλίο "Η Αιτωλική Παραχελωίτιδα" ΚΕΦ 6ο Σελ. 255
  11. Πηγή βιβλίο "Η Αιτωλική Παραχελωίτιδα" ΜΕΡΟΣ 2ο Σελ. 280
  12. Πηγή βιβλίο "Η Αιτωλική Παραχελωίτιδα ΜΕΡΟΣ 2ο Σελ. 329
  13. «Σελίδα των Σατραπς στο Facebook». 
  14. Βιογραφικό Φωκά Ευαγγελινού[νεκρός σύνδεσμος]
  15. Βιογραφικό Μίνου Ζώτου[νεκρός σύνδεσμος]
  16. Βιογραφικό Σωκράτη Μελισσαράτου[νεκρός σύνδεσμος]