Νεράιδα Κοζάνης
Συντεταγμένες: 40°14′23″N 21°58′1″E / 40.23972°N 21.96694°E
Η Νεράιδα είναι οικισμός του δήμου Σερβίων στην περιφερειακή ενότητα Κοζάνης της περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας. Είναι παραλίμνιος οικισμός της λίμνης του Πολυφύτου, βρίσκεται στο κέντρο της λίμνης, ψηλά στο λόφο Νεράιδας και στα όριά του βρίσκεται η γέφυρα Σερβίων Νεράιδας, που αποτελεί τμήμα της εθνικής οδού Λάρισας - Κοζάνης, ενώ απέχει 6 χιλιόμετρα από την έδρα του δήμου στον οποίο ανήκει τα Σέρβια.
| Νεράιδα Κοζάνης | |
|---|---|
| Διοίκηση | |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Δήμος | Σερβίων |
| Πληθυσμός | |
| Μόνιμος | 127 |
| Έτος απογραφής | 2021 |
| Πληροφορίες | |
| Ταχ. κώδικας | 501 00 |
| Τηλ. κωδικός | 2464 |
Απέχει 20 χιλιόμετρα από την πόλη της Κοζάνης, 142 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της Θεσσαλονίκης και 107 χλμ. βόρειοδυτικά της Λάρισας. Κατά την απογραφή του 2011 η Νεράιδα είχε 148 κατοίκους.[1]
Ιστορία Επεξεργασία
Περίπου δύο χιλιόμετρα βόρεια από τη Νεράιδα, στο λόφο «Πατσούρα», που υψώνεται πλάι στην αριστερή όχθη του Αλιάκμονα, εντοπίστηκαν τα λείψανα (θεμελιώσεις κτηρίου, κιβωτιόσχημοι τάφοι και όστρακα αγγείων ) ρωμαϊκού οικισμού[2].
Η περιοχή της Νεράιδας, ανήκει διοικητικά στο Νομό Κοζάνης και μετά τον επιτυχή Μακεδονικό αγώνα και τους νικηφόρους Βαλκανικούς Πολέμους, όπου απελευθερώθηκε η ευρύτερη περιοχή της Μακεδονίας από τον Ελληνικό στρατό, ανήκει στην Ελλάδα.
Οι κάτοικοί της είναι πρόσφυγες από το ΝΑ Πόντο της περιοχής Σεβάστειας, όπου με την ανταλλαγή το 1922 άφησαν όλο το βιό τους και εγκαταστάθηκαν κοντά στα Λεύκαρα Κοζάνης.
Το μέρος αυτό ήταν άγονο και χωρίς νερό. Όπως καταλαβαίνετε τα προβλήματα ήταν πολλά και δύσκολα.
Ετσι το 1929 αποφάσισαν να κατέβουν το λόφο, κοντά στον ποταμό Αλιάκμονα και να στήσουν το σπιτικό τους από την αρχή, κοντά στον ποταμό Αλιάκμονα.
Στις παρυφές του λόφου είχε άφθονες πηγές με πεντακάθαρο νερό, εξ΄ού και το όνομα Νεράιδα που έδωσε στα εγκαίνια του χωριού, ο τότε Δεσπότης Κοζάνης Ιωακείμ εντυπωσιασμένος από το μέρος και τα πολλά νερά.
Οι κάτοικοι με πολύ κουράγιο και βοηθώντας ο ένας τον άλλον, έχτισαν τα σπίτια τους, άρχισαν να καλλιεργούν τα εύφορα χωράφια, τα οποία ήταν απέναντι στο ποτάμι και να ασχολούνται με την κτηνοτροφία.
Η ζωή τους κυλούσε ομαλά και προοδευτικά, καθώς εκείνο τον καιρό είχαν κατασκευάσει μικρό υδραυλικό φράγμα στο ποτάμι και με το νερό των πηγών είχαν δωρεάν ύδρευση και άρδευση.
Πέρασαν τα χρόνια μέχρι το 1974 και η ΔΕΗ λόγω του Υδροηλεκτρικού ΥΗΣ Πολυφύτου εξανάγκασε δια της βίας με το κλείσιμο του φράγματος τους κατοίκους να μεταγκατασταθούν για Τρίτη φορά . Αυτή ήταν πιο οδυνηρή από τις άλλες, διότι κομμάτιασε το χωριό. Πολλοί από τους κατοίκους εγκαταστάθηκαν στο σημερινό λόφο της Νεράιδας, καθώς και στο Πλατύ Ημαθίας, στην Θεσσαλονίκη, στην Αθήνα, στην Κοζάνη ενώ αρκετοί ξενιτεύτηκαν.
Η κατάσταση ήταν δραματική, οι αποζημιώσεις ήταν πολύ μικρές και δεν υπήρχε εργασία. Η ΔΕΗ και οι κρατικοί μηχανισμοί ήταν απόντες και οι κάτοικοι δεν εντάχθηκαν στο καθεστώς
Η Νεράιδα είναι ένα πανέμορφο τουριστικό χωριό του Δήμου Σερβίων νομού Κοζάνης. Κτισμένη στην κορυφή του λόφου και ακριβώς επάνω από την Γέφυρα Σερβίων Νεράιδας ηγείται του κέντρου της λίμνης Πολυφύτου. Η πλεονεκτικής της αυτή τοποθεσία αποτελεί πόλο έλξης πολλών επισκεπτών όλες τις εποχές του χρόνου. Καθημερινά σταθμεύουν τουριστικά λεωφορεία με τουρίστες από την Ελλάδα και το Εξωτερικό.
Από την Νεράιδα ο επισκέπτης μένει ενθουσιασμένος, καθώς το υγρό και στερεό στοιχείο ξετυλίγονται μοναδικά στα πόδια του και σε συνδυασμό με τα παιχνίδια της φύσης προσφέρουν από κάθε γωνιά του χωριού μια μαγευτική εικόνα. Η Λίμνη Πολυφύτου, η Γέφυρα Σερβίων Νεράιδας , τα Πιέρια Ορη και το υπέροχο ηλιοβασίλεμα είναι μερικά χαρακτηριστικά που συνθέτουν το φυσικό μαγευτικό τοπίο, το οποίο μένει ανεξίτηλα χαραγμένο στην μνήμη του κάθε επισκέπτη.
Οι Ταβέρνες, οι Καφετέριες και τα Ξενοδοχεία που λειτουργούν περιμετρικά της Νεράιδας είναι οικογενειακές επιχειρήσεις και φημίζονται για το υψηλό αίσθημα φιλοξενίας και το μεράκι στην εργασία τους. Τα αγνά και ποιοτικά υλικά που χρησιμοποιούν, η καλή και ποιοτική μουσική σε συνδυασμό με την μαγευτική θέα ανταμείβουν τον κάθε επισκέπτη, αφήνοντάς του τις καλύτερες εντυπώσεις.
Ονομασία Επεξεργασία
Σύμφωνα με τις μαρτυρίες των παλαιότερων κατοίκων της, η ονομασία του χωριού προέρχεται από Νεράιδες που εμφανιζόντουσαν μόλις σουρούπωνε, στους πρώτους πρόσφυγες κατοίκους της περιοχής, που διέσχιζαν το λοφίσκο έξω από το παλαιό χωριό. Σύμφωνα με άλλη εκδοχή, όταν οι Νέοι του χωριού περνούσαν την Γέφυρα, Νεράιδες του ποταμού προέτρεπαν αυτούς να πέσουν στο Ποτάμι, για να τις συναντήσουν. Την ονομασία του χωριού την έδωσε ο τότε Δεσπότης Σερβίων - Κοζάνης Μακαριστός Ιωακείμ, που όταν είδε τα πολλά νερά που ανάβλυζαν στην όχθη του ποταμού, ενθουσιάστηκε και πρότεινε στους κατοίκους από Νέα Ηράκλεια να μετονομασθεί σε ΝΕΡΑΪΔΑ.
Πληθυσμός Επεξεργασία
Η Νεράιδα ιδρύθηκε από Πόντιους και Μικρασιάτες πρόσφυγες που εγκαταστάθηκαν στην περιοχή στις αρχές του προηγούμενου αιώνα.
| Έτος | 1940 | 1951 | 1961 | 1971 | 1981 | 1991 | 2001 | 2011 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Πληθυσμός | 153 | 199 | 278 | 188 | 99 | 182 | 117 | 148 |
| Πηγές | [3] | [4] | [5] | [6] | [7] | [8] | [9] | [1] |
Διοικητικές μεταβολές Επεξεργασία
- Το 1934, ο οικισμός αποσπάται από την κοινότητα Λευκάρων και ορίζεται έδρα της συσταθείσας κοινότητας Νεράιδας.[10]
- Το 1997, με την εφαρμογή του προγράμματος Καποδίστριας (νόμος 2539/97), η κοινότητα Νεράιδας καταργείται και ο ομώνυμος οικισμός προσαρτάται στο δήμο Σερβίων με έδρα τον οικισμό Σέρβια.[11] Συγκεκριμένα, με το πρόγραμμα Καποδίστριας υπαγόταν στο Δημοτικό Διαμέρισμα Νεράιδας, του Δήμου Σερβίων, του νομού Κοζάνης, στο γεωγραφικό διαμέρισμα της Μακεδονίας.[9]
- Το 2010, με την εφαρμογή του προγράμματος Καλλικράτης (νόμος 3852/2010), καταργείται ο δήμος Σερβίων και ο οικισμός Νεράιδα προσαρτάται στο νεοσύστατο Δήμο Σερβίων-Βελβεντού με έδρα τον οικισμό Σέρβια.[12]
Σήμερα, μετά τη τελευταία μεταβολή του 2010 (πρόγραμμα Καλλικράτης), αποτελεί έδρα της Τοπικής Κοινότητας Νεράιδας, που υπάγεται στην Δημοτική Ενότητα Σερβίων, του Δήμου Σερβίων-Βελβεντού, της Περιφερειακής Ενότητας Κοζάνης, της Δυτικής Μακεδονίας.[1]
Γεωγραφία Επεξεργασία
Η έκταση του σημερινού οικισμού χωρίς εσωτερικά ύδατα, είναι 9,248 τ.χλμ., ενώ η συνολική επιφάνεια του χωριού μαζί με εσωτερικά ύδατα, ανέρχεται σε 12,198 τ.χλμ..[13]
Οικονομία Επεξεργασία
Οι Ταβέρνες, οι Καφετέριες και τα Ξενοδοχεία που λειτουργούν περιμετρικά της Νεράιδας είναι οικογενειακές επιχειρήσεις και φημίζονται για το υψηλό αίσθημα φιλοξενίας και το μεράκι στην εργασία τους. Τα αγνά και ποιοτικά υλικά που χρησιμοποιούν, η καλή και ποιοτική μουσική σε συνδυασμό με την μαγευτική θέα ανταμείβουν τον κάθε επισκέπτη, αφήνοντάς του τις καλύτερες εντυπώσεις.
Πολιτισμός Επεξεργασία
Αθλητισμός Επεξεργασία
Ψάρεμα στην λίμνη και Διαγωνισμός ψαρέματος, Αγώνες κολυμβητικοί ο διάπλους της λίμνης, Σκι και κωπηλασία στην λίμνη με Πανευρωπαϊκούς και Πανελλαδικούς Αγώνες.
Ποδηλατικός Γύρος Λίμνης Πολυφύτου.
Εκδηλώσεις Φανός τις Απόκριες, καρναβάλι Σερβίων, Πλατανορέμματος , Καρναβάλι Κοζάνης, Φάτνη τα Χριστούγεννα, καλοκαιρινές πολιτιστικές εκδηλώσεις από τον Μορφωτικό Σύλλογο Νεράιδας και κάθε πενταετία Αντάμωμα Νεραϊδιωτών
Αξιοθέατα Επεξεργασία
- Η Νεράιδα είναι πολύ μικρό γραφικό χωριουδάκι και έχει μόνο έναν κεντρικό δρόμο στρωμένο με κυβόλιθους. Στην είσοδο του χωριού υπάρχει μικρό πάρκο με παγκάκια. Από το σημείο αυτό μπορείτε να δείτε το ηλιοβασίλεμα, το Λιμανάκι της Νεράιδας, τις εγκαταστάσεις του Ναυτικού Ομίλου Κοζάνης να αγναντέψετε όλο το δυτικό κομμάτι της λίμνης με τους μικρούς γραφικούς κολπίσκους της και όλα τα παραλίμνια χωριά που βρίσκονται βορειοδυτικά του Δήμου Σερβίων – Βελβεντού. Ο κεντρικός δρόμος θα σας οδηγήσει στο κέντρο του χωριού και στις εισόδους όλων των καταστημάτων. Στο κέντρο του χωριού βρίσκεται η μικρή πανέμορφη πλατεία με τα διάφορα δένδρα και θαμνώδη φυτά. Το κέντρο του ενδιαφέροντος σε αυτή κλέβει το ρολόι του χωριού, το οποίο είναι εγκατεστημένο πάνω σε μια επιβλητική αψίδα ύψους τεσσάρων μέτρων. Επίσης, στο χωριό βρίσκεται μνημείο που είναι αφιερωμένο στον Πόντιο οπλαρχηγό Αναστάσιο Παπαδόπουλο (Κοτζά Αναστάς)[15] ο οποίος υπήρξε ένας από τους σπουδαιότερους επικεφαλείς αντάρτικων ομάδων στον Πόντο. Απέναντι από την κεντρική πλατεία τα ηνία παίρνει η εκκλησία του πολιούχος της Νεράιδας ο Αγιος Γεώργιος, η οποία θα σας εντυπωσιάσει από την μοναδικά διακοσμημένη και αγιογραφημένη πρόσοψή της. Δεν είναι λίγοι οι θαυμαστές της, οι οποίοι την επιλέγουν κάθε χρόνο, είτε προκειμένου να τελέσουν το μυστήριο του γάμου τους, καθώς όπως λένε τους φέρνει γούρι και ευτυχία στην ζωή τους, είτε προκειμένου να τελέσουν το μυστήριο της βάπτισης και να μοιραστούν εκεί μαζί με συγγενείς και φίλους, εκτός από το ωραιότερο δώρο του Θεού, τον χώρο που βρίσκεται δίπλα στην εκκλησία, το πάρκο της Νεράιδας. Το πάρκο της Νεράιδας αποτελεί επίσης αναπόσπαστο κομμάτι του φωτογραφικού άλμπουμ των νιόπαντρων ζευγαριών αφού εκμεταλλευόμενοι το φόντο της Γέφυρας, της λίμνης και της μαγευτικής πανσελήνου που ανατέλλει από την κορυφογραμμή των Πιερίων, το τοπίο υπόσχεται μοναδικές αναμνηστικές φωτογραφίες. Στο πάρκο επίσης πολύ σύντομα θα εγκατασταθεί παρατηρητήριο με τηλεσκόπιο (μέσω προγράμματος Leader), για την παρατήρηση του καταπληκτικού φυσικού τοπίου (Καλντέρα της Νεράιδας). Η παιδική χαρά συμπληρώνει το πάζλ της κεντρικής πλατείας με τα πολλά παιδικά παιχνίδια, , τα οποία προσφέρουν ώρες χαράς για τα παιδιά και ώρες ξεγνοιασιάς για τους γονείς. Ο Περιπατητικός Πεζόδρομος μήκους 500 μέτρων ζώνει περιμετρικά την Νεράιδα, ξεκινά από την είσοδο του χωριού και καταλήγει στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου. Βαδίζοντας τον πεζόδρομο θα συναντήσετε πολλά αρωματικά φυτά, όπως τσάι του βουνού, μέντα, θυμάρι και χαμομήλι. . Επίσης από εκεί μπορείτε να ανακαλύψετε μύθους του παρελθόντος και να οδηγηθείτε στη μεγάλη σπηλιά της Νεράιδας με τις φωλιές των αγριοπερίστερων και νυχτερίδων. Μπορείτε να βιντεοσκοπήσετε ή να φωτογραφήσετε ολόκληρη την λίμνη έχοντας ως φόντο τα Πιέρια, το Βελβεντό, το Πλατανόρεμα, τα Σέρβια, τα κάστρα, το φαράγγι Σερβίων και όλα τα παραλίμνια χωριά του Δήμου Σερβίων Βελβεντού. Μικρά χωμάτινα μονοπάτια ανάμεσα από το δάσος των πουρναριών σας οδηγούν στα ξέφωτα του λόφου, έτσι ώστε να απολαύσετε το ηλιοβασίλεμα και αν έχετε σύμμαχο τον καιρό και φανείτε τυχεροί, ένα ουράνιο τόξο, που το ένα άκρο του ακουμπά τον λόφο της Νεράιδας και το άλλο την Υψηλή Γέφυρα Σερβίων - Νεράιδα. Ακόμη, θα δείτε πολλούς ερασιτέχνες ψαράδες να ψαρεύουν παραλίμνια και πάνω από την γέφυρα, για Γουλιανό, Γριβάδι, Μπρικί, Κέφαλους και Πλατίκες. Βαρκούλες των επαγγελματιών ψαράδων να περιτριγυρίζονται από πολλά είδη πουλιών, τα οποία φωλιάζουν στα νησάκια της λίμνης, όπως φλαμίνγκος, κορμοράνους, γλάρους, αγριόπαπιες, αγριόχηνες και αγριόκοτες. Εχουν παρατηρηθεί 170 είδη πουλιών.
Τοπική αυτοδιοίκηση Επεξεργασία
Ο οικισμός της Νεράιδας ήταν κατά το παρελθόν και μέχρι το 1998, μια ανεξάρτητη κοινότητα. Έκτοτε και με την εφαρμογή του "σχεδίου Ι.Καποδίστριας" από την 01 Ιανουαρίου 1999, ανήκει στο Δήμο Σερβίων και αποτελεί, ένα από τα δεκαπέντε δημοτικά διαμερίσματα του δήμου. Σύμφωνα με τον νόμο "Καλλικράτη" συνενώθηκαν οι δήμοι Σερβίων, Βελβεντού, Καμβουνίων και η κοινότητα Λιβαδερού και έγινε νέος Δήμος με την ονομασία Δήμος Σερβίων - Βελβεντού.
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ 1,0 1,1 1,2 «ΦΕΚ αποτελεσμάτων ΜΟΝΙΜΟΥ πληθυσμού», σελ. 10548 (σελ. 74 στο pdf), και σε μορφή Excel «Πίνακας αποτελεσμάτων ΜΟΝΙΜΟΥ Πληθυσμού-Απογραφής 2011 Αρχειοθετήθηκε 2015-11-13 στο Wayback Machine.» στην ιστοσελίδα της ΕΛΣΤΑΤ. Αρχειοθετήθηκε 24/11/2017. Ανακτήθηκε 9/1/2018.
- ↑ [1] Αρχειοθετήθηκε 2017-04-24 στο Wayback Machine. Δ. Κ. Σαμσάρης, Ιστορική γεωγραφία της ρωμαϊκής επαρχίας Μακεδονίας (Το τμήμα της σημερινής Δυτικής Μακεδονίας), Θεσσαλονίκη 1989 (έκδ. Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών), σ. 147. ISBN 960-7265-01-7.
- ↑ «Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφήν της 16 Οκτωβρίου 1940», σελ. 234 (σελ. 258 στο pdf), από ΕΛΣΤΑΤ. Αρχειοθετήθηκε 25/4/2017. Ανακτήθηκε 8/1/2018.
- ↑ «Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογαφήν της 7ης Απριλίου 1951», σελ. 114 (σελ. 114 στο pdf), από ΕΛΣΤΑΤ. Αρχειοθετήθηκε 4/3/2017. Ανακτήθηκε 8/1/2018.
- ↑ «Αποτελέσματα της απογραφής πληθυσμού - κατοικιών της 19ης Μαρτίου 1961», Πίνακας 1, σελ. 232 (σελ. 302 στο pdf), από ΕΛΣΤΑΤ. Αρχειοθετήθηκε 6/3/2017. Ανακτήθηκε 8/1/2018
- ↑ «Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφήν της 14ης Μαρτίου 1971», σελ. 109 (σελ. 109 στο pdf), από ΕΛΣΤΑΤ. Αρχειοθετήθηκε 24/10/2014. Ανακτήθηκε 8/1/2018.
- ↑ «Αποτελέσματα απογραφής πληθυσμού - κατοικιών της 5ης Απριλίου 1981», σελ. 394 (σελ. 394 στο pdf), από ΕΛΣΤΑΤ. Αρχειοθετήθηκε 8/1/2018. Ανακτήθηκε 8/1/2018.
- ↑ «Πραγματικός πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφή της 17ης Μαρτίου 1991 κατά νομούς, επαρχίες, δήμους, κοινότητες και οικισμούς», σελ. 140 (σελ. 142 στο pdf), από ΕΛΣΤΑΤ. Αρχειοθετήθηκε 20/8/2017. Ανακτήθηκε 8/1/2018.
- ↑ 9,0 9,1 «Απογραφή πληθυσμού - κατοικιών της 18ης Μαρτίου 2001», σελ. 233 (σελ. 235 στο pdf) από ΕΛΣΤΑΤ. Αρχειοθετήθηκε 29/7/2017. Ανακτήθηκε 8/1/2018.
- ↑ Περί αναγνωρίσεως κοινότητας Νεράιδας ... «ΦΕΚ 359Α - 20/10/1934» σελ. 2254 (σελ. 2 στο pdf) από ΕΕΤΑΑ-Νεράϊδα και ΕΕΤΑΑ-Κ. Νεράϊδας. Αρχειοθετήθηκε 13/04/2018. Ανακτήθηκε 14/04/2018.
- ↑ «ΦΕΚ 244Α - 04/12/1997» παράγραφος (27.14) στη σελ. 8813 (σελ. 25 του pdf), από ΕΕΤΑΑ-Νεράιδα και ΕΕΤΑΑ-Κ. Νεράιδας. Αρχειοθετήθηκε 30/03/2017. Ανακτήθηκε 27/02/2018.
- ↑ «ΦΕΚ 87Α - 07/06/2010» παράγραφος (27.4), σελ. 1790 (σελ. 6 του pdf ), από ΕΕΤΑΑ-Δ. Σερβίων-Βελβεντού και ΕΕΤΑΑ-Δ. Σερβίων. Αρχειοθετήθηκε 27/02/2018. Ανακτήθηκε 27/02/2018.
- ↑ Απογραφή 2001. Εθνική Στατιστική Υπηρεσία Ελλάδος (ΕΣΥΕ), (PDF GR-581411 01:Νεράιδα, 132 κάτοικοι (Πίνακας 2, σελ. 149/200)[νεκρός σύνδεσμος])
- ↑ Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού (ΔΕΗ). Το κείμενο της ομιλίας του Προέδρου και Διευθύνοντος Συμβούλου της εταιρίας, κ. Τάκη Αθανασόπουλου σε ξενοδοχείο της Πτολεμαΐδα: Δελτίο τύπου: 3 Ιουνίου 2007
- ↑ «Τα αποκαλυπτήρια του μνημείου του Κοτζά Αναστάς (φωτο-βίντεο)». www.pontos-news.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Ιουνίου 2016. Ανακτήθηκε στις 11 Μαΐου 2020.