Οίκος των Γκοντζάγκα

Ο Οίκος των Γκοντζάγκα, ιταλ. Casa di Gonzaga, υπήρξε σπουδαία ηγεμονική δυναστεία, που εξουσίασε στη βόρεια Ιταλία με έδρα τη Μάντοβα από το 1328 έως το 1708. Στην ηγεμονία τους περιλαμβανόταν και περιοχές όπως το Μομφερράτο στο Πεδεμόντιο, η πόλη Νεβέρ στη Γαλλία, καθώς και πολλές άλλες περιοχές (ήσσονος οικονομικής σημασίας) στην ευρύτερη περιοχή της ιταλικής χερσονήσου, αλλά και την κεντρική Ευρώπη. Ο ρόλος των Γκοντζάγκα υπήρξε σπουδαιότατος, όσον αφορά στην καλλιτεχνική και πολιτική όσμωση της Ευρώπης κατά τη μακρόχρονη βασιλεία τους, ενώ αξιομνημόνευτο είναι το γεγονός ότι από τους γόνους του Οίκου προέκυψαν δώδεκα καρδινάλιοι, δεκατέσσερις επίσκοποι και ένας άγιος της Καθολικής Εκκλησίας.

Ο θυρεός του Οίκου των Γκοντζάγκα

Ιστορικά στοιχεία

Το 1433 ο Ιωάννης Φραγκίσκος λαμβάνει τον τίτλο του Μαρκήσιου και στα 1530 ο τρισεγγονός του Φρειδερίκος Β΄ αναλαμβάνει ως Δούκας της Μάντοβας. Έναν χρόνο μετά ο Φρειδερίκος Β΄ νυμφεύεται τη Μαργαρίτα Παλαιολογίνα μαρκησία του Μομφερράτου, έτσι η μαρκιωνία περιέρχεται στους Γκοντζάγκα ως γαμήλια προίκα, ενώ ταυτόχρονα κληρονομείται και η περιουσία της οικογένειας του Μομφερράτου, κλάδου της Βυζαντινής Δυναστείας των Παλαιολόγων.

Οι άρρενες απόγονοι του Οίκου δημιούργησαν πλάγιους κλάδους. Ο νεότερος γιος του Λουδοβίκου Γ΄, ο Ιωάννης-Φραγκίσκος ιδρύει τον κλάδο Γκοντζάγκα-Σαμπιονέτα. Άλλος πλάγιος κλάδος προκύπτει από τον Φερράντε Α΄, υιό του Φραγκίσκου Β΄ δούκα της Μάντοβας, τα τέκνα του οποίου αργότερα γίνονται δούκες της Γκουαστάλα (κλάδος Γκοντζάγκα-Γκουαστάλα). Ο ομώνυμος εγγονός του, ο Φερράντε Β΄ θα παίξει σημαντικό ρόλο στον Πόλεμο της Διαδοχής της Μάντοβας, διεκδικώντας τα ηνία του δουκάτου ως ο τελευταίος εναπομείνας άρρην απόγονος. Ένας ακόμη κλάδος δημιουργήθηκε το 1565 από τον γάμο του Λουδοβίκου -νεότερου υιού του Φρειδερίκου Β΄ και της Μαργαρίτας Παλαιολογίνας- με την Ερριέττα, κληρονόμο της οικογένειας της Κλέβης-Νεβέρ, που πρόσθεσε στον Οίκο των Γκοντζάγκα τα γαλλικά Δουκάτα του Νεβέρ και του Ρετέλ (Rethel). Από την συνένωση των δύο οικογενειών προκύπτει ο κλάδος των Γκοντζάγκα-Νεβέρ, ο οποίος εγκαθίσταται αρχικά στη Γαλλία, αλλά επιστρέφει στη Μάντοβα με τον υιό του Λουδοβίκου, Κάρολο Γ΄ δούκα του Νεβέρ, όταν αυτός γίνεται δούκας της Μάντοβα. Η βαριά κληρονομιά που περιλαμβάνει τη Μάντοβα και το Μομφερράτο, θα οδηγήσει αργότερα στον λεγόμενο Πόλεμο της Διαδοχής της Μάντοβας, μίας σημαντικής συνισταμένης του κατοπινού Τριακονταετούς Πολέμου.

Από την πλευρά των θήλεων τέκνων, άξια αναφοράς είναι η Μαρία Λουίζα, κόρη του Καρόλου Γ΄ δούκα του Νεβέρ, η οποία υπήρξε βασιλική σύζυγος του Βλαδίσλαου Δ΄ Βάζα και έπειτα του αδελφού του Ιωάννη Β΄ Καζιμίρ, βασιλέων της Πολωνίας. Επίσης άξιες αναφοράς είναι δύο κόρες του Οίκου ονόματι αμφότερες Ελεονόρα: η κόρη του Βικέντιου Α΄ δούκα της Μάντοβας ήταν η δεύτερη σύζυγος του Φερδινάνδου Β΄ των Αψβούργων, και η κόρη του Καρόλου δούκα του Ρετέλ ήταν η τρίτη σύζυγος του Φερδινάνδου Γ΄ των Αψβούργων· και οι δύο στέφθηκαν αυτοκράτειρες της Γερμανίας στην Αυστρία. Της δεύτερης αυτοκράτειρας Ελεονόρας δισεγγονός είναι ο Φραγκίσκος Α΄ δούκας της Λωρραίνης, σύζυγος της Μαρίας Θηρεσίας των Αψβούργων.

Οι Γκοντζάγκα ου κλάδου της Μάντοβας εξουσίασαν μέχρι το 1708, και οι κλάδοι της Γκουαστάλα και της Σαμπιονέτα έως το 1746. Καθώς αμφότεροι οι κλάδοι εξέλιπαν (ελλείψει αρρένων απογόνων), τα ηνία του Οίκου ανέλαβε ο Ιωάννης κύριος του Βεσκοβάτο (Vescovato), γιος του Φρειδερίκου Α΄· η γραμμή διαδοχής του κλάδου αυτού συνεχίζεται και μέχρι τις μέρες μας.

Εικόνες

• 
  Ο θυρεός των Γκοντζάγκα, 1328-1389
• 
  Ο θυρεός των Γκοντζάγκα, 1394-1433
• 
  Ο θυρεός των Γκοντζάγκα το 1510
• 
  Ο θυρεός των Γκοντζάγκα το 1565
• 
  Ο θυρεός των Γκοντζάγκα το 1575, 1588
• 
  Ο θυρεός των Γκοντζάγκα το 1627
• 
  Ο θυρεός των Γκοντζάγκα-Γκουαστάλα
• 
  Ο θυρεός των Γκοντζάγκα-Νοβελάρα

Γενεαλογικό δένδρο

Λουδοβίκος Α΄ κυβερνήτης της Μάντουα

Γκουίντο κυβερνήτης της Μάντοβας σύζ. Βεατρίκη του Μπαρ

Φελτρίνο, κοντοτιέρος κύριος της Νοβελάρα ΚΛΑΔΟΣ ΝΟΒΕΛΑΡΑ σύζ. Αντωνία ντα Κορέτζιο

Ουγκολίνο κοντοτιέρος σύζ.1.Βέρντε ντελα Σκάλα 2.Αιμιλία ντελα Γκεραρντέσκα 3.Κατερίνα Βισκόντι

Λουδοβίκος Β΄ κυβερνήτης της Μάντοβας σύζ. Άλντα των Έστε

Γκουίντο κύριος της Νοβελάρα

Φραγκίσκος Α΄ μαρκήσιος της Μάντοβας σύζ. Μαργαρίτα Μαλατέστα

Τζιάκομο κύριος της Νοβελάρα

Ιωάννης-Φραγκίσκος μαρκήσιος της Μάντοβας σύζ. Πάολα Μαλατέστα

Φραντσέσκο Α΄ κύριος της Νοβελλάρα

Λουδοβίκος Γ΄ μαρκήσιος της Μάντοβας σύζ. Βαρβάρα των Χοεντσόλερν

Κάρλο κύριος της Σαμπιονέτα

Τζαμπιέτρο Α΄ κύριος της Νοβελάρα

Φρειδερίκος Α΄ μαρκήσιος της Μάντοβας σύζ. Μαργαρίτα της Βαυαρίας

Φραγκίσκος καρδινάλιος

Ιωάννης-Φραγκίσκος κόμης της Σαμπιονέτα ΚΛΑΔΟΣ ΣΑΜΠΙΟΝΕΤΑ

Ροδόλφος κύριος του Καστιλιόνε ΚΛΑΔΟΣ ΚΑΣΤΙΛΙΟΝΕ

Αλεσάντρο Α΄ κόμης της Νοβελάρα

Φραγκίσκος Β΄ μαρκήσιος της Μάντοβας σύζ. Ισαβέλλα των Έστε

Σιγισμούνδος καρδινάλιος

Ιωάννης κύριος του Βεσκοβάτο σύζ. Λάουρα Μπεντιβόλιο

Λουδοβίκος κύριος της Σαμπιονέτα

Πύρρος κοντοτιέρος

Λουδοβίκος-Αλέξανδρος κύριος του Καστιλιόνε

Αλφόνσος Α΄ κόμης της Νοβελάρα

Μαργαρίτα Παλαιολογίνα μαρκησία του Μονφεράτου ΟΙΚΟΣ ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΩΝ

Φρειδερίκος Β΄ δούκας της Μάντοβας

Έρκολε καρδινάλιος

Φερράντε Α΄ κόμης της Γκουαστάλα ΚΛΑΔΟΣ ΓΚΟΥΑΣΤΑΛΑ σύζ. Ισαβέλλα ντι Κάπουα

Λουδοβίκος Ροντομόντε κοντοτιέρος

Φερδινάνδος μαρκήσιος του Καστιλιόνε

Ισαβέλλα σύζ. 1.Φερδινάνδος ντε Γκατσουόλο 2.Βικέντιος Β΄ δούκας της Μάντοβας

Καμίλο Β΄ κόμης της Νοβελάρα

Φραγκίσκος Γ΄ δούκας της Μάντοβας σύζ. Αικατερίνη των Αψβούργων

Γουλιέλμος δούκας της Μάντοβας σύζ. Ελεονώρα των Αψβούργων

Λουδοβίκος δούκας του Νεβέρ ΚΛΑΔΟΣ ΝΕΒΕΡ σύζ. Ερριέττα της Κλέβης

Φρειδερίκος καρδινάλιος

Καίσαρ Α΄ κόμης της Γκουαστάλα σύζ. Καμίλα Μπορρομέο

Φραγκίσκος δούκας του Αριάνο

Τζοβάννι-Βιντσέντσο καρδινάλιος

Βεσπασιάνο δούκας της Σαμπιονέτα

άγιος Αλοΰσιος (Λουίτζι)

Φραγκίσκος μαρκήσιος του Καστιλιόνε

(1) Αννίβας πρίγκιπας του Μποτσόλο

Αλφόνσος Β΄ κόμης της Νοβελάρα

Βικέντιος Α΄ δούκας της Μάντοβας σύζ.1.Μαργαρίτα Φαρνέζε 2.Ελεονώρα των Μεδίκων

Κάρολος Γ΄ δούκας του Νεβέρ, Α΄ δούκας της Μάντοβας σύζ. Αικατερίνη του Μαγιέν

Φερράντε Β΄ δούκας (αρχικά κόμης) της Γκουαστάλα σύζ. Βιτόρια Ντόρια

Λουδοβίκος μαρκήσιος του Καστιλιόνε

Φερδινάνδος Α΄ μαρκήσιος του Καστιλιόνε

Καμίλο Γ΄ κόμης της Νοβελάρα

Φραγκίσκος Δ΄ δούκας της Μάντοβας σύζ.Μαργαρίτα της Σαβοΐας

Φερδινάνδος δούκας της Μάντοβας σύζ. Αικατερίνη των Μεδίκων

Βικέντιος Β΄ δούκας της Μάντοβας σύζ. Ισαβέλλα Γκοντζάγκα

Κάρολος δούκας του Νεβέρ σύζ. Μαρία Γκοντζάγκα

Καίσαρ Β΄ δούκας της Γκουαστάλα σύζ. Ισαβέλλα Ορσίνι

Βικέντιος αντιβασιλιάς

Ανδρέας κόμης του Σαν Πάολο σύζ. Λάουρα Κρισπάνο

Φίλιππος Αλφόνσος κόμης της Νοβελάρα

Κάρολος Β΄ δούκας της Μάντοβας σύζ. Ισαβέλλα Κλάρα της Αυστρίας

Φερράντε Γ΄ δούκας της Γκουαστάλα σύζ. Μαργαρίτα ντ'Έστε

Βεσπασιανός Βικέντιος αντιβασιλιάς σύζ. Μαρία Ινές Μανρίκε ντε Λάρα

Βικέντιος δούκας της Γκουαστάλα σύζ.1.Πόρτσια Γκουίντι 2.Μαρία-Βιτόρια Γκοντζάγκα

Φερδινάνδος-Κάρολος δούκας της Μάντοβας σύζ.2.Σουζάνα Ερριέττα της Λωρραίνης

1.Άννα-Ισαβέλλα δούκισσα της Γκουαστάλα

Αντώνιος-Φερδινάνδος δούκας της Γκουστάλα σύζ.1.Μαργαρίτα Τσεζαρίνι 2.Θεοδωρα της Έσσης-Ντάρμστατ

Ιωσήφ δούκας της Γκουαστάλα σύζ. Ελεονώρα του Σ.Χ.Σ.Βήζενμπουργκ

Βιβλιογραφία

• Brinton, Selwyn (1927). The Gonzaga. Lords of Mantua. London: Methuen.