Οθωμανοί Σουλτάνοι ελληνικής καταγωγής
Στην κρατική μηχανή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας υπηρέτησαν κατά καιρούς πολλοί Έλληνες φαναριώτες. Eίναι όμως λιγότερο γνωστό ότι αρκετοί Σουλτάνοι είχαν σύζυγο, μητέρα ή και γιαγιά γυναίκες ελληνικής καταγωγής, όπως ο Σουλτάνος Βαγιαζήτ. Πολλές φορές η επίδραση της Ελληνίδας συζύγου / μητέρας ήταν εμφανής στη συμπεριφορά του Οθωμανού Σουλτάνου.
Ο τίτλος «Βαλιντέ Σουλτάν» Επεξεργασία
Η Βαλιντέ Σουλτάν ή μητέρα του Σουλτάνου ήταν ο επίσημος τίτλος της οθωμανικής αυτοκρατορίας, που κατείχε η μητέρα του Σουλτάνου εκείνου που κυβερνούσε την δεδομένη στιγμή. Η θέση της μέσα στην αυλή του Σουλτάνου ήταν η πλέον σημαντική, πιθανώς αμέσως μετά τον Σουλτάνο. Ως μητέρα του Σουλτάνου, σύμφωνα με την ισλαμική παράδοση -το δίκαιο της μητέρας είναι το δίκαιο του Θεού- επηρέαζε σημαντικά τις κρατικές υποθέσεις.
Κατά τον 17ο αιώνα, περίοδος γνωστή ως το Σουλτανάτο των Γυναικών, μία σειρά ανικάνων ή ανήλικων Σουλτάνων ανύψωσε την δύναμη της Βαλιντέ Σουλτάνας σε ανώτατα επίπεδα.
Η χριστιανή, γεννημένη στη Βενετία, Νουρμπανού Σουλτάν, σύζυγος του Σουλτάνου Σελίμ Β΄ και μητέρα του Σουλτάνου Μουράτ Γ΄ ήταν η πρώτη de facto αντιβασιλέας κατά την περίοδο 1574-1583. Η πιο ισχυρή από όλες τις Βαλιντέ Σουλτάν, στην ιστορία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ήταν η Χριστιανή, Ελληνικής καταγωγής Κιοσέμ Σουλτάν.
Καθώς η πλειονότητα των γυναικών του χαρεμιού του σουλτάνου ήταν σκλάβες, δεν ήταν δυνατόν να παντρευτούν τυπικά τον Σουλτάνο. Παρά ταύτα, σύμφωνα με το οθωμανικό οικογενειακό δίκαιο, τα παιδιά που είχαν γεννηθεί στο χαρέμι ήταν νόμιμα ακόμα κι αν η μητέρα τους ήταν παλλακίδα. Υπήρξε σημαντικός αριθμός Σουλτάνων που η μητέρα τους ήταν ελληνικής καταγωγής, κατείχαν επαξίως τον τίτλο της βαλιντέ σουλτάνας και επηρέασαν, σε διαφορετικό βαθμό, τον γιό τους στην λήψη αποφάσεων που αφορούσαν κρατικές υποθέσεις.
Οι Σουλτάνοι αυτοί είναι, με αλφαβητική σειρά, οι εξής.
Αχμέτ Γ΄ (1673–1736) Επεξεργασία
Γιος του Σουλτάνου Μεχμέτ Δ΄ και της ελληνικής καταγωγής Ευμανίας Βορία (1642-1715), κόρης έλληνα κρητικού ιερωμένου της περιοχής του Ρεθύμνου που αιχμαλωτίσθηκε το 1645, γνωστής στην Υψηλή Πύλη ως Εμετουλλάχ Ραμπιά Γκιουλνούς Σουλτάν.[1][2][3][4][5][6]
Επί της βασιλείας του η Υψηλή Πύλη άρχισε να τοποθετεί στις παραδουνάβιες ηγεμονίες έλληνες Φαναριώτες, όταν ο πρίγκιπας Στέφανος Καντακουζηνός βοήθησε να δημιουργηθούν διπλωματικές σχέσεις μεταξύ της Υψηλής Πύλης και του Ευγένιου της Σαβοϊας.
Βαγιαζήτ Α΄ (1354–1403) Επεξεργασία
Γιος του Σουλτάνου Μουράτ Α΄ και της ελληνικής καταγωγής Μαρίας της Βιθυνίας (1642-1715), γνωστής στην Υψηλή Πύλη ως Γκιουλτσιτσέκ Χατούν.[7][8]. Η Γκιουλτσιτσέκ παντρεύτηκε με τον Οθωμανό Σουλτάνο Μουράτ Α΄ το 1359. Στη διάρκεια της ζωής της, ίδρυσε ένα θρησκευτικό και φιλανθρωπικό ίδρυμα. Με τα έσοδά του έχτισε ένα τζαμί και ένα τάφο στην Προύσα, όπου θάφτηκε.
Βαγιαζίτ Β΄ (1447–1512) Επεξεργασία
Γιος του σουλτάνου Μεχμέτ Β΄ και της ελληνικής καταγωγής (από την Τραπεζούντα), γνωστής στην Υψηλή Πύλη ως Μουκριμέ Χατούν.[9][10].
Γιαχία (1585-1640) Επεξεργασία
Ο τρίτος γιος του Σουλτάνου Μεχμέτ Γ΄ και της πριγκίπισας Κομνηνής από την Τραπεζούντα. Βαπτίσθηκε χριστιανός ορθόδοξος. Πέρασε το μεγαλύτερο διάστημα της ζωής του ταξιδεύοντας στη Δυτική Ευρώπη πλέκοντας συνομωσίες για την ανατροπή του νεώτερου αδελφού του Αχμέτ και υποσχόμενος σε τέσσερις Πάπες ότι θα μετέτρεπε την Οθωμανική Αυτοκρατορία σε χριστιανικό κράτος εάν ανέβαινε στον Αυτοκρατορικό Θρόνο.[11].
Ιμπραήμ Α΄ (1615-1648) Επεξεργασία
Γιος του Σουλτάνου Αχμέτ Α΄ και της ελληνικής καταγωγής Αναστασίας, κόρης έλληνα ιερέα από την Τήνο (1589-1651) γνωστής στην Υψηλή Πύλη ως Μαχπεϊκέρ Κιοσέμ Σουλτάν.[12] Η Κιοσέμ, κατά τους πρώτους χρόνους της βασιλείας του γιου της Μουράτ Δ΄, και σε ολόκληρη την βασιλεία του ανίκανου γιού της Ιμπραήμ Α΄, ασκούσε την πραγματική εξουσία στην Υψηλή Πύλη[13]. Τότε απαγορεύθηκε στην Κωνσταντινούπολη ο καφές, το αλκοόλ και ο καπνός.[14]. Ήταν η σημαντικότερη γυναίκα του Σουλτανάτου των Γυναικών.
Μουράτ Α΄ (1362-1389) Επεξεργασία
Γιος του Σουλτάνου Ορχάν (Orhan I) και μίας βυζαντινής πριγκίπισσας Ελένης, γνωστής στην Υψυλή Πύλη ως Νιλουφέρ Χατούν.[15][16][17]
Μουράτ Δ΄ (1612-1640) Επεξεργασία
Γιος του Σουλτάνου Αχμέτ Α΄ και της ελληνικής καταγωγής Αναστασίας, κόρης έλληνα ιερέα από την Τήνο (1589-1651), γνωστής στην Υψηλή Πύλη ως Μαχπεϊκέρ Κιοσέμ Σουλτάν. Η Κιοσέμ στην ηλικία των 15 ετών πουλήθηκε στο χαρέμι του Αχμέτ Α΄ από τον Μπεϊλερμπέη της Βοσνίας. Το όνομά της άλλαξε σε Μαχπεϊκέρ και αργότερα σε Κιοσέμ. Υπήρξε η πρώτη από τις δύο μοναδικές γυναίκες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας που άσκησαν επίσημα την εξουσία του αντιβασιλέα κατά την χρονική διάρκεια των ετών 1623 - 1632, μετέχοντας στις συνεδριάσεις του Υπουργικού Συμβουλίου (Divan) πίσω από μία κουρτίνα. ΄Όταν ο δεύτερος γιος της Ιμπραήμ Α΄ διαδέχθηκε τον πρώτο της γιό Μουράτ Δ΄ και αποδείχθηκε ψυχικά ανίκανος να κυβερνήσει, η Κιοσέμ συνέχισε να ασκεί την εξουσία στην Υψηλή Πύλη. Μετά το θάνατό του παρουσίασε στο Υπουργικό Συμβούλιο τον επτάχρονο εγγονό της Μεχμέτ Δ΄ (γιο του Μουράτ Δ΄) με τις λέξεις «αυτός είναι, κοιτάξτε τι θα κάνετε με αυτόν» και αμέσως ανακήρυξε τον εαυτό της αντιβασιλέα, για δεύτερη φορά (1648-1651). Όταν η μητέρα του 7χρονου Σουλτάνου Μεχμέτ Δ΄, η Τουρχάν Χατιτζέ Σουλτάν πληροφορήθηκε ότι η Κιοσέμ σχεδίαζε να ανεβάσει στον θρόνο άλλο της εγγονό, την στραγγάλισε με μια κουρτίνα. Ετάφη στο μαυσωλείο του άνδρα της Αχμέτ Α΄ και κηρύχθηκε 3ήμερο πένθος στην Κωνσταντινούπολη. ΄Ηταν αγαπητή στον λαό για τις φιλανθρωπίες της και γιατί έπειτα από τρία χρόνια έδινε την ελευθερία στους σκλάβους της.
Σελίμ Α΄ (1470 – 1520) Επεξεργασία
Γιος του Σουλτάνου Βαγιαζήτ Β΄ και της ελληνικής καταγωγής Αϊσέ Χατούν, κόρης του αλλαξοπιστήσαντα έλληνα Αλαουντέβλ Μποζκούρτ Μπέη.[18][19][20][21][22]
Δείτε επίσης Επεξεργασία
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ Freely, John (2001). The lost Messiah. Viking. σελ. 132. ISBN 0670886750. "He set up his harem there, his favourite being Rabia Giilniis Ummetiillah, a Greek girl from Rethymnon on Crete"
- ↑ Palmer, Alan (2009). The decline and fall of the Ottoman Empire. Barnes & Noble. σελ. 27. ISBN 156619847X. "Unusually, the twenty-nine year old Ahmed III was a brother, rather than a half- brother, of his predecessor; their Greek mother, Rabia"
- ↑ Bromley, J. S. (1957). The New Cambridge Modern History. University of California: University Press. σελ. 554. ISBN 0521221285. "the mother of Mustafa II and Ahmed III was a Greek"
- ↑ Sardo, Eugenio Lo (1999). Tra greci e turchi: fonti diplomatiche italiane sul Settecento ottomano. Consiglio nazionale delle ricerche. σελ. 82. ISBN 88-8080-014-0. "Their mother, a Greek, lady named Rabia Gülnûş, continued to wield influence as the Valide Sultan - mother of the reigning sultan",
- ↑ Library Information and Research Service (2005). The Middle East. Library Information and Research Service. σελ. 91. "She was the daughter of a Greek family and she was the mother of Mustafa II (1664-1703), and Ahmed III (1673-1736)."
- ↑ Baker, Anthony E - Freely, John (1993). The Bosphorus. Redhouse Press. σελ. 146. ISBN 9754130620. "The Valide Sultan was born Evmania Voria, daughter of a Greek priest in a village near Rethymnon on Crete. She was captured by the Turks when they took Rethymnon in 1645
- ↑ Lowry, Heath W. (2003) The Nature of the Early Ottoman State. Albany, NY: State University of New York Press, σελ. 153
- ↑ Runciman, Steven The Fall of Constantinople. Cambridge: Cambridge University Press, σελ. 36
- ↑ Edmonds, Anna. Turkey's religious sites. Damko. σελ. 1997. ISBN 9758227009.
- ↑ Babinger, Franz (1992). Mehmed the Conqueror and His Time. Princeton University Press. σελ. 51. ISBN 0691010781.
- ↑ Kosovo, A Short History (1998), Noel Malcolm -- Harper Perennial - σσ. 121 - 122 ISBN 978-0060977757
- ↑ E. van Donzel, Islamic Desk Reference: Compiled from the Encyclopaedia of Islam, Brill Academic Publishers, p 219
- ↑ Robert Bator, Daily Life in Ancient and Modern Istanbul, Runestone Press, p 42
- ↑ Douglas Arthur Howard, The History of Turkey, Greenwood Press, p 195
- ↑ The Fall of Constantinople, Steven Runciman, Cambridge University Press, σελ. 36
- ↑ The Nature of the Early Ottoman State, Heath W. Lowry, 2003 SUNY Press, σελ. 153,
- ↑ History of the Ottoman Empire and Modern Turkey, Stanford Jay Shaw, Cambridge University Press, σελ. 24
- ↑ "Yavuz Sultan Selim Han". Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism.
- ↑ http://www.kultur.gov.tr/EN/belge/2-1280/yavuz-sultan-selim-han.html Αρχειοθετήθηκε 2011-04-17 στο Wayback Machine.. Retrieved 2009-02-06.
- ↑ "Mother Of Yavuz Sultan Selim". Osmanlı Araştırmaları Vakfı (Ottoman Research Foundation).
- ↑ http://www.osmanli.org.tr/osmanlisultanlari-5-218.html Αρχειοθετήθηκε 2010-12-08 στο Wayback Machine..
- ↑ Yavuz Bahadıroğlu, Resimli Osmanlı Tarihi, Nesil Yayınları (Ottoman History with Illustrations, Nesil Publications), 15th Ed., 2009, page 157, ISBN 978-975-269-299-2