Οικονομική μονάδα
Με τον όρο οικονομική μονάδα, (ο.μ.), χαρακτηρίζεται στην Οικονομική επιστήμη ο συστηματικός συνδυασμός των συντελεστών παραγωγής, (φύσης - εργασίας - κεφαλαίου), δια του οποίου και αποσκοπείται η κάλυψη των ανθρωπίνων αναγκών.
Στοιχεία της ο.μ.
ΕπεξεργασίαΚύρια στοιχεία που συγκροτούν μια οικονομική μονάδα είναι τα ακόλουθα τρία:
- Οι συντελεστές παραγωγής, δηλαδή ύπαρξη αυτών, ανεξάρτητα του ποσοστού συμμετοχής εκάστου στην ο.μ.
- Εφαρμογή της οικονομικής αρχής, δηλαδή να καταβάλλεται προσπάθεια για καλλίτερο αποτέλεσμα με τη μικρότερη θυσία.
- Κάλυψη αναγκών, δηλαδή το σκοπούμενο αποτέλεσμα δια του συνδυασμού των δύο παραπάνω κύριων στοιχείων.
Ως απλούστερη οικονομική μονάδα εμφανίζεται ο άνθρωπος, που συνδυάζοντας κατάλληλα τις δυνάμεις του με τα ευρισκόμενα στη διάθεσή του στοιχειώδη υλικά μέσα καλύπτει ανάγκες του και αμέσως μετά η οικιακή οικονομία.
Κατά την ευρύτερη χρησιμοποίηση του όρου και της οικονομικότερης οργάνωσης των συντελεστών παραγωγής προκύπτουν οι οικονομικές μονάδες ανώτερου βαθμού π.χ. μια εμπορική επιχείρηση, μια τράπεζα, ένας κινηματογράφος κ.λπ. Όλες αυτές οι μονάδες που συντελούν στην λεγόμενη οικονομική ζωή (κάλυψης αναγκών) χαρακτηρίζονται "οικονομικές μονάδες"
Διάκριση των ο.μ.
ΕπεξεργασίαΟι οικονομικές μονάδες που απαντώνται στη σύγχρονη εποχή είναι απειράριθμες. Μπορούν όμως να διακριθούν με βάση κάποια σημαντικά κριτήρια όπως κατά φορέα, μέγεθος, δράση (παραγωγή ή κατανάλωση), περιουσιακή διάρθρωση, (στατική, δυναμική) κ.λπ.
Κατά φορέα
Επεξεργασία- Δημόσιες ο.μ.: λέγονται εκείνες των οποίων φορέας είναι το κράτος, ή οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ) κ.λπ.
- Ιδιωτικές ο.μ.: λέγονται εκείνες των οποίων φορέας είναι φυσικό ή νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου π.χ. μια ιδιωτική επιχείρηση.
- Μικτές ο.μ.: λέγονται εκείνες που προκύπτουν από φορείς (πρόσωπα Δημοσίου και Ιδιωτικού Δικαίου.
Κατά μέγεθος
Επεξεργασία- Μικρές ο.μ.
- Μεσαίες ο.μ.
- Μεγάλες ο.μ.
Ως βάση χαρακτηρισμού μεγέθους λαμβάνεται συνηθέστερα το χρησιμοποιούμενο εντός της οικονομικής μονάδος κεφάλαιο ή το απασχολούμενο εργατικό δυναμικό, τα όρια των οποίων είναι συχνά μεταβλητά.
Κατά δράση
Επεξεργασία- Παραγωγικές ο.μ.: λέγονται εκείνες που αποβλέπουν στη παραγωγή αγαθών ή παροχή υπηρεσιών π.χ. μια ναυτιλιακή επιχείρηση, ένα εργοστάσιο
- Καταναλωτικές ο.μ.: λέγονται εκείνες που αποσκοπούν μόνο στη κατανάλωση αγαθών π.χ. μια οικογένεια.
Κατά περιουσιακή διάρθρωση
ΕπεξεργασίαΑ. Από στατικής άποψης:
- Οικον. μονάδες πάγιας περιουσίας: τα πάγια στοιχεία ενεργητικού τους (αξία αυτών) υπερέχουν στους ισολογισμούς τους.
- Οικον. μονάδες κυκλοφορούσης περιουσίας: η κυκλοφορούσα περιουσία υπερισχύει στους ισολογισμούς τους.
- Οικον. μονάδες μικτής σύνθεσης: όταν παρατηρείται συγκερασμός αμφοτέρων των παραπάνω ο.μ.
Β. Από δυναμικής άποψης:
- Οικον. μονάδες πρώτων υλών: λέγονται εκείνες των οποίων το ποσοστό εξόδων κυριαρχεί σε πρώτες ύλες.
- Οικον. μονάδες εργασίας (παροχή υπηρεσιών): είναι εκείνες των οποίων κυριαρχεί το ποσοστό εξόδων εργασίας.
- Οικον. μονάδες κεφαλαίου: εκείνες στων οποίων κυριαρχεί το ποσοστό εξόδων κεφαλαίου.
Σημείωση
Επεξεργασία- Οι φορείς (διαχειριστές) όλων των παραπάνω οικονομικών μονάδων ονομάζονται Οικονομικές Επιχειρήσεις χαρακτηριζόμενες κάθε μία ανάλογα αφενός μεν δια του χαρακτηρισμού των υπ΄ αυτών οικονομικών τους μονάδων, αφετέρου και εκ του επαγγελματικού χώρου δράσης, π.χ. μία ναυτιλιακή επιχείρηση μπορεί να έχει πολλές οικονομικές μονάδες (πλοία, ναυτικά πρακτορεία κ.λπ.), και που μπορεί να είναι είτε κρατική είτε ιδιωτική.