Οι Πανθέοι

Ελληνική δραματική τηλεοπτική σειρά

Οι Πανθέοι είναι μυθιστορηματική σύνθεση του Τάσου Αθανασιάδη. Μεταφέρθηκε και στην τηλεόραση υπό τον ίδιο τίτλο τις σεζόν 1977-79 από την ΕΡΤ, και 2023-24 από τον ΣΚΑΪ.

Οι Πάνθεοι
ΣυγγραφέαςΤάσος Αθανασιάδης
ΤίτλοςΟι Πανθέοι

Πληροφορίες

Επεξεργασία

Αρχικά οι Πανθέοι εκδόθηκαν ως τρίτομη μυθιστορηματική σύνθεση μεταξύ 1948 και 1961. Στη συνέχεια ξαναπλασμένη εκδόθηκε σε β' έκδοση στα 1967-1968 σε τέσσερις τόμους.[1] Η δημιουργία των Πανθέων κράτησε περισσότερο από δεκαπέντε χρόνια (1944-1961), καθώς μάλιστα μετά την τμηματική έκδοση των τριών τόμων ακολούθησε το 1967-1968 νέα συνολική έκδοση με αλλαγές και διορθώσεις, που είχαν στόχο να αποκαταστήσουν την ενότητα του ύφους και να περιορίσουν τις περιγραφές, τις λεπτομέρειες και τις επαναλήψεις.[2] Το 1948 συγκεκριμένα στη Νέα Εστία (τομ. 44, τχ.510-1η Οκτωβρίου 1948, σελ.1204-1208) ξεκινά με το Τα σχέδια του Φάνη Πανθέου.[3] Το 1950 εκδίδει τον επόμενο τόμο της τριλογίας με τίτλο Μάρμω Πανθέου.[4]

Πρόκειται για την ιστορία τριών γενεών μιας οικογένειας, των Πανθέων, που εκτείνεται από το 1897 έως το 1940.

Φιλολογικά χαρακτηριστικά

Επεξεργασία

Πρόκειται για πολυπρόσωπο αφήγημα εκτεινόμενο σε μεγάλο χρονικό διάστημα. Έχει σύνθετη πλοκή με επιμέρους υποθέσεις που διασταυρώνονται και αλληλοοεξαρτώνται.[2] Ο Αθανασιάδης αποτυπώνει την τοιχογραφία της ελληνικής κοινωνίας από τις αρχές του 20ου αιώνα ως τις ημέρες μας με χαρακτηριστικούς σταθμούς: Μακεδονικός Αγώνας, Κίνημα στο Γουδί, βενιζελική εποχή, Ελληνοϊταλικός Πόλεμος.[5] Οι ήρωες του έργου συνδέονται μεταξύ τους με οικογενειακούς δεσμούς. Δεσπόζει η ομώνυμη οικογένεια, προβάλλεται η δράση των ανδρών μελών της με την εξαίρεση του πρωταγωνιστικού ρόλου της Μάρμως,[6] μιας όμορφης και ερωτικής γυναίκας.[7] Στους Πανθέους εξετάζεται η αμαρτία και η συγγνώμη στα πλαίσια της ηθικής τελείωσης του ανθρώπου που βάζει γενικά στα έργα του ο Αθανασιάδης.[8] Επιλέγει εδώ όπως και στα περισσότερα έργα του την τριτοπρόσωπη αφήγηση με εξωτερική εστίαση. Άλλο τεχνικό χαρακτηριστικό είναι η επανάληψη αλλεπάλληλων ερωτικών περιπετειών αρκετών από τα πρόσωπα του έργου, που σχηματίζουν μεγάλη σειρά από ερωτικά τρίγωνα.[9] Η ηρωίδα Μάρμω «είναι ο τραγικός τύπος της γενιάς του 1940 [...] η γυναίκα που βρίσκεται όπως η ελληνική κοινωνία στο πιο ευαίσθητο σημείο της εξέλιξής της. Διαμορφώθηκε για να αρέσει, για να είναι μόνο γυναίκα: ένα πλάσμα διακοσμητικό, φτιαγμένο για να ευχαριστήσει, το πολύ να εξυπηρετήσει τον άνδρα».[10]

Κρίσεις για τους Πανθέους

Επεξεργασία

Ο Γιάννης Χατζίνης για την έκδοση του πρώτου τόμου Χαρισάμενη εποχή σημείωνε στα 1949 ως μειονεκτήματα: περιττή δράση, περιττά πρόσωπα, περιττός στοχασμός, επιτηδευμένος ύφος.[11] Ο Σαχίνης σημειώνει ως μειονεκτήματα του πρώτου αυτού μέρους την αδυναμία απόδοσης μυθιστορηματικώς συνόλων. Είναι η απουσία του πάθους, της ζέστας, της έντασης. "Μια επιπόλαιη κοσμική ατμόσφαιρα, με δεξιώσεις και γιορτές, περιγράφεται αδικαιολόγητα ολοένα [...] οι συζητήσεις που πλεονάζουν στο μυθιστόρημα, είναι αλήθεια πως φανερώνουν και μορφοποιούν ένα προσωπικό στοχασμό αξιοσημείωτο, αλλά συνάμα εντείνουν την αίσθηση του αφηρημένου, του θαμπού και του θολού, που επικρατεί σ΄ όλο το βιβλίο [...] Ο αναγνώστης [...] δεν πιάνει, δεν αγγίζει, δεν βλέπει τα πράγματα. Όσα συμβαίνουν, συμβαίνουν με τα λόγια [...] δεν δημιουργούνται από την δράση και από τις σχέσεις των προσώπων. Στο μυθιστόρημα υπάρχει αυτό που ονομάζουμε κίνηση, και μάλιστα σε αυξημένο βαθμό, αλλά δεν υπάρχει [...]δράση. [...] Όλα τα κεντρικά πρόσωπα [...] περισσότερο περιγράφονται με σχόλια και με αναλύσεις του συγγραφέα, παρά που δημιουργούνται από την παρακολούθησή τους στον τρισδιάστατο χώρο.[...] Το μυθιστόρημα ξετιλίγεται [..] με μια ανάλυση που δεν προχωρεί σε βάθος και δεν έχει δύναμη. [...] Δεν υπάρχουν συγκρούσεις,δεν υπάρχουν δραματικές στιγμές, δεν υπάρχουν κορυφώσεις».[12] Ο Θανάσης Παπαθανασόπουλος σημειώνει: «Οι Πανθέοι έχουν όλα εκείνα τα στοιχεία που χαρακτηρίζουν ένα μνημείο λόγου: αρτιότητα δομής, σαφήνεια έκφρασης, καθολικεύσεις που παίρνουν διαστάσεις συμβόλων, σφαιρική εποπτεία μιας ενδιαφέρουσας εποχής (της εποχής του αθάνατου έπους του 1940) και τέλος ακριβοδίκαιες εκτιμήσεις δικαιωμένες κι από την πορεία που πήραν μεταπολεμικά τα πολιτικά πράγματα στον τόπο μας».[13]

Τιμητικές διακρίσεις

Επεξεργασία

Για τους Πανθέους ο Αθανασιάδης τιμήθηκε με το Βραβείο Πεζογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών το 1959-1961.[1]

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. 1,0 1,1 Μιχαήλ Μερακλής, «Πανθέοι Οι», Λεξικό Νεοελληνικής Λογοτεχνίας , εκδ. Πατάκης, Αθήνα, 2007, σελ.1685
  2. 2,0 2,1 Έρη Σταυροπούλου, «Τάσος Αθανασιάδης»Η μεσοπολεμική πεζογραφία . Από τον πρώτο ως τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο (1914-1939), τομ.Β΄Εκδόσεις Σοκόλη, Αθήνα, χ.χ σελ62
  3. Αλέξανδρος Αργυρίου, Ιστορία της ελληνικής λογοτεχνίας και η πρόσληψή της στα χρόνια του ετεροκαθοριζόμενου εμφύλιου πολέμου (1945-1949), τομ Δ' εκδ. Καστανιώτης Αθήνα, 2004, σελ.290
  4. Αλέξανδρος Αργυρίου, Ιστορία της ελληνικής λογοτεχνίας και η πρόσληψή της στα χρόνια της επισφαλούς δημοκρατίας(1950-1956), τομ Ε' εκδ. Καστανιώτης Αθήνα, 2005, σελ.277
  5. Έρη Σταυροπούλου, «Τάσος Αθανασιάδης»Η μεσοπολεμική πεζογραφία . Από τον πρώτο ως τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο (1914-1939), τομ.Β΄Εκδόσεις Σοκόλη, Αθήνα, χ.χ σελ63
  6. Έρη Σταυροπούλου, «Τάσος Αθανασιάδης»Η μεσοπολεμική πεζογραφία . Από τον πρώτο ως τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο (1914-1939), τομ.Β΄Εκδόσεις Σοκόλη, Αθήνα, χ.χ σελ65-66
  7. Έρη Σταυροπούλου, «Τάσος Αθανασιάδης»Η μεσοπολεμική πεζογραφία . Από τον πρώτο ως τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο (1914-1939), τομ.Β΄Εκδόσεις Σοκόλη, Αθήνα, χ.χ σελ67
  8. Έρη Σταυροπούλου, «Τάσος Αθανασιάδης»Η μεσοπολεμική πεζογραφία . Από τον πρώτο ως τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο (1914-1939), τομ.Β΄Εκδόσεις Σοκόλη, Αθήνα, χ.χ σελ68
  9. Έρη Σταυροπούλου, «Τάσος Αθανασιάδης»Η μεσοπολεμική πεζογραφία . Από τον πρώτο ως τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο (1914-1939), τομ.Β΄Εκδόσεις Σοκόλη, Αθήνα, χ.χ σελ72
  10. Ζερμαίν Μαμαλάκη, «Η γυναίκα στο έργο του Τάσου Αθανασιάδη»,Πνευματική Κύπρος τχ, 274-276, (Οκτώβρης Δεκέβρης 1983), σελ.202
  11. Γιάννης Χατζίνης, «Τα Βιβλία: Τάσου Αθανασιάδη: Οι Πανθεοι -Η Χαρισάμενοι εποχή, μυθιστόρημα»,Νέα Εστία, τομ.45, τχ.525, (15 Μαΐου 1949), σελ.680
  12. Απόστολος Σαχίνης, «Τάσος Αθανασιάδης», Πεζογράφοι του καιρού μας, εκδ. Ινστιτούτο Βιβλίου -Καρδαμίτσα, Αθήνα, 1989 (γ εκδ), σελ.178-179
  13. Θανάσης Παπαθανασόπουλος, «Τάσος Αθνασιάδης Ένας επικός της αστικής τάξης», Πνευματική Κύπρος τχ, 274-276, (Οκτώβρης Δεκέβρης 1983), σελ.179
  • Ήβη Μελεάγρου, «Τάσου Αθανασιάδη: “Οι Πανθέοι”», Κυπριακά Χρονικά 12 (Οκτ. 1961), 507-509.
  • Απόστολος Σαχίνης, «Τάσος Αθανασιάδης», Πεζογράφοι του καιρού μας, εκδ. Ινστιτούτο Βιβλίου -Καρδαμίτσα, Αθήνα, 1989 (γ εκδ), σελ. 177-187.
  • Αλέξανδρος Αργυρίου, Ιστορία της ελληνικής λογοτεχνίας και η πρόσληψή της στα χρόνια του ετεροκαθοριζόμενου εμφύλιου πολέμου (1945-1949), τομ. Δ΄, εκδ. Καστανιώτης, Αθήνα, 2004.
  • Αλέξανδρος Αργυρίου, Ιστορία της ελληνικής λογοτεχνίας και η πρόσληψή της στα χρόνια της επισφαλούς δημοκρατίας(1950-1956), τομ. Ε΄, εκδ. Καστανιώτης, Αθήνα, 2005.
  • Θανάσης Παπαθανασόπουλος, «Τάσος Αθνασιάδης: Ένας επικός της αστικής τάξης», Πνευματική Κύπρος τχ, 274-276, (Οκτώβρης-Δεκέμβρης 1983), σελ. 76-180.
  • Ζερμαίν Μαμαλάκη, «Η γυναίκα στο έργο του Τάσου Αθανασιάδη», Πνευματική Κύπρος τευχ., 274-276, (Οκτώβρης-Δεκέμβρης 1983), σελ. 201-204.
  • Μιχαήλ Μερακλής, «Πανθέοι Οι», Λεξικό Νεοελληνικής Λογοτεχνίας , εκδ. Πατάκη, Αθήνα, 2007, σελ. 1685.
  • Έρη Σταυροπούλου, «Τάσος Αθανασιάδης» Η μεσοπολεμική πεζογραφία . Από τον πρώτο ως τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο (1914-1939), τομ. Β΄, Εκδόσεις Σοκόλη, Αθήνα, χ.χ σελ. 50-119.
  • Γιάννης Χατζίνης, «Τα Βιβλία: Τάσου Αθανασιάδη: Οι Πανθεοι - Η Χαρισάμενοι εποχή, μυθιστόρημα», Νέα Εστία, τομ. 45, τευχ. 525, (15 Μαΐου 1949), σελ. 680-682.