Ουδείς εκών κακός

Με τη φράση "ουδείς εκών κακός" (παράφραση των ρητών "οὐδ᾽ ἔστι τοῦτο, ὡς ἔοικεν, ἐν ἀνθρώπου φύσει, ἐπὶ ἃ οἴεται κακὰ εἶναι ἐθέλειν ἰέναι ἀντὶ τῶν ἀγαθῶν" (Πρωταγόρα 358d) και "οὐ γὰρ ἑκὼν ἁμαρτάνει" (Πολιτεία, 589c), που αποδίδονται στο Σωκράτη από τον Πλάτωνα, και του ρητού "κακὸς μὲν γὰρ ἑκὼν οὐδείς" (Τίμαιος 86d–e), που αποδίδεται στον Τίμαιο από τον Πλάτωνα) εκδηλώνεται η πεποίθηση ότι κανένας άνθρωπος δεν πράττει το κακό με τη θέλησή του, υπό την έννοια ότι κανείς, ενώ γνωρίζει ότι κάτι είναι κακό, δεν το πράττει. Αν, κατά τον Σωκράτη, πράττουμε το κακό, είναι διότι εκείνη τη στιγμή πιστεύουμε πως κάνουμε κάτι το αγαθό. Πώς λοιπόν κάποιος μπορεί να σταματήσει να πράττει το κακό; Τι είναι αυτό που θα τον οδηγήσει στην επιλογή του καλού; Ο Σωκράτης υποστήριζε ότι μόνο με τη γνώση του πραγματικά καλού και του πραγματικά κακού (άποψη που συνδέεται με την ιδέα της ύπαρξης μιας αντικειμενικής αλήθειας) μπορεί να αποφεύγει κανείς το κακό, αναγνωρίζοντας τη γνώση αυτή ως αρετή. Βέβαια στον ισχυρισμό αυτό του Σωκράτη μπορούμε να αντιπαραθέσουμε παραδείγματα ανθρώπων που ενώ γνώριζαν πως αυτό που έπρατταν ήταν κακό, το έπρατταν. Κατά τον Ιμμάνουελ Καντ, το αν θα πράξει ο άνθρωπος το καλό ή το κακό δεν εξαρτάται από τη γνώση του καλού και του κακού αλλά από τη βούλησή του να πράξει το καλό για να αποφύγει το κακό.

Η φράση σε άλλες γλώσσες

• Αγγλικά: no one is voluntarily wicked
• Γαλλικά: personne ne fait du mal de son plein gré

Βιβλιογραφία

• Κούτρας, Δημήτριος, «Η περί καλού θεωρία των αρχαίων Ελλήνων», Παρνασσός, 25 (1983), 407-432.