Ο Τρίτος Άνθρωπος
Η ταινία Ο Τρίτος Άνθρωπος (αγγλ. The Third Man) είναι Φιλμ νουάρ παραγωγής 1949, σε σκηνοθεσία Κάρολ Ριντ. Ο σεναριογράφος και συγγραφέας Γκράχαμ Γκριν έγραψε το σενάριο κι έπειτα εξέδωσε ένα μυθιστόρημα με τον ίδιο τίτλο (το οποίο είχε γράψει ως μέρος της προετοιμασίας για τη συγγραφή του σεναρίου της ταινίας). Πρωταγωνιστές της ταινίας είναι ο Τζόζεφ Κότεν, η Αλίντα Βάλι και ο Όρσον Γουέλς.
| Ο Τρίτος Άνθρωπος | |
|---|---|
 | |
| Σκηνοθεσία | Κάρολ Ριντ |
| Παραγωγή | Κάρολ Ριντ Αλεξάντερ Κόρντα |
| Σενάριο | Γκράχαμ Γκριν |
| Πρωταγωνιστές | Τζόζεφ Κότεν Αλίντα Βάλι Όρσον Γουέλς Τρέβορ Χάουαρντ |
| Μουσική | Άντον Καράς |
| Φωτογραφία | Ρόμπερτ Κράσκερ |
| Μοντάζ | Oswald Hafenrichter |
| Εταιρεία παραγωγής | London Films |
| Πρώτη προβολή | .svg){kind=small} 2/9/1949 2/2 /1950 |
| Διάρκεια | 104 λεπτά |
| Προέλευση | Ηνωμένο Βασίλειο |
| Γλώσσα | Aγγλικά |
| δεδομένα () | |
Η ταινία προτάθηκε για τρία βραβεία Όσκαρ, μεταξύ των οποίων και για Όσκαρ Σκηνοθεσίας και βραβεύτηκε με Όσκαρ Ασπρόμαυρης Φωτογραφίας. Το Αμερικανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου την κατέταξε στην 57η θέση στη λίστα με τις καλύτερες ταινίες όλων των εποχών. Σύμφωνα με πολλούς κριτικούς η ταινία συγκαταλέγεται μεταξύ των καλύτερων όλων των εποχών, εφόσον έχει επαινεθεί για τις ερμηνείες των ηθοποιών, για τη μουσική της επένδυση και για την ατμοσφαιρική της φωτογραφία[1].
ΥπόθεσηΕπεξεργασία
Μετά τη λήξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, ο Χόλι Μάρτινς (Τζόζεφ Κότεν) ένας απένταρος συγγραφέας φτάνει στη κατεχόμενη από τους συμμάχους Βιέννη για να συναντήσει τον παλιό του φίλο, Χάρι Λάιμ (Όρσον Γουέλς) που επρόκειτο να του δώσει δουλειά. Κατά την άφιξή του ενημερώνεται ότι ο Χάρι χτυπήθηκε από ένα φορτηγό μπροστά στην πολυκατοικία στην οποία διέμενε κι ότι είναι νεκρός. Την ημέρα της κηδείας του ο Χόλι συναντά μια όμορφη γυναίκα την Άννα Σμιντ (Αλίντα Βάλι), η οποία ήταν ερωμένη του Χάρι. Ο αξιωματικός της αστυνομίας Κάλογουεϊ (Τρέβορ Χάουαρντ), που ερευνά το θάνατο του Χάρι, προσφέρει στον Χόλι ένα εισιτήριο για να επιστρέψει στην Αμερική, αλλά όταν ο νεαρός άνδρας συναντά δυο φίλους του Χάρι που ήταν μαζί του τη μέρα του ατυχήματος, των οποίων οι μαρτυρίες πάνω στο θάνατο του φίλου του διαφέρουν, ο Χόλι αποφασίζει να μείνει στη Βιέννη για να ξεδιαλύνει το μυστήριο. Ο θυρωρός της πολυκατοικίας όπου διέμενε ο Χάρι του αναφέρει ότι πέρα από τους δυο άνδρες που ήταν μαζί με το θύμα την ημέρα του ατυχήματος, υπήρχε κι ένας μυστήριος τρίτος άνδρας που τους βοήθησε να μεταφέρουν το νεκρό σώμα στο πεζοδρόμιο. Αργότερα ο Χόλι πληροφορείται ότι ο Χάρι ήταν αρχηγός μιας σπείρας που έκλεβε πενικιλίνη από το στρατιωτικό νοσοκομείο για να τη νοθεύσει και να την πουλήσει στη μαύρη αγορά. Η νοθευμένη αυτή πενικιλίνη προκάλεσε το θάνατο πολλών παιδιών. Ο Χόλι, με τη βοήθεια της Άννα, συνεχίζει τις έρευνές του στους δρόμους της Βιέννης και σύντομα έρχεται αντιμέτωπος με τον Τρίτο Άνθρωπο που ήταν παρών την ημέρα του ατυχήματος ο οποίος δεν είναι άλλος από τον Χάρι, που είναι τελικά ζωντανός. Τότε ο Χόλι αποφασίζει να βοηθήσει την αστυνομία να πιάσει τον Χάρι, με αντάλλαγμα την παραμονή της Άννα (που βρίσκεται στην πόλη με πλαστά έγγραφα) στη Βιέννη. Ξεκινά λοιπόν ένα ανθρωποκυνηγητό στους υπονόμους της πόλης που έχει αιματηρή και θανάσιμη έκβαση.
Πληροφορίες παραγωγήςΕπεξεργασία
Διανομή ρόλωνΕπεξεργασία
Πρώτη επιλογή για το ρόλο του Χάρι Λάιμ ήταν ο Κάρι Γκραντ, αλλά ο Κάρολ Ριντ ήθελε πάσει θυσία να προσλάβει τον Όρσον Γουέλς για το ρόλο[2]. Ο παραγωγός Ντέιβιντ Ο. Σέλζνικ είχε τις ενστάσεις του εφόσον ο Γουέλς θεωρούταν, εκείνη την περιόδο, "Δηλητήριο των Ταμείων". Πρώτη επιλογή του Κάρολ Ριντ για το ρόλο του Χόλι Μάρτινς ήταν ο Τζέιμς Στιούαρτ, αλλά ο Σέλζνικ επέμεινε στον Τζόζεφ Κότεν που είχε συμβόλαιο με την εταιρία του. Η Ιταλίδα Αλίντα Βάλι ήταν επίσης επιλογή του Σέλζνικ. Τόσο ο Κάρολ Ριντ, όσο και ο Αλεξάντερ Κόρντα ήταν δυσαρεστημένοι από την επιλογή αυτή. Ο Ριντ θεωρούσε ότι η Βάλι έπρεπε να ντύνεται απλά και φτωχικά και όχι κομψά όπως την ήθελε ο Σέλζνικ. Με τη βοήθεια του Αλεξάντερ Κόρντα που ήταν ο δεύτερος παραγωγός της ταινίας κατάφερε να πετύχει το σκοπό του.
ΣκηνοθεσίαΕπεξεργασία
Για χρόνια η ταινία συνοδευόταν από τον αστικό μύθο ότι ο πραγματικός σκηνοθέτης ήταν ο Όρσον Γουέλς κι όχι ο Κάρολ Ριντ, εφόσον πολλά στοιχεία της θυμίζουν την τεχνική που χρησιμοποιούσε ως σκηνοθέτης ο Γουέλς[3]. Ο Γουέλς το 1967, σε συνέντευξή του στον Πίτερ Μπογκντάνοβιτς δήλωσε ότι η ταινία ήταν του Ριντ[4]. Ο Μπογκντάνοβιτς στη συνέντευξή του για την παρουσίαση της ταινίας στην έκδοσή της από την Criterion δήλωσε ότι το πιθανότερο ήταν ο Κάρολ Ριντ να έχει επηρεαστεί από το σκηνοθετικό έργο του Όρσον Γουέλς[5].
ΣενάριοΕπεξεργασία
Ο σεναριογράφος Γκράχαμ Γκριν, πριν ασχοληθεί με το σενάριο της ταινίας, έγραψε μια νουβέλα πάνω στην οποία επρόκειτο να πατήσει για να γράψει το σενάριο[6]. Η νουβέλα αυτή κυκλοφόρησε μετά την προβολή της ταινίας στον κινηματογράφο.
Η νουβέλα παρουσιάζει διαφορές σε σχέση με την ταινία. Στο μυθιστόρημα αφηγητής των γεγονότων είναι ο αστυνομικός Κάλογουεϊ, σε αντίθεση με την ταινία όπου αφηγητής είναι ο ίδιος ο Ριντ (στη βρετανική έκδοση της ταινίας) και ο Τζόζεφ Κότεν (στην αμερικανική έκδοση της ταινίας). Επιπλέον οι Μάρτινς και Λάιμ είναι Άγγλοι στο μυθιστόρημα και Αμερικανοί στην ταινία, ενώ το όνομα του Μάρτινς στο μυθιστόρημα είναι Ρόλο και όχι Χόλι. Άλλη διαφορά σχετίζεται με την εθνικότητα του Ποπέσκου, ο οποίος είναι Αμερικανός στη νουβέλα. Επίσης στην τελική σκηνή της νουβέλας η Άννα και ο Χόλι ετοιμάζονται να ξεκινήσουν μια νέα ζωή μαζί, σε αντίθεση με την ταινία όπου η Άννα απορρίπτει τον Χόλι.
Ο Κάρολ Ριντ και o παραγωγός Ντέιβιντ Ο. Σέλζνικ είχαν διαφορετική άποψη από εκείνη του Γκριν, με θέμα το κλείσιμο της ταινίας. Ο Γκριν επέμενε στη διατήρηση του χαρμόσυνου τέλους της νουβέλας, ενώ ο σκηνοθέτης και ο παραγωγός το θεωρούσαν συμβατικό και επιφανειακό. Μερικά χρόνια αργότερα ο Γκριν παραδέχτηκε ότι οι δυο άνδρες είχαν δίκιο[7].
ΦωτογραφίαΕπεξεργασία
Ο διευθυντής φωτογραφίας Ρόμπερτ Κράσκερ, ξεκίνησε να παίρνει λήψεις από τη μεταπολεμική Βιέννη τον Δεκέμβριο του 1948[8]. Έπειτα η παραγωγή μετατοπίστηκε στα στούντιο Σέπερτον στο Λονδίνο και τα γυρίσματα ολοκληρώθηκαν τον Μάρτιο του 1949[9]. Τα γυρίσματα της τελικής καταδίωξης του Γουέλς στον υπόνομο έγιναν εξ ολοκλήρου στο στούντιο, ενώ για τις εξωτερικές λήψεις στις οποίες εμφανίζεται ο Γουέλς χρησιμοποιήθηκαν σωσίες[10]. Ο Ριντ έπρεπε να δίνει οδηγίες σε τέσσερις κινηματογραφικές μονάδες που έπαιρναν λήψεις από ολόκληρη τη Βιέννη. Ο φόρτος της εργασίας ήταν τεράστιος και γι' αυτό το λόγο έπαιρνε αμφεταμίνες για να μείνει ξύπνιος[11].
Μουσική επένδυσηΕπεξεργασία
Ο συνθέτης Άντον Καράς έγραψε κι εκτέλεσε το μουσικό θέμα της ταινίας με συνοδεία μονάχα το όργανο τσίτερ. Το μουσικό θέμα της ταινίας έγινε γνωστό ως The Third Man Theme και έφτασε στην κορυφή της λίστας με τις μουσικές επιτυχίες παγκοσμίως κάνοντας γνωστό τον, μέχρι τότε, άσημο συνθέτη. Σύμφωνα με τον βοηθό σκηνοθέτη Γκάι Χάμιλτον ο Ριντ γνώρισε τον Καράς τυχαία σε ένα πάρτι στη Βιέννη, όπου έπαιζε το τσίτερ. Ο Ριντ πήρε μαζί του τον Καράς στο Λονδίνο, φιλοξενώντας τον στο σπίτι του κι οι δυο τους συνεργάστηκαν ώστε το θέμα να ετοιμαστεί σε έξι εβδομάδες.
Αμερικανική έκδοση της ταινίαςΕπεξεργασία
Πριν η ταινία κυκλοφορήσει στις Η.Π.Α. ο Σέλζνικ κάλεσε τον Τζόζεφ Κότεν στο στούντιο και τον έβαλε να ερμηνεύσει τον μονόλογο τον οποίο ερμηνεύει ο σκηνοθέτης Κάρολ Ριντ στην βρετανική εκδοχή της ταινίας. Επίσης έκοψε 11 λεπτά από την ταινία προκειμένου ο χαρακτήρας του Κότεν να γίνει πιο ηρωικός[2]. Η ταινία προβάλεται πλέον στις Η.Π.Α. με την κανονική της μορφή.
ΒραβείαΕπεξεργασία
Η ταινία βραβεύτηκε με το Μέγα Βραβείο (νυν Χρυσός Φοίνικας) από το Φεστιβάλ των Καννών, έλαβε επίσης το βραβείο της καλύτερης βρετανικής ταινίας της χρονιάς από την Ακαδημία Βρετανικού Κινηματογράφου καθώς και το Όσκαρ Ασπρόμαυρης Φωτογραφίας το 1950.
Βράβευση:
- Ασπρόμαυρης Φωτογραφίας - Ρόμπερτ Κράσκερ
Υποψηφιότητα:
- Σκηνοθεσίας - Κάρολ Ρίντ
- Πρωτότυπου Σεναρίου - Γκράχαμ Γκριν
Δείτε επίσηςΕπεξεργασία
ΠαραπομπέςΕπεξεργασία
- ↑ Halliwell, Leslie and John Walker, ed. (1994). Halliwell's Film Guide. New York: Harper Perennial. ISBN 0-06-273241-2. p 1192.
- ↑ 2,0 2,1 The Third Man στην IMDb
- ↑ Rosenbaum, Jonathan, Discovering Orson Welles, University of California Press; 1 edition (2 May 2007), p.25 ISBN 0-520-25123-7
- ↑ Bogdanovich, Peter, This is Orson Welles, Da Capo Press (21 March 1998) p.220, ISBN 978-0-306-80834-0
- ↑ Janus Films. The Janus Films Director Introduction Series presents Peter Bogdanovich on Carol Reed's The Third Man.
- ↑ Greene, Graham and Henry J. Donaghy (1992). Conversations With Graham Greene. Jackson, Mississippi: University Press of Mississippi. ISBN 0-87805-549-5. p 76.
- ↑ «'The Third Man' as a Story and a Film». Nytimes.com. 19 Μαρτίου 1950. Ανακτήθηκε στις 2 Σεπτεμβρίου 2013.
- ↑ I half expected to see Welles run towards me[νεκρός σύνδεσμος], a 7 April 2009 article from The Spectator
- ↑ Πρότυπο:Cite manual
- ↑ «Shadowing the Third Man». documentary. BBC Four. Δεκεμβρίου 2007. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Απριλίου 2008. Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2016.
- ↑ Feehan, Deirdre. «Senses of Cinema – Carol Reed». Sensesofcinema.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Ιουνίου 2013. Ανακτήθηκε στις 2 Σεπτεμβρίου 2013.