Πάπας Ουρβανός Ε΄

Καθολικός ιεράρχης

Ο Πάπας Ουρβανός Ε΄ ή Γκιγιώμ ντε Γκριμοάρ (Γαλλία,[1] περί το 1310 - 19 Δεκεμβρίου 1370) ήταν αρχηγός στην Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία ως ο έκτος από τους Πάπες στην Αβινιόν (28 Σεπτεμβρίου 1362 - 19 Δεκεμβρίου 1370).[2] Ανήκε στο Τάγμα του Αγίου Βενέδικτου και ήταν ο μόνος Πάπας της Αβινιόν που Αγιοποιήθηκε. Παρέμεινε στο Τάγμα και μετά την Παπική εκλογή του, συνέχιζε να ζει απλά και αυτό τον έφερε σε σύγκρουση με τους οπαδούς που είχαν συνηθίσει την πολυτέλεια. Ο βασικός του στόχος ήταν η Ένωση της Ανατολικής με την Δυτική Εκκλησία, έφτασε τόσο κοντά όσο δεν τα είχε καταφέρει κανένας από τους προκατόχους του.[3]

Ευλογημένος Πάπας
Ουρβανός Ε΄
Από28 Σεπτεμβρίου 1362
Έως19 Δεκεμβρίου 1370
ΠροκάτοχοςΙννοκέντιος ΣΤ΄
ΔιάδοχοςΓρηγόριος ΙΑ΄
Προσφωνήσεις του
Πάπα Ουρβανού Ε΄
Προσφώνηση αναφοράςΑγιότατος
Προφορική προσφώνησηΑγιότατε
Θρησκευτική προσφώνησηΆγιος Πατέρας
Μεταθανάτια προσφώνησηΕυλογημένος
Ο ακριβής τόπος γέννησης, το κάστρο του Γκριζάκ
Ο Ουρβανός δέχεται την επίσκεψη του Ιωάννη (1367)

Πρώτα χρόνια

Επεξεργασία

Ο Γκιγιώμ ντε Γκριμοάρ γεννήθηκε (1310) στην κοινότητα Λε Πον-ντε-Μονβέρ, ανήκε στον Νομό Λοζέρ της Νοτιοανατολικής Γαλλίας, ήταν δεύτερος γιος του Γκιγιώμ ντε Γκριμοάρ, Λόρδου of Μπελγκάρντ.[4] Τα αδέλφια του ήταν ο Ετιέν, ο μελλοντικός Καρδινάλιος Άντζελ και η Ντελφίν.[5] Σε ηλικία 17 ετών (1327) έγινε Βενεδικτίνος μοναχός στην μικρή μονή του Σιράκ, κοντά στο χωριό του.[6] Αργότερα (1334) μετακινήθηκε στον Άγιο Βίκτωρ όπου πήρε τους μοναστηριακούς όρκους και έγινε ιερέας στο Μοναστήρι του Σιράκ. Οι σπουδές του περιείχαν αρχικά λογοτεχνία και Νομικά στο Μονπελιέ, κατόπιν μετακινήθηκε στο Πανεπιστήμιο της Τουλούζης όπου σπούδασε 4 χρόνια Νομικά και πήρε διδακτορικό (31 Οκτωβρίου 1342).[7] Ο Πάπας Κλήμης ΣΤ΄ διόρισε τον Γκριμοάρ Προκαθήμενο της Νότρ-Ντάμ-ντε-Πρέ στην επισκοπή της Οσέρ, αργότερα τον διόρισε στην Σαιν-Ζερμαίν-ντε Οσέρ όπου έγινε Ηγούμενος (13 Φεβρουαρίου 1352).[8] Η πόλη της Οσέρ και το Αββαείο κατακτήθηκαν από τους Άγγλους και αναγκάστηκε να υποβληθεί σε βαριές κυρώσεις.[9] Το καλοκαίρι του 1352 ο Πάπας Κλήμης ΣΤ΄ τον κάλεσε σε αποστολή στην βόρεια Ιταλία, η κατάσταση ήταν χαοτική χάρη στις μεγάλες φιλοδοξίες των Βισκόντι υπό την ηγεσία του αρχιεπισκόπου Τζοβάννι Βισκόντι.΄Ο αρχιεπίσκοπος είχε κατακτήσει το μεγαλύτερο τμήμα της Λομβαρδίας, την Μπολόνια και έφτασε μέχρι τα όρια της Φλωρεντίας. Με στόχο να διατηρήσει την ενότητα στην Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία ο Κλήμης ΣΤ΄ διόρισε τον Τζοβάννι Βισκόντι Εφημέριο της Μπολόνια. Στην Συνθήκη που ακολούθησε (27 Απριλίου 1352) ο Οίκος των Βισκόντι απέκτησε την Εφημερία στο μεγαλύτερο τμήμα της Βόρειας Ιταλίας και πήρε απαλλαγή από τις παραβάσεις του.[10]

Οι Βισκόντι δεν τήρησαν τις υποσχέσεις τους παρά την δέσμευση τους, η σημαντικότερη από αυτές ήταν να επιστραφεί η Μπολόνια στα Παπικά Κράτη. Ο Κλήμης ΣΤ΄ έστειλε τον Γκριμοάρ στην βόρεια Ιταλία για να προειδοποιήσει τον Τζοβάννι Βισκόντι ότι η Μπολόνια ανήκει στον Πάπα και ο ίδιος είναι μόνο Εφημέριος, αν αρνηθεί θα υποστεί τις κυρώσεις.[11] Ακολούθησε δεύτερη αποστολή στην Ιταλία με στόχο να διακόψει τις νέες ταραχές που είχαν ξεσπάσει στην Βασιλική του Αγίου Πέτρου (1354).[12] Τον Αύγουστο του 1361 ο Γκριμοάρ διορίστηκε ηγούμενος στην Σαίντ-Βίκτωρ της Μασσαλία, συνέχισε ωστόσο το επόμενο έτος να διδάσκει ως Καθηγητής.[13] Ο Κλήμης ΣΤ΄ πέθανε και τον διαδέχτηκε ο Πάπας Ιννοκέντιος ΣΤ΄ (1352). Ο νέος Πάπας έστειλε στην Ιταλία τον Καρδινάλιο Χιλ Άλβαρες Καρίγιο ντι Αλμπορνόζ για να επαναφέρει στην τάξη τον Τζιοβάννι ντι Βίκο του Βιτέρμπο, τον Κοντοτιέρο Σιγισμόνδο Παντόλφο Μαλατέστα και την Οικογένεια του Φορλί Ορντελάφφι (1353). Ο Ηγούμενος Γκριμοάρ απεστάλη στην Ιταλία για να συνομιλήσει με τον ανεψιό και διάδοχο του Τζοβάνι Μπερναμπό Βισκόντι. Η συμπεριφορά του ήταν τόσο εχθρική που επέστρεψε τρομοκρατημένος στον Πάπα να του αναφέρει την προδοσία. Ο Ιννοκέντιος ΣΤ΄ τον έστειλε πίσω στην Ιταλία αλλά η ήττα του Μπερναμπό Βισκόντι από τον Καρδινάλιο Αλμπορνόζ βοήθησε την λύση του προβλήματος και την υποταγή του.[14] Ο Γκριμοάρ ωστόσο δεν του το συγχώρησε και όταν έγινε Πάπας αφόρισε τον Μπερναμπό Βισισκόντι.[11] Μετά την επιστροφή του στην Γαλλία αποσύρθηκε στο "κάστρο του Ωριόλ".[15] Δεν είναι γνωστοί οι λόγοι για τους οποίους αποσύρθηκε, το πιθανότατο είναι η θανατηφόρα επιδημία πανώλης που οδήγησε στον θάνατο πολλούς Καρδιναλίους, 100 επισκόπους και πάνω από 6.000 πολίτες.[16][17] Ο Λουδοβίκος Α΄ της Νάπολης πέθανε από την επιδημία και η υποτιμημένη σύζυγος του Ιωάννα Α΄ της Νάπολης έκανε αγώνα δρόμο για να αποκαταστήσει την εξουσία της με έναν νέο σύζυγο. Ο Γκιγιώμ ντε Γκριμοάρ κλήθηκε από τον πάπα στην Αβινιόν και απεστάλη στην Νάπολη να δώσει συμβουλές στην Ιωάννα Α΄ για λογαριασμό του πάπα (27 Ιουνίου 1362).[18] Την εποχή που ταξίδευσε νότια επισκέφτηκε το μοναστήρι των Βενεδικτίνων στο Μόντε Κασίνο, θλιμμένος από την κατάσταση στην οποία το βρήκε όταν έγινε πάπας διέταξε την επισκευή του.[19]

 
Ο Πάπας Ουρβανός Ε΄ στο Αββαείο του Αγίου Βίκτωρος στην Μασσαλία

Ο Γκιγιώμ ντε Γκριμοάρ διορίστηκε τον Σεπτέμβριο του 1362 Αποστολικός Νούντσιος στην Ιταλία. Δεν είναι γνωστό σε ποια πόλη βρισκόταν όταν έμαθε ότι πέθανε ο Πάπας Ιννοκέντιος ΣΤ΄, το πιθανότερο στην Νάπολη αλλά ίσως στην Φλωρεντία ή την Λομβαρδία.[20] Ο Πάπας Ιννοκέντιος ΣΤ΄ πέθανε (12 Σεπτεμβρίου 1362) και συνεστήθη το Κονκλάβιο από το Κολλέγιο των Καρδιναλίων για την εκλογή του νέου πάπα ανήμερα του Αγίου Μαυρικίου στα Αποστολικά Ανάκτορα της Αβινιόν (22 Σεπτεμβρίου 1362). Στο Κονκλάβιο βρέθηκαν 20 από τους 21 Καρδιναλίους, μονάχα ο Καρδινάλιος Αλμπορνόζ παρέμεινε στην θέση του στην Ιταλία. Οι 18 από τους 20 Καρδιναλίους ήταν Γάλλοι, οι 6 από την Λιμουζέν και οι 10 συγγενείς του πρώην πάπα. Η Λιμουζέν βρέθηκε πρόσφατα υπό Αγγλική κατοχή, το γεγονός αυτό τρόμαξε τους υπόλοιπους 12 Καρδιναλίους που ήταν υπήκοοι του Γάλλου βασιλιά.[21] Ο Φλωρεντινιανός ιστορικός Ματέο Βιλανί έγραψε ότι οι 15 Καρδινάλιοι ήταν έτοιμοι να εκλέξουν τον Καρδινάλιο Ούγο Ρότζερ με καταγωγή από την Λιμουζέν και αδελφό του Πάπα Κλήμη ΣΤ΄, απέρριψε ωστόσο ευγενικά την πρόταση.[22] Η αφήγηση του Βιλανί δεν ήταν η μόνη πηγή, ήρθε σε μερική αντίθεση με τον Ζαν Φρουασάρ που περιγράφει σκληρή μάχη ανάμεσα στον Ταλλεϋράν και τον Γκυ της Βουλώνης αφού κανείς δεν μπορούσε να συγκεντρώσει τα δύο τρίτα των ψήφων.[23] Ο Γκιγιώμ ντε Γκριμοάρ εξελέγη τελικά νέος Πάπας (28 Σεπτεμβρίου 1362).[24] Οι Καρδινάλιοι δεν τον ενημέρωσαν αμέσως για την εκλογή του επειδή φοβήθηκαν την αντίδραση των Ρωμαίων υποψηφίων οι οποίοι δεν ήθελαν ξανά Γάλλο Πάπα, ο φόβος επικεντρώθηκε στο γεγονός ότι θα εμπόδιζαν την επιστροφή του. Με την άφιξη του τον επόμενο μήνα αποδέχτηκε την εκλογή, όταν τον ρώτησαν γιατί επέλεξε αυτό το όνομα απάντησε "Όλοι οι Πάπες με το όνομα Ουρβανός αγιοποιήθηκαν".

Η επίσκεψη του Ιωάννη Παλαιολόγου

Επεξεργασία

Χαρακτηριστική ήταν η απόπειρά του να μεταφέρει την έδρα πίσω[25] στη Ρώμη, όπου και έδρασε για αρκετό χρονικό διάστημα, μετά το 1367. Όσον αφορά τις σχέσεις του με την Βυζαντινή αυτοκρατορία, μαρτυρείται ότι την εποχή που βρισκόταν στην Ρώμη (1367) τον επισκέφτηκε ο δυτικόφιλος αυτοκράτορας Ιωάννης Ε', τον προσκύνησε συμβολικά και του έδωσε υπόσχεση ένωσης και υποταγής.[26] Η διαπραγμάτευση ήταν ωστόσο προσωπική και δεν επικυρώθηκε ποτέ από τον ανθενωτικό λαό της Κωνσταντινούπολης. Ο Ιωάννης Ε΄ έφυγε από την Ρώμη αφού άφησε αποστολή ιεραρχών, με επικεφαλής το μοναχό Ιωάσαφ, τον πρώην αυτοκράτορα Ιωάννη ΣΤ΄ Καντακουζηνό, ένθερμο υποστηρικτή της ένωσης. Η πίεση από τους Γάλλους Καρδιναλίους οδήγησε τελικά τον Ουρβανό Ε΄ να επιστρέψει ξανά πίσω στo Παλάτι των Παπών της Αβινιόν (Σεπτέμβριος 1370), όπου σύντομα αρρώστησε και πέθανε στα 60 του χρόνια.

Αγιοποίηση

Επεξεργασία

Ο Πάπας Γρηγόριος ΙΑ΄ ξεκίνησε τις διαδικασίες Αγιοποίησης του προκατόχου του με τον τίτλο του «ευλογημένου» (δηλ. Σεσωσμένου, Αγίου της Δυτικής Εκκλησίας) όπως υποσχέθηκε στον βασιλιά της Δανίας. Τα θαύματα και οι αρετές του Ουρβανού Ε΄ επιβεβαιώθηκαν.[27][28] Οι διαδικασίες σταμάτησαν προσωρινά στην Ρώμη (1379) και τις διέκοψε οριστικά ο Αντίπαπας Κλήμης Ζ΄ της Αβινιόν (1390). Το Δυτικό Σχίσμα διέκοψε τις διαδικασίες αλλά τις αναβίωσε πολλούς αιώνες αργότερα ο Πάπας Πίος Θ΄ ο οποίος τον Αγιοποίησε (10 Μαρτίου 1870).[6] Η ημέρα της εορτής του ορίστηκε η ημέρα του θανάτου του η 19η Δεκεμβρίου όπως είχε καθορίσει παλιότερα το Τάγμα των Δομητιανών (1414).[29]

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. στο σημερινό Le Pont-de-Montvert
  2. Richard P. McBrien, Lives of the Popes, (HarperCollins, 2000), 243
  3. https://archive.today/20120721202022/http://www.americancatholic.org/features/saints/saint.aspx?id=1896
  4. Jean-Baptiste Magnan (1863). Histoire d'Urbain V et de son siècle... (in French) (deuxieme ed.). Paris: A. Bray. σ. 83
  5. Th. Roussel (1857). "De la cathedrale de Mende et du Pape Urbain V". Bulletin de la Société des Lettres, Sciences et Arts du Département de la Lozère. 8: 15–27, at 18–19.
  6. 6,0 6,1 Richard P. McBrien, Lives of the Popes, 243. Chaillan, σσ. 6–7
  7. Chaillan, σ. 9
  8. Lecacheux, σσ. 409–410
  9. Ch. Lefleuve (1843). Histoire de Saint Germain d'Auxerrois, patron de la paroisse du Louvre et de la ville d'Auxerre (in French). Paris: Debécourt. σσ. 401–407
  10. Augustin Theiner (1862). Codex diplomaticus dominii temporalis S. Sedis: 1335–1389 (in French and Latin). Vol. Tome second. Rome: Imprimerie du Vatican. σσ. 223–233
  11. 11,0 11,1 Gibbs, σ. 170
  12. Chaillan, σ. 16. See the letter of Innocent VI of 1 August 1352, giving an extensive catalogue of troubles: Collectio Bullarum Sacrosanctae Basilicae Vaticanae (in Latin). Rome: Salvioni. 1747. σσ. 346–348. Abbot Grimoard's commission, dated 10 April 1354, is quoted in full by Luigi Martorelli (1792). Storia del clero vaticano. Roma: stamperia Salomoni. σσ. 197–198
  13. https://www.newadvent.org/cathen/15214a.htm
  14. Chaillan, σσ. 18–19
  15. Chaillan, σ. 20
  16. Matteo Villani, Cronica Liber X. capitolo LXXI, pp. 366–367 Dragomanni. Dates of death are given by Konrad Eubel (1898). Hierarchia catholica medii aevi (in Latin). Vol. I. Münster: sumptibus et typis librariae Regensbergianae. σσ. 15–20
  17. Baluze (1693) I, 341 and 355, the "Secunda Vita Innocentis VI"
  18. Chaillan, σσ. 20–21
  19. Luigi Tosti (1843). Storia della Badia di Monte-Cassino, 3: divisa in libri nove (in Italian). Naples: Stablimento Poligrafico di Filippo Cirelli. σσ. 52–55
  20. Augustin Fabre (1829). Histoire de Marseille (in French). Vol. Tome premier. Marseille: M. Olive. σ. 446
  21. https://web.archive.org/web/20201217090327/http://www.csun.edu/~hcfll004/SV1362.html
  22. Baluze (1693), I, σ. 845
  23. Chroniques, Premier Livre, § 500; Τομ. 2, σσ. 78-79
  24. Chaillan, the biographer of Urban V, σσ. 22–23
  25. βρισκόμαστε στην επαίσχυντη για τους Ρωμαιοκαθολικούς περίοδο της «αιχμαλωσίας της Αβινιόν»
  26. Mitrea, Mihail (2017). A Late-Byzantine Hagiographer: Philotheos Kokkinos and His Vitae of Contemporary Saints (PhD thesis). University of Edinburgh. σελ. 77. Ανακτήθηκε στις 29 Μαΐου 2021. 
  27. Osborne, John (1991). "Lost Roman Images of Pope Urban V (1362-1370) for Julian Gardner". Zeitschrift für Kunstgeschichte. 54 (1): 20–32
  28. Albanès, σσ. 124–374
  29. Chaillan, σσ. 216–217
  • Albanès, Joseph Mathias Hyacinthe (1897). Actes anciens et documents concernant le Bienheureux Urbain V Pape: sa famille, sa personne, son pontificat, ses miracles et son culte (in French and Latin). Paris: Picard.
  • Baluze [Baluzius], Etienne [Stephanus] (1693). Vitae paparum Avenionensium, hoc est, Historia pontificum romanorum qui in Gallia sederunt ab anno Christi MCCCV. usque ad annum MCCCXCIV (in Latin). Vol. Tomus primus. Paris: apud Franciscum Muguet.
  • Baluze, Etienne (1693). Vitae Paparum Avenionensium, Hoc est Historia Pontificum Romanorum qui in Gallia sederunt ab anno Christi MCCCV usque ad annum MCCCXCIV (in Latin). Vol. Tomus secundus. Paris: Muguet.
  • Baronio, Cesare (1872). Augustin Theiner (ed.). Annales ecclesiastici: A. D. 1–1571 denuo excusi et ad nostra usque tempora perducti ab Augustino Theiner. Vol. Tomus vigesimus sextus (26). [1356–1396]
  • Chaillan, Marius (1929). La vieille Église de Saint-Victor de Marseille et le Pape Urbain V: Documents des Archives Vaticanes avec 25 planches hors texte (in French and Latin). Marseille: Tacussel.
  • Gibbs, Robert (2011), "Bologna and the Popes: Simone dei Crocefissi's Portraits of Urban V," in: Frojmovic, Eva, ed. (2011). A Wider Trecento: Studies in 13th- and 14th-Century European Art Presented to Julian Gardner. Leiden-New York: Brill. pp. 166–189, at 168–177.
  • Gregorovius, Ferdinand (1906). History of the City of Rome in the Middle Ages. Vol. VI, part 1. Translated by Hamilton, Annie. London: Bell.
  • Gregorovius, Ferdinand (1906). History of the City of Rome in the Middle Ages. Vol. VI, part 2. Translated by Hamilton, Annie. Bell.
  • Lecacheux, Paul (1897). "La première légation de Guillaume Grimoard en Italie (Juillet- Novembre 1352)". Mélanges d'Archéologie et d'Histoire. 17: 409–440.
  • Muratori, Lodovico Antonio (1838). Annali d'Italia ed altre opere varie di Lodovico Antonio Muratori ... (in Italian). Vol. IV. 1358–1687. Milan: Tip. de fratelli Ubicini.
  • Prou, Maurice (1887). Étude sur les relations politiques du pape Urbain v avec les rois de France Jean II et Charles V (1362–1370) (in French and Latin). Paris: F. Vieweg.
  • Rendina, Claudio (1994). I papi. Storia e segreti. Rome: Newton Compton.
  • Renouard, Yves (1970). The Avignon papacy, 1305–1403. Hamden CT USA: Archon Books.
  • Rollo-Koster, Joëlle (2008). Raiding Saint Peter: Empty Sees, Violence, and the Initiation of the Great Western Schism (1378). Brill.
  • Rollo-Koster, Joëlle (2015). Avignon and Its Papacy, 1309–1417: Popes, Institutions, and Society. New York-London: Rowman & Littlefield Publishers.
  • Thibault, Paul R. (1986). Pope Gregory XI: the failure of tradition. Lanham, MD USA: University Press of America.
  • Vones, Ludwig (1998). Urban V. (1362-1370): Kirchenreform zwischen Kardinalkollegium, Kurie und Klientel (in German). Stuttgart: Anton Hiersemann.
Πάπας Ουρβανός Ε΄
Γέννηση: περί το 1310 Θάνατος: 19 Δεκεμβρίου 1370
Προκάτοχος
Ιννοκέντιος ΣΤ΄
Πάπας της Αβινιόν
28 Σεπτεμβρίου 1362 - 19 Δεκεμβρίου 1370
Διάδοχος
Γρηγόριος ΙΑ΄