Παγκόσμιο Κύπελλο Καλαθοσφαίρισης

Το Παγκόσμιο Κύπελλο Καλαθοσφαίρισης (αγγλικά: FIBA Basketball World Cup), με παλαιότερη ονομασία στα αγγλικά «Παγκόσμιο Πρωτάθλημα ΦΙΜΠΑ» (FIBA World Championship), αποτελεί τη σπουδαιότερη διοργάνωση της Διεθνούς Ομοσπονδίας Καλαθοσφαίρισης, αν και οι Ολυμπιακοί Αγώνες έχουν το ίδιο καθεστώς.

Παγκόσμιο Κύπελλο ΦΙΜΠΑ
Προσεχής περίοδος ή διοργάνωση:
Current sports event Μουντομπάσκετ 2023
ΆθλημαΚαλαθοσφαίριση
Ίδρυση1950
Αριθμός ομάδων32
ΧώραΜέλη της FIBA
ΉπειροςΠαγκόσμια (FIBA)
Τελευταίος κάτοχος Γερμανία
(1ος τίτλος)
Περισ. κατακτήσεις Ηνωμένες Πολιτείες
Γιουγκοσλαβία
(5 τίτλοι)
Επίσημη ιστοσελίδαfiba.com

Το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα διεξάγεται ανά τετραετία, σε διαφορετική χώρα κάθε φορά. Συμμετέχουν εθνικές ομάδες ανδρών από ολόκληρο τον πλανήτη, οι οποίες διαγωνίζονται για τον τίτλο του Παγκόσμιου Πρωταθλητή. Στους τρεις πρώτους απονέμονται μετάλλια - χρυσό για τον πρωταθλητή, αργυρό για το δεύτερο και χάλκινο για τον τρίτο. Επιπλέον, από την πέμπτη διοργάνωση αθλοθετήθηκε για το νικητή το Τρόπαιο Νάισμιθ, αφιερωμένο στον άνθρωπο που επινόησε το άθλημα.

Η ληξιαρχική πράξη γέννησης του θεσμού υπεγράφη το 1948 στο Λονδίνο, όπου με την ευκαιρία της 14ης Ολυμπιάδας λάμβανε χώρα το συνέδριο της FIBA. Στο συνέδριο οι χώρες-μέλη της Διεθνούς Ομοσπονδίας αποφάσισαν τη διοργάνωση ενός πρωταθλήματος, στο οποίο θα συναγωνίζονταν οι καλύτερες εθνικές ομάδες του πλανήτη. Η πρώτη διοργάνωση ανατέθηκε στην Αργεντινή, που φάνηκε ως η πλέον πρόθυμη να αναλάβει το οικονομικό κόστος του εγχειρήματος.

Η σημερινή πρωταθλήτρια κόσμου (2023) είναι η Γερμανια

Σύστημα πρόκρισης - διεξαγωγής

Επεξεργασία

Το συνηθέστερο μοντέλο από το πρώτο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα (1950) μέχρι και τις μέρες μας προβλέπει την πρόκριση βάσει της θέσης των ομάδων στα ηπειρωτικά πρωταθλήματα (π.χ. Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα για την Ευρώπη), τα οποία διεξάγονται τον προηγούμενο χρόνο, με εξαίρεση τον απερχόμενο παγκόσμιο πρωταθλητή που προκρίνεται αυτομάτως. Υπήρξαν πάντως και λίγα Μουντομπάσκετ στα οποία έγιναν προκριματικοί αγώνες, στο πρότυπο του ποδοσφαιρικού Παγκοσμίου Κυπέλλου του ποδοσφαίρου.

Η FIBA συνήθως αφήνει λίγες θέσεις κενές, τις οποίες καλύπτει αργότερα (wild cards) με ομάδες που απέτυχαν μεν στα ηπειρωτικά πρωταθλήματα, αλλά η συμμετοχή τους ανεβάζει το αγωνιστικό ή εμπορικό ενδιαφέρον της διοργάνωσης. Μία wild card λαμβάνει πάντα η διοργανώτρια χώρα, εάν χρειασθεί. Ο συνολικός αριθμός των ομάδων που τελικά προκρίνονται, είτε αγωνιστικά είτε με wild card, διαφέρει από διοργάνωση σε διοργάνωση.

Παρομοίως με το σύστημα πρόκρισης, αρκετές είναι και οι αλλαγές που έχει γνωρίσει το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα στο σύστημα διεξαγωγής του. Αρχικά οι καλύτερες ομάδες προκρινόταν στον τελικό όμιλο, όπου έπαιζαν όλοι εναντίον όλων και οι τρεις πρώτοι κέρδιζαν τα μετάλλια.

Στις πιο πρόσφατες διοργανώσεις ακολουθείται ένα μικτό μοντέλο: Αρχικά οι ομάδες χωρίζονται σε ομίλους των τεσσάρων ή έξι ομάδων και παίζουν μεταξύ τους. Οι καλύτεροι προκρίνονται στην τελική φάση, όπου δίνουν μονούς αγώνες (νοκ-άουτ) με βάση ένα προκαθορισμένο σύστημα διασταυρώσεων που οδηγούν στους δύο ημιτελικούς. Οι νικητές των ημιτελικών παίζουν στο Μεγάλο Τελικό για την πρωτιά, ενώ οι ηττημένοι διεκδικούν στο Μικρό Τελικό το χάλκινο μετάλλιο.

Μέχρι και το Μουντομπάσκετ του 1990 απαγορευόταν η συμμετοχή παικτών του NBA στις εθνικές ομάδες. Λόγω αυτού του αποκλεισμού οι ΗΠΑ συμμετείχαν αρχικά με παίκτες από εταιρίες-χορηγούς και αργότερα με αθλητές του Κολλεγιακού Πρωταθλήματος, ενώ και άλλες χώρες που είχαν παίκτες στο NBA εμφανίζονταν αποδυναμωμένες.

Προβληματικές διοργανώσεις

Επεξεργασία

Μολονότι και τα 15 πρωταθλήματα αναγνωρίζονται από τη FIBA ως επίσημα και παγκόσμια, η αλήθεια είναι πως οι πρώτες τέσσερις διοργανώσεις δεινοπάθησαν από τις ψυχροπολεμικές έριδες και άλλες διμερείς διαφορές, τη μικρή (τότε) διάδοση του αθλήματος, καθώς και από οικονομικά προβλήματα, με αποτέλεσμα η συμμετοχή σε αυτά να είναι μειωμένη και μη αντιπροσωπευτική.

  •   Μπουένος Άιρες - 1950: Δεν προβλεπόταν η συμμετοχή ομάδων από την Ωκεανία. Επίσης, καμμία χώρα από την Ασία δε δέχθηκε να κάνει το μακρύ ταξίδι έως την Αργεντινή. Οι ΗΠΑ σνόμπαραν εμμέσως τη διοργάνωση, στέλνοντας την ομάδα της εταιρίας Chevrolet. Η πρωταθλήτρια Ν. Αμερικής Ουρουγουάη αποσύρθηκε, διότι η κυβέρνηση της Αργεντινής δε χορήγησε βίζα στους δημοσιογράφους της. Λίγο πριν τη λήξη του πρωταθλήματος η Γιουγκοσλαβία αρνήθηκε να παίξει εναντίον της Ισπανίας του δικτάτορα Φράνκο και μηδενίσθηκε, οι δε παίκτες της τιμωρήθηκαν με αποκλεισμό. Ανάμεσα στους τιμωρημένους ήταν και ο νεαρός Μπόρισλαβ Στάνκοβιτς, ο οποίος αργότερα ως παράγων εξελίχθηκε σε εμβληματική μορφή του παγκοσμίου μπάσκετ, όντας πρόεδρος της FIBA για 17 χρόνια!
  •   Ρίο ντε Τζανέιρο - 1954: Έδρα της διοργάνωσης ήταν το Σάο Πάολο, στα πλαίσια των εορτασμών για τα 400 χρόνια από την ίδρυση της πόλης, αλλά η οροφή του σταδίου κατέρρευσε από κακοκαιρία και οι αγώνες μεταφέρθηκαν στο Ρίο. Οι χώρες του σοσιαλιστικού μπλοκ αρνήθηκαν να συμμετάσχουν, λόγω της άρνησης των βραζιλιανών αρχών να δώσουν βίζα σε σοβιετικούς αξιωματούχους και δημοσιογράφους. Οι ΗΠΑ συνέχισαν το έμμεσο σνομπάρισμα της διοργάνωσης, στέλνοντας την ομάδα της εταιρίας Caterpillar. Ωκεανία, Αφρική και Ασία απουσίαζαν.
  •   Σαντιάγκο - 1959: Στον τελικό όμιλο, η επικεφαλής Σοβιετική Ένωση αρνήθηκε να αντιμετωπίσει την ομάδα της Φορμόζας και υποβιβάσθηκε στην προτελευταία θέση, χάνοντας τον τίτλο που εύκολα φαινόταν ότι θα κατακτούσε. Ομοίως έπραξε η Βουλγαρία, που υποβιβάσθηκε στην τελευταία θέση. Οι ΗΠΑ έστειλαν και πάλι μία δευτεροκλασσάτη εταιρική ομάδα.
  •   Ρίο ντε Τζανέιρο - 1963: Αρχικά επρόκειτο να διεξαχθεί στις Φιλιππίνες, αλλά η έδρα μεταφέρθηκε στη Βραζιλία λόγω της άρνησης των φιλιππινέζων να δεχθούν στο έδαφός τους παίκτες και παράγοντες από το σοσιαλιστικό μπλοκ. Οι ΗΠΑ έστειλαν για τέταρτη συνεχόμενη φορά μια υποδεέστερη ομάδα, που γνώρισε τρεις διαδοχικές ήττες και αποκλείσθηκε.

Διοργανώσεις - Νικητές

Επεξεργασία
 
Η ισπανική εθνική ομάδα, παγκόσμια πρωταθλήτρια του 2006, φωτογραφίζεται με το τρόπαιο, λίγο μετά τη νίκη της επί της ελληνικής ομάδας.
Διοργ. Τόπος διεξαγωγής Τελικοί αγώνες Χρυσό Μετάλλιο Αργυρό Μετάλλιο Χάλκινο Μετάλλιο
1950
  Μπουένος Άιρες Όλες οι θέσεις
βάσει κατάταξης στον τελικό όμιλο
 
Αργεντινή
 
ΗΠΑ
 
Χιλή
1954
  Ρίο ντε Τζανέιρο Όλες οι θέσεις
βάσει κατάταξης στον τελικό όμιλο
 
ΗΠΑ
 
Βραζιλία
 
Φιλιππίνες
1959   Σαντιάγο Όλες οι θέσεις
βάσει κατάταξης στον τελικό όμιλο
 
Βραζιλία
 
ΗΠΑ
 
Χιλή
1963   Ρίο ντε Τζανέιρο Όλες οι θέσεις
βάσει κατάταξης στον τελικό όμιλο
 
Βραζιλία
 
Γιουγκοσλαβία
 
ΕΣΣΔ
1967
  Μοντεβίδεο Όλες οι θέσεις
βάσει κατάταξης στον τελικό όμιλο
 
ΕΣΣΔ
 
Γιουγκοσλαβία
 
Βραζιλία
1970
  Λιουμπλιάνα Όλες οι θέσεις
βάσει κατάταξης στον τελικό όμιλο
 
Γιουγκοσλαβία
 
Βραζιλία
 
ΕΣΣΔ
1974
  Σαν Χουάν Όλες οι θέσεις
βάσει κατάταξης στον τελικό όμιλο
 
ΕΣΣΔ
 
Γιουγκοσλαβία
 
ΗΠΑ
1978
  Μανίλα
Τελικός
Γιουγκοσλαβία   82–81   ΕΣΣΔ

Μικρός τελικός
Βραζιλία   86–85   Ιταλία

 
Γιουγκοσλαβία
 
ΕΣΣΔ
 
Βραζιλία
1982
  Κάλι
Τελικός
ΕΣΣΔ   95–94   ΗΠΑ

Μικρός τελικός
Γιουγκοσλαβία   119–117   Ισπανία

 
ΕΣΣΔ
 
ΗΠΑ
 
Γιουγκοσλαβία
1986
  Μαδρίτη
Τελικός
ΗΠΑ   87–85   ΕΣΣΔ

Μικρός τελικός
Γιουγκοσλαβία   117–91   Βραζιλία

 
ΗΠΑ
 
ΕΣΣΔ
 
Γιουγκοσλαβία
1990
  Μπουένος Άιρες
Τελικός
Γιουγκοσλαβία   92–75   ΕΣΣΔ

Μικρός τελικός
ΗΠΑ   107–105   Πουέρτο Ρίκο

 
Γιουγκοσλαβία
 
ΕΣΣΔ
 
ΗΠΑ
1994
  Τορόντο
Τελικός
ΗΠΑ   137–91   Ρωσία

Μικρός τελικός
Κροατία   78–60   Ελλάδα

 
ΗΠΑ
 
Ρωσία
 
Κροατία
1998   Αθήνα/Πειραιάς
Τελικός
Γιουγκοσλαβία   64–62   Ρωσία

Μικρός τελικός
ΗΠΑ   84–61   Ελλάδα

 
Γιουγκοσλαβία
 
Ρωσία
 
ΗΠΑ
2002
  Ινδιανάπολις
Τελικός
Γιουγκοσλαβία   84–77   Αργεντινή

Μικρός τελικός
Γερμανία   117–94   Νέα Ζηλανδία

 
Γιουγκοσλαβία
 
Αργεντινή
 
Γερμανία
2006
  Σαϊτάμα
Τελικός
Ισπανία   70–47   Ελλάδα

Μικρός τελικός
ΗΠΑ   96–81   Αργεντινή

 
Ισπανία
 
Ελλάδα
 
ΗΠΑ
2010
 Κωνσταντινούπολη
Τελικός
ΗΠΑ   81–64   Τουρκία

Μικρός τελικός
Λιθουανία   99–88   Σερβία

 
ΗΠΑ
 
Τουρκία
 
Λιθουανία
2014
  Μαδρίτη
Τελικός
ΗΠΑ   129–92   Σερβία

Μικρός τελικός
Γαλλία   95–93   Λιθουανία

 
ΗΠΑ
 
Σερβία
 
Γαλλία
  Κίνα
Τελικός
Ισπανία   95–75   Αργεντινή

Μικρός τελικός
Γαλλία   67–59   Αυστραλία

 
Ισπανία
 
Αργεντινή
 
Γαλλία
  Φιλιππίνες/  Ιαπωνία/  Ινδονησία
Τελικός
Γερμανία   83–77   Σερβία

Μικρός τελικός
Ηνωμένες Πολιτείες   118–127 (παρ.)   Καναδάς

 
Γερμανία
 
Σερβία
 
Καναδάς
  Κατάρ

Πίνακας Μεταλλίων

Επεξεργασία
Θέση Χώρα Χρυσά Αργυρά Χάλκινα
1   Ηνωμένες Πολιτείες 5 3 4
2   Γιουγκοσλαβία (έως το 1990) 3 3 2
  Σοβιετική Ένωση 3 3 2
4   Βραζιλία 2 2 2
5   Γιουγκοσλαβία (1994-2002)
  Σερβία
2 2
6   Ισπανία 2
7   Αργεντινή 1 2
8   Γερμανία 1 1
9   Ρωσία 2
10   Ελλάδα 1
  Τουρκία 1
11   Χιλή 2
  Γαλλία 2
12   Καναδάς 1
  Κροατία 1
  Λιθουανία 1
  Φιλιππίνες 1

Ελληνικές συμμετοχές

Επεξεργασία
  Α΄

1950

Β΄

1954

Γ΄

1959

Δ΄

1963

Ε΄

1967

ΣΤ΄

1970

Ζ΄

1974

Η΄

1978

Θ΄

1982

Ι΄

1986

ΙΑ΄

1990

ΙΒ΄

1994

ΙΓ΄

1998

ΙΔ΄

2002

ΙΕ΄

2006

ΙΣΤ΄

2010

ΙΖ΄

2014

ΙΗ'

2019

ΙΘ'

2023

Θέση - - - - - - - - - 10η - 11η 11η 15η

Στατιστικά και ρεκόρ

Επεξεργασία

Αγώνες με τα μεγαλύτερα σκορ

Διοργάνωση Σκορ
1978 Βραζιλία Κίνα 154 - 97
1990 Η.Π.Α. Κορέα 146 - 67
1982 Σοβιετική Ένωση Κολομβία 143 - 76
1974 Σοβιετική Ένωση Κεντρική Αφρική 140 - 48
1990 Βραζιλία Κίνα 138 - 95
1982 Ισπανία Κολομβία 137 - 84
1994 Η.Π.Α. Ρωσία 137 - 91

Αγώνες με τα χαμηλότερα σκορ

Διοργάνωση Σκορ
1950 Βραζιλία Αίγυπτος 38 - 19
1950 Χιλή Γιουγκοσλαβία 40 - 24
1950 Γαλλία Βραζιλία 27 - 59

Αγώνες με τα μεγαλύτερα σκορ ημιχρόνου

Διοργάνωση Ημίχρονο Τελικό σκορ
1990 Ελλάδα Κορέα 79 - 21 119 - 76
1990 Βραζιλία Κίνα 78 - 45 138 - 95
1982 Σοβιετική Ένωση Ακτή Ελεφαντοστού 75 - 39 129 - 80
1982 Ισπανία Κολομβία 75 - 34 137 - 84

Αγώνες με τα μικρότερα σκορ ημιχρόνου

Διοργάνωση Ημίχρονο Τελικό σκορ
1950 Αίγυπτος Γαλλία 10 - 9 31 - 28
1950 Χιλή Γιουγκοσλαβία 27 - 11 40 - 24
1954 Η.Π.Α. Ταϊβάν 31 - 11 72 - 28
1950 Αίγυπτος Βραζιλία 11 - 17 19 - 38

Αγώνες με τις μεγαλύτερες διαφορές

Διοργάνωση διαφορά πόντων Σκορ
1974 Σοβιετική Ένωση Κεντρική Αφρική 92 140 - 48
1986 Καναδάς Μαλαισία 90 128 - 38
1990 Η.Π.Α. Κορέα 79 146 - 67
1986 Γιουγκοσλαβία Μαλαισία 70 131 - 61
1982 Κολομβία Σοβιετική Ένωση 67 76 - 143

Κορυφαίοι Σκόρερ

Όνομα Πόντοι Παιχνίδια
  Οσκάρ Σμιτ 916 35
  Άντριου Γκέιζ 599 29
  Ντράζεν Νταλιπάγκιτς 568 35
  Μαρσέλ Ντε Σόουζα 550 38
  Ντράγκαν Κιτσάνοβιτς 484 25
  Μασιέλ Ουριμπάταν 480 41

Κορυφαίοι σκόρερ κατά μέσο όρο

Όνομα Πόντοι Παιχνίδια Μέσος Όρος
  Νίκος Γκάλης 337 10 33,7
  Πα Σιν Γκονγκ 268 8 33,5
  Αρτούρο Γκουερέρο 189 7 27,0
  Οσκάρ Σμιτ 916 35 26,1
  Μανουέλ Ραγά 183 7 26,1
  Γ.Π. Τσανγκ 176 7 25,1
  Εντ Παλουμπίνσκας 174 7 24,8
  Γουιλφρέδο Ρουίζ 168 7 24,0
  Ντιρκ Νοβίτσκι 425 18 23,6
  Αντονέλο Ρίβα 425 18 23,6
  Ντράζεν Πέτροβιτς 399 17 23,2

Περισσότεροι πόντοι σε έναν αγώνα

Όνομα Πόντοι Αντίπαλος Διοργάνωση
  Τζε Χουρ 62 Αίγυπτος 1990
  Νίκος Γκάλης 53 Παναμάς 1986
  Όσκαρ Σμιτ 49 Κούβα 1986
  Χόρντι Βιγιακάμπα 48 Βενεζουέλα 1990
  Όσκαρ Σμιτ 48 Αυστραλία 1990
  Ντράζεν Πέτροβιτς 45 Ολλανδία 1986
  Τσουνγκ Χι 45 Βραζιλία 1986

Ψηλότερος παίκτης

Όνομα Ύψος Διοργάνωση
  Γιάο Μινγκ 2,26μ 2002

Κοντύτερος παίκτης

Όνομα Ύψος Διοργάνωση
  Ταϊρόν Μπόγκιους 1,59μ 1986

Μεγαλύτερος σε ηλικία παίκτης

Όνομα Ηλικία Διοργάνωση
  Λουίς Σκόλα 39 2019

Νεότερος παίκτης

Όνομα Ηλικία Διοργάνωση
  Μπαρτολομέο Ντίαζ 17 1986
  Τιάγκο Σπλίττερ 17 2002

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Επεξεργασία