Πανδημία COVID-19 στην Ελλάδα

λεπτομέρειες σχετικά με την παγκόσμια πανδημία του 2020 στην Ελλάδα

Η Πανδημία COVID-19 προκλήθηκε από τον Κορονοϊό SARS-CoV-2, ο οποίος εξαπλώθηκε και στην Ελλάδα από τις 26 Φεβρουαρίου 2020 και έπειτα.

Πανδημία COVID-19 στην Ελλάδα
Χάρτης επιπέδων ετοιμότητας COVID-19 στις 21 Δεκεμβρίου 2021
  Επίπεδο 1
  Επίπεδο 2
  Επίπεδο 3
  Επίπεδο 4
  Επίπεδο 5
ΑσθένειαCOVID-19
Στέλεχος ιούSARS-CoV-2
Πρώτο κρούσμαΘεσσαλονίκη
Ημερομηνία πρώτου κρούσματος26 Φεβρουαρίου 2020
ΠροέλευσηΙταλία, Ισραήλ
(αρχικά Κίνα)
Κρούσματα
Επιβεβαιωμένα5.548.487 Επεξεργασία
Θάνατοι
34.779 Επεξεργασία
Επίσημος ιστότοπος
covid19.gov.gr

Σύμφωνα με έρευνα[1] καθοριστικό ρόλο για ένα νέο κύμα πανδημίας του κορονοϊού, παίζουν οι καιρικές συνθήκες, όπως η θερμοκρασία η υγρασία και ο άνεμος.

Από τις υγειονομικές αρχές συστήνεται σε ταξιδιώτες που έχουν επιστρέψει από πληγείσες περιοχές ή ανθρώπους που έχουν έρθει σε επαφή μαζί τους να παραμένουν σε κατ΄ οίκον περιορισμό για 14 ημέρες, τη μέγιστη περίοδο επώασης του ιού.

Μετά την επιβεβαίωση των τριών πρώτων κρουσμάτων στην Ελλάδα, σταδιακά επιβλήθηκαν μέτρα αναστολής εκδηλώσεων, αρχικά σε τοπικό επίπεδο στις πληττόμενες περιοχές (ιδιαίτερα Ηλεία, Αχαΐα και Ζάκυνθο). Ωστόσο, εντός του Μαρτίου, λόγω της εμφάνισης κρουσμάτων του ιού σε διάφορες περιοχές της χώρας, αποφασίστηκε το πανελλαδικό κλείσιμο όλων των εκπαιδευτικών δομών και σταδιακά καταστημάτων εστίασης, εμπορικών καταστημάτων και χώρων λατρείας. Από τις 16 Μαρτίου καθιερώθηκαν καθημερινές τηλεοπτικές ενημερώσεις από το Υπουργείο Υγείας σχετικά με την εξέλιξη της πανδημίας στην Ελλάδα και τις έκτακτες αποφάσεις της κυβέρνησης για την αντιμετώπιση της, οι οποίες σταμάτησαν στα τέλη Μαΐου αλλά επαναφέρθηκαν από τα μέσα Ιουλίου. Το συνολικό κόστος των μέτρων που έχουν ανακοινωθεί από την κυβέρνηση με σκοπό τη στήριξη της οικονομίας, των επιχειρήσεων και των εργαζομένων ανέρχεται σε 24 δισεκατομμύρια ευρώ, που αντιστοιχεί στο 14% του ΑΕΠ της χώρας.[2]

Από τις 23 Μαρτίου επιβλήθηκαν σημαντικοί περιορισμοί στην κυκλοφορία και μετακίνηση των πολιτών σε ολόκληρη την επικράτεια, πλην συγκεκριμένων εξαιρέσεων. Από τις 4 Μαΐου τέθηκε σε εφαρμογή το σχέδιο της κυβέρνησης για τη σταδιακή αποκλιμάκωση των έκτακτων μέτρων, με την άρση των περιορισμών στις μετακινήσεις και την επανέναρξη λειτουργίας των επιχειρήσεων, συμπεριλαμβανομένων των σχολείων από τον Ιούνιο και των τουριστικών επιχειρήσεων από τον Ιούλιο. Από τον Αύγουστο η εξέλιξη του αριθμού κρουσμάτων, νοσηλευμένων, και θανόντων είναι εκ νέου σε άνοδο.

Το σύνολο των κρουσμάτων του ιού που έχουν επιβεβαιωθεί στη χώρα είναι 5.548.487 και οι νεκροί είναι 34.779. Μετά το άνοιγμα των συνόρων στα τέλη Ιουνίου, στον ημερήσιο αριθμό των επιβεβαιωμένων κρουσμάτων που ανακοινώνονται περιλαμβάνονται και όσα εντοπίστηκαν κατόπιν ελέγχων στις πύλες εισόδου της χώρας.[3]

Εξέλιξη κρουσμάτων Επεξεργασία

Ο ιός εμφανίστηκε και εξαπλώθηκε και στην Ελλάδα από τις 26 Φεβρουαρίου 2020 και έπειτα. Η πλειοψηφία των κρουσμάτων που σημειώθηκαν τις πρώτες ημέρες σχετιζόταν με ανθρώπους που ταξίδεψαν στην Ιταλία, μια κύρια επιδημική εστία, και με μια ομάδα προσκυνητών που είχαν ταξιδέψει στο Ισραήλ και την Αίγυπτο, καθώς και επαφές των ατόμων αυτών. Στις 12 Μαρτίου, το ένατο κρούσμα, ένας 66χρονος άντρας, ήταν το πρώτο που κατέληξε από τη νόσο τα ξημερώματα.[4] Επίσης ανακοινώθηκαν 18 νέα κρούσματα τα οποία 10 χαρακτηρίστηκαν «ορφανά», δηλαδή δεν έγινε δυνατό να ανιχνευθεί ο φορέας από τον οποίο κόλλησαν.

Μέχρι και τις 31 Μαρτίου ο αριθμός κρουσμάτων είχε ανέλθει σε 1314 και σε 49 θανάτους και από 1 έως 10 Απριλίου ανακοινώθηκαν 697 νέα κρούσματα, εκ των οποίων 104 προέρχονταν από το ΕΓ-ΟΓ "Ελευθέριος Βενιζέλος" και 23 από τη δομή φιλοξενίας προσφύγων στη Ριτσώνα, και κατέληξαν 41 ακόμη νοσούντες, Τον Ιούνιο παρατηρήθηκε μια έξαρση κρουσμάτων σε συγκεκριμένους οικισμούς όπως ο Εχίνος Ξάνθης και σε άλλες περιοχές της χώρας, στις οποίες επιβλήθηκαν αυστηρά περιοριστικά μέτρα. Ο αριθμός κρουσμάτων, νοσηλευμένων σε ΜΕΘ και θανάτων ήταν ήδη σε πτωτική πορεία από τον Μάιο, οπότε και είχε αρχίσει να γίνεται άρση των περιοριστικών μέτρων, συμπεριλαμβανομένων του ανοίγματος των σχολείων, της επαναλειτουργίας εστιατορίων και καφέ, τον ταξιδιών από το εξωτερικό, και τον Ιούλιο επαναλειτούργησαν οι τουριστικές επιχειρήσεις.

Έως και την 1η Ιουλίου από το σύνολο των 3432 επιβεβαιωμένων κρουσμάτων, τα 777 (22,6%) σχετίζονταν με ταξίδι από το εξωτερικό, τα 1906 (55,5%) σχετίζονταν με ήδη γνωστό κρούσμα και τα υπόλοιπα ήταν ακόμα απροσδιόριστης προέλευσης. Συνολικά η μέση ηλικία των μέχρι τότε κρουσμάτων ήταν 47 έτη και η μέση ηλικία των μέχρι τότε θανάτων ήταν 76 έτη (από 35 έως 102 ετών).[5] Σε τηλεοπτική ενημέρωση στις 21 Ιουλίου ο Νίκος Χαρδαλιάς ανέφερε ότι από το άνοιγμα των συνόρων την 1η Ιουλίου έως και τις 19 Ιουλίου, εισήλθαν στη χώρα περίπου 920.000 άτομα από τα αεροδρόμια, τα λιμάνια και τις χερσαίες διαβάσεις και πραγματοποιήθηκαν περίπου 128.000 έλεγχοι δειγμάτων στους εισερχόμενους. Από αυτά τα 295 βρέθηκαν θετικά εκ των οποίων το 80% προέρχονταν από Βαλκανικές χώρες (κυρίως Σερβία, Βουλγαρία, Ρουμανία και Αλβανία).[6] Έκτοτε ο αριθμός αριθμός κρουσμάτων, νοσηλευμένων σε ΜΕΘ και θανάτων είναι σε άνοδο. Στα μέσα Σεπτεμβρίου ο αριθμός κρουσμάτων ήταν πολλαπλάσιος του μέγιστου ύψους που είχε στα μέσα Απριλίου, και ο αριθμός νοσηλευμένων σε ΜΕΘ και θανάτων ξεπέρασε τα επίπεδα με τον Απρίλιο, κατά τον οποίο είχαν ήδη επιβληθεί αυστηρά περιοριστικά μέτρα (lockdown). Τον Νοέμβριο ο αριθμός νέος κρουσμάτων έφτασε ως και 3316 την ημέρα, ο αριθμός νεκρών ως 121 την ημέρα, και ο αριθμός διασωληνωμένων τους 622, συνολικά πάνω από τις δυνατότητες περίθαλψης που διαθέτει το Εθνικό Σύστημα Υγείας, και επιβλήθηκαν νέα περιοριστικά μέτρα (lockdown). Η κύρια περιοχή στην οποία παρατηρείται έξαρση κρουσμάτων είναι η Θεσσαλονίκη και η Αττική.


Δείτε ή επεξεργαστείτε τα πρωτογενή δεδομένα του γραφήματος.

 
Κινητό συνεργείο του ΕΟΔΥ για έλεγχο COVID-19

Έκτακτα μέτρα Επεξεργασία

 
Λογότυπο της καμπάνιας "Μένουμε Σπίτι" του Ελληνικού Υπουργείου Υγείας

Στα τέλη Ιανουαρίου 2020 ορίστηκαν από το ελληνικό Υπουργείο Υγείας δεκατρία βασικά και αναπληρωματικά νοσοκομεία αναφοράς ανά Υγειονομική Περιφέρεια εξοπλισμένα με θάλαμο αρνητικής πίεσης, για την αντιμετώπιση κρουσμάτων του ιού στη χώρα.[7]

Τα πρώτα έκτακτα μέτρα για την αντιμετώπιση της πανδημίας ξεκίνησαν στις 28 Φεβρουαρίου σε τοπικό επίπεδο στις πληγείσες περιοχές και κατέληξαν σε περιορισμό μετακινήσεων σε εθνικό επίπεδο στις 23 Μαρτίου. Από τις 16 Μαρτίου καθιερώθηκε καθημερινή απογευματινή τηλεοπτική ενημέρωση από το Υπουργείο Υγείας σχετικά με την εξέλιξη της πανδημίας στην Ελλάδα και τις έκτακτες αποφάσεις της κυβέρνησης για την αντιμετώπιση της, από τον εκπρόσωπο του Υπουργείου Υγείας Καθηγητή Σωτήρη Τσιόδρα και τον υφυπουργό Πολιτικής Προστασίας και Διαχείρισης Κρίσεων Νίκο Χαρδαλιά. Από τις αρχές Μαΐου η τηλεοπτική ενημέρωση γινόταν τρεις φορές την εβδομάδα[8] και από τις 27 Μαΐου σταμάτησε και παρέμειναν οι καθημερινές γραπτές ενημερώσεις.[9] Στα μέσα Ιουλίου η τηλεοπτική απογευματινή ενημέρωση επαναφέρθηκε, σε εβδομαδιαία βάση και μόνο με τη συμμετοχή του Νίκου Χαρδαλιά.[10]

Τα μέτρα της ελληνικής κυβέρνησης δέχθηκαν πολλά θετικά σχόλια από τον ξένο τύπο, που εξήρε την Ελλάδα για τον περιορισμό της εξάπλωσης της πανδημίας στη χώρα.[11] [12] Επίσης, αναδείχθηκε η γρήγορη και καίρια λήψη μέτρων από την ελληνική κυβέρνηση[13] [14] όπως επίσης και η στελέχωση της ομάδας διαχείρισης της κρίσης και κυρίως ο εκπρόσωπος του Υπουργείου Υγείας και καθηγητής Παθολογίας-Λοιμώξεων, Σωτήρης Τσιόδρας.[15] [16]

Ήδη από τα τέλη Φεβρουαρίου αναστάλθηκαν και ανακλήθηκαν όλες οι κανονικές άδειες του προσωπικού των νοσοκομείων του ΕΣΥ, των δομών πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας και όλων των υγειονομικών σχηματισμών της χώρας,[17] και επίσης ξεκίνησαν διαδικασίες για προσλήψεις επιπλέον νοσηλευτών και γιατρών.[18][19][20] Ανεστάλησαν ακόμα όλες οι εκπαιδευτικές εκδρομές και μετακινήσεις μαθητών, σπουδαστών και καθηγητών προς την Ιταλία,[21] ακυρώθηκαν όλες οι καρναβαλικές και αποκριάτικες εκδηλώσεις, απαγορεύτηκαν όλες οι οργανωμένες εκπαιδευτικές εκδρομές εκτός Ελλάδας και ξεκίνησε η προληπτική αναστολή λειτουργίας σχολικών μονάδων κατά τόπους.[22][23][24][25][26][27]

Στις αρχές Μαρτίου αποφασίστηκε το κλείσιμο όλων των δημοσίων και ιδιωτικών εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, όλων των βαθμίδων, στις Περιφερειακές Ενότητες Αχαΐας, Ηλείας και Ζακύνθου[28] και ανεστάλησαν όλες οι εκπαιδευτικές εκδρομές στο εσωτερικό της χώρας. Για τους γονείς καθιερώθηκε άδεια ειδικού σκοπού.[29][30] Ανεστάλη επίσης η λειτουργία των χώρων διασκέδασης και η πραγματοποίηση διαφόρων πολιτιστικών εκδηλώσεων, αρχικά τοπικά και στις 12 Μαρτίου σε εθνικό επίπεδο.[31][32] Στις 13 Μαρτίου ανακοινώθηκε το κλείσιμο όλων των εμπορικών κέντρων, καφετεριών, μπαρ, μουσείων, αθλητικών εγκαταστάσεων και εστιατορίων. Oι φούρνοι, οι ιδιωτικές υπηρεσίες υγείας, τα φαρμακεία και τα σουπερμάρκετ παρέμειναν ανοιχτά.[33] Στις 18 Μαρτίου έκλεισαν και όλα τα εμπορικά καταστήματα αλλά παρέμειναν ανοιχτές οι επιχειρήσεις τροφίμων και οικιακών αναγκών, οι επιχειρήσεις διανομής προϊόντων (delivery) και παροχής προϊόντων σε πακέτο (take away), τα πρατήρια υγρών καυσίμων, τα συνεργεία αυτοκινήτων και μοτοσικλετών, επιχειρήσεις παροχής ταχυδρομικών υπηρεσιών και κούριερ, καταστήματα κινητής τηλεφωνίας και οπτικών και τα γραφεία τελετών, μεταξύ άλλων.[34][35]

Στις 9 Μαρτίου η Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας ανακοίνωσε την προσωρινή αναστολή όλων των πτήσεων από και προς τη βόρεια Ιταλία[36] και αργότερα αποφασίστηκε η αναστολή όλων των επιβατικών πτήσεων από και προς ολόκληρη την Ιταλία, με εξαίρεση τις εμπορευματικές και υγειονομικού ενδιαφέροντος πτήσεις.[37] Στις 18 Μαρτίου, ανακοινώθηκε από τον υφυπουργό Πολιτικής Προστασίας και Διαχείρισης Κρίσεων Νίκο Χαρδαλιά η απαγόρευση των δημόσιων συναθροίσεων 10 ή περισσότερων ατόμων και η κύρωση διοικητικού προστίμου 1000 ευρώ στους παρανομούντες.[38] Στις 19 Μαρτίου, το Υπουργείο Τουρισμού ανακοίνωσε τη διακοπή λειτουργίας του συνόλου των ξενοδοχείων σε ολόκληρη τη χώρα, με ορισμένες εξαιρέσεις.[39][40]

Παράλληλα τον Μάρτιο ανακοινώθηκαν διάφορα πακέτα οικονομικών μέτρων για την ενίσχυση της οικονομίας και την προστασία των επιχειρήσεων και των εργαζομένων που επηρεάστηκαν από την πανδημία.[41] Τα μέτρα αφορούσαν την αναστολή καταβολής φόρων και εισφορών, την αναβολή φορολογικών υποχρεώσεων, τη χρηματική ενίσχυση ύψους 800 € για τους εργαζομένους σε επιχειρήσεις των οποίων η λειτουργία ανεστάλη, τους ελεύθερους επαγγελματίες και τους αυτοαπασχολούμενους, τη μείωση του ΦΠΑ από 24% σε 6% για ορισμένα προϊόντα υγιεινής και αυτοπροστασίας και την αξιοποίηση πόρων ύψους 1,8 δισεκατομμυρίων ευρώ από το ευρωπαϊκό ταμείο, μεταξύ άλλων.[41] Συνολικά διατέθηκαν άνω των 24 δισεκατομμυρίων ευρώ, ποσό που αντιστοιχεί στο 14% του ελληνικού ΑΕΠ, για τη στήριξη της οικονομίας.[42][43][44][45]

Πολλαπλοί οικισμοί, δήμοι καθώς και δύο νησιά ανά την επικράτεια τέθηκαν σε καραντίνα 14 ημερών με απαγόρευση εισόδου και εξόδου και περιορισμούς στην κυκλοφορία και μετακίνηση των πολιτών.[46][47][48][49][49][50][51][52][53][54]

Διάγγελμα του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στο οποίο ανακοίνωνε την εισαγωγή μέτρων περιορισμού της κυκλοφορίας.

Από τις 6 το πρωί της 23ης Μαρτίου μέχρι και τις 4 Μαΐου επιβλήθηκαν σημαντικοί περιορισμοί στην κυκλοφορία και μετακίνηση των πολιτών σε ολόκληρη την επικράτεια, πλην εξαιρέσεων που αφορούσαν σε όσους κινούνταν προς και από την εργασία τους, μετακινούνταν για να προμηθευτούν αγαθά πρώτης ανάγκης ή φάρμακα, επισκέπτονταν γιατρό ή άτομο το οποίο έχει ανάγκη για βοήθεια, μετέβαιναν σε τελετή (κηδεία, γάμο ή βάφτιση), κλπ. Επιτρεπτή ήταν επίσης και η μετακίνηση για την εφάπαξ μετάβαση στον τόπο της μόνιμης κατοικίας, μεταξύ άλλων εξαιρέσεων.[55][56][57][58] Οι πολίτες κατά την κυκλοφορία τους έπρεπε να φέρουν την αστυνομική τους ταυτότητα ή το διαβατήριο καθώς και κάποιου τύπου βεβαίωση, αναλόγως του σκοπού μετακίνησης, ενώ προβλέπεται και κύρωση διοικητικού προστίμου στους παραβάτες.[55][56][57] Από τις 21 Μαρτίου 2020 επετράπη η μετάβαση στα νησιά με πλοία της ακτοπλοΐας μόνο των μόνιμων κατοίκων τους και τα όποια δρομολόγια αφορούσαν μόνιμους κατοίκους και την τροφοδοσία των νησιών, καθώς και εκείνους που επιθυμούσαν να αναχωρήσουν από τα νησιά.[59]

Στα μέσα Μαρτίου έκλεισαν επίσης τα σύνορα με την Αλβανία, τη Βόρεια Μακεδονία και την Τουρκία[60] επιτρέποντας μόνο τη διακίνηση εμπορευμάτων[61][62] και την είσοδο στην Ελλάδα όσων έχουν ελληνική ιθαγένεια ή διαμένουν στη χώρα.[63] Την ίδια μέρα ανακοινώθηκε και η επιβολή κατ' οίκον περιορισμού 14 ημερών σε όποιον στο εξής εισερχόταν στην ελληνική επικράτεια.[64] Επιπλέον, αποφασίστηκε η διακοπή της ακτοπλοϊκής σύνδεσης από και προς την Ιταλία και η αεροπορική σύνδεση με την Ισπανία, καθώς και η απαγόρευση πρόσδεσης κρουαζιερόπλοιων και ημερόπλοιων στα ελληνικά λιμάνια.[63] Στις 17 Μαρτίου η Ελλάδα και τα υπόλοιπα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποφάσισαν το κλείσιμο των εξωτερικών συνόρων της Ένωσης και την απαγόρευση εισόδου στην Ε.Ε. σε πολίτες τρίτων χωρών, με ισχύ από τα ξημερώματα της 18ης Μαρτίου.[65] Στα τέλη Μαρτίου η Ελλάδα ανέστειλε όλες τις επιβατικές πτήσεις από τη Μεγάλη Βρετανία και η Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας αποφάσισε την όλων των πτήσεων από και προς την Ιταλία, την Ισπανία, την Τουρκία, το Ηνωμένο Βασίλειο, την Ολλανδία και τη Γερμανία. Από την αναστολή εξαιρέθηκαν οι εμπορευματικές, οι υγειονομικές, οι ανθρωπιστικές και οι στρατιωτικές πτήσεις, καθώς και οι πτήσεις επαναπατρισμού Ελλήνων πολιτών μεταξύ ορισμένων ακόμα εξαιρέσεων.[66]

Στις αρχές Μαρτίου η Εκκλησία της Ελλάδος εξέδωσε για πρώτη φορά εγκυκλίους με παροτρύνσεις για συμμόρφωση με τις οδηγίες των αρμοδίων, την τήρηση ατομικών μέτρων προστασίας, την αποχή των ευπαθών ομάδων από τον εκκλησιασμό, τη μέριμνα περί καθαριότητας και υγιεινής των ναών και την αναστολή προσκυνημάτων και οργανωμένων εκδρομών.[67][68][69][70] Σε διάγγελμά του στις 11 Μαρτίου, ο πρωθυπουργός υποστήριξε ότι τα θρησκευτικά καθήκοντα θα πρέπει να προσαρμοστούν στην πραγματικότητα και να επιτελούνται από το σπίτι[71] και δύο μέρες αργότερα ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος Ιερώνυμος δήλωσε ότι η Εκκλησία συμφωνεί με και εφαρμόζει τα μέτρα προφύλαξης της δημόσιας υγείας τα οποία λήφθηκαν από τους αρμόδιους κρατικούς φορείς.[72] Επιπλέον, το βράδυ της 16ης Μαρτίου η Διαρκής Ιερά Σύνοδος αποφάσισε να παραμείνουν ανοιχτοί οι ναοί μόνο για κατ' ιδίαν προσευχή των πιστών και την αναβολή βαφτίσεων, γάμων και των καθημερινών Λειτουργιών και αποφάσισε τέλεση ωριαίας κυριακάτικης λειτουργίας από τις 22 Μαρτίου έως το Σάββατο του Λαζάρου.[73] Αμέσως μετά τη δημοσιοποίηση της απόφασης, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης ανακοίνωσε την καθολική αναστολή όλων των Λειτουργιών κάθε δόγματος και θρησκείας.[74][75]

 
Ειδοποίηση έκτακτης ανάγκης για τον κορονοϊό που στάλθηκε σε κινητά τηλέφωνα της χώρας από τη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας στις 11 Μαρτίου 2020.

Στο πλαίσιο της ενημερωτικής καμπάνιας που πραγματοποιήθηκε από τη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας στάλθηκε στις 11, 17 και 22 Μαρτίου μαζικά σε κινητά τηλέφωνα της χώρας ειδοποίηση έκτακτης ανάγκης[76] και από τον Μάρτιο δημιουργήθηκαν ενημερωτικά τηλεοπτικά και ραδιοφωνικά σποτ και δημοσιεύσεις αυτών σε έντυπες και ηλεκτρονικές εφημερίδες και διαδικτυακές σελίδες.[77][78][79]

Η πανδημία ενεργοποίησε πολλούς ελληνικούς και ξένους φορείς, οργανισμούς και ιδιώτες να προβούν σε δωρεές χρημάτων και υλικών στο Δημόσιο Σύστημα Υγείας. Το Υπουργείο Υγείας προχώρησε στη σύσταση τριμελούς επιτροπής ειδικά για τον έλεγχο και την αξιοποίηση των δωρεών.[80] Στις 7 Μαΐου 2020, ο υπουργός Υγείας Βασίλης Κικίλιας ανακοίνωσε ότι έως εκείνη την ημερομηνία προσφέρθηκαν περίπου 90 εκατομμύρια ευρώ στο Εθνικό Σύστημα Υγείας, μέσω δωρεών από συνολικά 865 φορείς, οργανισμούς και ιδιώτες, καθώς και κράτη όπως τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και η Κίνα. Τα 40 εκατομμύρια ευρώ αφορούν ιατρικό εξοπλισμό (μόνιτορ, αναπνευστήρες, κλίνες ΜΕΘ), τα 24,2 εκατομμύρια ευρώ αφορούν μέσα ατομικής προστασίας (μάσκες, χειρουργικές στολές, ολόσωμες προστατευτικές στολές, ποδονάρια) και 12,5 εκατομμύρια ευρώ αφορούν καταθέσεις χρηματικών ποσών. Επιπλέον 226 φορείς και ιδιώτες εκδήλωσαν πρόθεση δωρεών, συνολικής αξίας περίπου 8,8 εκατομμυρίων ευρώ.[80]

Άρση των έκτακτων μέτρων Επεξεργασία

Στις 28 Απριλίου ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης και 6 υφυπουργοί ανακοίνωσαν το σχέδιο της κυβέρνησης για τη σταδιακή άρση των περιοριστικών μέτρων μετακίνησης και για την επανέναρξη λειτουργίας των επιχειρήσεων.[81] Τις επόμενες μέρες δόθηκαν αναλυτικές διευκρινήσεις και εξειδικεύσεις σχετικά με την εφαρμογή του σχεδίου άρσης των μέτρων.[82][83]

Το χρονοδιάγραμμα αποκλιμάκωσης των περιορισμών και επανέναρξης της επιχειρηματικής δραστηριότητας αποτελείται από συγκεκριμένες ημερομηνίες-ορόσημα και εκτείνεται καθ' όλη τη διάρκεια του Μαΐου και του Ιουνίου 2020:[84][85][81][86][87]

Από τις 4 Μαΐου ήρθη η υποχρέωση αποστολής SMS στον αριθμό 13033 ή συμπλήρωσης γραπτής άδειας κατά την έξοδο από το σπίτι, που είχε επιβληθεί από τις 23 Μαρτίου. Από την ίδια μέρα αποφασίστηκε και η επανέναρξη λειτουργίας ορισμένων επιχειρήσεων λιανικού εμπορίου. Η χρήση μάσκας προσώπου από τους εργαζόμενους και από τους πολίτες στα ΜΜΜ, στα ταξί και σε ορισμένους κλειστούς χώρους έγινε υποχρεωτική από τις 4 Μαΐου.[88] Τα ωράρια των ΜΜΜ διαφοροποιήθηκαν με αύξηση συχνότητας των δρομολογίων κατά τις ώρες αιχμής και μείωση τους τα ενδιάμεσα διαστήματα και τα απογεύματα. Η δυνατότητα χορήγησης άδειας ειδικού σκοπού για τους εργαζόμενους γονείς επεκτάθηκε μέχρι το τέλος Μαΐου για γονείς με παιδιά έως 12 ετών και έως τις 18 Μαΐου για εκείνους με παιδιά που φοιτούν στο Γυμνάσιο.[89] Η προσέλευση των δημοσίων υπαλλήλων στην εργασία τους έγινε σε τρεις ζώνες, στις 7, 8 και 9 το πρωί και αντίστοιχη προσαρμογή ίσχυσε και για τις ώρες αναχώρησης από την εργασία. Τα χειρουργεία στα νοσοκομεία ξεκίνησαν εκ νέου από τις 4 Μαΐου δημιουργήθηκαν μονάδες αποκλειστικά για τη φροντίδα ασθενών με COVID-19 στις πρωτοβάθμιες δομές υγείας στα μεγάλα αστικά κέντρα της χώρας. Από την ίδια μέρα επετράπη και η υπαίθρια ατομική άθληση και άνοιξαν οι ναοί για ατομική λατρεία.

Ο υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων Γιάννης Βρούτσης παρουσίασε στις 30 Απριλίου το σχέδιο του Υπουργείου για τη διατήρηση των θέσεων εργασίας επιχειρήσεων που επηρεάστηκαν από την πανδημία και περιελάμβανε τη δυνατότητα κατάργησης της αναστολής των συμβάσεων εργασίας εργαζομένων σε επιχειρήσεις των οποίων η λειτουργία ανεστάλη και τη δυνατότητα στους εργοδότες για παράταση της αναστολής μέρους των συμβάσεων εργασίας με προϋπόθεση την απαγόρευση απολύσεων και τη διατήρηση των θέσεων εργασίας με τις ίδιες μορφές συμβάσεων.[90] Την ίδια μέρα, ο υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας ανακοίνωσε ότι το τελικό συνολικό κόστος των μέτρων εκτιμήθηκε στα 24 δισεκατομμύρια ευρώ.[91]

Σταδιακά από τις 6 Μαΐου έγινε επανέναρξη λειτουργίας διάφορων βαθμίδων δικαστηρίων.

Από τις 11 Μαΐου έγινε επανέναρξη λειτουργίας περισσότερων εμπορικών καταστημάτων και η επαναλειτουργία τους συνοδεύτηκε από υποχρέωση τήρησης μέτρων ατομικής προστασίας από τους εργαζόμενους και τους πελάτες, περιορισμούς αναφορικά με τον μέγιστο αριθμό πελατών εντός των καταστημάτων και την κατά περίπτωση υποχρεωτική χρήση μασκών και γαντιών μιας χρήσης.[92] Την ίδια μέρα ξεκίνησε και η επαναλειτουργία όλων των Λυκείων και φροντιστηρίων της χώρας, με μαθήματα μόνο για τους μαθητές της Γ' Λυκείου και με την εφαρμογή κανόνων υγιεινής και τήρησης αποστάσεων για την αποτροπή συναθροίσεων ή συγχρωτισμού.[93] Από τις 17 Μαΐου επετράπη η συμμετοχή πιστών στην τέλεση της Θείας Λειτουργίας και άλλων ακολουθιών, και στις 18 Μαΐου πραγματοποιήθηκε η επανέναρξη των μαθημάτων για τους μαθητές των υπόλοιπων τάξεων της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.[94] Επιπλέον, ξεκίνησε και η λειτουργία όλων των φροντιστηρίων μέσης εκπαίδευσης και ξένων γλωσσών, καθώς και των ΙΕΚ. Το εαρινό ακαδημαϊκό εξάμηνο στα Πανεπιστήμια της χώρας ολοκληρώθηκε με εξ' αποστάσεως διδασκαλία των μαθημάτων και δυνατότητα πραγματοποίησης εργαστηριακών και κλινικών ασκήσεων από τις 25 Μαΐου.[94]

Από τις 18 Μαΐου ήρθησαν όλοι οι περιορισμοί κυκλοφορίας, με την απελευθέρωση της δυνατότητας μετακίνησης και εκτός της οικείας περιφερειακής ενότητας στην ηπειρωτική χώρα, στην Κρήτη και στην Εύβοια. Οι μετακινήσεις με υπεραστικά ΚΤΕΛ, τραίνα, και αεροπλάνα γίνονταν με συγκεκριμένους κανόνες υγιεινής που περιελάμβαναν όρια αναφορικά με τον μέγιστο αριθμό επιβατών, την υποχρεωτική χρήση μάσκας από τους επιβάτες και το προσωπικό και την τήρηση κανόνων επιβίβασης και απολύμανσης.[95] Την ίδια μέρα επαναλειτούργησαν οι αρχαιολογικοί χώροι, τα ζωολογικά πάρκα και οι βοτανικοί κήποι, καθώς και όλα τα εμπορικά κέντρα (mall), εκπτωτικά χωριά και εκπτωτικά καταστήματα, παρόλο που αρχικά είχε ανακοινωθεί η επαναλειτουργία των τελευταίων από την 1η Ιουνίου.[96]

Η επαναλειτουργία των επιχειρήσεων εστίασης (καφετεριών και εστιατορίων) πραγματοποιήθηκε από τις 25 Μαΐου, παρόλο που αρχικά είχε ανακοινωθεί η επαναλειτουργία από 1η Ιουνίου, με τοποθέτηση τραπεζοκαθισμάτων μόνο σε εξωτερικούς χώρους και τήρηση αποστάσεων μεταξύ αυτών.[97] Οι επιχειρήσεις απέκτησαν τη δυνατότητα να επεκτείνουν τον κοινόχρηστο χώρο που καταλαμβάνουν για την ανάπτυξη τραπεζοκαθισμάτων, ενώ στις περιπτώσεις που αυτό δεν είναι δυνατό λόγω παρακώλυσης της διέλευσης πεζών και ΑμεΑ δικαιούνται μείωση δημοτικών τελών σε ποσοστό έως 50%.[98] Την 1η Ιουνίου άνοιξαν και τα ξενοδοχεία 12μηνης λειτουργίας και οι θερινοί κινηματογράφοι, με μέγιστη επιτρεπτή πληρότητα 70%.[99]

Τα δημοτικά σχολεία και τα νηπιαγωγεία επαναλειτούργησαν επίσης από την 1η Ιουνίου.[100]

Σε επόμενα στάδια, εντός του Ιουνίου 2020, πραγματοποιήθηκε η επαναλειτουργία των πάρκων αναψυχής, των θεματικών πάρκων και των ανοιχτών παιδότοπων, καθώς και των επιχειρήσεων εστίασης σε εσωτερικούς χώρους, των καταλυμάτων διακοπών και των αθλητικών εγκαταστάσεων.

Από την 1η Ιουλίου που έγινε επανέναρξη λειτουργίας του τουρισμού εφαρμόστηκαν συγκεκριμένες διαδικασίες ελέγχου και οδηγίες για τους ταξιδιώτες που θα επισκέπτονται την Ελλάδα, προκειμένου να αποφευχθεί η εξάπλωση του ιού.[101]

Από τις 15 Μαρτίου 2022 άρχισε η σταδιακή άρση των μέτρων με την κατάργηση του PLF για την είσοδο στη χώρα.

Από τις 15 Απριλίου υπήρξε αναστολή του μέτρου της υποβολής προστίμου σε μη ανοσοποιημένους ηλικιωμένους άνω των 60.

Στις 1 Μαϊου έπαψε η υποχρέωση επίδειξης υγειονομικών εγγράφων για την είσοδο στη χώρα, αλλά και σε κλειστούς χώρους και σχολεία.

Τέλος, στις 1 Ιουνίου 2022 έγινε η κατάργηση του τελευταίου υποχρεωτικού μέτρου για τον ιό, η χρήση της μάσκας. Έπειτα από 2 συνεχόμενα έτη η χρήση προστατευτικής μάσκας έπαψε να είναι υποχρεωτική σε όλους τους κλειστούς χώρους πλην ελάχιστων εξαιρέσεων.

Επαναφορά των μέτρων - Δεύτερο κύμα πανδημίας Covid-19 στην Ελλάδα Επεξεργασία

Στις 5 Νοεμβρίου ο Κυριάκος Μητσοτάκης κατά τη διάρκεια κοινής συνέντευξης τύπου με τον Σωτήρη Τσιόδρα, ανακοίνωσε νέο καθολικό περιορισμό μετακινήσεων για όλη τη χώρα που τέθηκε σε ισχύ από το Σάββατο 7 Νοεμβρίου 2020.[102] Η επανάληψη της καραντίνας ήταν αποτέλεσμα της αύξησης των κρουσμάτων σε διάφορες περιοχές της χώρας. Προηγουμένως είχαν τεθεί σε περιορισμό συγκεκριμένες περιοχές, όπως η Θεσσαλονίκη, οι Σέρρες, η Κοζάνη κ.α. Ο Σωτήρης Τσιόδρας είχε επισημάνει πως το δεύτερο κύμα ήταν πιο επικίνδυνο και ότι σε εκείνη τη φάση η πανδημία ήταν αδύνατο να ελεγχθεί.[103]

Τα σχολεία παρέμειναν κλειστά μέχρι τη Δευτέρα 11 Ιανουαρίου 2021 που άνοιξαν τα Δημοτικά και τα Νηπιαγωγεία ενώ τα Γυμνάσια άνοιξαν τη Δευτέρα 1 Φεβρουαρίου 2021 με ανακοίνωση της υπουργού Παιδείας Νίκης Κεραμέως,[104] ενώ στις «κόκκινες» περιοχές όπως η Αττική τα Λύκεια συνέχισαν τα μαθήματα με τηλεκπαίδευση[105]

Οι αθλητικές δραστηριότητες απαγορεύθηκαν καθ' όλη τη διάρκεια του lockdown και οι δημοτικές αθλητικές εγκαταστάσεις παρέμειναν κλειστές. Αθλητικοί χώροι που δεν υπάγονταν στους δήμους, εξαιρούνταν των μέτρων αρκεί να μην υπάρχει συνωστισμός άνω των 3 ατόμων.

Από τις 6 Νοεμβρίου 2021 έως 30 Απριλίου 2022, κατέστη υποχρεωτική η επίδειξη πιστοποιητικού πλήρους εμβολιασμού (2 ή 3 δόσεις έως 9 μήνες από την τελευταία δόση) ή Πιστοποιητικού νόσησης ( έως και 180 μέρες από το θετικό αποτέλεσμα) ή αρνητικό αποτέλεσμα PCR test 72 ωρών ή Rapid test 48 ωρών. Για του ανήλικους έως 17 ετών αρκούσε η επίδειξη αρνητικού αυτοδιαγνωστικού ελέγχου, για όλους του εσωτερικούς χώρους πλην των σουπερμάρκετ, φαρμακείων, φούρνων.

Εμβολιασμός Επεξεργασία

Η Ευσταθία Καμπισιούλη, νοσηλεύτρια ΜΕΘ στο Νοσοκομείο Ευαγγελισμός, ήταν ο πρώτος άνθρωπος που εμβολιάστηκε στην Ελλάδα στις 27 Δεκεμβρίου του 2020, με δεύτερο τον Μιχάλη Γιοβανίδη, φιλοξενούμενο σε Μονάδα Φροντίδας Ηλικιωμένων. Ακολούθησαν την ίδια μέρα η Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου και ο πρωθυπουργός της χώρας Κυριάκος Μητσοτάκης. [106]

 
Ποσοστά εμβολισμού για COVID-19 στην Ελλάδα ως τις 9 Νοεμβρίου 2021 ανά δήμο.[107]
  0-25%
  25-40%
  40-55%
  55-70%
  70-100%

Η πρώτη φάση του σχεδίου «Ελευθερία» ξεκίνησε στις 4 Ιανουαρίου με τον εμβολιασμό των υγειονομικών δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Από τις 20 Ιανουαρίου ξεκίνησε η δεύτερη φάση με τον εμβολιασμό πολιτών άνω των 85 ετών (Pfizer/BioNTech και Moderna), σύμφωνα με την προτεραιοποίηση της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών. Υπολογίζεται ότι στη συγκεκριμένη ηλικιακή ομάδα θα εμβολιαστούν περισσότερα από 100.000 άτομα.[108]

Η τρίτη φάση εμβολιασμού στην Ελλάδα ξεκίνησε στις 22 Ιανουαρίου, για την ηλικιακή ομάδα 80 - 84 ετών (Pfizer/BioNTech και Moderna),[109] ενώ για το κλείσιμο των ραντεβού η διαδικασία γίνεται μέσω ειδικής εφαρμογής.[110] Ειδικά για τις νησιώτικες περιοχές ο αναπληρωτής υπουργός Υγείας Βασίλης Κοντοζαμάνης ανακοίνωσε τέσσερις φάσεις δράσεων με σκοπό τον αποτελεσματικό και ισότιμο εμβολιασμό.[111]

Όσοι έχουν ήδη νοσήσει από κορωνοϊό, με το πέρας της νόσου, μπορούν να εμβολιαστούν, σύμφωνα με απάντηση της προέδρου της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών, Μαρίας Θεοδωρίδου, στον Ιατρικό Σύλλογο Αθηνών.[112] Βάσει του εθνικού σχεδίου εμβολιασμού τα εμβόλια που προβλέπεται να χρησιμοποιηθούν είναι των εταιριών Pfizer/BioNTech, AstraZeneca/Oxford, Johnson & Johnson, Sanofi/GSK, Moderna και Curevac [113] [114].

Σύμφωνα με το τροποποιημένο πρόγραμμα «Ελευθερία»[115], για την ηλικιακή ομάδα 60-64 ετών, χρησιμοποιείται το εμβόλιο της Οξφόρδης-AstraZeneca, με απόσταση 12 εβδομάδων μεταξύ της πρώτης και της δεύτερης δόσης [116], ενώ σε ξεχωριστή πλατφόρμα θα γίνει ο εμβολιασμός για την ηλικιακή ομάδα 75-79 ετών (Pfizer/BioNTech και Moderna[117]) με ημερομηνία έναρξης την 15 Φεβρουαρίου 2021.[118]

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. «Κορονοϊός: Ποιός ο ρόλος του καιρού στην εξάπλωση της πανδημίας | ipaidia.gr». www.iPaidia.gr. 4 Φεβρουαρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 4 Φεβρουαρίου 2021. 
  2. «Policy Responses to COVID19». IMF (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 17 Ιουνίου 2020. 
  3. «Ημερήσιες Εκθέσεις COVID-19». Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας. 4 Απριλίου 2020. Ανακτήθηκε στις 6 Νοεμβρίου 2020. 
  4. «Κορωνοϊός: Ο 66χρονος πρώτος νεκρός της πανδημίας στην Ελλάδα». ΣΚΑΪ. Ανακτήθηκε στις 12 Μαρτίου 2020. 
  5. «Ημερήσια έκθεση επιδημιολογικής επιτήρησης COVID-19 (01/07/2020)» (PDF). Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας. 1 Ιουλίου 2020. Ανακτήθηκε στις 1 Ιουλίου 2020. 
  6. «Ν. Χαρδαλιάς: Από τα Βαλκάνια τα οκτώ στα δέκα εισαγόμενα κρούσματα | Kathimerini». www.kathimerini.gr. Ανακτήθηκε στις 21 Ιουλίου 2020. 
  7. «Κοροναϊός: Αυτά είναι τα νοσοκομεία αναφοράς για πιθανά κρούσματα στην Ελλάδα». CNN.gr. 28 Ιανουαρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 16 Φεβρουαρίου 2020. 
  8. IEFIMERIDA.GR, NEWSROOM (8 Μαΐου 2020). «Κορωνοϊός: Τέλος η καθημερινή ενημέρωση από Τσιόδρα-Χαρδαλιά -Νέο πλαίσιο | ΕΛΛΑΔΑ». iefimerida.gr. Ανακτήθηκε στις 17 Ιουλίου 2020. 
  9. «Τέλος η ενημέρωση από το υπ. Υγείας - Τσιόδρας: «Σας ευχαριστώ για όλα» | Star.gr». www.star.gr. Ανακτήθηκε στις 17 Ιουλίου 2020. 
  10. «Κορωνοϊός: Επιστρέφει η ενημέρωση στις 6μ.μ από τον Νίκο Χαρδαλιά- Μία φορά την εβδομάδα». LiFO. Ανακτήθηκε στις 17 Ιουλίου 2020. 
  11. «Daily Telegraph: Παράδειγμα προς μίμηση η ψύχραιμη συμπεριφορά των Ελλήνων | Kathimerini». www.kathimerini.gr. Ανακτήθηκε στις 26 Μαρτίου 2020. 
  12. Follow, Rebecca Hall. «Here in Greece we've adopted the Blitz spirit now lacking in Britain». The Telegraph (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 26 Μαρτίου 2020. 
  13. IEFIMERIDA.GR, NEWSROOM (23 Μαρτίου 2020). «Reuters-Κορωνοϊός: Πιο γρήγορη η αντίδραση της Ελλάδας σε σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες | ΚΟΣΜΟΣ». iefimerida.gr. Ανακτήθηκε στις 26 Μαρτίου 2020. 
  14. «Greece imposes lockdown after coronavirus infections jump» (στα αγγλικά). Reuters. 2020-03-22. https://www.reuters.com/article/us-health-coronavirus-greece-curfew-idUSKBN2190Z1. Ανακτήθηκε στις 2020-03-26. 
  15. Newsroom (22 Μαρτίου 2020). «Le Figaro: Σ. Τσιόδρας, ο λόγος για τον οποίο οι Έλληνες έχουν αποφύγει να συνομιλήσουν με το θάνατο». CNN.gr. Ανακτήθηκε στις 26 Μαρτίου 2020. 
  16. Kefalas, Alexia (20 Μαρτίου 2020). «L'infectiologue Sotirios Tsiodras, nouvelle coqueluche des Grecs». Le Figaro.fr (στα Γαλλικά). Ανακτήθηκε στις 26 Μαρτίου 2020. 
  17. «Προετοιμασίες στο ΑΧΕΠΑ για επιπλέον κρούσματα κοροναϊού - Κικίλιας: Ανάκληση αδειών παντού». www.iatronet.gr. Ανακτήθηκε στις 10 Μαρτίου 2020. 
  18. «Κοροναϊός: Έκτακτες "προσλήψεις" 200 επαγγελματιών υγείας». Επιλογές. 26 Φεβρουαρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 10 Μαρτίου 2020. 
  19. Team, ΤοΒΗΜΑ (11 Μαρτίου 2020). «Μητσοτάκης για κορωνοϊό: Προσλήψεις-εξπρές στο χώρο της Υγείας - Ηχηρό μήνυμα στην Εκκλησία». Ειδήσεις - νέα - Το Βήμα Online. Ανακτήθηκε στις 23 Μαρτίου 2020. 
  20. «Κοροναϊός : Ποιοι δικαιούνται άδεια σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα». ΤΑ ΝΕΑ. 20 Μαρτίου 2020. Ανακτήθηκε στις 10 Ιουνίου 2020. 
  21. «Αναστέλλονται όλες οι εκπαιδευτικές δραστηριότητες και επισκέψεις στην Ιταλία». Alfavita. Ανακτήθηκε στις 12 Μαΐου 2020. 
  22. «ΦΕΚ 648 Β΄ - 27.02.2020 - Βικιθήκη». el.wikisource.org. Ανακτήθηκε στις 12 Μαΐου 2020. 
  23. «Κορονοϊός: Αναστολή όλων των εκπαιδευτικών εκδρομών στο εξωτερικό». www.news247.gr. Ανακτήθηκε στις 12 Μαΐου 2020. 
  24. Newsroom (27 Φεβρουαρίου 2020). «Κοροναϊός: Ποια σχολεία θα μείνουν κλειστά για προληπτικούς λόγους». CNN.gr. Ανακτήθηκε στις 12 Μαΐου 2020. 
  25. «Κορονοϊός: Ιχνηλατείται η πορεία των νοσούντων-Μέτρα προφύλαξης-Αναστέλλονται τα επισκεπτήρια». 28 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2020. https://www.ert.gr/eidiseis/ellada/kinonia/koronoios-ichnilateitai-i-poreia-ton-nosoynton-metra-profylaxis-anastellontai-ta-episkeptiria/. Ανακτήθηκε στις 24/3/2020. 
  26. iEidiseis. «Κορονοϊός: Πότε θα αποφασιστούν τα κλειστά σχολεία στην Ελλάδα». www.ieidiseis.gr. Ανακτήθηκε στις 24 Μαρτίου 2020. 
  27. iEidiseis. «Κορονοϊός στην Ελλάδα: Προληπτικές απολυμάνσεις σε δημόσια κτήρια από τον Δήμο Ιλίου». www.ieidiseis.gr. Ανακτήθηκε στις 24 Μαρτίου 2020. 
  28. iEidiseis. «Κορονοϊός στην Ελλάδα: Τα νέα έκτακτα μέτρα». www.ieidiseis.gr. Ανακτήθηκε στις 25 Μαρτίου 2020. 
  29. «Κορονοϊός - έκτακτα μέτρα: Άδεια ειδικού σκοπού στους γονείς». www.news247.gr. Ανακτήθηκε στις 11 Μαρτίου 2020. 
  30. «Κλειστά έως τις 10 Απριλίου σχολεία και πανεπιστήμια». Alfavita. Ανακτήθηκε στις 20 Μαρτίου 2020. 
  31. «Κορονοϊός: Σε ισχύ τα έκτακτα μέτρα - Κλείνουν νυχτερινά κέντρα, γυμναστήρια, σινεμά, θέατρα». news247.gr. 12 Μαρτίου 2020. Ανακτήθηκε στις 12 Μαρτίου 2020. 
  32. «Έκτακτα μέτρα: Κατεβάζουν ρολά θέατρα, σινεμά - Τι ισχύει για μουσεία και αρχαιολογικούς χώρους». www.news247.gr. Ανακτήθηκε στις 26 Μαρτίου 2020. 
  33. «Στα 190 συνολικά τα κρούσματα στην Ελλάδα - Κλείνουν εμπορικά κέντρα, καφέ, μπαρ». Capital.gr. Ανακτήθηκε στις 13 Μαρτίου 2020. 
  34. IEFIMERIDA.GR, NEWSROOM (18 Μαρτίου 2020). «Σε ισχύ τα μέτρα για τον κορωνοϊό: Ποια καταστήματα μένουν ανοιχτά- Κλείνουν τα σύνορα σε τρίτες χώρες | ΕΛΛΑΔΑ». iefimerida.gr. Ανακτήθηκε στις 23 Μαρτίου 2020. 
  35. IEFIMERIDA.GR, NEWSROOM (17 Μαρτίου 2020). «Κορωνοϊός: Η αναλυτική λίστα με τις επιχειρήσεις που κλείνουν ως τις 31 Μαρτίου [pdf] | ΕΛΛΑΔΑ». iefimerida.gr. Ανακτήθηκε στις 26 Μαρτίου 2020. 
  36. iEidiseis. «Κορονοϊός στην Ελλάδα: Σταματούν όλες οι πτήσεις από και προς τη Βόρεια Ιταλία». www.ieidiseis.gr. Ανακτήθηκε στις 29 Μαρτίου 2020. 
  37. «Κορονοϊός: Απαγόρευση πτήσεων προς Ιταλία από Ελλάδα». www.gazzetta.gr. Ανακτήθηκε στις 29 Μαρτίου 2020. 
  38. «Κορονοϊός: Σε ισχύ η απαγόρευση συναθροίσεων άνω των 10 ατόμων - Οι αποδεκτές μετακινήσεις». www.news247.gr. Ανακτήθηκε στις 20 Μαρτίου 2020. 
  39. «Κορωνοϊός: Κλείνουν και τα ξενοδοχεία». CNN.gr. 19 Μαρτίου 2020. Ανακτήθηκε στις 20 Μαρτίου 2020. 
  40. «Κορωνοϊός: Κλειστά ξενοδοχεία και αλλαγές στα ΜΜΜ». Το Βήμα Online. 20 Μαρτίου 2020. Ανακτήθηκε στις 20 Μαρτίου 2020. 
  41. 41,0 41,1 «Κορονοϊός: Τα μέτρα για εργαζόμενους κι επιχειρήσεις». Έθνος. 18 Μαρτίου 2020. Ανακτήθηκε στις 18 Μαρτίου 2020. 
  42. «Κορονοϊός - «Τελεσίγραφο» Μητσοτάκη: Αν χρειαστεί θα πάρω νέα μέτρα περιορισμού της κυκλοφορίας». Newsbomb. Ανακτήθηκε στις 20 Μαρτίου 2020. 
  43. «Το τέταρτο πακέτο μέτρων για την τόνωση της οικονομίας | Kathimerini». www.kathimerini.gr. Ανακτήθηκε στις 31 Μαρτίου 2020. 
  44. IEFIMERIDA.GR, NEWSROOM (30 Μαρτίου 2020). «Σταϊκούρας-Κορωνοϊός: Τα 8 νέα οικονομικά μέτρα -Αναλυτικά για εργαζόμενους, επιχειρήσεις, ελεύθερους επαγγελματίες | ΠΟΛΙΤΙΚΗ». iefimerida.gr. Ανακτήθηκε στις 31 Μαρτίου 2020. 
  45. Giagkinis, Ioannis (20 Μαΐου 2020). «Η εξειδίκευση των μέτρων ύψους 24 δισ. για Οικονομία, Εργασία, Ανάπτυξη, Τουρισμό». euronews. Ανακτήθηκε στις 17 Ιουνίου 2020. 
  46. "Κορονοϊός: Σε καραντίνα τα χωριά Δαμασκηνιά και Δραγασιά". Έθνος, 16 Μαρτίου 2020.
  47. IEFIMERIDA.GR, NEWSROOM (25 Μαρτίου 2020). «Κορωνοϊός: Συναγερμός στην Ξάνθη - Σε πλήρη καραντίνα ο Εχίνος | ΕΛΛΑΔΑ». iefimerida.gr. Ανακτήθηκε στις 14 Ιουνίου 2020. 
  48. Capital.gr. «Σε 'καραντίνα' ο Εχίνος λόγω των 15 κρουσμάτων - Μέτρα σε όλη την Ξάνθη». Capital.gr. Ανακτήθηκε στις 14 Ιουνίου 2020. 
  49. 49,0 49,1 generalsecretary (31 Μαρτίου 2020). «Ενημέρωση από τον υφυπουργό Πολιτικής Προστασίας και Διαχείρισης Κρίσεων Νίκο Χαρδαλιά και τον εκπρόσωπο του Υπουργείου Υγείας για το νέο κορονοϊό, Καθηγητή Σωτήρη Τσιόδρα». Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας. Ανακτήθηκε στις 3 Απριλίου 2020. 
  50. generalsecretary (1 Απριλίου 2020). «Ενημέρωση από τον υφυπουργό Πολιτικής Προστασίας και Διαχείρισης Κρίσεων Νίκο Χαρδαλιά και τον εκπρόσωπο του Υπουργείου Υγείας για το νέο κορονοϊό, Καθηγητή Σωτήρη Τσιόδρα». Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας. Ανακτήθηκε στις 4 Απριλίου 2020. 
  51. generalsecretary (2 Απριλίου 2020). «Ενημέρωση από τον υφυπουργό Πολιτικής Προστασίας και Διαχείρισης Κρίσεων Νίκο Χαρδαλιά και τον εκπρόσωπο του Υπουργείου Υγείας για το νέο κορονοϊό, Καθηγητή Σωτήρη Τσιόδρα». Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας. Ανακτήθηκε στις 7 Απριλίου 2020. 
  52. generalsecretary (5 Απριλίου 2020). «Πρόσθετα περιοριστικά μέτρα στη Μύκονο και τη Σαντορίνη λόγω κορωνοϊού COVID-19». Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας. Ανακτήθηκε στις 7 Απριλίου 2020. 
  53. generalsecretary (10 Απριλίου 2020). «Ενημέρωση από τον υφυπουργό Πολιτικής Προστασίας και Διαχείρισης Κρίσεων Νίκο Χαρδαλιά και τον εκπρόσωπο του Υπουργείου Υγείας για το νέο κορονοϊό, Καθηγητή Σωτήρη Τσιόδρα». Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας. Ανακτήθηκε στις 15 Απριλίου 2020. 
  54. Team, ΤοΒΗΜΑ (21 Απριλίου 2020). «Σε καραντίνα ακόμη δύο χωριά στην Ξάνθη». Ειδήσεις - νέα - Το Βήμα Online. Ανακτήθηκε στις 21 Απριλίου 2020. 
  55. 55,0 55,1 «Οδηγίες προς τους Πολίτες». forma.gov.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Μαρτίου 2020. Ανακτήθηκε στις 22 Μαρτίου 2020. 
  56. 56,0 56,1 «Απαγόρευση κυκλοφορίας εκτός εξαιρέσεων ανακοίνωσε ο Μητσοτάκης». The Press Project - Ειδήσεις, Αναλύσεις, Ραδιόφωνο, Τηλεόραση. 22 Μαρτίου 2020. Ανακτήθηκε στις 22 Μαρτίου 2020. 
  57. 57,0 57,1 IEFIMERIDA.GR, NEWSROOM (22 Μαρτίου 2020). «Απαγόρευση κυκλοφορίας: Πώς θα πάτε τη Δευτέρα στη δουλειά -Πού επιτρέπεται η μετακίνηση | ΕΛΛΑΔΑ». iefimerida.gr. Ανακτήθηκε στις 22 Μαρτίου 2020. 
  58. «Παράταση των περιοριστικών μέτρων έως τις 4 Μαΐου | Kathimerini». www.kathimerini.gr. Ανακτήθηκε στις 24 Απριλίου 2020. 
  59. «Κορωνοϊός: Μόνο οι μόνιμοι κάτοικοι θα ταξιδεύουν στα νησιά -Νέα μέτρα για τις μετακινήσεις». iefimerida.gr. 18 Μαρτίου 2020. Ανακτήθηκε στις 20 Μαρτίου 2020. 
  60. «Κορονοϊός: Η Τουρκία κλείνει τα σύνορα με την Ελλάδα και τη Βουλγαρία». Έθνος. 18 Μαρτίου 2020. Ανακτήθηκε στις 30 Μαρτίου 2020. 
  61. «Κορονοϊός: Η Αλβανία κλείνει όλες τις χερσαίες διαβάσεις με Ελλάδα, Μαυροβούνιο, Βόρεια Μακεδονία και Κόσοβο». Newsbeast.gr. 14 Μαρτίου 2020. Ανακτήθηκε στις 16 Μαρτίου 2020. 
  62. «Η Βόρεια Μακεδονία απαγόρευσε την είσοδο σε όσους έρχονται από Ελλάδα». LiFO. Ανακτήθηκε στις 16 Μαρτίου 2020. 
  63. 63,0 63,1 «Έκτακτα μέτρα - Κορονοϊός: Κλείνουν τα σύνορα με Αλβανία και Β. Μακεδονία - Παρέμβαση Μητσοτάκη για τις εκκλησίες». www.news247.gr. Ανακτήθηκε στις 16 Μαρτίου 2020. 
  64. «Κορονοϊός: Κλείνουν τα εμπορικά καταστήματα - Σε καραντίνα όσοι έρχονται από εξωτερικό». Capital.gr. Ανακτήθηκε στις 16 Μαρτίου 2020. 
  65. IEFIMERIDA.GR, NEWSROOM (18 Μαρτίου 2020). «Κορωνοϊός: Η ΕΕ κλείνει τα σύνορα -Ποιοι ταξιδιώτες θα μπαίνουν σε καραντίνα στην Ελλάδα | ΚΟΣΜΟΣ». iefimerida.gr. Ανακτήθηκε στις 29 Μαρτίου 2020. 
  66. «ΥΠΑ: NOTAMS για παράταση αναστολής πτήσεων έως τις 15/5». Ypodomes.com. 15 Απριλίου 2020. Ανακτήθηκε στις 21 Απριλίου 2020. 
  67. «Ἱερά Μητρόπολις Πατρῶν » ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ ΤΟΥ ΣΕΒΑΣΜΙΩΤΑΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΠΑΤΡΩΝ κ.κ. ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ ΓΙΑ ΤΑ ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΛΗΨΕΩΣ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΚΟΡΟΝΑΪΟΥ (2019-nCoV)». i-m-patron.gr. Ανακτήθηκε στις 26 Μαρτίου 2020. 
  68. «ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΓΙΑ ΚΟΡΟΝΑ'Ι'Ο». www.imilias.gr. Ανακτήθηκε στις 26 Μαρτίου 2020. 
  69. «ΕΚΤΑΚΤΗ ΕΙΔΗΣΗ – Αναβάλλεται η έλευση και το προσκύνημα της Παναγίας Τσαμπίκας». Ιερά Μητρόπολη Δημητριάδος. Ανακτήθηκε στις 26 Μαρτίου 2020. 
  70. «Η Εκκλησία για τον κορωνοϊό: «Προσευχηθείτε και τηρήστε τους κανόνες υγιεινής»». ΤΑ ΝΕΑ. 28 Φεβρουαρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 26 Μαρτίου 2020. 
  71. «Μητσοτάκης: Τα θρησκευτικά καθήκοντα να προσαρμοστούν στην πραγματικότητα». Η Καθημερινή. 11 Μαρτίου 2020. Ανακτήθηκε στις 13 Μαρτίου 2020. 
  72. «Κορωνοϊός - Ιερώνυμος: Η Εκκλησία μας ουδέποτε στάθηκε απέναντι στην Επιστήμη ή επιχείρησε να την υποκαταστήσει». Το Βήμα Online. 13 Μαρτίου 2020. Ανακτήθηκε στις 13 Μαρτίου 2020. 
  73. «Ιερά Σύνοδος: Ανοιχτές οι εκκλησίες για κατ' ιδίαν προσευχή – Αναβάλλονται λειτουργίες και μυστήρια». CNN.gr. 16 Μαρτίου 2020. Ανακτήθηκε στις 17 Μαρτίου 2020. 
  74. Αναστέλλονται όλες οι θρησκευτικές λειτουργίες με απόφαση της κυβέρνησης, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 16/03/2020
  75. «Όλη η ΚΥΑ για την αναστολή των λειτουργιών στις εκκλησίες». Η Εφημερίδα των Συντακτών. 17 Μαρτίου 2020. Ανακτήθηκε στις 17 Μαρτίου 2020. 
  76. «112: Ειδοποίηση έκτακτης ανάγκης από την Πολιτική Προστασία». ΕΘΝΟΣ. 22 Μαρτίου 2020. Ανακτήθηκε στις 29 Μαρτίου 2020. 
  77. «Ενημερωτική καμπάνια για τον Κορωνοϊό από τη ΓΓΠΠ με θέμα: «Δεν φοβόμαστε - Προστατευόμαστε / Ασπίδα μας, η γνώση»». civilprotection.gr. 26 Φεβρουαρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 29 Μαρτίου 2020. 
  78. «Νέα ενημερωτική καμπάνια της ΓΓΠΠ για τον Κορωνοϊό για τις ευπαθείς ομάδες - Μένουμε Σπίτια μας». civilprotection.gr. 9 Μαρτίου 2020. Ανακτήθηκε στις 29 Μαρτίου 2020. 
  79. «Κορονοϊός: Στην Ιnitiative Μedia η καμπάνια των 11 εκατομμυρίων ευρώ». messinialive.gr. 27 Φεβρουαρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 29 Μαρτίου 2020. 
  80. 80,0 80,1 «Ομιλία υπουργού Υγείας Βασίλη Κικιλία στην εκδήλωση παρουσίασης των δωρεών προς το Εθνικό Σύστημα Υγείας». Υπουργείο Υγείας. Ανακτήθηκε στις 10 Μαΐου 2020. 
  81. 81,0 81,1 «Μητσοτάκης: Όλες οι ημερομηνίες για την άρση μέτρων - «Το πρόγραμμα θα αξιολογείται ανά 24ωρο»». LiFO. Ανακτήθηκε στις 28 Απριλίου 2020. 
  82. «Τοποθέτηση του υπουργού Ανάπτυξης & Επενδύσεων, κ. Άδωνι Γεωργιάδη για το Ολοκληρωμένο Σχέδιο αντιμετώπισης των οικονομικών επιπτώσεων του κορονοϊού για τον μήνα Μάιο | Υπουργείο Ανάπτυξης & Επενδύσεων». Ανακτήθηκε στις 9 Μαΐου 2020. 
  83. «Τοποθέτηση του Υφυπουργού Οικονομικών, αρμόδιου για τη Δημοσιονομική Πολιτική, κ. Θόδωρου Σκυλακάκη για το Ολοκληρωμένο Σχέδιο αντιμετώπισης των οικονομικών επιπτώσεων του κορονοϊού για τον μήνα Μάιο». www.minfin.gr. 30 Απριλίου 2020. Ανακτήθηκε στις 9 Μαΐου 2020. 
  84. Newsroom (28 Απριλίου 2020). «Το σχέδιο για την «επόμενη ημέρα» - Πότε ανοίγουν καταστήματα, σχολεία, εστιατόρια, ξενοδοχεία». CNN.gr. Ανακτήθηκε στις 28 Απριλίου 2020. 
  85. IEFIMERIDA.GR, NEWSROOM (28 Απριλίου 2020). «Αρση μέτρων: Στις 4 Μαΐου επανέρχεται η κυκλοφορία -Καταστήματα, σχολεία, μάσκες, όλες οι αλλαγές | ΠΟΛΙΤΙΚΗ». iefimerida.gr. Ανακτήθηκε στις 28 Απριλίου 2020. 
  86. «Σε επτά στάδια το άνοιγμα της αγοράς: Νέοι κανόνες λειτουργίας για δεκάδες επιχειρήσεις | Kathimerini». www.kathimerini.gr. Ανακτήθηκε στις 28 Απριλίου 2020. 
  87. Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας (28-4-20). «Σχέδιο σταδιακής αποκλιμάκωσης περιοριστικών μέτρων». https://eody.gov.gr/wp-content/uploads/2020/04/%CE%A3%CF%87%CE%B5%CE%B4%CE%B9%CE%BF-%CF%83%CF%84%CE%B1%CE%B4%CE%B9%CE%B1%CE%BA%CE%B7%CC%81%CF%82-%CE%B1%CF%80%CE%BF%CE%BA%CE%BB%CE%B9%CE%BC%CE%B1%CC%81%CE%BA%CF%89%CF%83%CE%B7%CF%82_%CE%93%CE%B5%CC%81%CF%86%CF%85%CF%81%CE%B1-%CE%91%CF%83%CF%86%CE%B1%CE%BB%CE%B5%CE%B9%CC%81%CE%B1%CF%82_28_04_2020.pdf. Ανακτήθηκε στις 29-4-20. 
  88. generalsecretary (2 Μαΐου 2020). «Ενημέρωση από τον υφυπουργό Πολιτικής Προστασίας και Διαχείρισης Κρίσεων Νίκο Χαρδαλιά, τον εκπρόσωπο του Υπουργείου Υγείας για το νέο κορονοϊό, Καθηγητή Σωτήρη Τσιόδρα και τον υφυπουργό Ανάπτυξης και Επενδύσεων Νίκο Παπαθανάση». Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας. Ανακτήθηκε στις 5 Μαΐου 2020. 
  89. Τι θα γίνει με τις ειδικές άδειες, δημ. υπαλλήλους & μετακινήσεις athensvoice.gr
  90. «Βρούτσης: Απαγόρευση απολύσεων - Ενίσχυση των εργαζομένων με μειωμένο ωράριο». LiFO. Ανακτήθηκε στις 3 Μαΐου 2020. 
  91. «Τοποθέτηση του υπουργού Οικονομικών κ. Χρήστου Σταϊκούρα για το Ολοκληρωμένο Σχέδιο αντιμετώπισης των οικονομικών επιπτώσεων του κορονοϊού για τον μήνα Μάιο - Γραφείο Τύπου - Υπουργείο Οικονομικών». www.minfin.gr. Ανακτήθηκε στις 9 Μαΐου 2020. 
  92. generalsecretary (8 Μαΐου 2020). «Ενημέρωση διαπιστευμένων συντακτών υγείας από τον υφυπουργό Πολιτικής Προστασίας και Διαχείρισης Κρίσεων Νίκο Χαρδαλιά, τον εκπρόσωπο του Υπουργείου Υγείας για το νέο κορονοϊό Καθηγητή Σωτήρη Τσιόδρα & τον υφυπουργό Ανάπτυξης & Επενδύσεων Νίκο Παπαθανάση». Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας. Ανακτήθηκε στις 11 Μαΐου 2020. 
  93. Newsroom. «Σχολεία: Πότε ανοίγουν Λύκεια, Γυμνάσια και Δημοτικά - Πώς θα γίνουν οι Πανελλήνιες». Newsbomb. Ανακτήθηκε στις 29 Απριλίου 2020. 
  94. 94,0 94,1 Newsroom. «Σχολεία: Πότε ανοίγουν Λύκεια, Γυμνάσια και Δημοτικά - Πώς θα γίνουν οι Πανελλήνιες». Newsbomb. Ανακτήθηκε στις 29 Απριλίου 2020. 
  95. ««Ελεύθερες» από αύριο οι μετακινήσεις στην ηπειρωτική χώρα, Κρήτη και Εύβοια | Kathimerini». www.kathimerini.gr. Ανακτήθηκε στις 17 Μαΐου 2020. 
  96. Newsroom (16 Μαΐου 2020). «Άρση μέτρων: Πώς θα λειτουργήσουν τα εμπορικά κέντρα από τη Δευτέρα». CNN.gr. Ανακτήθηκε στις 17 Μαΐου 2020. 
  97. Οι κανόνες λειτουργίας των καταστημάτων εστίασης - Μέχρι έξι άτομα στο τραπέζι kathimerini.gr
  98. in.gr (17 Μαΐου 2020). «Έτσι θα ανοίξει η εστίαση: Εν αναμονή των επίσημων ανακοινώσεων - Πώς φτάσαμε στην απόφαση». in.gr. Ανακτήθηκε στις 17 Μαΐου 2020. 
  99. Άρση μέτρων – «Πρεμιέρα» σήμερα για τα θερινά σινεμά» athensvoice.gr
  100. «Πώς και πότε θα ανοίξουν τα σχολεία». ΤΑ ΝΕΑ. 27 Απριλίου 2020. Ανακτήθηκε στις 28 Απριλίου 2020. 
  101. Αντίστροφη μέτρηση για το άνοιγμα του τουρισμού: Τεστ & κριτήρια athensvoice.gr
  102. Newsroom (5 Νοεμβρίου 2020). «Eθνικό lockdown για τρεις εβδομάδες - Τρία νέα επιδόματα». CNN.gr. Ανακτήθηκε στις 6 Νοεμβρίου 2020. 
  103. «Το δραματικό μήνυμα του Τσιόδρα μετά την έκρηξη του κοροναϊού». ΤΑ ΝΕΑ. 27 Οκτωβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 6 Νοεμβρίου 2020. 
  104. «Ανοίγουν τα σχολεία – Τι θα γίνει με τα φροντιστήρια και Kέντρα ξενών γλωσσών». ipaidia.gr. 
  105. «Άνοιγμα σχολείων: Πώς θα ανοίξουν τα σχολεία τη Δευτέρα - Όλες οι διευκρινίσεις | ipaidia.gr». www.iPaidia.gr. 29 Ιανουαρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 30 Ιανουαρίου 2021. 
  106. «Iστορικές στιγμές: Εμβολιάστηκαν οι δύο πρώτοι Έλληνες στον «Ευαγγελισμό»». iefimerida. 27 Δεκεμβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 27 Δεκεμβρίου 2020. 
  107. «CovidTrackingMapGR». CoVid19.gov.gr. 9 Νοεμβρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 10 Νοεμβρίου 2021. 
  108. «Emvolio.gov.gr - Εμβολιασμός: Ξεκινούν τα ραντεβού - Οδηγίες». ipaidia.gr. 
  109. «Εμβολιασμoί: Ανοίγει η πλατφόρμα για τους 80 έως 84 ετών». ipaidia.gr. 
  110. «Εφαρμογή για τον Εμβολιασμό κατά της COVID-19». emvolio.gov.gr. 
  111. «Β. Κοντοζαμάνης: Οι τέσσερις φάσεις του εμβολιασμού στις νησιωτικές περιοχές | ipharmahealth.gr». www.iPharmaHealth.gr. 25 Ιανουαρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 25 Ιανουαρίου 2021. 
  112. «Εμβολιασμός: Τι ισχύει για όσους έχουν ήδη νοσήσει από covid – 19». ipaidia.gr. 
  113. «Στο 66% η αποτελεσματικότητα του εμβολίου της Johnson & Johnson». kathimerini.gr. 29 Ιανουαρίου 2021. 
  114. «Επιχείρηση «Ελευθερία»». emvolio.gov.gr. 
  115. «Γιατί τροποποιήθηκε το σχέδιο Ελευθερία - Πώς θα κλείνονται τα ραντεβου | ipaidia.gr». www.iPaidia.gr. 9 Φεβρουαρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 9 Φεβρουαρίου 2021. 
  116. «Ξεκινάει η AstraZeneca, έρχεται η Johnson & Johnson». kathimerini.gr. 6 Φεβρουαρίου 2021. 
  117. «Μόσιαλος: Τι πρέπει να ξέρετε για τα εμβόλια - Tι ισχύει με τους εμβολιασθέντες | ipharmahealth.gr». www.iPharmaHealth.gr. 8 Φεβρουαρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 8 Φεβρουαρίου 2021. 
  118. «Ανοίγουν τα ραντεβού για τον εμβολιασμό των 60-64 και 75-79 ετών». tanea.gr. 9 Φεβρουαρίου 2021. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία