Παντελής Πάσχος
Ο Παντελής ή Πασχάλης Β. Πάσχος (γεν. Λευκοπηγή, 1933) είναι ομότιμος καθηγητής Υμνολογίας και Αγιολογίας της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, συγγραφέας και ποιητής.[3]
| Παντελής Πάσχος | |
|---|---|
| Γενικές πληροφορίες | |
| Όνομα στη μητρική γλώσσα | Παντελής Πάσχος (Ελληνικά) |
| Γέννηση | 24 Μαρτίου 1933[1][2] Λευκοπηγή Κοζάνης[1] |
| Κατοικία | Πεντέλη Αττικής |
| Χώρα πολιτογράφησης | Ελλάδα |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Ομιλούμενες γλώσσες | Ελληνικά αρχαία ελληνικά Γαλλικά |
| Σπουδές | Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Σορβόνη Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης Κολέγιο Έξετερ, Οξφόρδη |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | θεολόγος συγγραφέας ποιητής |
| Εργοδότης | Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών |
Τα πρώτα του χρόνια Επεξεργασία
Ο Πασχάλης Β. Πάσχος γεννήθηκε στη Λευκοπηγή Κοζάνης στις 24 Μαρτίου του 1933. Πήρε την εγκύκλια παιδεία του στο Γυμνάσιο Κοζάνης και στη συνέχεια φοίτησε στη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Το 1951, σε ηλικία 18 ετών, χειροθετήθηκε αναγνώστης από τον επίσκοπο Κοζάνης Κωνσταντίνο Πλατή, ο οποίος κατά τη χειροθεσία του προσέδωσε το όνομα Παντελεήμων. Γι’ αυτό άλλοι τον γνωρίζουν με το βαπτιστικό του όνομα, Πασχάλη, ενώ άλλοι ως Παντελή. Μετά τις σπουδές του υπηρέτησε τη στρατιωτική του θητεία στην Ελληνική Αεροπορία. Από νεαρή ηλικία θήτευσε στη δημοσιογραφία, στη διόρθωση τυπογραφικών δοκιμίων και στην εκδοτική τέχνη.[4]
Οι μεταπτυχιακές του σπουδές Επεξεργασία
Το 1965 αναχώρησε με υποτροφία για μεταπτυχιακές σπουδές στο Παρίσι, όπου εκπόνησε και την πρώτη διδακτορική διατριβή στη Βυζαντινή Φιλολογία, σχετική με τον υμνογράφο Γαβριήλ, στη Φιλοσοφική Σχολή της Σορβόννης. Μετά συνέχισε την ειδίκευσή του στη Βυζαντινή Υμνογραφία στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και ως μέλος του Κολλεγίου Έξετερ. Κατόπιν μετέβη στο Μόναχο της Γερμανίας για να συνεχίσει τις σπουδές του. Με αυτόν τον τρόπο κατά την επταετία 1965-1972 επισκέφθηκε διαδοχικά τα σπουδαιότερα κέντρα της βυζαντινολογικής έρευνας: Παρίσι, Οξφόρδη, Μόναχο, Χάρβαρντ Βοστώνης, όπου όχι μόνο άκουσε τους επιφανέστερους βυζαντινολόγους, αλλά και εργάστηκε στις πλουσιότατες βιβλιοθήκες εντύπων και χειρογράφων.
Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Επεξεργασία
Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στο Μόναχο τον κάλεσε ο αείμνηστος καθηγητής Ανδρέας Φυτράκης να επιστρέψει και να εργαστεί κοντά του στη Θεολογική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Έτσι, το 1972 διορίστηκε Επιμελητής της ίδιας Σχολής, ενώ παράλληλα ολοκλήρωσε και τη δεύτερη διδακτορική του διατριβή, το 1978, σχετική με τον Ματθαίο Βλάσταρι. Ανεβαίνοντας κατά σειρά τις βαθμίδες της ακαδημαϊκής ιεραρχίας έφτασε στο βαθμό του καθηγητή. Μετά τη συνταξιοδότησή του έλαβε παμψηφεί τον τίτλο του ομότιμου καθηγητή.[5]
Η Υμνολογία, η Αγιολογία και η Λογοτεχνία συγκεντρώνουν το κύριο ερευνητικό και συγγραφικό ενδιαφέρον του Π.Β. Πάσχου. Κοντά στους μεγάλους καθηγητές Π.Ι. Μπρατσιώτη, Π.Ν. Τρεμπέλα και Ανδρέα Φυτράκη, διδάχθηκε όχι μόνον γνώσεις, αλλά και τη μέθοδο. Ο Παντελής Πάσχος δεν είναι μόνο δεινός μελετητής και εκδότης των παλαιών πηγών, αλλά είναι και ο ίδιος ποιητής και υμνογράφος, μελωδός και συναξαριογράφος, κριτικός και δοκιμιογράφος, με εκτενέστατη παραγωγή και ευρύτατη αναγνώριση τόσο από τον κόσμο των ακαδημαϊκών ερευνητών όσο και από το γένος των ποιητών και των σπουδαιότερων Ελλήνων λογοτεχνών.
Έχει συγγράψει περί τα εκατό βιβλία και άλλες τόσες μελέτες σε τόμους και περιοδικά, θεολογικού, υμναγιολογικού, κριτικού, φιλολογικού και λογοτεχνικού περιεχομένου. Έχει συνθέσει ο ίδιος ύμνους και ακολουθίες, έχει μεταφράσει πατερικά και υμναγιολογικά κείμενα, ενώ έχει αποδώσει κείμενα ξένων λογοτεχνών στη νεοελληνική γλώσσα.[6]
Ως εκδότης κειμένων υπήρξε συντηρητικός, χωρίς να κινεί την παράδοση, αν δεν τον έπειθαν οι σπουδαίοι λόγοι. Όπου, όμως, επενέβη στο κείμενο που παραδόθηκε, το έπραξε με μεγάλη περίσκεψη. Η βαθύτατη γνώση της βυζαντινής μετρικής και της υμνογραφίας τον οδήγησε σε σοφά συμπεράσματα σχετικά με δύσκολα ζητήματα, όπως αυτό της ισοσυλλαβίας και της ομοτονίας.[7]
Τιμητικές διακρίσεις Επεξεργασία
Έχει τιμηθεί με αρκετά βραβεία. Τιμητικοί τόμοι έχουν αφιερωθεί στο πρόσωπό του εκ μέρους φίλων και συναδέλφων του, τόσο για το έργο του όσο και για τη συμβολή του στη μελέτη και την προαγωγή των σχέσεων Θεολογίας και Λογοτεχνίας, ειδικότερα δε μεταξύ Ορθοδοξίας και Νεοελληνικής Λογοτεχνίας.[8]
Οικογένεια Επεξεργασία
Ο Παντελής Πάσχος είναι νυμφευμένος με τη Βασιλική Πετροχείλου, καθηγήτρια της Μικροβιολογίας στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και έχουν έναν γιο, τον Βασίλειο Π. Πάσχο.
Εργογραφία Επεξεργασία
Ακολουθεί μια μικρή σε αριθμό επιλογή από τις δημοσιευμένες εργασίες του Παντελή Β. Πάσχου.[9]
- Εκκλησιαστικού ύμνοι εις την Θεοτόκον, 1961.
- Νέον Μαρτυρολόγιον αγίου Νικοδήμου, 1961.
- Η προσευχή στη νεοελληνική ποίηση, 1964.
- Gabriel l'Hymnographe. Kontakia et Canons, 1970.
- Συμβολή στη Βυζαντινή Υμνογραφία, 1974.
- Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, 1978.
- Ρωμανός ο Μελωδός και άγιος Παντελεήμων, 1979.
- Άγνωστοι άγιοι της Ορθόδοξης Εκκλησίας, 1980.
- Άπαντα τα υμνογραφικά Ματθαίου Βλάσταρη, 1980.
- Υμναγιολογικά εις άγιον Ιωσήφ τον Μνήστορα, 1984.
- Η δρόσος του Πνεύματος, 1986.
- Ο Ματθαίος Βλάσταρης και οι Πατέρες των 7 Οικουμενικών Συνόδων, 1989.
- Ο αναχωριτικός μοναχισμός κατά τον δ' αιώνα, 1990.
- Ο Δίκαιος Λάζαρος στην Υμνογραφία, 1991.
- Ο Μοναχισμός, οι Νεομάρτυρες και η Παράδοση, 1994.
- Ο διάλογος με τη Δύση, 1995.
- Ισλάμ και Νεομάρτυρες, 1995.
- Η εσωτέρα έρημος, 1996.
- Άγιοι, οι φίλοι του Θεού, 1997.
- Γυναίκες της Ερήμου, 1998.
- Λόγος και Μέλος, 1999.
- Υμνογραφικά στον άγιο Γρηγόριο Παλαμά, 2000.
- Η κλίμαξ η μυστική, 2000.
- Ανέκδοτα υμναγιολογικά Αθανασίου του Παρίου, 2002.
- Εξήνθησεν η έρημος, 2004.
- Η Κλίμαξ του αγίου Ιωάννου κατά Ματθαίον Βλάσταρη, 2005
- Ο Ματθαίος Βλάσταρης περί της θείας Χάριτος ή περί του θείου Φωτός, 2006.
- Ο Ματθαίος Βλάσταρης περί των Κολλύβων, 2012.
- Για μια λειτουργική ορθόδοξη πνευματικότητα, 2014.
Έχει εκδώσει, επίσης, αρκετές ποιητικές συλλογές:
- Μυστικόν έαρ, 1964.
- Η θύελλα και ο γνόφος, 1966.
- Λευκοπηγή, 1971.
- Έγκλειστος βίος, 1973.
- Αιχμαλωσία ύψους, 1975.
- Ο ουρανός ένδον, 1979.
- Πικρό ψαλτήρι, 1983.
- Ουράνιο δένδρο, 1985.
- Ερωδιός φιλαμαρτήμων, 1988.
- Η πηγή και το ελάφι, 1999.
- Περικάρπια φυλλώματα, 2000.
- Μικρή αιωνιότητα, 2004.
- Στη ρίζα του νερού, στην πέτρα, 2004.
- Αγγέλων αγαλλίαμα, 2009.
- Επουράνια σκηνώματα, 2011.
- Εναγώνιος αγώνας, 2014.
Ποιήματά του έχουν μεταφραστεί στα Γαλλικά, Αγγλικά, Ρωσικά, Ιταλικά, Ρουμανικά, Σερβικά, Ισπανικά και Κροατικά.[10]
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Νίκος Δ. Καράμπελας: «Πρεβεζάνικα Χρονικά : Ευρετήριο τευχών 1-50». Πρεβεζάνικα Χρονικά. Ευρετήριο τευχών 1-50. Ίδρυμα Ακτία Νικόπολις. ISBN-13 978-960-7660-25-1.
- ↑ 2,0 2,1 κωδικός αναφοράς VIAF. 34862027.
- ↑ Βλ. π. Κ.Ν. Παπαδόπουλου & Σταύρου Δ. Γριμάνη, Βιογραφικά του Παντελή Β. Πάσχου, Επιστημονική Επετηρίδα της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Αθήνα, 2004, τόμ. λθ΄, σελ. 87-90.
Βλ., επίσης, Κωνσταντίνου Ι. Μπελέζου, «Εργοβιογραφικό σημείωμα για τον Π.Β. Πάσχο», Λειτουργική παιδεία και κατάνυξη, εκδόσεις Παρρησία, Αθήνα, 2017, σελ. 67-74. - ↑ Βλ. π. Κ.Ν. Παπαδόπουλος & Σταύρος Δ. Γριμάνης, Βιογραφικά του Παντελή Β. Πάσχου, Επιστημονική Επετηρίδα της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Αθήνα, 2004, τόμ. λθ΄, σελ. 87-88.
- ↑ Βλ. Κωνσταντίνος Ι. Μπελέζος, «Εργοβιογραφικό σημείωμα για τον Π.Β. Πάσχο», Λειτουργική παιδεία και κατάνυξη, εκδόσεις Παρρησία, Αθήνα, 2017, σελ. 67.
- ↑ Βλ. Θεολογία και Λογοτεχνία. Αφιέρωμα στον καθηγητή Π.Β. Πάσχο, εκδόσεις Ακρίτας, Αθήνα, 2005.
- ↑ Βλ. π. Κ.Ν. Παπαδόπουλος & Σταύρος Δ. Γριμάνης, Βιογραφικά του Παντελή Β. Πάσχου, Επιστημονική Επετηρίδα της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Αθήνα, 2004, τόμ. λθ΄, σελ. 90.
- ↑ Βλ. Θεολογία και Λογοτεχνία. Αφιέρωμα στον καθηγητή Π.Β. Πάσχο, εκδόσεις Ακρίτας, Αθήνα, 2005.
- ↑ Βλ. Παντελής Β. Πάσχος, Ο αη-Γιώργης και ο Γιώργης, Αθήνα, 2014, σελ. 111-114.
- ↑ Βλ. Νατάσα Κεσμέτη, Όλγα Ντέλλα & Διονύσιος Ι. Μούσουρας, Λέξεις για μια μικρή αιωνιότητα. Κείμενα για το ποιητικό έργο του Π.Β. Πάσχου, Αθήνα, 2019, σελ. 69.