Παρκ Μονσώ

αστικό πάρκο στο Παρίσι

Το Παρκ Μονσώ (γαλλικά: Parc Monceau‎‎) είναι δημόσιο πάρκο στο 8ο διαμέρισμα του Παρισιού, στη συνοικία της Ευρώπης (quartier de l'Europe), οριζόμενο προς βορρά από το Boulevard de Courcelles και ευρισκόμενο ανάμεσα στη Rue de Courcelles και στο Boulevard Malesherbes. Το πάρκο καλύπτει έκταση 8,2 εκταρίων (82 στρεμμάτων).

Η Ροτόντα, στο Παρκ Μονσώ, (1787) χτίστηκε ως μέρος του Τείχους των Μισθωτών Δημοσίων Προσόδων

Ιστορία Επεξεργασία

Ο πύργος του δούκα της Σαρτρ Επεξεργασία

 
Ο Καρμοντέλ παραδίδοντας τα κλειδιά του Παρκ Μονσώ στον δούκα της Σαρτρ (πίνακας του Καρμοντέλ, 1779)
 
Τουρκικές σκηνές και λίμνη στο Παρκ Μονσώ σε πίνακα ζωγραφικής του Καρμοντέλ (1779)
 
Η κορινθιακή κιονοστοιχία στο Παρκ Μονσώ (1778)
 
Η Αιγυπτιακή Πυραμίδα (1778) στο Παρκ Μονσώ

Το πάρκο κατασκευάστηκε από τον Φίλιππο της Ορλεάνης, δούκα της Σαρτρ, ξάδελφο του βασιλιά Λουδοβίκου ΙΣΤ΄, ο οποίος ήταν εξαιρετικά πλούσιος και διακρινόταν στις αυλικές δολοπλοκίες και στην εν γένει κοινωνική ζωή. Το 1769 ξεκίνησε να αγοράζει την περιοχή όπου βρίσκεται το πάρκο. Το 1778, αποφάσισε να δημιουργήσει ένα δημόσιο πάρκο, και προσέλαβε τον συγγραφέα και ζωγράφο Λουί Καροζί Καρμοντέλ για να σχεδιάσει τους κήπους.[1]

Ο Δούκας ήταν στενός φίλος του Πρίγκιπα της Ουαλίας, του μετέπειτα Γεωργίου Δ΄, και λάτρης οτιδήποτε Αγγλικού. Ο σκοπός του ήταν να δημιουργήσει κάτι που αποκαλούνταν τότε Αγγλοσινικός ή Αγγλικός κήπος, πάνω στο προγενέστερο μοντέλο του Στόου Χάους στην Αγγλία (1730–1738), με τα παραδείγματά του των εξοχικών επαύλεων (folie, αρχική έννοια : τρέλα) ή φανταστικών ανακατασκευών κτιρίων διαφόρων εποχών και ηπείρων. Ήταν παρόμοιου ύφους με πολλά άλλα παραδείγματα Γαλλικών κήπων τοπίων που κατασκευάστηκαν περίπου την ίδια περίοδο, συμπεριλαμβανομένου του Ντεσέρ ντε Ρετζ, των κήπων του Κάστρου του Μπαγκατέλ και του Φολί Σεντ Τζέιμς.[2]

Ο Καρμοντέλ ανέθεσε στον Γερμανό αρχιτέκτονα τοπίων Ετικχάουζεν και στον αρχιτέκτονα του δούκα, Μπερνάρντ Πογιέ τις κτιριακές κατασκευές. Ο σκοπός του κήπου ήταν να εκπλήξει και να ψυχαγωγήσει τους επισκέπτες. Ο σκοπός αυτός αναφέρθηκε ξεκάθαρα από τον Καρμοντέλ: «Δεν είναι αναγκαίο για τους κήπους ή τη φύση να παρουσιάζονται στις πιο ευάρεστες μορφές. Αντ' αυτού είναι αναγκαίο να διατηρούν τη γοητεία που συναντά κάποιος που εισέρχεται στον κήπο και να την ανανεώνουν σε κάθε βήμα, έτσι ώστε ο επισκέπτης να θέλει να επισκέπτεται τον κήπο κάθε μέρα και να τον έχει δικό του. Η πραγματική τέχνη είναι να γνωρίζεις πώς θα κρατήσεις τους επισκέπτες εκεί, μέσω ποικιλίας αντικειμένων, αλλιώς θα κινηθούν προς στην πραγματική εξοχή για να βρουν αυτό που θα έπρεπε να βρουν σ’ αυτόν τον κήπο, την εικόνα της ελευθερίας».[3]

Ο κήπος που σχεδιάστηκε από τον Καρμοντέλ ολοκληρώθηκε το 1779. Περιελάμβανε αρχαία αιγυπτιακή πυραμίδα σε μικρογραφία, αρχαία αγάλματα, λίμνη με νούφαρα και κορινθιακή κιονοστοιχία, τη λεγόμενη «Ναυμαχία», ταταρική σκηνή, αγροτόσπιτο, ολλανδικό ανεμόμυλο, ναό του Άρεως, μιναρέ, ιταλικό αμπελώνα, μια "μαγεμένη" σπηλιά, και «ένα γοτθικό κτήριο που χρησιμοποιούνταν ως εργαστήριο χημείας», όπως έγραψε ο Καρμοντέλ. Μαζί με τα κατασκευάσματα αυτά, ο κήπος περιελάμβανε αρκετούς υπηρέτες ντυμένους με ανατολίτικες και άλλες εξωτικές ενδυμασίες, και ασυνήθιστα ζώα όπως καμήλες.[4]

Αν και το σύνολο περιγραφόταν (και περιγράφεται) συχνά ως Αγγλοσινικός ή Αγγλικός κήπος, ο αρχιτέκτονάς του, ο Καρμοντέλ, είχε πολύ διαφορετική άποψη. Στο έργο του Jardin de Monceau, près de Paris, («Κήπος του Μονσώ, κοντά στο Παρίσι», 1779), έγραψε: «Ο σκοπός της δημιουργίας του Μονσώ δεν ήταν καθόλου να δημιουργηθεί ένας Αγγλικός κήπος, αλλά για την ακρίβεια ήταν αυτό που ανέφεραν οι κριτικοί. Να βάλουμε μαζί σε έναν κήπο όλες τις εποχές και όλους τους τόπους. Είναι απλά μια φαντασία, να έχουμε έναν ασυνήθιστο κήπο, μια αγνή ψυχαγωγία και καθόλου επιθυμία να μιμηθούμε ένα έθνος το οποίο, όταν κατασκευάζει έναν «φυσικό» κήπο, χρησιμοποιεί έναν τροχό σε όλο το πράσινο και καταστρέφει τη φύση».[4]

Καθώς οι τάσεις στους κήπους άλλαξαν, το 1781 τμήματα του πάρκου ανασχηματίστηκαν σε πιο παραδοσιακό ύφος Αγγλικών κήπων τοπίων από τον Σκωτσέζο αρχιτέκτονα τοπίων Τόμας Μπλέικι. Το 1787, κατασκευάστηκε ένα νέο τείχος, το Τείχος των Μισθωτών Δημοσίων Προσόδων (Mur des Fermiers généraux), κατά μήκος της βόρειας πλευράς του κήπου, μαζί με μια κυκλική ροτόντα στη μορφή ενός κλασικού δωρικού ναού, γνωστή ως Pavilion de Chartres (Περίπτερο του Σαρτρ), σε σχέδιο του Κλωντ Νικολά Λεντού. Ο ισόγειος όροφος του ναού χρησιμοποιήθηκε ως τελωνείο, ενώ ο πάνω όροφος -ένα διαμέρισμα με θέα στον κήπο- ήταν στη διάθεση του δούκα.[5]

Ενώ ο Δούκας υποστήριζε τις ιδέες της Γαλλικής Επανάστασης, και ενώ ψήφισε, ως μέλος της Εθνοσυνέλευσης, υπέρ της εκτέλεσης του ξαδέλφου του, Λουδοβίκου ΙΣΤ΄, εν τέλει δεν σώθηκε. Αποκεφαλίστηκε κατά την περίοδο της Τρομοκρατίας το 1793, και το πάρκο κρατικοποιήθηκε.[6]

 
 
Σχηματική αναπαράσταση του αλεξιπτώτου που χρησιμοποίησε ο Αντρέ-Ζακ Γκαρνερέν στην προσγείωση του στο Παρκ Μονσώ στις 22 Οκτωβρίου 1797. Η αναπαράσταση χρονολογείται στις αρχές του 19ου αιώνα.

Το 1797, το Παρκ Μονσώ αποτέλεσε τον τόπο της πρώτης πτώσης με αλεξίπτωτο από μετάξι, όταν ο Αντρέ-Ζακ Γκαρνερέν έπεσε από αερόστατο θερμού αέρα τύπου Μονγκολφιέ και προσγειώθηκε στο πάρκο όπου είχε συγκεντρωθεί μεγάλο πλήθος θεατών.

Το Πάρκο του Βαρόνου Ωσμάν Επεξεργασία

Μετά την Παλινόρθωση, το πάρκο επέστρεψε στην ιδιοκτησία της οικογένειας του δούκα. Κατά τη διάρκεια της Δεύτερης Αυτοκρατορίας, η οικογένεια πούλησε μεγάλο μέρος του πάρκου σε κτηματομεσίτες, οι οποίοι κατασκεύασαν πολυτελείς οικίες, μειώνοντας την έκταση του πάρκου στο μισό. Το εναπομείναν μέρος του πάρκου αγοράστηκε από τον δήμο του Παρισιού το 1860. Αυτά που έμειναν από την αρχική μορφή ήταν η λίμνη με τα νούφαρα, το ρυάκι και οι φανταστικοί «τάφοι», συμπεριλαμβανομένης και της Αιγυπτιακής πυραμίδας.

Το 1860, το πάρκο αγοράστηκε από τον δήμο, και τον Αύγουστο του 1861 το Παρκ Μονσώ έγινε το πρώτο δημόσιο πάρκο του Παρισιού που δημιουργήθηκε από τον Βαρόνο Ωσμάν ως μέρος του μεγάλου μετασχηματισμού του Παρισιού που ξεκίνησε από τον αυτοκράτορα Ναπολέοντα Γ΄. Ανοίχτηκαν δύο κύριοι διάδρομοι που ήταν κάθετοι μεταξύ τους και τέμνονταν στο κέντρο του πάρκου, σήμερα η Avenue Ferdousi και η Allee de la Comtesse de Noaille. Οι υπόλοιποι διάδρομοι διευρύνθηκαν και στρώθηκαν με πλάκες, ούτως ώστε άμαξες να μπορούν να περάσουν από το πάρκο. Μια διακοσμητική πύλη 8,3 μέτρων κατασκευάστηκε προς την πλευρά μιας νέας λεωφόρου που διανοίχτηκε, του Boulevard Malesherbes, ενώ σχεδιάστηκαν μονοπάτια γύρω από το πάρκο για περιπάτους. Το pavillon de Chartres επίσης τροποποιήθηκε από τον αρχιτέκτονα Γκαμπριέλ Νταβιού, ο οποίος τοποθέτησε έναν κλασικό θόλο στο κτίριο. Επίσης κατασκεύασε μια γέφυρα πάνω στο σχέδιο της γέφυρας Ριάλτο στη Βενετία, για να αντικαταστήσει την Κινεζική γέφυρα που είχε τοποθετήσει εκεί ο Καρμοντέλ. Τα εναπομείναντα κατασκευάσματα από τον αρχικό κήπο διατηρήθηκαν. Ο Ωσμάν εξωράισε το πάρκο με πλούσια συλλογή από εξωτικά δέντρα και λουλούδια από όλο τον κόσμο.[7]

Το 1871, μετά τη συντριβή της Παρισινής Κομμούνας που ακολούθησε τον Γαλλοπρωσσικό Πόλεμο και την πτώση του Ναπολέοντα, το πάρκο έγινε τόπος εκτελέσεων Κομμουνάρων από τον στρατό μετά από συνοπτικές διαδικασίες.[8]

Ο Κλωντ Μονέ ζωγράφισε μια σειρά τριών πινάκων του πάρκου την άνοιξη του 1876. Ζωγράφισε ακόμη δύο πίνακες του πάρκου το 1878.[9] Ο Εκτόρ Μπερλιόζ ήταν επίσης λάτρης του πάρκου.[10]

Κατά την Τρίτη Γαλλική Δημοκρατία, το Παρκ Μονσώ διακοσμήθηκε με αρκετά αγάλματα συγγραφέων και μουσικών. Τα πιο αξιοσημείωτα είναι ένα άγαλμα του Μωπασσάν από τον Ραούλ Βερλέ (1897), του Παιγιερόν από τον Λέοπολντ Μπένσταμ (1906), του Μυσσέ από τον Αντονέν Μερσιέ (1906), άγαλμα που αρχικά βρισκόταν στην πλατεία του Γαλλικού Θεάτρου, του Γκουνώ επίσης του Αντονέν Μερσιέ (1902), του Αμπρουάζ Τομά από τον Αλεξάντρ Φαλγκιέρ (1900) και του Σοπέν από τον Φρομέν-Μερίς (1906). Μια αναγεννησιακή αψίδα από το παλαιό Δημαρχείο του Παρισιού, το οποίο κάηκε από τους Κομμουνάρους το 1871, τοποθετήθηκε κοντά στην κιονοστοιχία του Καρμοντέλ.[11]

Χαρακτηριστικά Επεξεργασία

 
Γκυστάβ Κεγμπότ (1848-1894), Le Parc Monceau, λάδι σε καμβά, 1877

Λόγω του «Αγγλικού» ύφους του, το πάρκο είναι ασυνήθιστο στη Γαλλία : η άτυπη διάταξή του, τα καμπύλα μονοπάτια του και τα τοποθετημένα κατά τυχαίο τρόπο αγάλματα το κάνουν να ξεχωρίζει από τους πιο παραδοσιακούς κήπους Γαλλικού ύφους. Στο πάρκο περιλαμβάνεται μια συλλογή μικρής κλίμακας αρχιτεκτονικών στοιχείων (folies), μεταξύ των οποίων μια αιγυπτιακή πυραμίδα, ένα κινέζικο κάστρο, ένας ολλανδικός ανεμόμυλος και ένα κορινθιακό περιστύλιο. Ορισμένα από αυτά είναι μασονικές αναφορές, κατοπτρίζοντας το γεγονός πως ο Φίλιππος της Ορλεάνης ήταν εξέχων ελευθεροτέκτονας.[12]

Σήμερα το πάρκο έχει χώρους για τα παιχνίδια των παιδιών και παραμένει δημοφιλής χώρος αναψυχής για τους κατοίκους της περιοχής και τις οικογένειες τους. Ο χώρος διαθέτει ελεύθερη πρόσβαση στο διαδίκτυο μέσω ασύρματης σύνδεσης Wi-Fi. Το πάρκο είναι ανοικτό καθημερινά από την ανατολή μέχρι τη δύση του ηλίου, με παρατεταμένο ωράριο κατά τους θερινούς μήνες. Υπάρχουν εννέα είσοδοι με πύλες που ελέγχονται από φύλακα πέμπτης γενιάς που διαμένει πάνω από τη βασιλική ροτόντα της βόρειας εισόδου. Το πάρκο ανήκει στον β΄ βαθμό ημι-ιδιωτικότητας και οι 6 ιδιωτικές κατοικίες που βρίσκονται στο πάρκο έχουν 24ωρη πρόσβαση στον χώρο.[13][14]

Πρόσβαση Επεξεργασία

Η είσοδος του σταθμού Μονσώ του Μετρό του Παρισιού βρίσκεται στην κύρια είσοδο του πάρκου στο Boulevard de Courcelles.

Βιβλιογραφία Επεξεργασία

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. Tarabra, Daniela (2008). European Art of the Eighteenth Century. Los Angeles: Getty Publications. σελ. 52. ISBN 9780892369218. 
  2. Conan, Michel (2007). Performance and Appropriation: Profane Rituals in Gardens and Landscapes. Washington D.C.: Dumbarton Oaks. σελ. 67. ISBN 9780884023135. 
  3. Jarrassé, σελ. 77
  4. 4,0 4,1 Jarrassé, σελ. 76.
  5. Jarrassé, Grammaire des Jardins Parisiens, σελ. 78.
  6. Plotkin, Susan L. (2000). The Paris Metro: A Ticket to French History. UK: Xlibris Corporation LLC. σελ. 170. ISBN 9780738852478. 
  7. Kirkland, Stephane (2013). Paris Reborn: Napoléon III, Baron Haussmann, and the Quest to Build a Modern City. New York: St. Martin's Press. σελ. 202. ISBN 9781250021663. 
  8. Merriman, John (2014). Massacre: The Life and Death of the Paris Commune. USA: Basic Books. σελ. 179. ISBN 9780465056828. 
  9. Gedo, Mary Mathews (2010). Monet and His Muse: Camille Monet in the Artist's Life. Chicago: University of Chicago Press. σελ. 177. ISBN 9780226284804. 
  10. Holoman, D. Kern (1989). Berlioz. Cambridge, Massschussets: Harvard University Press. σελ. 590. ISBN 9780674067783. 
  11. Jarrassé, Grammaire des Jardins Parisiens, σελ. 81.
  12. Conan, Michel (2007). Performance and Appropriation: Profane Rituals in Gardens and Landscapes. Washington D.C.: Dumbarton Oaks. σελ. 67. ISBN 9780884023135. 
  13. «Parc Monceau - Paris tourist office». en.parisinfo.com (στα Αγγλικά). Convention and Visitors Bureau. Ανακτήθηκε στις 24 Μαΐου 2017. 
  14. «Parc Monceau; a Paris garden». www.french-gardens.com (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 24 Μαΐου 2017. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία

Συντεταγμένες: 48°52′46″N 2°18′33.22″E / 48.87944°N 2.3092278°E / 48.87944; 2.3092278