Πατριδογνωσία
Η Πατριδογνωσία ήταν σχολικό μάθημα που διδασκόταν στο Δημοτικό σχολείο και συνιστούσε εισαγωγή στο μάθημα της Γεωγραφίας στην Ελλάδα. Παρείχε βασικές γνώσεις για τη χώρα, καθώς και στοιχεία για τις ιδιαίτερες περιοχές που ζούσαν οι μικροί μαθητές (όπως το χωριό, ο δήμος και ο νομός).[1]
Ιστορικό και προσδιορισμός Επεξεργασία
Ο όρος εμφανίστηκε για πρώτη φορά σε επίσημα έγραφα το 1913.[2] Ωστόσο, ουσιαστικά το μάθημα προϋπήρχε, από τα τέλη του 19ου αιώνα. Ως προπομπός εμφανίστηκε η Πατριδογραφία,[α] όρος που απαντά τουλάχιστον από τα μέσα της προτελευταίας δεκαετίας του 19ου αιώνα και επισήμως το 1895. Αναφερόταν σε μάθημα που παρείχε στοιχειώδεις γνώσεις γεωγραφίας στους μαθητές της πρώτης βαθμίδας της εκπαίδευσης. Στόχος της διδασκαλίας ήταν να αποτελεί το μάθημα αυτό βάση για κάθε άλλη γνώση σχετικά με τον κόσμο που περιβάλλει τους ανθρώπους (για τα πραγματικά μαθήματα)[β] που θα παρέχονταν στο μέλλον, στις μετά το Δημοτικό σχολείο τάξεις, ιδίως δε της φυσιογραφίας και της Ιστορίας.[2]
Η Πατριδογνωσία με την αρχική, «στενή» της έννοια, αναφερόταν στην «τοπογραφία της ιδιαιτέρας πατρίδος» των μαθητών, ενώ με την ευρύτερη, εκείνη που επικράτησε τελικά στην πορεία, περιλάμβανε πλήθος στοιχείων που σχετίζονταν με έναν τόπο, δηλαδή διάφορα περιβαλλοντικά, «πραγματογνωστικά, φυσιογνωστικά και ιστορικο-μυθολογικά τοιαύτα».[5] Από αυτήν τη σκοπιά, το μάθημα απέκτησε χαρακτήρα κεντρικό στη γενική διδακτική πρακτική του Δημοτικού σχολείου στην Ελλάδα· συνδυαζόταν, μάλιστα, η διδασκαλία του -τουλάχιστον θεωρητικά, από παιδαγωγική άποψη- και με δραστηριότητες εκτός της σχολικής αίθουσας, όπως περίπατοι και εκδρομές.[5] Η αντίληψη για το βασικό και καθοριστικό ρόλο του μαθήματος στη διαμόρφωση της σκέψης και της κοινωνικής συνείδησης των μικρών μαθητών αποτυπώθηκε και στον όρο πατριδογνωστικά μαθήματα, στα οποία συγκαταλέγονταν, πέρα από την ίδια την Πατριδογνωσία, η Ιστορία, η Αγωγή του πολίτη και οι διάφορες μορφές της διδασκόμενης Γεωγραφίας (π.χ. η γεωγραφία μετά στοιχείων Τουρισμού το 1957).[6]
Σημειώσεις Επεξεργασία
- ↑ Σύμφωνα με το λεξικό του Αντ. Ηπίτη, η ιθαγενής, εντόπιος γεωγραφία.[3]
- ↑ Στα λεγόμενα «πραγματικά μαθήματα» περιλαμβάνονταν η Ιστορία, η Γεωγραφία, η Φυσική και τα «Τεχνικά».[4]
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ Τριανταφυλλίδης. «Λεξικό της κοινής νεοελληνικής». πατριδογνωσία. greek-language.gr. .
- ↑ 2,0 2,1 Διακογεωργίου, Αρχοντούλα (1999). Από την πατριδογνωσία στη μελέτη του περιβάλλοντος: ανάλυση περιεχομένου των βιβλίων «Εμείς και ο κόσμος"» των τάξεων Α΄-Β΄-Γ΄-Δ΄ του δημοτικού σχολείου. Διδακτορική διατριβή. Αθήνα: Πάντειο Πανεπιστήμιο. σελ. 19.
- ↑ Βλ. Ηπίτης, Αντώνιος Θ. (1909). Λεξικόν ελληνoγαλλικόν. 2. Αθήνα: Εκ του τυπογραφείου Π.Α. Πετράκου. σελ. 1029.
- ↑ Βλ. Γιώτης, Γιώργος (2014). Η ιστορία στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Αναλυτικά προγράμματα και εγχειρίδια (19ος-20ός αι.). Αθήνα: Εκδόσεις Παπαζήση. σελ. 60. ISBN 978-960-02-3010-9.
- ↑ 5,0 5,1 Σ.Γεδ. (1930). «πατριδογνωσία». Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν. 10. Αθήνα: Εκδοτικός Οίκος Ελευθερουδάκη. σελ. 524.
- ↑ Γιώτης (2014), σελ. 64.