Πετρονίλα της Αραγωνίας
Η Πετρονίλα της Αραγωνίας (29 Ιουνίου[1]/11 Αυγούστου[2] 1136 – 15 Οκτωβρίου 1173), (ισπανικά: Petronila de Aragón, στην αραγωνική γλώσσα: Peyronela ή Payronella,[3] και στα καταλανικά: Peronella), ήταν Βασίλισσα της Αραγωνίας στο μεσοδιάστημα από την παραίτηση του πατέρα της το 1137 μέχρι τη δική της παραίτηση το 1164. Ήταν κόρη και διάδοχος του Ραμίρο Β΄ και της Αγνής της Ακουιτανίας. Ήταν το τελευταίο μέλος του Οίκου των Χιμένεθ στον θρόνο του βασιλείου της Αραγωνίας, καθώς με τον γάμο της ο θρόνος πέρασε στον Οίκο της Βαρκελώνης.
| Πετρονίλα | |
|---|---|
 | |
Βασίλισσα της Αραγωνίας | |
| Περίοδος | 1137 - 1164 |
| Στέψη | 13 Νοεμβρίου 1137 Eλ Καστεγιάρ |
| Προκάτοχος | Ραμίρο Β΄ της Αραγωνίας |
| Διάδοχος | Αλφόνσος Β΄ της Αραγωνίας |
| Γέννηση | 29 Ιουνίου ή 11 Αυγούστου 1136 Ουέσκα |
| Θάνατος | 15 Οκτωβρίου 1173 (ετών 37) Βαρκελώνη |
| Τόπος ταφής | Καθεδρικός Ναός της Βαρκελώνης |
| Σύζυγος | Ραϋμόνδος Βερεγγάριος Δ΄ της Βαρκελώνης |
| Επίγονοι | Πέτρος Αλφόνσος Β΄ της Αραγωνίας Ραϋμόνδος Βερεγγάριος Γ΄ της Προβηγκίας Ντούλσε της Αραγωνίας Σάντσο της Προβηγκίας |
| Οίκος | Οίκος των Χιμένεθ |
| Πατέρας | Ραμίρο Β΄ της Αραγωνίας |
| Μητέρα | Αγνή της Ακουιτανίας |
 Σχετικά πολυμέσα | |
| δεδομένα () | |
Βασιλεία Επεξεργασία
Η Πετρονίλια ανέβηκε στον θρόνο μέσα από ειδικές περιστάσεις. Ο πατέρας της, Ραμίρο Β΄, ήταν επίσκοπος του Μπαρμπάστρο-Ρόδα, όταν ο αδελφός του, Αλφόνσος Α΄, πέθανε χωρίς διάδοχο το 1134, και άφησε το στέμμα στα τρία θρησκευτικά στρατιωτικά τάγματα. Η απόφασή του όμως για το στέμμα δεν έγινε σεβαστή: η αριστοκρατία της Ναβάρρας εξέλεξε δικό της βασιλιά, επαναφέροντας την ανεξαρτησίας της, και οι ευγενείς της Αραγωνίας τοποθέτησαν τον Ραμίρο Β΄ στον θρόνο. Ως βασιλιάς, έλαβε την ευλογία του πάπα προκειμένου να παραιτηθεί από τους μοναστικούς του όρκους, για να εξασφαλίσει τη διαδοχή του θρόνου. Ο βασιλιάς Ραμίρο Β΄ ο Μοναχός, όπως είναι γνωστός, νυμφεύτηκε την Αγνή της Ακουιτανίας, βασίλισσα της Αραγωνίας το 1135. Το μόνο τους παιδί, η Πετρονίλια, γεννήθηκε το επόμενο έτος στην Ουέσκα και έλαβε το όνομα του θείου της Πέτρου Α΄. Ο γάμος της ήταν πολύ μεγάλο ζήτημα για το βασίλειο. Η αριστοκρατία είχε απορρίψει την πρόταση του Αλφόνσου Ζ΄ της Καστίλης να κανονίσει έναν γάμο μεταξύ της Πετρονίλιας και τού γιου του Σάντσο (Γ΄) και να την εκπαιδεύσει στη δική του Αυλή. Όμως τελικά, όταν ήταν μόλις λίγο πάνω από ενός έτους, η Πετρονίλια αρραβωνιάστηκε στο Μπαρμπάστρο, στις 11 Αυγούστου 1137 με τον Ραϋμόνδο-Βερεγγάριο Δ΄ κόμη της Βαρκελώνης, που ήταν κατά 23 χρόνια μεγαλύτερός της.[4] Στο Ελ Καστεγιάρ, στις 13 Νοεμβρίου, ο Ραμίρο Β΄ παραιτήθηκε, μεταφέροντας την εξουσία στον Ραϋμόνδο-Βερεγγάριο Δ΄ και επέστρεψε στη μοναστική ζωή.[4] Ο γαμπρός του Ραϋμόνδος-Βερεγγάριος Δ΄ κυβέρνησε de facto το βασίλειο χρησιμοποιώντας τον τίτλο του «πρίγκιπα της Αραγωνίας» (princeps Aragonensis).
Τον Αύγουστο του 1150, όταν η Πετρονίλα ήταν δεκατεσσάρων, ο αρραβώνας της επικυρώθηκε σε μια γαμήλια τελετή, που πραγματοποιήθηκε στην πόλη της Λιέιδα.[5] Ο γάμος της Πεντρονίλιας με τον Ραϋμόνδο-Βερεγγάριο Δ΄ ολοκληρώθηκε στις αρχές του 1151, όταν έφτασε στην ηλικία των 15. Από τον γάμο προέκυψαν πέντε παιδιά:
- Πέτρος 1152-1164, απεβ. 12 ετών.
- Αλφόνσος Β΄ 1157-1196, βασιλιάς της Αραγωνίας.
- Ραϋμόνδος-Βερεγγάριος Γ΄ 1158-1181, κόμης της Προβηγκίας.
- Ντούλσε 1160-1198, παντρεύτηκε τον Σάντσο Α΄ των Καπετιδών-Βουργουνδίας βασιλιά της Πορτογαλίας.
- Σάντσο 1161-1223, κόμης της Προβηγκίας.
Ενώ ήταν έγκυος στο πρώτο παιδί, στις 4 Απριλίου 1152, έγραψε ως κληρονομιά το βασίλειό της στον σύζυγό της, σε περίπτωση που δεν κατάφερνε αυτή να επιβιώσει από τον τοκετό.[6]
Στο διάστημα που ο σύζυγός της ήταν μακριά στην Προβηγκία (1156-57), όπου ήταν αντιβασιλέας (από το 1144) για λογαριασμό του ανιψιού του, νεαρού κόμη Ραϋμόνδου-Βερεγγάριου Β΄, η Πετρονίλια παρέμεινε στη Βαρκελώνη. Λογιστικά αρχεία δείχνουν μετακινήσεις της μεταξύ Βαρκελώνης και Βιλαμάχορ και Σαντ Σελόνι, ενώ προέδρευε στην Αυλή κατά την απουσία του Ραϋμόνδου-Βερεγγάριου Δ΄.[7]
Ως Χήρα Επεξεργασία
Μετά τον θάνατο του άντρα της το 1162, η Πετρονίλια έλαβε την ευημερούσα κομητεία της Μπεσαλού και την περιοχή της Vall de Ribes για το υπόλοιπο της ζωής της. Ο μεγαλύτερος εν ζωή γιος της, Ραϋμόνδος Βερεγγάριος, ήταν επτά ετών όταν στις 18 Ιουλίου 1164 η Πετρονίλια παραιτήθηκε του θρόνου της Αραγωνίας και του τον μεταβίβασε. Όταν ο Ραϋμόνδος Βερεγγάριος κληρονόμησε τον θρόνο από τη μητέρα του, άλλαξε το όνομά του σε Αλφόνσος, από σεβασμό προς τους Αραγωνέζους. Ο δεύτερος γιος της με το όνομα Πέτρος στη συνέχεια άλλαξε το όνομά του σε Ραϋμόνδος Βερεγγάριος.
Η Πετρονίλια πέθανε στη Βαρκελώνη τον Οκτώβριο του 1173 και θάφτηκε στο Καθεδρικό ναό της Βαρκελώνης, όμως ο τάφος έχει χαθεί. Μετά τον θάνατό της, οι κομητεία της Μπεσαλού και η Vall de Ribes επανήλθαν στον άμεση διοίκηση του Κόμη της Βαρκελώνης, στον γιο της Αλφόνσο, ο οποίος από το 1174 παραχώρησε την Μπεσαλού στη βασίλισσα του Σάντσα.[8] Στο Ribes, ο τοπικός δικαστικός επιμελητής, Ραμόν, είχε δημιουργήσει εκεί για δικό του λογαριασμό "μια εικονικά ανεξάρτητη διοικητική αρχή". Είχε διενεργήσει απογραφή κτήσεων για την Πετρονίλια μετά τον θάνατο του Ραϋμόνδου Βερεγγάριου, και ο συνονόματος γιος του ανέβηκε στην εξουσία το 1198.[9]
Η ιστορική σημασία Επεξεργασία
Το 1410, μετά τον θάνατο του Μαρτίνου της Αραγωνίας χωρίς νόμιμους απογόνους, τελευταίου άρρενα του Οίκος της Βαρκελώνης, ο Οίκος εξέλιπε. Δύο χρόνια αργότερα, ο Φερδινάνδος Α΄ των Τραστάμαρα ενθρονίστηκε με τον Συμβιβασμό του Κάσπε. Ο Φερδινάνδος Α΄ επικράτησε κυρίως για πολιτικούς και στρατιωτικούς λόγους. Ήταν ανιψιός του αποθανόντος βασιλιά, αλλά συσχετιζόταν μέσω γυναίκας, καθώς ήταν γιος της αδελφής του Μαρτίνου. Ο κύριος αντίπαλός του στη διαδοχή, ο Ιάκωβος Β΄ κόμης του Ουρζέλ ήταν γιος του εξαδέλφου του Μαρτίνου, δηλ. με πιο μακρινή συγγένεια, αλλά στην εξ αρρενογονίας γραμμή διαδοχής. Η θεωρητική βάση της υποψηφιότητας του Φερδινάνδου Α΄ ήταν ότι η σειρά διαδοχής του ήταν συντομότερη, αν και εκ θηλυγονίας, για την οποία προηγούμενη περίπτωση ήταν αυτή της Πετρονίλας. Στην Καταλονία υπάρχουν ενδείξεις, ότι οι γυναίκες απαγορευόταν να κατέχουν κομητεία, αλλά στην Αραγωνία δεν υπήρχε νομοθεσία γι' αυτό το θέμα. Και στα δύο μέρη ήταν λίγες οι περιπτώσεις των γυναικών, που είχαν περάσει το δικαίωμά τους κατευθείαν στους γιους τους: η πιο σημαντική περίπτωση ήταν αυτή της Πετρονίλας.
Υπάρχει μεγάλη συζήτηση για το αν η Πετρονίλα ήταν ο πραγματικός κυβερνήτης της Αραγωνίας. Ορισμένοι ισχυρίζονται, ότι ο Ραμίρο Β΄ έδωσε το βασίλειο της Αραγωνίας στον γαμπρό του και ότι η παρουσία του Πετρονίλιας ήταν δευτερεύουσας σημασίας. Σύμφωνα με τον ιστορικό Χερόνιμο δε Θουρίτα, υπήρχε μία ρήτρα στη συμφωνία με τον Ραϋμόνδο-Βερεγγάριο Δ΄, δηλώνοντας ότι αν η Πετρονίλια απεβίωνε άτεκνη, η Αραγωνία θα περνούσε στα παιδιά του Ραϋμόνδου-Βερεγγάριου μέσω μελλοντικού δεύτερου γάμου. Σε κάθε περίπτωση, δεν υπάρχει επαρκής τεκμηρίωση για έχουμε οριστικό συμπέρασμα σχετικά με το ερώτημα αυτό και ο Συμβιβασμός του Κάσπε επιβεβαίωσε τη νομιμότητα της μέσω θηλυγονίας μεταβίβασης.[10]
Πρόγονοι Επεξεργασία
| 8. Ραμίρο Α΄ της Αραγωνίας | ||||||||||||||||
| 4. Σάντσο Ραμίρεθ της Αραγωνίας | ||||||||||||||||
| 9. Ερμεσίνδα του Μπιγκόρ | ||||||||||||||||
| 2. Ραμίρο Β΄ της Αραγωνίας | ||||||||||||||||
| 10. Χιλντουίν Δ΄ του Μοντιντιέ | ||||||||||||||||
| 5. Φελίσια του Ρουσύ | ||||||||||||||||
| 11. Αλίξ ντε Ρουσύ | ||||||||||||||||
| 1. Πετρονίλα της Αραγωνίας | ||||||||||||||||
| 12. Γουλιέλμος Η΄ της Ακουιτανίας | ||||||||||||||||
| 6. Γουλιέλμος Θ΄ της Ακουιτανίας | ||||||||||||||||
| 13. Χίλντεγκαρντ της Βουργουνδίας | ||||||||||||||||
| 3. Αγνή της Ακουιτανίας, βασίλισσα της Αραγωνίας | ||||||||||||||||
| 14. Γουλιέλμος Δ΄ της Τουλούζης | ||||||||||||||||
| 7. Φιλίππη της Τουλούζης | ||||||||||||||||
| 15. Έμμα του Μορταίν | ||||||||||||||||
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ «Gran Enciclopedia Aragonesa». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 5 Σεπτεμβρίου 2016.
- ↑ Αντόνιο Ubieto Arteta (1987), Historia de Aragón: creación y desarrollo de la corona de Aragón (Σαραγόσα: Anubar), σελ. 131.
- ↑ Ana Isabel Lapeña Paúl (2008): "Apéndice III.
- ↑ 4,0 4,1 Β. F. Reilly, του Βασιλείου της Λεόν-Castilla Κάτω από τον Βασιλιά Alfonso VII, 1126-1157 (University of Pennsylvania Press, 1998), 61.
- ↑ Ράιλι, Το Βασίλειο της Λεόν-Castilla Κάτω από τον Βασιλιά Alfonso VII, 109.
- ↑ Ράιλι, Το Βασίλειο της Λεόν-Castilla Κάτω από τον Βασιλιά Alfonso VII, 118.
- ↑ T. N. Μπισόν, οι δημοσιονομικοί Λογαριασμοί της Καταλονίας κάτω από τις Αρχές του Κόμη-Kings (1151-1213) (Berkeley: University of California Press, 1984), 50.
- ↑ Μπισόν, Οι Δημοσιονομικοί Λογαριασμοί, 179.
- ↑ Μπισόν, Οι Δημοσιονομικοί Λογαριασμοί, 185.
- ↑ Χριστίνα Segura Graió, "Derechos sucesorios al trono de las mujeres en la Corona de Aragón" Mayurqa 22 (1989): 591-99.
