Γιασάντα
Η Γιασάντα (τουρκ. Yassıada) είναι ένα από τα ακατοίκητα βραχονήσια του συμπλέγματος των Πριγκηπονήσων της Προποντίδας. Έχει έκταση μόλις 0,05 τ.χλμ. Βρίσκεται σε απόσταση τριών περίπου ναυτικών μιλίων από την Πρώτη και την Αντιγόνη. Η τουρκική κυβέρνηση το 2013 ονόμασε επισήμως τη νησίδα σε Νησί της Δημοκρατίας και της Ελευθερίας. [1]
Τα Βυζαντινά χρόνια, ονομαζόταν Πλάτη
Ιστορικές αναφορές Επεξεργασία
Η Πλάτη αναφέρεται από τα χρόνια της εικονομαχίας. Πριν από τα μισά του 9ου αιώνα ο πατριάρχης Ιγνάτιος έκτισε στο μέσο του νησιού επιβλητικό μοναστήρι, τα ερείπια του οποίου σώζονταν μέχρι τα μέσα του 19ου αιώνα. Στο κοινόβιο αυτό εμόνασαν πλήθος ασκητών και αναχωρητών, υπό την πρόνοια του Ιγνατίου, που ήταν βασιλόπαις και είχε την οικονομική δύναμη να το συντηρεί.
Το καθολικό της μονής ήταν αφιερωμένο στους Αγ. Τεσσαράκοντα μάρτυρες, ενώ υπήρχε και ναός της Θεοτόκου. Στη μονή αναφέρονται πολλοί βυζαντινοί συγγραφείς, όπως: Θεοφάνης, Γεώργιος Μοναχός, Γεώργιος Κεδρηνός, Ιωάννης Ζωναράς, Γεώργιος Φραντζής, Γεώργιος Παχυμέρης κ.ά.
Το 860 η μονή δέχτηκε την επιδρομή των Ρως. Αλλά συνέχισε να λειτουργεί. Βρισκόταν σε ακμή την εποχή των Κομνηνών και λειτουργούσε στα χρόνια των Παλαιολόγων. Στα σωζόμενα υπόγεια κτίσματα, κατά το μεσαίωνα φυλακίστηκαν πολλοί επιφανείς άρχοντες της Κωνσταντινούπολης, κυρίως στασιαστές. Μετά την Άλωση δεν αναφέρεται. Ελάχιστα ερείπια σώζονται σήμερα.
Μετά τον 15ο αιώνα το νησί απόμεινε ακατοίκητο και οι περιηγητές δεν είχαν λόγο να το επισκεφτούν. Το 17ο αιώνα εκτοπίστηκαν εδώ Χιώτες, οι οποίοι καλλιέργησαν αγριόχορτα και κρεμμύδες για να τραφούν, πριν τελικά μεταφερθούν στην Αντιγόνη. Τα υπολείμματα των καλλιεργειών αυτών βρήκε ο Άγγλος ιερέας Robert Walsh το 1821 που περπάτησε στο νησί.
Το 1854 ο ιδιόρρυθμος Άγγλος αριστοκράτης Sir Henry Lytton Bulwer έκτισε στην έρημη Πλάτη δυο κάστρα, αγγλοσαξωνικού στύλ, απομιμήσεις των μεσαιωνικών κάστρων των προγόνων του στην Αγγλία, δαπανώντας 75.000 λίρες. Το ένα κτίστηκε στην ακτή και το δεύτερο στο εσωτερικό του νησιού στα ερείπια της παλιάς μονής, τα οποία σχεδόν εξαφάνισε. Ο Άγγλος ευγενής επισκεπτόταν τα κάστρα του με πλήθος προσκεκλημένων ως το 1865 που παρέμεινε πρέσβης της χώρας του στην Πόλη. Στη συνέχεια, τα κτίρια πέρασαν στην ιδιοκτησία του χεδίβη της Αιγύπτου Ισμαήλ Πασά, που τα άφησε να ερειπωθούν. Το 1894 έπαθαν σοβαρές ζημιές από ένα μεγάλο σεισμό.
Τα επόμενα χρόνια στα χαλάσματα έμενε ο Έλληνας ψαράς Βασίλης με τα σκυλιά του, που αναλάμβανε να προσέχει τα αμνοερίφια όσων τα έφερναν στο νησί για βοσκή. Ώσπου τον σκότωσαν κάποιοι ληστές Λαζοί.
Νεότερη περίδος - Δίκες της Γιασάντα Επεξεργασία
Με την ίδρυση της Δημοκρατίας της Τουρκίας το 1923, το νησί περιήλθε στην ιδιοκτησία του τουρκικού κράτους και το 1947 αγοράστηκε από το Τουρκικό Ναυτικό το οποίο έχτισε πολλά σχολείο εδώ. Μεταξύ 1960 και 1961, τα σχολικά κτίρια χρησίμευσαν ως χώρος για τις δίκες των μελών του πρώην κυβερνώντος Δημοκρατικού Κόμματος, μετά το στρατιωτικό πραξικόπημα του 1960. Αρκετοί από τους κατηγορούμενους καταδικάστηκαν σε θάνατο, και τρεις από αυτούς - ο πρώην πρωθυπουργός Αντνάν Μεντερές και οι υπουργοί Φατίν Ζορλού και Χασάν Πολατκάν - μεταφέρθηκαν στο νησί Ιμραλί (κοντά στη νότια ακτή της Θάλασσας του Μαρμαρά) όπου εκτελέστηκαν το 1961.[2]
Μετά τις δίκες, η Γιασάντα επέστρεψε στο Τουρκικό Ναυτικό και τα μαθήματα συνεχίστηκαν στα κτίρια της ναυτικής σχολής μέχρι το 1978.
Το 1993, το νησί έγινε ιδιοκτησία του τμήματος Θαλάσσιας Ζωής και Θαλάσσιων Προϊόντων του Πανεπιστημίου της Κωνσταντινούπολης, το οποίο το χρησιμοποιούσε για μαθήματα και έρευνα. Ωστόσο, οι ισχυροί άνεμοι δυσκόλεψαν τη ζωή των μαθητών και τελικά οι τάξεις μεταφέρθηκαν αλλού.
Το νησί μετονομάστηκε σε «Νησί Δημοκρατίας και Ελευθερίας» το 2013 στη μνήμη του στρατιωτικού πραξικοπήματος του 1960, του πρώτου στην ιστορία της Τουρκικής Δημοκρατίας, και για να εξαλειφθούν οι αρνητικές συσχετίσεις που συνδέονται με το όνομα «Yassıada» μετά τις δίκες του 1960.[1]
Από το 2015 ως το 2020 συντελέστηκε μεγάλη ανάπλαση προκειμένου να χρησιμοποιηθεί για τουριστικούς λόγους. Διαθέτει πλέον Μουσείο της 27ης Μαΐου 1960, συνεδριακό κέντρο, ξενοδοχείο και τζαμί.[3] Οι δυσαρεστημένοι οικολόγοι το έχουν ονομάσει Betonada.[3]
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ 1,0 1,1 Yassıada to become ‘Island of Democracy and Freedom’
- ↑ Seal, Jeremy (2021). A Coup in Turkey (στα English) (1st έκδοση). London: Chatto & Windus. ISBN 9781784741754.
- ↑ 3,0 3,1 «Betonada’ya dönüştürülen Yassıada 27 Mayıs’ın yıl dönümünde açılıyor» (στα tr-TR). Yeşil Gazete - ekolojik, politik, katılımcı, şenlikli.... 27 May 2020. https://yesilgazete.org/blog/2020/05/27/betonadaya-donusturulen-yassiada-27-mayisin-yil-donumunde-aciliyor/. Ανακτήθηκε στις 28 May 2020.
Πηγές Επεξεργασία
- Ακύλα Μήλλα, "Πριγκηπόνησα", εκδ. ΤΑ ΝΕΑ, 2008.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία
Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Yassıada στο Wikimedia Commons
