Πλατεία Ελευθερίας (Θεσσαλονίκη)
Η Πλατεία Ελευθερίας είναι κεντρική πλατεία στη Θεσσαλονίκη της Ελλάδας. Διαμορφώθηκε μετά τα μέσα του 19ου αιώνα, όταν γκρεμίστηκαν τα παραλιακά βυζαντινά τείχη της Θεσσαλονίκης, τα οποία, όπως προέκυψε από αρχαιολογικά ευρήματα, βρίσκονταν βόρεια της σημερινής οδού Καλαποθάκη. Το θαλάσσιο τείχος υπήρχε μέχρι και το 1870, οπότε αποφασίστηκε η κατεδάφισή του, με σκοπό να μεγαλώσει η προκυμαία. Με την επέκταση της προκυμαίας διαμορφώθηκε η παράλληλη οδός –η λεωφόρος Νίκης-, ενώ την ίδια περίοδο διανοίχτηκε και η οδός Σαμπρή Πασά – η σημερινή Βενιζέλου - από το Διοικητήριο μέχρι και τη θάλασσα.
| Πλατεία Ελευθερίας | |
|---|---|
| Πλατεία Ελευθερίας | |
 | |
 | |
| Είδος | πλατεία |
| Γεωγραφικές συντεταγμένες | 40°38′2″N 22°56′17″E |
| Διοικητική υπαγωγή | Θεσσαλονίκη |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Ολοκλήρωση | 1867 |
 Πολυμέσα | |
| δεδομένα (π) | |
Στην περιοχή της Πλατείας Ελευθερίας εγκαταστάθηκαν εμπορικές και ναυτιλιακές εταιρείες, αλλά και κρατικά μονοπώλια, ενώ με την κατασκευή του νέου λιμανιού στην περιοχή συγκεντρώθηκε το εμπόριο λαδιού, σιτηρών και αποικιακών. Στα τέλη του 19ου αιώνα στην περιοχή άκμαζαν τράπεζες, κτίρια γραφείων και μοντέρνα καταστήματα. Στις αρχές του 20ου αιώνα η πλατεία είχε τη μορφή διαπλάτυνσης της οδού Βενιζέλου στο άκρο της προς τη θάλασσα.[1] Η πλατεία πήρε το όνομά της από την Επανάσταση των Νεότουρκων,[2] η οποία ξεκίνησε από το σημείο αυτό.
Η περιοχή καταστράφηκε από την πυρκαγιά του 1917 και ανασχεδιάστηκε από τον Εμπράρ. Στη θέση της σημερινής Πλατείας Ελευθερίας προβλεπόταν η χωροθέτηση του κτιρίου του Ταχυδρομείου, μπροστά από το οποίο επρόκειτο να διαπλατυνθεί η προκυμαία και να δημιουργηθεί η πλατεία Ταχυδρομείου.
Με τη σημερινή της μορφή η πλατεία θεσμοθετήθηκε με βασιλικό διάταγμα της 28ης Μαρτίου 1963, ενώ ο κοινόχρηστος χώρος περιήλθε στην ιδιοκτησία του Δήμου Θεσσαλονίκης κατόπιν συμβολαίου αγοράς από το Ταχυδρομείο. Παρ’ ότι σύμφωνα με το ισχύον γενικό πολεοδομικό σχέδιο η Πλατεία Ελευθερίας είναι χαρακτηρισμένη ως χώρος πρασίνου, στην πραγματικότητα ο χώρος λειτουργεί ως χώρος στάθμευσης από τη δεκαετία του 1950.
Στο νότιο άκρο της Πλατείας Ελευθερίας βρίσκεται το μνημείο του ολοκαυτώματος προς τιμήν των 50.000 Εβραίων της Θεσσαλονίκης που μαρτύρησαν στα ναζιστικά στρατόπεδα. Το μνημείο σχεδιάστηκε από τους αδελφούς Γκλιντ (Glid) και παριστάνει την επτάφωτο λυχνία και φλόγες με ένα πλέγμα ανθρώπινων σωμάτων.[3]
Άλλωστε, η Πλατεία Ελευθερίας είναι ο χώρος όπου τον Ιούλιο του 1942 διατάχθηκαν να συγκεντρωθούν όλοι οι άνδρες Εβραίοι, ηλικίας από 18 έως 45 ετών. Εκεί, αφού υπέστησαν απερίγραπτα μαρτύρια από τους Ναζί, καταγράφηκαν και οδηγήθηκαν σε καταναγκαστικά έργα.[4]
Πέραν των γεγονότων που συνδέονται με τους Εβραίους της Θεσσαλονίκης, η Πλατεία Ελευθερίας είναι μεταξύ άλλων το σημείο από όπου τον Οκτώβριο του 1912 ο απελευθερωτικός στρατός έκανε τη θριαμβευτική είσοδό του στην πόλη και ο χώρος όπου το 1916 έγινε η πανηγυρική υποδοχή του Ελευθερίου Βενιζέλου. Είναι ο χώρος όπου κατασκευάστηκαν πρόχειρα ξύλινα παραπήγματα το 1917 για τη διαμονή των πυροπαθών και το 1922 για τους πρόσφυγες που έφθασαν στη Θεσσαλονίκη μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή. Η πλατεία πήρε τη σημερινή ονομασία της το 1908, όταν στον συγκεκριμένο χώρο πραγματοποιήθηκαν οι κεντρικές διαδηλώσεις και η συντακτική συνέλευση του κινήματος των Νεότουρκων.[5]
Στη λαϊκή κουλτούρα Επεξεργασία
Τα γεγονότα που οδήγησαν στην καταστροφή των Εβραίων της Θεσσαλονίκης απεικονίστηκαν σε μια ταινία του 2015 του Μανούσου Μανουσάκη, με τίτλο Συννεφιασμένη Κυριακή. Λόγω της σημαντικής αλλαγής στον αρχιτεκτονικό χαρακτήρα της πλατείας και του γεγονότος ότι είναι πλέον χώρος στάθμευσης αυτοκινήτων, η σκηνή που απεικονίζει την εγγραφή των Εβραίων στην Πλατεία Ελευθερίας γυρίστηκε στην Πλατεία Κοτζιά στην Αθήνα.[6]
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ «www.cityportal.gr». http://www.cityportal.gr/articles_det1.asp?article_id=39428.[νεκρός σύνδεσμος]
- ↑ «Πλατεία Ελευθερίας». www.thessaloniki.gr. Δήμος Θεσσαλονίκης. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Αυγούστου 2020. Ανακτήθηκε στις 13 Σεπτεμβρίου 2018.
- ↑ «Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης».
- ↑ «Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης».
- ↑ «www.thestival.gr». http://www.thestival.gr/policy/self-government/item/375888-prokiryxthike-o-diagonismos-gia-tin-anaplasi-tis-plateias-eleutherias-apo-to-d-thessalonikis.
- ↑ Ουζερί Τσιτσάνης, του Μανούσου Μανουσάκη. 16 Σεπτεμβρίου 2015.
Στην Πλατεία Κοτζιά η εταιρεία παραγωγής αναδημιουργούσε την Πλατεία Ελευθερίας, όπου τον Ιούλιο του 1942 οι Γερμανοί κάλεσαν όλους τους άνδρες Εβραίους για εγγραφή.
 |
Αυτό το λήμμα χρειάζεται επέκταση. Μπορείτε να βοηθήσετε την Βικιπαίδεια επεκτείνοντάς το. |