Πλατενμπάου

Το Πλατενμπάου (πληθυντικός: Plattenbauten, γερμανικά: Platte + Bau‎‎) είναι κτίριο κατασκευασμένο από μεγάλες, προκατασκευασμένες πλάκες από σκυρόδεμα. Η λέξη είναι σύνθετη από το πλάττε (σε αυτό το πλαίσιο: πίνακας) και μπάου (το κτίριο).

Ένα τυπικό πλατενμπάου χαμηλού ύψους, στο Βερολίνο

Το μεγαλύτερο νοϊμπαουγκέμπιετ στην Ανατολική Γερμανία, το Βερολίνο-Μάρτσαν (1987)

Αν και θεωρείται συχνά χαρακτηριστικό της Ανατολικής Γερμανίας, η προκατασκευασμένη κατασκευή είναι μέθοδος που χρησιμοποιήθηκε εκτενώς στη Δυτική Γερμανία και αλλού, ιδίως στη δημόσια στέγαση. Στα ελληνικά ονομάζεται πολυκατοικία.

Ιστορία

Η προκατασκευή δημιουργήθηκε στην Ολλανδία μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, με βάση μεθόδους κατασκευής που αναπτύχθηκαν στις Ηνωμένες Πολιτείες. Σήμερα, το πρώτο γερμανικό πλατενμπάου είναι γνωστό ως Σπλάνεμαν-Ζίντλουνγκ στην περιοχή Λίχτενμπεργκ του Βερολίνου. Το Σπλάνεμαν-Ζίντλουνγκ άρχισε να κατασκευάζεται το 1926 και ολοκληρώθηκε το 1930. Αυτά τα διόροφα και τριόροφα σπίτια συγκεντρώνονταν σε πλάκες, εμπνευσμένο από το ολλανδικό Μπέτοντορπ στο Βατεργκράφς, ένα προάστιο του Άμστερνταμ.

Στην Ανατολική Γερμανία, οι περιοχές Πλατενμπάου ονομάζονταν Νοϊμπαουγκέμπιετ ("Νέα περιοχή ανάπτυξης"). Σχεδόν όλα τα νέα κτίρια κατοικιών από τη δεκαετία του 1960 και μετά κατασκευάστηκαν σε αυτό το στυλ, καθώς ήταν γρήγορος και σχετικά ανέξοδος τρόπος για να περιοριστεί η σοβαρή έλλειψη κατοικιών. Στην ΛΔΓ, η έλλειψη κατοικιών είχε προκληθεί από βομβαρδισμούς του πολέμου και την μεγάλη εισροή γερμανών προσφύγων από τα ανατολικά. Την ίδια στιγμή, πολλά κτίρια από προηγούμενες εποχές είχαν σημαντικά μειονεκτήματα, (άνθρακας θερμότητας, ζεστό νερό, κοινόχρηστο μπάνιο για πολλά σπίτια). Καθώς τα κτίρια παρήκμαζαν, πολλοί κάτοικοι μετακινόνταν σε νεότερες κατοικίες τύπου Πλατενμπάου. Σήμερα, η ζήτηση για Πλατενμπάου έχει υποχωρήσει σημαντικά, εν μέρει λόγω της ταχείας φθοράς ως άμεσο αποτέλεσμα της φτηνής και γρήγορης κατασκευής, ενώ παλαιότερες κατοικίες έχουν υποστεί εκτεταμένη ανακαίνιση ή έχει αντικατασταθεί με πιο σύγχρονες οικιστικές μονάδες.

Υπήρχαν πολλά κοινά σχέδια πλάτενμπαου. Η πιο κοινή διάταξη ήταν η P2, ακολουθούμενη από τις διατάξεις WBS 70, WHH GT 18 και Q3A. Τα σχέδια ήταν ευέλικτα και θα μπορούσαν να κατασκευαστούν ως πύργοι ή σειρές διαμερισμάτων σε διάφορα ύψη.

Δυτικογερμανικό πλατενμπάου στο Μόναχο-Νόιπερλαχ

Υπάρχουν και "πλατενμπάουτεν χαμηλού ύψους". Ένα τέτοιο βρίσκεται στο Μπερνάου βόρεια του Βερολίνου. Αυτή η πόλη είχε σχεδόν πλήρες ιστορικό κέντρο με πολλά ξύλινα κτίρια εντός των διατηρημένων τειχών της πόλης. Τα περισσότερα κατεδαφίστηκαν μετά το 1975 και κατά τη δεκαετία του 1980 αντικαταστάθηκαν από κτίρια 2-4 ορόφων κατασκευασμένα από προκατασκευασμένες πλάκες σκυροδέματος. Ωστόσο, πρέπει να σημειωθεί ότι αυτή η "ανάπτυξη" και "εκσυγχρονισμός" θεωρείται σήμερα καταστροφική και τεράστια πολιτιστική απώλεια, με την πόλη να αντικαθίσταται σε μεγάλο βαθμό από μονότονα κτίρια από μπετόν που υπερβαίνουν τη μετριότητα.

Για να ταιριάζει με τη μεσαιωνική εκκλησία και το σχεδόν πλήρες τείχος της πόλης, τα σπίτια είχαν κυρίως μικρές μονάδες σχεδιασμού, και το ύψος μειωνόταν όσο αυξανόταν η απόσταση από την Εκκλησία και πλησίαζαν το τείχος της πόλης. Ένα παρόμοιο έργο ήταν το Νικολαϊφίρτελ γύρω από την ιστορική εκκλησία Νικολάι στο παλαιό κέντρο του Βερολίνου. Στη περίπτωση του, τα κτίρια του Νικολαϊφίρτελ φτιάχνονταν για να φαίνονται πιο ιστορικά.

Ένα κτίριο που κατασκευάστηκε χρησιμοποιώντας προκατασκευασμένες πλάκες σκυροδέματος, φωτογραφημένο το 2009

Στο παρελθόν, τα πλατενμπάου ήταν ιδιαίτερα επιθυμητά στην Ανατολική Γερμανία, σε μεγάλο βαθμό λόγω της έλλειψης άλλης βιώσιμης εναλλακτικής λύσης. Οι κύριες εναλλακτικές της εποχής ήταν υπερπλήρεις από κατοίκους. Ενώ υπήρχαν πολλές πεπαλαιωμένες προπολεμικές κατοικίες που θα μπορούσαν να καλύψουν σε ένα βαθμό τις ελλείψεις κατοικιών, οι φθορές από τον πόλεμο ήταν συχνά ακόμη ορατές επειδή το κράτος αποφάσισε να μην επισκευάσει τις κατεστραμμένες κατοικίες. Από την επανένωση τον Οκτώβριο του 1990 και μετά, ο συνδυασμός της μείωσης του πληθυσμού, της ανακαίνισης παλαιών κτιρίων και η κατασκευή σύγχρονων εναλλακτικών κατοικιών οδηγεί στην σταδιακή ερήμωση τους. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, ο αριθμός των ακατοίκητων μονάδων πλησιάζει τις 1 εκατομμύριο κατοικίες. Πολλά διαμερίσματα πλατενμπάου χτίζονταν σε γιγαντιαίους οικισμούς, συχνά στις παρυφές των πόλεων (όπως οι περιοχές Μάρτσαν και Χέλερσντορφ στο Βερολίνο και το Χάλλε-Νόιστατ), με αποτέλεσμα να βρίσκονται σε ενοχλητικές τοποθεσίες. Οι ενοχλητικές περιοχές ενδέχεται να είναι παράγοντας για την ταχεία περιθωριοποίηση. Ωστόσο, παρά το ότι τα κτίρια της Διεθνής Έκθεσης Κτιρίων στο Βερολίνο βρίσκονται σε κεντρικό μέρος, η γειτονιά σήμερα δεν θεωρείται ιδιαίτερα επιθυμητή, και χαρακτηρίζεται από έρημους δρόμους και πολυκατοικίες απομονωμένες η μία από την άλλη σε ένα άψυχο κήπο.

Ανακαινισμένο πλατενμπάου στη Δρέσδη

Ενώ μερικά διαμερίσματα πλατενμπάου έχουν ανακαινιστεί ικανοποιητικά, μερικά έχουν φθαρεί. Η έλλειψη κονδυλίων οδηγεί στην σταδιακή περιθωριοποίηση τους, καθώς χωρίς εκτενή ανακαίνιση, η φτηνή και χαμηλής ποιότητας κατασκευή στα αρχικά κτίρια σήμαινε ότι μετά από λίγα χρόνια θα προκύψουν σοβαρά προβλήματα. Λόγω της κατασκευής τους, μερικά αποσυρναμολογούνταν και μετακινούνταν σε νέα θέση, γεγονός που αποδεικνύει ότι είναι φτηνές και πρόχειρες κατασκευές που δεν χτίζονται για να διαρκούν, κάτι που γίνεται εμφανές ακόμη και όταν ήταν καινούρια.

Το Ανατολικό Βερολίνο έχει πολλά Πλατενμπάουτεν, υπενθυμίζοντας τις προγραμματισμένες περιοχές κατοικίας του Ανατολικού Μπλοκ. Τα καταστήματα και τα σχολεία καθορίστηκαν αναλογικά με βάση τον πληθυσμό. Ο γερμανός αρχιτέκτονας Ντέιβιντ Τσίπερφιλντ έχει προτείνει ότι η σαφής εμφάνιση των κατοικιών Πλατενμπάου δεν προωθεί την αναβάθμιση. Σύμφωνα με τον ίδιο, τα Πλατενμπάου μπορεί να είναι παράγοντας που βοηθά στη διατήρηση της κοινωνικής συνοχής για τους κατοίκους της περιοχής και τις γειτονιές.