Πρωτάθλημα ποδοσφαίρου Σμύρνης 1909

Το Πρωτάθλημα ποδοσφαίρου Σμύρνης 1909 ή Κύπελλο Συλλόγων Σμύρνης ήταν το πρώτο που διοργανώθηκε υπό την έγκριση και επίβλεψη του Σύνδεσμο Ελληνικών Αθλητικών Γυμναστικών Σωματείων (ΣΕΑΓΣ, πλέον ΣΕΓΑΣ) στη Σμύρνη, συνεπικουρούμενο από τον Πανιώνιο που θεσμοθέτησε το έπαθλο. Ολοι οι αγώνες έγιναν στο Στάδιο Παραδείσου στη Σμύρνη, από το 1904 έδρα του Πανιώνιου ΓΣΣ.

Πρωτάθλημα ποδοσφαίρου Σμύρνης ΣΕΓΑΣ

Περίοδος	1909
Πρωταθλήτρια ομάδα	Πανιώνιος (1ος τίτλος)
1910 →

Συμμετείχαν ο Πέλοψ Μελαντίας, ο Πανιώνιος, ο Γ.O. Ερμής Μπουρνόβα και ο Γ.Σ. Θησέας Μπουρνόβα. Πρόεδρος του ΣΕΓΑΣ το 1909 ήταν ο Α.Ραγκαβής. Την ίδια περίοδο ο ΣΕΑΓΣ διοργάνωσε και το Πανελλήνιο πρωτάθλημα στην Ελλάδα που κατέκτησε ο Πειραϊκός .

Ιστορικό 1906-1908

Αγώνες συλλόγων

Έως και το 1908 δεν υπήρχε επίσημο πρωτάθλημα στη Σμύρνη, αλλά κυριαρχούσε η αγγλική ομάδα ΑΟ Μπουρνόβα (που είχε και κάποιους Έλληνες παίκτες) αήττητη από 1894 (τόσο με σμυρναϊκές ομάδες συλλόγων ή σχολείων, ομάδες πλοίων καθώς και με την αγγλική Moda Club της Πόλης, με την οποία έδινε ένα ματς κάθε χρόνο, εναλλάξ σε Σμύρνη και Κωνσταντινούπολη). Το 1906 ο Πανιώνιος και ο Απόλλων συμμετείχαν στο Ολυμπιακό τουρνουά Σμύρνης όπου ηττήθηκαν από τον ΑΟ Μπουρνόβα ο οποίος και πήρε την πρόκριση για τους Μεσο-Ολυμπιακούς της Αθήνας (22 Απριλίου έως τις 2 Μαΐου του 1906). Τον Αύγουστο του 1906, ο Πανιώνιος προκήρυξε για το προσεχές φθινόπωρο «μεγάλους αγώνας Ποδοσφαιρίσεως» μεταξύ ομάδων. Σ’ αυτούς θα μπορούσαν να λάβουν μέρος ομάδες των αθλητικών συλλόγων της Σμύρνης και των περιχώρων. Οι αγώνες θα διεξάγονταν στο Στάδιο του Παραδείσου και θα ξεκινούσαν, το αργότερο, την τέταρτη Κυριακή του Οκτωβρίου. Η νικήτρια ομάδα θα ελάμβανε αργυρό κύπελλο. Το δικαίωμα συμμετοχής ανερχόταν σε μισή οθωμανική λίρα. Οι δηλώσεις συμμετοχής έπρεπε να περιλαμβάνουν τα ονόματα των ποδοσφαιριστών, τα ονόματα των αναπληρωματικών μελών, καθώς και το όνομα του αρχηγού, και να αποσταλούν στο προεδρείο του Πανιωνίου έως τις 12 Οκτωβρίου 1906. Γενικά, είναι γνωστό πως ο Πανιώνιος και οι άλλες ομάδες της Σμύρνης (Απόλλων, Αρμενική Λέσχη Κυνηγών, αγγλικός Μπουρνόβας, Πέλοψ Μελαντίας, Μακάμπι, Ευαγγελική Σχολή Σμύρνης, Σχολή Μπάρξερ) διοργάνωναν διάφορα τουρνουά.

Το 1907 ο Πανιώνιος που είχε ήδη ιδρύσει ποδοσφαιρικό τμήμα ηττήθηκε σε δύο φιλικούς αγώνες από τη νεοσύστατη ανεπίσημη ποδοσφαιρική ομάδα του Απόλλωνα: 0-2 στις 6 Αυγούστου και 0-1 στις 16 Δεκεμβρίου 1907. Ηταν οι πρώτες αναμετρήσεις στην ιστορία των δύο ομάδων που είχαν ήδη αναπτύξει μεγάλη αντιπαλότητα σε άλλα αθλήματα και συγκέντρωναν τεράστια υποστήριξη από τους Ελληνες της Σμύρνης. Ετσι έγινε αναγκαία η ύπαρξη ενός επίσημου ποδοσφαιρικού πρωταθλήματος.

Τον Φεβρουάριο του 1907 ο ΣΕΓΑΣ διέγραψε δύο ποδοσφαιριστές του Πανιωνίου Σμύρνης, τους Α. Λάσκαρη και Λ. Λαμπρινίδη, μετά από ένσταση του Πειραϊκού Συνδέσμου κατά του Εθνικού Γυμναστικού Συλλόγου, διότι κατά τον μεταξύ τους ποδοσφαιρικό αγώνα, αγωνίσθηκαν στις τάξεις του Εθνικού δύο παίκτες του Πανιωνίου. Στις 6 Ιανουαρίου 1908 η Β΄ ομάδα Πανιωνίου νίκησε 2-0 την Β΄ του Απόλλωνα στον τελικό κάποιου τουρνουά, για το οποίο δεν έχουμε άλλες πληροφορίες: «Διεξήχθη την παρελθ. Κυριακήν εν τω Σταδίω Παραδείσου ο προαγγελθείς τελικός αγών ποδοσφαίρου μεταξύ των β΄ ομάδων του Πανιωνίου και της του Απόλλωνος καθ’ ον οριστικώς νικήτρια ανεδείχθη η ομάς του Πανιωνίου επιτυχούσα τέρματα 2 έναντι 0» (Ημερησία, 8/1/08).

Στις 19 Ιανουαρίου 1908 ο Πανιώνιος που είχε ανταγωνιστική ομάδα αγωνίστηκε στο Στάδιο του Μπουρνόβα (πρώτη έδρα του συλλόγου) με την τοπική αήττητη αγγλική ομάδα, από την οποία ηττήθηκε 1-3 (0-3 ημίχρονο), σε ένα ματς που παρακολούθησαν 800 θεατές. Σε δημοσίευμα της Ημερησίας: «Οι του Πανιωνίου δεν έδειξαν εξ αρχής συνοχήν εν τω συνόλω, μάλλον δ’ εφάνησαν τεταραγμένοι ως εκ του καταρτισμού της αντιπάλου ομάδος… Εξαίρομεν την ικανότητα του κ. Γαβρ. Νικολαΐδου όστις θαυμασίως ειργάσθη, και την χάριν και ευκαμψίαν του νεαρού Κ. Βυζίου. Όσον αφορά τον κ. Χριστιανούδην με ιδιαιτέραν τέχνην απέσπα των ποδών του αντιπάλου του την σφαίραν αλλά συνήθως εκράτη αυτήν υπέρ το δέον μεταξύ των ποδών του… Ο κυριαρχών αστήρ της Πανιωνικής ομάδος, ο προσελκύσας τον γενικόν θαυμασμόν, ήτο ο- μολογουμένως ο εν τη οπισθοφυλακή κ. Νικόλ. Βάρδας. Θαυμάσιος καθ’ όλα, ορμητικός ερρίπτετο κατά των αντιπάλων του και εν τη ορμή του παρέσυρε και ανέτρεπεν συχνάκις δύο εξ αυτών ταυτοχρόνως, ενώ με εν λάκτισμα εσφενδόνιζε την σφαίραν προς το αντίθετον τέρμα. Τι δε να είπωμεν περί του ήρωος της ημέρας, του τερματοφύλακος του Πανιωνίου κ. Κ. Μαλκότση; Αλλεπάλληλα εύγε απέσπα από φίλους και αντιπάλους του εις εκάστην επιτυχή απόκρουσιν της σφαίρας. Ταχύς εις την αντίληψιν του κινδύνου, εύκαμπτος, πλήρης θάρρους και αυτοπεποιθήσεως, απεδείχθη ο ιδεώδης τερματοφύλαξ» (εφ. Ημερησία-Σμύρνη, 22/1/08).

Η ρεβάνς των δύο ισχυρότερων ομάδων της Σμύρνης έγινε στις 30 Ιανουαρίου 1908 στην έδρα του Πανιωνίου, το Στάδιο Παραδείσου και ο αγγλικός ΑΟ Μπουρνόβα νίκησε ξανά με 1-2 (1-1 ημίχρονο). Στις 9 Φεβρουαρίου 1908 στη Σμύρνη έγινε αγώνας του Πανιωνίου με την Ramblers Club, μια ευκαιριακή ομάδα που είχε δημιουργήσει ο Άγγλος Graham και είχε σπάσει το αήττητο του αγγλικού Μπουρνόβα. Στις 15 Μαρτίου 1908 η Γ΄ ομάδα Πανιωνίου (16άρηδων), αντιμετώπισε στη Μαγνησία τον τοπικό Γ.Σ. «Σίπυλο.

Μικτή Σμύρνης

Η πρώτη μικτή, αποτελούμενη κυρίως από Άγγλους, αντιμετώπισε τη μικτή Κωνσταντινούπολης 4 φορές τον 19ο αιώνα (1897, 1898, 1899, 1904) κερδίζοντας ισάριθμες φορές (η μικτή Κωνσταντινούπολης αποτελούνταν κατά κόρον από Έλληνες).

Στις 2 Μαρτίου 1908 η ελληνική Μικτή Σμύρνης αποτελούμενη αποκλειστικά από ποδοσφαιριστές του Πανιωνίου καλεσμένη από την Ελληνική Ολυμπιακή Επιτροπή στην Αθήνα νίκησε με 3-1 (1-1 ημίχρονο) τη Μικτή Αθηνών-Πειραιώς (Εθνικού ΓΣ Αθηνών κατά βάση, Πανελλήνιου ΓΣ με ένα παίκτη και Πειραϊκού Συνδέσμου με ένα παίκτη) σε φιλικό αγώνα που διεξήχθη στο Ποδηλατοδρόμιο του Νέου Φαλήρου, παρουσία του διαδόχου τότε Κωνσταντίνου και μελών της ελληνικής βασιλικής οικογένειας. Στην Αθήνα έτυχαν θερμής υποδοχής, το λάβαρο του συλλόγου υψώθηκε στο γυμναστήριο του Πανελληνίου και τους παρατέθηκε πλούσιο γεύμα. Η νίκη, ουσιαστικά του Πανιωνίου που εκπροσωπούσε την Μικτή Σμύρνης, ενθουσίασε τους Σμυρνιούς, οι οποίοι υποδέχθηκαν τους παίκτες στο λιμάνι: «Όλος ο προ του σταθμού των διαβατηρίων χώρος της προκυμαίας ήτο κατειλημμένος υπό του πλήθους μελών του Συλλόγου και πολλών περιέργων μεθ’ υπερηφανείας αναμενόντων να ίδωσι τους νικητάς». Στο πλοίο που τους μετέφερε είχε αναρτηθεί η σημαία του συλλόγου ενώ οι παίκτες «σείοντες το λάβαρον εζητωκραύγαζον φρενητιωδώς, εκίνουν τους πίλους, έσειον τα μανδήλια…» (Ημερησία, 5/3/1908).

Ο Πανιώνιος αγωνίστηκε με "κατερύθρους μπλούζας και λευκά παντελόνια" (εφ. "Εμπρός", 3/3/1908) και είχε την ακόλουθη σύνθεση σύμφωνα με την ορολογία της εποχής: Τερματοφύλακας: Κ. Μαλκότσης. Οπισθοφύλακες: Α. Μωραϊτίνης, Κ. Λάσκαρις (αρχηγός). Μέσοι: Ν. Νικολαΐδης, Χ. Βεντιρόζος, Ι. Χριστιανούδης. Εμπροσθόφυλακες: Δ. Λάσκαρις, Κ. Βύζιος, Γ. Νικολαΐδης, Ν. Απέργης, Θεμ. Κωνσταντινίδης.

Πρωτάθλημα

Συλλόγων

Στο πρωτάθλημα 1909 γνωστό και ως Κύπελλο Πανιωνίου συμμετείχαν 4 ομάδες (έτος ίδρυσης σε παρένθεση): Θησέας Μπουρνόβα (1907), Ερμής Μπουρνόβα (1908), Πέλοψ Μελαντίας (1906) και Πανιώνιος. Ο αγγλικός ΑΟ Μπουρνόβας του Γουίττολ αλλά και ο Απόλλων που δεν είχε οργανωμένο τμήμα δεν δήλωσαν συμμετοχή. Διεξήχθη σε δύο γύρους στο Στάδιο του Παραδείσου. Στο τέλος του α΄ γύρου ισοβάθμησαν Πανιώνιος, Πέλοψ Μελαντίας, Ερμής ενώ ο Θησεύς είχε αποχωρήσει. Στον τελικό β΄ γύρο ο Πανιώνιος επικράτησε επί των άλλων δύο και κατέκτησε τον τίτλο. Υπάρχουν ελλιπή στοιχεία για τη συγκεκριμένη ποδοσφαιρική διοργάνωση προς το παρόν, με σύγχρονες αναφορές να παραθέτουν μόνο την τελική κατάταξη.

Η ομάδα του Πανιωνίου με το τρόπαιο του πρωταθλήματος. Στο κέντρο ο γυμναστής Σοφοκλής Μάγνης και ο πρόεδρος Δημητρός Δάλλας.

#	Κατάταξη
1	Πανιώνιος
2	Πέλοψ Μελαντίας
3	Ερμής Μπουρνόβα
4	Θησεύς Μπουρνόβα

Σύνθεση πρωταθλητή
Πανιώνιος 1909: Κ. Μαλκότσης (τερμ), Φ. Φύλδεϋ, Νικόλ. Βάρδας, Κ. Λάσκαρης (αρχηγός) - Δ. Λάσκαρης, Ι. Χριστιανούδης, Γ. Κασπάρ, Χ. Βεντιρόζος, Νεοκλής Νικολαΐδης, Ι. Χριστιανούδης, Γ. Κιουρτζόγλου, Αρ. Παυλόπουλος - Κ. Βύζιος, Γαβριήλ Νικολαΐδης, Δ. Απέργης (υπαρχηγός), Θεμ. Κωνσταντινίδης.
O Σοφοκλής Μάγνης ήταν ο διευθυντής Γυμναστηρίου Πανιωνίου, γυμναστής και προπονητής. Γυμναστικός έφορος ο Δημητρός Δάλλας, με πρόεδρο τον Αντώνιο Αρεάλη.

Σχολικό πρωτάθλημα

Σε αντίθεση με το πρωτάθλημα συλλόγων ανδρών το σχολικό πρωτάθλημα στη Σμύρνη διεξάγονταν ετησίως από το 1901 (ή 1891 κατά αλλες πηγές), ενώ το 1905 τη διοργάνωση ανέλαβε ο Πανιώνιος με το όνομα Κύπελλο Πανιωνίου. Το πρωτάθλημα επί τριετία κατακτούσε η Σχολή Χόλτον του Βουτζά (Mrs. Holton School), όπως σημειώνεται σε μεταγενέστερο δημοσίευμα: «Σημειωτέον ότι η Σχολή Χόλτων επί τριετίαν ήδη αναδεικνύεται νικήτρια εις το ποδόσφαιρον και κατά τους Σχολικούς αγώνας του Πανιωνίου Συλλόγου» (Ημερησία-Σμύρνη, 15/1/1908). Ομάδες που μετείχαν ήταν: Χόλτον, Ευαγγελική Σχολή Σμύρνης, Μπάξτερ, Σκωτική Σχολή, Γαλλικό Κολέγιο.

Οι αγώνες διεξάγονταν στο ιπποδρόμιο Παραδείσου. Το σύστημα διεξαγωγής ήταν πρωτάθλημα δύο γύρων. Δεν είναι γνωστός όμως ο νικητής του 1909.

Άλλοι αγώνες

Στα τέλη του 1909 ο Πανιώνιος έδωσε τρεις αγώνες στην Αθήνα, αμέσως μετά τη λήξη του 2ου πρωταθλήματος ποδοσφαίρου Ελλάδας που είχε διοργανώσει ο ΣΕΓΑΣ. Ο Πανιώνιος νίκησε με 5-3 τον πρόσφατο τότε πρωταθλητή Ελλάδος «Πανελλήνιο Ποδοσφαιρικό Όμιλο» -μετέπειτα Παναθηναϊκός-, ήρθε ισόπαλος 1-1 με τη Μικτή Πειραιά και ηττήθηκε με 2-3 από τη Μικτή Αθηνών η οποία κατέκτησε το τουρνουά.

Είναι γνωστά τα ακόλουθα αποτελέσματα για το τουρνουά της Αθήνας.

Αγώνες
ΠΠΟΑ - Πανιώνιος	3-5
Μικτή Πειραιώς - Πανιώνιος	1-1
Μικτή Αθηνών - Πανιώνιος	3-2

Το 1909 ο Πανιώνιος κατέκτησε το Κύπελλο Αθηνών-Σμύρνης που έγινε στην Αθήνα. Ο Πανιώνιος ήταν ο εκπρόσωπος Σμύρνης ως πρωταθλητής του 1909.

Νικητής

Πρωτάθλημα Σμύρνης ΣΕΓΑΣ 1909
Πανιώνιος 1ος τίτλος

Δείτε επίσης

• Πρωτάθλημα ποδοσφαίρου ΣΕΓΑΣ 1909

Πηγές

• Ο ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ ΣΤΗ ΣΜΥΡΝΗ (1890 – 1922), του Ανδρέα Μπαλτά
• ΑΘΛΗΤΙΚΑ ΔΡΩΜΕΝΑ ΣΤΗ ΣΜΥΡΝΗ ΣΤΑ ΤΕΛΗ ΤΟΥ 19ου ΚΑΙ ΤΙΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 20ού ΑΙΩΝΑ
• Μεγάλη ιστορία στην Μικρά Ασία
• ΠΑΝΙΩΝΙΟΣ 125 ΧΡΟΝΙΑ Β΄ ΕΚΔΟΣΗ (με το Παράρτημα «125+5 έτη»), Ν. Σμύρνη - Θοδωρής Μπελίτσος (2020)
• Ο αθλητισμός στη Σμύρνη έως το 1922 – Ποιες ποδοσφαιρικές ομάδες συνέχισαν την δραστηριότητα τους στην Ελλάδα
• Turkish football history