Ραφαήλ και Φορναρίνα
| Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
Η Φορναρίνα (La Fornarina) ήταν περιβόητο μοντέλο και ερωμένη του Ραφαήλ (ή Ραφαέλλο Σάντσιο, (ιταλ. Raffaello Sanzio, 1483 - 1520), κορυφαίου Ιταλού ζωγράφου της όψιμης Αναγέννησης.
Ο Ραφαήλ και η Φορναρίνα Επεξεργασία
Ο Ραφαήλ στη διάρκεια της σύντομης ζωής του είχε πολλές ερωτικές περιπέτειες. Η πιο σταθερή όμως σχέση του ήταν η "Φορναρίνα", η Μαργκερίτα Λούτι (Margherita Luti), η όμορφη κόρη ενός φούρναρη (fornaio) με το όνομα Φραντσέσκο Λούτι (Francesco Luti) από τη Σιένα, που είχε το αρτοποιείο του στην περιοχή Τραστέβερε της Ρώμης.
Ο Ραφαήλ, όπως γράφει ο Πήτερ Ουέμπ (Peter Webb), ήταν ο μόνος ετεροφυλόφιλος από τη διάσημη τριάδα των μεγάλων δασκάλων της ώριμης ιταλικής Αναγέννησης: τον Λεονάρντο ντα Βίντσι, τον Μιχαήλ Άγγελο και τον Ραφαήλ. Είχε γίνει διάσημος για τις ερωτικές περιπέτειες και την τάση του στο φυσικό έρωτα, πράγμα που αντανακλάται έντονα στο ζωγραφικό έργο του, όπως στις περίφημες τοιχογραφίες με τις ερωτικές μυθολογικές σκηνές και τα γυμνά σώματα.
Ο Ραφαήλ δεν νυμφεύτηκε ποτέ. Είχε πολύχρονη σχέση με την "Φορναρίνα", αλλά είχε αρραβωνιαστεί το 1514 τη Μαρία Μπιμπιένα (Maria Bibbiena), ανιψιά του καρδιναλίου Ντόβιτσι ντι Μπιμπιένα, την οποία δεν νυμφεύτηκε ποτέ.
Προσωπογραφία της Φορναρίνα Επεξεργασία
Ο Ραφαήλ απεικόνισε το προσφιλές μοντέλο και για πολλά χρόνια ερωμένη του Μαργκερίτα Λούτι στον περίφημο πίνακά του "Η Φορναρίνα" (La Fornarina), που βρίσκεται σήμερα στην Εθνική Πινακοθήκη Αρχαίας Τέχνης του Παλάτσο Μπαρμπερίνι στη Ρώμη. Η προσωπογραφία αυτή της Φορναρίνα, που φιλοτέχνησε ο Ραφαήλ στα 1518 - 1519, αποτελεί ένα από τα πιο διάσημα πορτρέτα στην παγκόσμια ιστορία της τέχνης.
Ο Ραφαήλ υπογράφει τον πίνακά του στα λατινικά, ως "Ραφαήλ από το Ουρμπίνο", επάνω σε μια κορδέλα που είναι σφιχτά δεμένη στο αριστερό γυμνό μπράτσο της Φορναρίνα και που σηματοδοτεί το δεσμό του ζωγράφου με το μοντέλο του.
Η γυμνόστηθη Μαργκερίτα Λούτι με το διάφανο πέπλο που αφήνει σε δημόσια θέα τη γυμνή κοιλιά της, με το αριστερό χέρι της να καλύπτει δήθεν με συστολή τα απόκρυφα μέλη της, το βελουδένιο δέρμα της, το πρόσωπό της με το αισθησιακό βλέμμα και το κρυφό χαμόγελο, αναδίδουν, παρά την επιδιωκόμενη ηθικολογική στάση, κρυφό ερωτισμό, κάτι που υποστασιοποιείται από τη σχέση του μοντέλου με τον καλλιτέχνη.
Ένα άλλο πορτρέτο της Φορναρίνα, ντυμένης αυτή τη φορά και με καλυμμένο με μακρύ πέπλο το κεφάλι της, είχε φιλοτεχνήσει ο Ραφαήλ πολύ νωρίτερα, το 1513, με τον τίτλο "Η Κυρία με το πέπλο" (La Donna Velata), που είναι σήμερα στο Παλάτσο Πίττι (Pitti) στη Φλωρεντία. Εδώ η Μαργκερίτα Λούτι εκπέμπει μιαν αίσθηση αξιοπρέπειας και συνάμα μεγαλοπρέπειας μέσα στα μεταξένια ρούχα και την ευγενική όψη της.
Το Σπίτι της Φορναρίνα Επεξεργασία
Η Μαργκερίτα Λούτι, η διαβόητη Φορναρίνα, είχε το σπίτι της στο Τραστέβερε (Trastevere), μια από τις πιο παλιές και γραφικές περιοχές της Ρώμης μέσα σ' ένα λαβύρινθο από στενά λιθόστρωτα δρομάκια. Βρίσκεται στη συνοικία της Santa Dorotea, απέναντι από τον ποταμό Τίβερη και σε κοντινή απόσταση από τη Βίλα Φαρνεζίνα (Villa Farnesina), που είχε διακοσμήσει ο Ραφαήλ.
Ο πλούσιος τραπεζίτης Αγκοστίνο Κίτζι (Agostino Chigi), προκειμένου να πείσει τον Ραφαήλ να αποπερατώσει τη διακόσμηση της βίλας του - που την είχε αναθέσει ο Ραφαήλ στους μαθητές του - απήγαγε με τη βία τη Μαργκερίτα από το σπίτι της και τη φυλάκισε στη βίλα για να βρίσκεται κοντά στον εραστή της.
Στο σπίτι της Φορναρίνα, που σώζεται μέχρι σήμερα, είχε ο Ραφαήλ τις ερωτικές συναντήσεις του με τη "κόρη του φούρναρη". Στο πίσω μέρος του σπιτιού υπάρχει η αυλή με την πέτρινη σκάλα, που δρασκέλιζε ο νεαρός ζωγράφος για να συναντήσει την ερωμένη του.
Σήμερα, το σπίτι της Φορναρίνα λειτουργεί ως εστιατόριο με την ονομασία "Romolo nel Giardino di Raffaello e la Fornarina".
Ο θάνατος του Ραφαήλ Επεξεργασία
Ο Ραφαήλ πέθανε πρόωρα τη Μεγάλη Παρασκευή, 6 Απριλίου του 1520, στην 37η επέτειο των γενεθλίων του. Ο Ιταλός ιστορικός τέχνης Τζόρτζιο Βαζάρι (G. Vasari) αναφέρει στο έργο του "Οι βίοι των πλέον εξαίρετων ζωγράφων, γλυπτών και αρχιτεκτόνων" (1550), ότι ο θάνατος του Ραφαήλ είχε ως αιτία του μια νύχτα άκρατου έρωτα με τη Μαργκερίτα Λούτι, τη Φορναρίνα, με συνέπεια τον υψηλό πυρετό, που δεν αποκάλυψε όμως στους γιατρούς του, οι οποίοι του χορήγησαν λανθασμένη φαρμακευτική αγωγή, που τον οδήγησε στο θάνατο.
Η Φορναρίνα, λόγω της μακροχρόνιας σχέσης της με τον Ραφαήλ, απέκτησε τη φήμη ατιμασμένης γυναίκας. Λέγεται μάλιστα ότι το εκκλησιαστικό ιερατείο του Βατικανού δεν της επέτρεψε να παραβρεθεί στην κηδεία του ζωγράφου. Πρόλαβε όμως ο Ραφαήλ να αφήσει μέρος της μεγάλης περιουσίας του στην αγαπημένη του Μαργκερίτα.
Η κηδεία του Ραφαήλ ήταν μεγαλοπρεπής και την παρακολούθησε πλήθος κόσμου. Η νεκρώσιμη ακολουθία τελέστηκε στο Βατικανό και η σορός του, με δική του επιθυμία, ενταφιάστηκε στο Πάνθεον της Ρώμης. Δίπλα στον τάφο του υπάρχει ένα μνημείο αφιερωμένο στη μνηστή του Μαρία Μπιμπιένα. Λέγεται ότι η Φορναρίνα, τέσσερις μήνες μετά το θάνατο του Ραφαήλ, κατέφυγε στο μοναστήρι Σάντα Απολόνια στο Τραστέβερε.
Ένα επίγραμμα στη μαρμάρινη σαρκοφάγο του στο Πάνθεον, χαραγμένο στα λατινικά από τον ουμανιστή και φίλο του Ραφαήλ Πιέτρο Μπέμπο (Pietro Bembo), αναφέρει: "Εδώ αναπαύεται ο Ραφαήλ. Ενόσω ζούσε, η φύση τρόμαζε μπροστά του μήπως νικηθεί. Τώρα που αυτός πέθανε, φοβάται μην πεθάνει μαζί του".
Πηγές Επεξεργασία
- Bruno Santi: "Raphael", Edit. SCALA, Florence, 1991.
- Peter Webb: "The Erotic Arts", p. 114, Martin Secker & Warburg Ltd, London, 1980.
- "ΡΩΜΗ" (Οδηγοί του Κόσμου), Εκδόσεις ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ/DORLING KINDERSLEY (Ελληνική 'Εκδοση), Αθήνα, 1998.
- Εγκυκλοπαίδεια "Πάπυρος-Λαρούς-Μπριτάνικα", λήμματα "Ραφαήλ" (τόμ. 51) & "Φορναρίνα" (τόμ. 60), Εκδόσεις Πάπυρος, Αθήνα, 1996.
- Ιστοσελίδα http://en.wikipedia.org/wiki/Raphael