Σάπες
Συντεταγμένες: 41°1′30.22″N 25°41′46.75″E / 41.0250611°N 25.6963194°E
Οι Σάπες είναι κωμόπολη της Θράκης στην Περιφερειακή Ενότητα Ροδόπης[2][3] και η έδρα του Δήμου Μαρωνείας - Σαπών[4].
| Σάπες | |
|---|---|
| Διοίκηση | |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Περιφέρεια | Ανατολική Μακεδονία και Θράκη |
| Περιφερειακή Ενότητα | Ροδόπης |
| Δήμος | Μαρωνείας - Σαπών |
| Δημοτική Ενότητα | Σαπών |
| Γεωγραφία | |
| Γεωγραφικό διαμέρισμα | Θράκη |
| Υψόμετρο | 101 μέτρα[1] |
| Πληθυσμός | |
| Μόνιμος | 2.694 |
| Έτος απογραφής | 2021 |
| Πληροφορίες | |
| Ταχ. κώδικας | 693 00 |
| Τηλ. κωδικός | 2532 |
Γενικά στοιχεία
ΕπεξεργασίαΟι Σάπες βρίσκονται στο νοτιοανατολικό τμήμα, προς τα όρια με την Περιφερειακή Ενότητα Έβρου σε υψόμετρο 101 μέτρα.[5] Απέχουν περίπου 28 χιλιόμετρα Α.-ΝΑ. της Κομοτηνής και 39 χλμ. ΒΔ. από την Αλεξανδρούπολη. Η γύρω περιοχή είναι εύφορη με εκτεταμένες καλλιεργήσιμες εκτάσεις και βοσκοτόπια. Οι κάτοικοί της ασχολούνται με τη γεωργία και λιγότερο την κτηνοτροφία.[2]
Ο μόνιμος πληθυσμός της Δημοτικής ενότητας Σαπών με γεωγραφικό κωδικό Καλλικράτη ″010401″ (ΦΕΚ B 697 - 20.03.2014) σύμφωνα με τα αποτελέσματα της Απογραφής Πληθυσμού – Κατοικιών 2021 της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΦΕΚ B 699 - 20.03.2014) ανήλθε σε 6.738 άτομα ενώ τα 3.948 άτομα του προαναφερθέντος συνόλου ανήκουν στον πληθυσμό της δημοτικής κοινότητας Σαπών.
Ιστορικά στοιχεία
ΕπεξεργασίαΟι Σάπες πήραν το όνομα τους από τους Σαππαίους, το Θρακικό φύλο που αναφέρουν στα κείμενά τους ο Ηρόδοτος και ο Παυσανίας. Κατά μια άλλη εκδοχή η ονομασία προήλθε από το «Σαπ» που σημαίνει στύψη και είναι το θειικό νάτριο του αργιλίου που χρησιμοποιούσαν οι κάτοικοι στην βυρσοδεψία. Κατά τον 19ο αιώνα, σύμφωνα με τον Πουκεβίλ, στις Σάπες λειτουργούσε ορυχείο στύψης. Η περιοχή των Σαπών, γνώρισε πολλούς κατακτητές: Ρωμαίους, Οθωμανούς Τούρκους και Βούλγαρους.
Η κωμόπολη αυτή είναι πρωτεύουσα του Δήμου Μαρωνείας & Σαπών, προπολεμικά της κοινότητας, καθώς και ολόκληρης της Επαρχίας Σαπών. Τον 17ο αιώνα θα περάσει από τις Σάπες και θα τις περιγράψει ο Οθωμανός περιηγητής Evliya Celebi.[6] Επί τουρκοκρατίας ήταν το κεντρικότερο και το εμπορικότερο χωριό. Είχε 2 τζαμιά. Ονομαζόταν Σαπ Χανέ ή Σιαπτσί (Σαψί), γιατί στην περιφέρεια της κωμόπολης και σε διάφορα σημεία, κατά παραδοσιακή αφήγηση, υπήρχε μεταλλείο πετρωμάτων, που περιείχε στύψη, την οποία είχαν ανάγκη τα τότε βυρσοδεψεία των Σαπών, αλλά και άλλων περιοχών. Μετά το 1950 απαγορεύτηκε η χρήση της.
Μαρτυρίες από το παρελθόν
ΕπεξεργασίαΗ πιο παλιά μαρτυρία για τις Σάπες προέρχεται από τον Τούρκο περιηγητή Εβλιγιά Τσελεμπή: "Εκτισμένη εις τους πρόποδας όρους αυτή έχει εν τζαμίον, εν χανίον και 200 κεραμοσκεπείς οικίας. Όλοι οι κάτοικοι της πόλης, Μωαμεθανοί τε και μη, είναι ασύδοτοι από φόρους στρατιωτικής καταστάσεως., υποχρεωμένοι να μετέχουν μόνον εις πολέμους. Οι μη μουσουλμάνοι κάτοικοι, όλοι ασχολούνται με την εκσκαφήν στυπτηρίας του Δημοσίου και παράδοσιν ταύτης εις τον Εμίνην των φόρων. Το ποσόν της εργολαβικής αναλήψεως της εκσκαφής της στυπτηρίας του Δημοσίου και παράδοσιν ταύτης εις τον Εμίνην των φόρων. Το ποσόν είναι μέγα ανερχόμενον εις το ποσόν των οκτακοσίων χιλιάδων γροσίων."
Νεότερη μαρτυρία Γάλλου περιηγητή του 19ου αιώνα Α. Viquesquel αναφέρει: "Σιαπτσιλάρ, 7-8 λεύγες νοτιοανατολικώς της Γιομουρτζίνας, βρίσκεται το Σαπ Χανά ή Σιαπτσί (ή Σιαπτσιλάρ στον πληθυντικό). Σαπ, σημαίνει στύψη, Χανά είναι το πανδοχείο ή εργοστάσιο. Το χωρίον πήρε το όνομα από τα πετρώματα της στύψης, των οποίων η εκμετάλλευσις γίνεται εις απόστασιν ενός τετάρτου της μισής λεύγας και των οποίων χρησίμευαν εις την κατασκευήν στύψης."Το όνομα αυτό περιέχει την τουρκική ρίζα "Σιάπ" (στύψη=διπλό θεϊκό άλας του αργιλίου και του καλίου) και Χανά ή χάνα (πανδοχείο=χάνι). Δηλαδή υπήρχαν εργαστήρια όπου γινόταν η επεξεργασία των πετρωμάτων της στύψης με τα οποία χρωμάτιζαν τα δέρματα. Ακόμη η λέξη Χάνα σημαίνει πανδοχείο, για την εξυπηρέτηση των επισκεπτών και ταξιδιωτών. Τα πανδοχεία αυτά, από παλιά, αλλά και κατά το 1922-1935, ήταν πολύ απαραίτητα για την εξυπηρέτηση των ταξιδιωτών, που ήταν αναγκασμένοι να διανυκτερεύσουν εδώ, αφού δεν υπήρχαν δρόμοι και συγκοινωνίες. Είχαν επίσης και όλες τις υποδομές για να ταΐσουν και να ξεκουράσουν τα ζώα, που ήταν γαϊδούρια, βόδια, βουβάλια, άλογα και καμήλες. Στα χάνια και στα πανδοχεία όμως έρχονταν και οι κάτοικοι των γύρω περιοχών, προς εξυπηρέτηση βιοτικών ή άλλων αναγκών στις Σάπες και ήταν υποχρεωμένοι, ιδιαίτερα τους χειμερινούς μήνες, να διανυκτερεύουν.
Σύντομη ιστορία του τόπου μετά το έτος 1923 (βασισμένη σε ΦΕΚ)
ΕπεξεργασίαΟ συνοικισμός Σάππαι συστάθηκε με την παράγραφό 18 του Α’ μέρους του Διατάγματος υπ’ αριθμό 2 τις 30/07/1924 (ΦΕΚ A 177 - 31.07.1924 και ΦΕΚ Α 194 - 14.08.1924 – αναδημοσίευση) σε κοινότητα Σαππῶν με έδρα τον ομώνυμο συνοικισμό (Σάππαι). Ύστερα από χρόνια, με την παράγραφο 39 του άρθρου 9 του Νομοθετικού Διατάγματος υπ’ αριθμό 107 τις 26/09/1946 (ΦΕΚ Α 290 - 26.09.1946) η κοινότητα Σαππῶν αναγνωρίστηκε σε Δῆμο Σαππῶν με έδρα την ομώνυμη πόλη (Σάππαι). Την 1η Ιανουαρίου 2011 με την παράγραφο 42 του άρθρου 1 του νόμου υπ’ αριθμό 3852 (ΦΕΚ A 87 - 07.06.2010) συστάθηκε με έδρα την κωμόπολη Σάπες (Σάπαι,οι) ο Δήμος Μαρωνείας – Σαπών αποτελούμενος από τον Δήμο Μαρωνείας και τον Δήμο Σαπών, οι οποίοι καταργήθηκαν.
Απογραφές πληθυσμού
ΕπεξεργασίαΟι απογραφές πληθυσμού μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο είναι:
| Απογραφή | 1951 | 1961 | 1971 | 1981 | 1991 | 2001 | 2011 | 2021 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Πληθυσμός | 2.440[7] | 2.589[8] | 2.456[9] | 2.510[10] | 2.247[11] | 3.754[12] | 3.351 | 2.694 |
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Επεξεργασία- Σάπες: οικισμός “παλιννοστούντων” Ποντίων από τον ιστότοπο https://www.greekscapes.gr/index.php.
- Αρχειακές περιγραφές για Σάπες (Ροδόπη) από τον ιστότοπο Εθνικό Ευρετήριο Αρχείων.
Πηγές
Επεξεργασία
Παραπομπές
Επεξεργασία- ↑ 1,0 1,1 dlib
.statistics .gr /Book /GRESYE _02 _0101 _00098%20 .pdf. - ↑ 2,0 2,1 Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα. 53. Εκδοτικός Οργανισμός Πάπυρος. 1996. σελ. 174.
- ↑ Εγκυκλοπαίδεια Νέα Δομή. 30. Αθήνα: Τεγόπουλος - Μανιατέας. 1996. σελ. 235.
- ↑ «ΕΕΤΑΑ-Διοικητικές Μεταβολές των Οικισμών». www.eetaa.gr. Ανακτήθηκε στις 6 Δεκεμβρίου 2021.
- ↑ (PDF) http://dlib.statistics.gr/Book/GRESYE_02_0101_00098%20.pdf. Ανακτήθηκε στις 11 Σεπτεμβρίου 2024. Missing or empty
|title=(βοήθεια) - ↑ Τσούρδης, Δημήτριος. «Η αιγαιακή Θράκη μέσα από τα μάτια του Evliya Celebi : Συγκλίσεις και αποκλίσεις ανάμεσα στον μύθο και την πραγματικότητα». Academia. σελ. 8. Ανακτήθηκε στις 2 Απριλίου 2021.[νεκρός σύνδεσμος]
- ↑ Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφήν της 7ης Μαρτίου 1951, σελ. 163 του pdf. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2013-05-14. https://web.archive.org/web/20130514080510/http://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_1951_1.pdf.
- ↑ Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφήν της 19ης Μαρτίου 1961, σελ. 157 του pdf. https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_1961_1.pdf.
- ↑ Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφήν της 14ης Μαρτίου 1971, σελ. 155 του pdf. https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_1971_1.pdf.
- ↑ Πραγματικός πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφή της 5 Απριλίου 1981, σελ. 165 του pdf. https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_1981_1.pdf.
- ↑ Πραγματικός πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφή της 17 Μαρτίου 1991, σελ. 204 του pdf. https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_1991_1.pdf.
- ↑ Πραγματικός πληθυσμός της Ελλάδος - Απογραφή 2001, σελ. 203 του pdf. https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_2001_1.pdf.