Σάπες
| Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
Το χωριό Σάπες βρίσκεται στο νοτιοανατολικό τμήμα του νομού Ροδόπης. Ο De Facto (εκ των πραγμάτων) πληθυσμός της Δημοτικής ενότητας Σαπών με γεωγραφικό κωδικό Καλλικράτη ″010401″ (ΦΕΚ B 697 - 20.03.2014) σύμφωνα με τα αποτελέσματα της Απογραφής Πληθυσμού – Κατοικιών 2011 της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΦΕΚ B 699 - 20.03.2014) ανήλθε σε 8289 άτομα ενώ τα 3287 άτομα του προαναφερθέν συνόλου ανήκουν στον πληθυσμό της κωμόπολης (Σάπαι,οι).Σήμερα στις Σάπες διαμένουν 4.500 άτομα(2023).
Συντεταγμένες: 41°01′44″N 25°41′34″E / 41.02889°N 25.69278°E
| Σάπες | |
|---|---|
  Σάπες Ροδόπης | |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Περιφέρεια | Ροδόπης |
| Διοικητική υπαγωγή | Δήμος Μαρωνείας - Σαπών |
| Πληθυσμός | 3.351 |
| Ζώνη ώρας | UTC+02:00 (επίσημη ώρα) UTC+03:00 (θερινή ώρα) |
Σύντομη ιστορία του τόπου μετά το έτος 1923 (βασισμένη σε ΦΕΚ)Επεξεργασία
Ο συνοικισμός Σάππαι συστάθηκε με την παράγραφό 18 του Α’ μέρους του Διατάγματος υπ’ αριθμό 2 τις 30/07/1924 (ΦΕΚ A 177 - 31.07.1924 και ΦΕΚ Α 194 - 14.08.1924 – αναδημοσίευση) σε κοινότητα Σαππῶν με έδρα τον ομώνυμο συνοικισμό (Σάππαι). Ύστερα από χρόνια, με την παράγραφο 39 του άρθρου 9 του Νομοθετικού Διατάγματος υπ’ αριθμό 107 τις 26/09/1946 (ΦΕΚ Α 290 - 26.09.1946) η κοινότητα Σαππῶν αναγνωρίστηκε σε Δῆμο Σαππῶν με έδρα την ομώνυμη πόλη (Σάππαι). Την 1η Ιανουαρίου 2011 με την παράγραφο 42 του άρθρου 1 του νόμου υπ’ αριθμό 3852 (ΦΕΚ A 87 - 07.06.2010) συστάθηκε με έδρα την κωμόπολη Σάπες (Σάπαι,οι) ο Δήμος Μαρωνείας – Σαπών αποτελούμενος από τον Δήμο Μαρωνείας και τον Δήμο Σαπών, οι οποίοι καταργήθηκαν.
ΙστορίαΕπεξεργασία
Οι Σάπες πήραν το όνομα τους από τους Σαππαίους, το Θρακικό φύλλο που αναφέρουν στα κείμενά τους ο Ηρόδοτος και ο Παυσανίας. Κατά μια άλλη εκδοχή η ονομασία προήλθε από το "Σαπ" που σημαίνει "στύψη" και είναι το θειικό νάτριο του αργιλίου που χρησιμοποιούσαν οι κάτοικοι στην βυρσοδεψία. Κατά τον 19ο αιώνα, σύμφωνα με τον Πουκεβίλ, στις Σάπες λειτουργούσε ορυχείο στύψης. Η περιοχή των Σαπών, γνώρισε πολλούς κατακτητές: Ρωμαίους, Οθωμανούς Τούρκους και Βούλγαρους.
Η κωμόπολη αυτή είναι πρωτεύουσα του Δήμου Μαρωνείας & Σαπών, προπολεμικά της κοινότητας, καθώς και ολόκληρης της Επαρχίας Σαπών. Τον 17ο αιώνα θα περάσει από τις Σάπες και θα τις περιγράψει ο Οθωμανός περιηγητής Evliya Celebi.[1] Επί τουρκοκρατίας ήταν το κεντρικότερο και το εμπορικότερο χωριό. Είχε 2 τζαμιά. Ονομαζόταν Σιαπτσί (Σαψί) ή Σαπ Χανέ.
1. Σιαπτσί (Σαψί): Ονομαζόταν έτσι γιατί στην περιφέρεια της κωμόπολης και σε διάφορα σημεία, κατά παραδοσιακή αφήγηση, υπήρχε μεταλλείο πετρωμάτων, που περιείχε στύψη (Σιάπ=τουρκικά), την οποία είχαν ανάγκη τα τότε βυρσοδεψεία των Σαπών, αλλά και άλλων περιοχών. (1920-1950). Μετά το 1950 απαγορεύτηκε η χρήση της.
Μαρτυρίες από το παρελθόνΕπεξεργασία
Η πιο παλιά μαρτυρία για τις Σάπες προέρχεται από τον Τούρκο περιηγητή Εβλιγιά Τσελεμπή: " Εκτισμένη εις τους πρόποδας όρους αυτή έχει εν τζαμίον, εν χανίον και 200 κεραμοσκεπείς οικίας. Όλοι οι κάτοικοι της πόλης, Μωαμεθανοί τε και μη, είναι ασύδοτοι από φόρους στρατιωτικής καταστάσεως., υποχρεωμένοι να μετέχουν μόνον εις πολέμους. Οι μη μουσουλμάνοι κάτοικοι, όλοι ασχολούνται με την εκσκαφήν στυπτηρίας του Δημοσίου και παράδοσιν ταύτης εις τον Εμίνην των φόρων. Το ποσόν της εργολαβικής αναλήψεως της εκσκαφής της στυπτηρίας του Δημοσίου και παράδοσιν ταύτης εις τον Εμίνην των φόρων. Το ποσόν είναι μέγα ανερχόμενον εις το ποσόν των οκτακοσίων χιλιάδων γροσίων."
Νεώτερη μαρτυρία Γάλλου περιηγητή του 19ου αιώνα Α. Viquesquel αναφέρει: "Σιαπτσιλάρ, 7-8 λεύγες νοτιοανατολικώς της Γιομουρτζίνας, βρίσκεται το Σαπ Χανά ή Σιαπτσί (ή Σιαπτσιλάρ στον πληθυντικό). Σαπ, σημαίνει στύψη, Χανά είναι το πανδοχείο ή εργοστάσιο. Το χωρίον πήρε το όνομα από τα πετρώματα της στύψης, των οποίων η εκμετάλλευσις γίνεται εις απόστασιν ενός τετάρτου της μισής λεύγας και των οποίων χρησίμευαν εις την κατασκευήν στύψης."
Το όνομα αυτό περιέχει την τουρκική ρίζα "Σιάπ" (στύψη=διπλό θεϊκό άλας του αργιλίου και του καλίου) και Χανά ή χάνα (πανδοχείο=χάνι). Δηλαδή υπήρχαν εργαστήρια όπου γινόταν η επεξεργασία των πετρωμάτων της στύψης με τα οποία χρωμάτιζαν τα δέρματα. Ακόμη η λέξη Χάνα σημαίνει πανδοχείο, για την εξυπηρέτηση των επισκεπτών και ταξιδιωτών. Τα πανδοχεία αυτά, από παλιά, αλλά και κατά το 1922-1935, ήταν πολύ απαραίτητα για την εξυπηρέτηση των ταξιδιωτών, που ήταν αναγκασμένοι να διανυκτερεύσουν εδώ, αφού δεν υπήρχαν δρόμοι και συγκοινωνίες. Είχαν επίσης και όλες τις υποδομές για να ταΐσουν και να ξεκουράσουν τα ζώα, που ήταν γαϊδούρια, βόδια, βουβάλια, άλογα και καμήλες. Στα χάνια και στα πανδοχεία όμως ερχόταν και οι κάτοικοι των γύρω περιοχών, προς εξυπηρέτηση βιοτικών ή άλλων αναγκών στις Σάπες και ήταν υποχρεωμένοι, ιδιαίτερα τους χειμερινούς μήνες, να διανυκτερεύουν.
ΠαραπομπέςΕπεξεργασία
- ↑ Τσούρδης, Δημήτριος. «Η αιγαιακή Θράκη μέσα από τα μάτια του Evliya Celebi : Συγκλίσεις και αποκλίσεις ανάμεσα στον μύθο και την πραγματικότητα». Academia. σελ. 8. Ανακτήθηκε στις 2 Απριλίου 2021.[νεκρός σύνδεσμος]
