Βικιπαίδεια

Σίνια Γιαμανάκα

Ιάπωνας ερευνητής

Ο Σίνια Γιαμανάκα (Shinya Υamanaka, ιαπωνικά 山中 伸弥) (ημερομηνία γέννησης: 04-09-1962) είναι ένας Ιάπωνας ιατρός ερευνητής, που κέρδισε το Νόμπελ Φυσιολογίας ή Ιατρικής το 2012 για την έρευνά του πάνω στα πολυδύναμα βλαστοκύτταρα ή iPS cells (induced Pluripotent Stem cells), όπως τα ονόμασε, αναπτύσσοντας τη μέθοδο μετατροπής διαφοροποιημένων κυττάρων ενηλίκων σε πολυδύναμα βλαστοκύτταρα.[3][4] Το οικονομικό έπαθλο του 1,2 εκατομμυρίου δολαρίων μοιράστηκε με τον Βρεττανό επιστήμονα Τζον Γκάρντον (John Gurdοn), ο οποίος είχε ήδη ανακαλύψει από το 1962 με πειράματα σε βατράχους ότι η διαφοροποίηση των κυττάρων μπορεί να αντιστραφεί.[5][6][7][8][9][10]

Σίνια Γιαμανάκα
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα		山中伸弥 (Ιαπωνικά)
Γέννηση04-09-1962
Χώρα πολιτογράφησηςΙαπωνία
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςΙαπωνικά[1]
Εκπαίδευσηδιδάκτωρ φιλοσοφίας
Doctor of Medical Science
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταιατρός, ερευνητής
ΕργοδότηςΠανεπιστήμιο του Κιότο
Ινστιτούτο Επιστήμης και Τεχνολογίας του Νάρα
Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Σαν Φρανσίσκο[2]
Γνωστός γιαπολυδύναμα βλαστοκύτταρα ή iPS cells (induced Pluripotent Stem cells)
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμακαθηγητής πανεπιστημίου
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Βιογραφία Επεξεργασία

Ο Σίνια Γιαμανάκα γεννήθηκε στην Οσάκα της Ιαπωνίας το 1962. Έχει μία μεγαλύτερη αδελφή την Γιουμίκο (Yumiko). Ο πατέρας του Σοζαμπούρο (Shozaburo) είχε ένα μικρό εργοστάσιο στην πόλη Χιγκάσι-Οσάκα, που κατασκεύαζε εξαρτήματα κοπτικών μηχανημάτων. Αποφοίτησε από το Τεννοτζί σχολείο. Στο σχολείο ήταν καλός στα μαθηματικά και τη φυσική. [11] Όταν ήταν νέος ασχολήθηκε με το τζούντο και είχε υποστεί αρκετούς τραυματισμούς.[12]Ο πατέρας του τον ενθάρρυνε να γίνει γιατρός και να μην ασχοληθεί με την οικογενειακή επιχείρηση. Το 1981 πήγε να σπουδάσει στην Ιατρική σχολή του πανεπιστημίου στο Κόμπε. Λόγω των τραυματισμών από την ενασχόλησή του με τον αθλητισμό αποφάσισε να γίνει χειρουργός ορθοπεδικός. Αποφοίτησε από το πανεπιστήμιο στο Κόμπε το 1987 και ολοκλήρωσε το διδακτορικό του στη φαρμακολογία το 1993 στο πανεπιστήμιο στην πόλη της Οσάκα. Προσπάθησε να ακολουθήσει την ειδικότητα του χειρουργού ορθοπεδικού κατά τα έτη 1987-1989, αλλά οι επιδόσεις του δεν ήταν ικανοποιητικές, γι' αυτό αποφάσισε να ασχοληθεί με την ιατρική έρευνα.[11] Μετά την ολοκλήρωση του διδακτορικού του έκανε διάφορες προσπάθειες να εργαστεί σε εργαστήρια, που έκαναν πειράματα σε ποντίκια. Τελικά έλαβε μία μεταδιδακτορική υποτροφία στο Ινστιτούτο Γκλαντστόουν για καρδιαγγειακές ασθένειες στο Σαν Φρανσίσκο. Το 1996 η γυναίκα του Τσίκα και οι δύο κόρες του έφυγαν από το Σαν Φρανσίσκο και επέστρεψαν στην Ιαπωνία. Λίγο αργότερα επέστρεψε και ο Σίνια Γιαμανάκα και βρήκε εργασία ως αναπληρωτής καθηγητής στο τμήμα φαρμακολογίας στην ιατρική σχολή του πανεπιστημίου στην πόλη της Οσάκα και παρέμεινε σ' αυτή τη θέση μέχρι το 1999.[11]Το Δεκέμβριο του 1999 πήγε ως αναπληρωτής καθηγητής στο Ινστιτούτο Επιστήμης και Τεχνολογίας (NAIST) στο νομό Νάρα έχοντας δικό του εργαστήριο και συνεργάτες. Σ' αυτό το Ινστιτούτο παρέμεινε μέχρι το 2005. Σ' αυτή την περίοδο ανέπτυξε την έρευνά του πάνω στα βλαστοκύτταρα. Είχε επηρεαστεί από τις ανακοινώσεις του Τζέιμς Τόμσον του πανεπιστημίου του Γουισκόνσιν-Μάντισον και των συνεργατών του, που είχαν δημιουργήσει ανθρώπινα εμβρυικά βλαστοκύτταρα το 1998.[11][5] Από το 2004 έως το 2010 ο Σίνια Γιαμανάκα ήταν καθηγητής στο Ινστιτούτο για τα όρια των Ιατρικών Επιστημών στο πανεπιστήμιο στο Κιότο.[7] Από το 2008 είναι διευθυντής και καθηγητής στο Κέντρο Έρευνας και Εφαρμογής πολυδύναμων βλαστοκυττάρων (CiRA) στο πανεπιστήμιο στο Κιότο και μέλος της Διεθνούς Ενώσεως για την έρευνα βλαστοκυττάρων (ISSCR).[13]

Έρευνα Επεξεργασία

Το 2005 ο Σίνια Γιαμανάκα με τους συνεργάτες του κατάφεραν να δημιουργήσουν βλαστοκύτταρα με την εισαγωγή τεσσάρων γονιδίων. Τα βλαστοκύτταρα αυτά τα ονόμασε «τεχνητά πολυδύναμα βλαστοκύτταρα» (induced pluripotent stem cells ή iPS cells).[14][15][16] Το 2006 δημοσίευσε μία μελέτη για την επιτυχή δημιουργία πολυδύναμων βλαστοκυττάρων ποντικιών με χρήση των τεσσάρων γονιδίων. Αυτά τα τέσσερα γονίδια (Oct3/4, Sox2, Klf4, c-Myc) ονομάζονται «Yamanaka factors»[17][18] και παίζουν σπουδαίο ρόλο στον επαναπρογραμματισμό των ενήλικων διαφοροποιημένων κυττάρων έτσι ώστε τα κύτταρα αυτά να μετατραπούν σε πολυδύναμα βλαστοκύτταρα.[8][19][4][20][9] Τα πολυδύναμα βλαστοκύτταρα (iPS cells) μοιάζουν πολύ με τα εμβρυικά βλαστοκύτταρα και μπορούν δυνητικά να εξελιχθούν σε διάφορα κύτταρα του ανθρώπινου οργανισμού.[15] Ο Σίνια Γιαμανάκα και η ομάδα του είχαν αρχικά επιλέξει 24 υποψήφια γονίδια, για να ελέγξουν ποια από αυτά έχουν την ικανότητα να μετατρέπουν σωματικά κύτταρα σε πολυδύναμα βλαστοκύτταρα, που έχουν τα χαρακτηριστικά των εμβρυικών βλαστοκυττάρων. Μετά από πειράματα κατέληξαν σε τέσσερα γονίδια.[13] Το 2007 ο Σίνια Γιαμανάκα με τους συνεργάτες του ανακοίνωσαν τη δημιουργία ανθρώπινων πολυδύναμων βλαστοκυττάρων από ινοβλάστες ανθρώπων εισάγοντας τα τέσσερα γονίδια μέσω φορέων ιών.[6][21]Η ανακάλυψη αυτή έδωσε ώθηση στην έρευνα για τη χρήση των πολυδύναμων βλαστοκυττάρων στην αναγεννητική ιατρική και στη θεραπεία εκφυλιστικών παθήσεων. Το 2008 ο Σίνια Γιαμανάκα κατάφερε να δημιουργήσει πολυδύναμα βλαστοκύτταρα από κύτταρα συκωτιού και στομάχου ποντικιών.[5] Η ανακάλυψη του Σίνια Γιαμανάκα βοήθησε τους επιστήμονες να αποφεύγουν να χρησιμοποιούν ανθρώπινα έμβρυα, για να δημιουργήσουν πολυδύναμα βλαστοκύτταρα για διάγνωση και θεραπεία ασθενειών.[7][15]Τα πολυδύναμα βλαστοκύτταρα έχουν και ένα άλλο βασικό πλεονέκτημα εκτός από την επίλυση ηθικών προβλημάτων από την καταστροφή ανθρώπινων εμβρύων. Δεν υπάρχει κίνδυνος απόρριψης από τον ανθρώπινο οργανισμό, γιατί χρησιμοποιούνται κύτταρα από τον ίδιο άνθρωπο, για να μετατραπούν σε πολυδύναμα βλαστοκύτταρα, και τα οποία μετά χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία του ίδιου ανθρώπου.[22][23]Μελλοντικά οι επιστήμονες ευελπιστούν να δημιουργήσουν όργανα για μεταμοσχεύσεις με την εξέλιξη της τεχνικής των πολυδύναμων βλαστοκυττάρων. Τα εμβρυικά βλαστοκύτταρα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για θεραπεία ασθενειών, που μέχρι σήμερα θεωρούνται ανίατες, όπως το Πάρκινσον, το Αλτσχάιμερ, η αποκατάσταση τραυματισμών της σπονδυλικής στήλης, κ.α.[10]

Εικόνες Επεξεργασία

  •  
    Francis Collins Shinya Yamanaka and Michael Gottesman (2010)
  •  
    Σίνια Γιαμανάκα (2010)
  •  
    Σίνια Γιαμανάκα
  •  
    Σίνια Γιαμανάκα (2014)
  •  
    Σίνια Γιαμανάκα

Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία

Δείτε επίσης Επεξεργασία

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. ↑ «Identifiants et Référentiels». (Γαλλικά) IdRef. Agence bibliographique de l'enseignement supérieur. Ανακτήθηκε στις 20  Μαΐου 2020.
  2. ↑ Ανακτήθηκε στις 3  Ιουλίου 2019.
  3. ↑ «Profile of Shinya Yamanaka». 12 Ιουνίου 2012. Ανακτήθηκε στις 19 Νοεμβρίου 2020. 
  4. ↑ 4,0 4,1 Clarke, Mary· Frampton, Jonathan (27 Ιουλίου 2020). Stem Cells: Biology and Application. Garland Science. ISBN 978-1-000-06265-6. 
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 «Shinya Yamanaka | Japanese scientist». Encyclopedia Britannica (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 19 Νοεμβρίου 2020. 
  6. ↑ 6,0 6,1 «The Nobel Prize in Physiology or Medicine 2012». NobelPrize.org (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 19 Νοεμβρίου 2020. 
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 «Yamanaka, Shinya | Encyclopedia.com». www.encyclopedia.com. Ανακτήθηκε στις 19 Νοεμβρίου 2020. 
  8. ↑ 8,0 8,1 «Embryology History - Shinya Yamanaka». Ανακτήθηκε στις 19 Νοεμβρίου 2020. 
  9. ↑ 9,0 9,1 Heber-Katz, Ellen· Stocum, David L. (8 Ιουλίου 2014). New Perspectives in Regeneration. Springer Science & Business Media. ISBN 978-3-642-35810-4. 
  10. ↑ 10,0 10,1 Newsroom. «Νομπέλ για τα βλαστοκύτταρα | Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ». Ανακτήθηκε στις 21 Νοεμβρίου 2020. 
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 11,3 «The Nobel Prize in Physiology or Medicine 2012». NobelPrize.org (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 19 Νοεμβρίου 2020. 
  12. ↑ «Profile of Shinya Yamanaka». 12 Ιουνίου 2012. Ανακτήθηκε στις 19 Νοεμβρίου 2020. 
  13. ↑ 13,0 13,1 «Autobiography of Shinya Yamanaka | The Shaw Prize». www.shawprize.org (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 21 Νοεμβρίου 2020. 
  14. ↑ Goldstein, Lawrence S. B.· Schneider, Meg F. (2010). Stem cells for dummies. Hoboken, N.J. : Wiley Publishing. ISBN 978-0-470-25928-3. 
  15. ↑ 15,0 15,1 15,2 Marcovitz, Hal (2011). Stem cell research. San Diego, CA : ReferencePoint Press. ISBN 978-1-60152-130-9. 
  16. ↑ Internet Archive (2008). Stem cells, human embryos and ethics : interdisciplinary perspectives. New York : Springer. ISBN 978-1-4020-6988-8. 
  17. ↑ Liu, Xiaosong; Huang, Jinyan; Chen, Taotao; Wang, Ying; Xin, Shunmei; Li, Jian; Pei, Gang; Kang, Jiuhong (2008-12). «Yamanaka factors critically regulate the developmental signaling network in mouse embryonic stem cells». Cell Research 18 (12): 1177–1189. doi:10.1038/cr.2008.309. ISSN 1748-7838. PMID 19030024. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19030024/. 
  18. ↑ Zipori, Dov (2009). Biology of stem cells and the molecular basis of the stem state. Totowa, N.J. : Humana ; London : Springer [distributor]. ISBN 978-1-60761-130-1. 
  19. ↑ «History of animal cell culture – Science of Healthy» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 19 Νοεμβρίου 2020. 
  20. ↑ Ainscough, Justin· Yamanaka, Shinya (2 Σεπτεμβρίου 2011). Nuclear Reprogramming and Stem Cells. Springer Science & Business Media. ISBN 978-1-61779-225-0. 
  21. ↑ Inc, Encyclopaedia Britannica (1 Μαρτίου 2009). Britannica Book of the Year 2009. Encyclopaedia Britannica, Inc. ISBN 978-1-59339-232-1. 
  22. ↑ Dudley, William (2014). Thinking critically : stem cell research. San Diego, CA : ReferencePoint Press. ISBN 978-1-60152-586-4. 
  23. ↑ Αλκης, Γαλδαδάς (14 Οκτωβρίου 2012). «Νομπέλ 2012 Στην καρδιά του κυττάρου και του ατόμου». Ειδήσεις - νέα - Το Βήμα Online. Ανακτήθηκε στις 21 Νοεμβρίου 2020. 
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Σίνια_Γιαμανάκα&oldid=9843380"