Σιδηροδρομική γραμμή Θεσσαλονίκης - Φλώρινας

Η Σιδηροδρομική γραμμή Θεσσαλονίκης - Φλώρινας είναι ελληνική περιφερειακήσιδηροδρομική γραμμή που συνδέει το Πολεοδομικό συγκρότημα Θεσσαλονίκης με το κέντρο της πόλης της Φλώρινας. Αποτελεί κλάδο του ευρύτερου Προαστιακού Σιδηροδρόμου Θεσσαλονίκης, στον οποίο η γραμμή είναι διπλή, αλλά μόνο η μία χρησιμοποιείται. Ο δυτικός τερματικός σταθμός της είναι η Φλώρινα, ενώ παλαιότερα κατευθυνόταν, μέσω διακλάδωσης στο Αμύνταιο, και προς Κοζάνη και Νέο Καύκασο (και μετά σύνορα). Το μεγαλύτερο μέρος της σιδηροδρομικής γραμμής δεν διαθέτει ηλεκτροκίνηση, παρά μόνο το τμήμα Πλατύ - Θεσσαλονίκη (το οποίο αποτελεί τμήμα της γραμμής Αθηνών - Θεσσαλονίκης).

Σιδηροδρομική γραμμή Θεσσαλονίκης - Φλώρινας
Thessaloniki - Florina rail line
Σιδηροδρομική γραμμή
Καρτ-ποστάλ της σιδηροδρομικής γέφυρας της Έδεσσας
(τέλη 19ου αιώνα).
Πληροφορίες
ΙδιοκτησίαΟΣΕ
ΠεριοχήΕλλάδα (Κεντρική και Δυτική Μακεδονία), Βόρεια Μακεδονία
ΚατάστασηΣε λειτουργία
Γραμμές1
ΤερματικοίΘεσσαλονίκη
Φλώρινα
Ιστότοποςhttps://www.hellenictrain.gr/perifereiakes-grammes-thessalonikis
Λειτουργία
Έναρξη λειτουργίας1894
ΔιαχειριστήςHellenic Train
Τύπος οχημάτων MAN 2000 (621)
Τεχνικά χαρακτηριστικά
Μήκος γραμμής219,1 χλμ
Εύρος γραμμής1,435 mm (κανονικό εύρος)
Διαδρομή
Θεσσαλονίκη - Μπίτολα
Θεσσαλονίκη
αμαξιοστάσιο Μενεμένης
Εγνατία Οδός
προς Αλεξανδρούπολη
Σίνδος
Α/Δ ΠΑΘΕ
προς Ειδομένη
ποταμός Αξιός
Άδενδρο
ποταμός Λουδίας
Πλατύ
Π1/προς Αθήνα
Λιανοβέργι
Αλεξάνδρεια
Λουτρός
Κεφαλοχώρι
Ξεχασμένη
κανάλι 66
Κουλούρα
Μέση
Βέροια
Νάουσα
Επισκοπή
Πετραιά
Σκύδρα
Έδεσσα
λίμνη Αγρά
Άρνισσα
Άγιος Παντελεήμονας
Αμύνταιο
προς Κοζάνη
Ξινό Νερό
Βεύη
προς Φλώρινα
Μεσονήσι
Νέος Καύκασος
σύνορα Ελλάδας-Βόρειας Μακεδονίας
Κρεμενίτσα
Μπίτολα

Η γραμμή ανέστειλε την λειτουργία της τον Μάρτιο του 2023 λόγω του σιδηροδρομικού δυστυχήματος στα Τέμπη και επαναλειτούργησε τον Δεκέμβριο της ίδιας χρονιάς με τερματικό σταθμό την Έδεσσα.[1][2]

Ιστορικό

Επεξεργασία

Η ιδέα για μια δια-μακεδονική σιδηροδρομική γραμμή υπήρχε από τη δεκαετία του 1850, και πιο συγκεκριμένα όταν τον Ιανουάριο 1859 υπογράφηκε μνημόνιο για την κατασκευή της γραμμής Θεσσαλονίκης - Μοναστηρίου.[3] Δεν πραγματοποιήθηκε όμως τίποτα μέχρι τον Οκτώβριο του 1890, όταν η Οθωμανική Υψηλή Πύλη, παραχώρησε στην Deutsche Bank το δικαίωμα κατασκευής του σιδηροδρόμου ως διακλάδωση του Σιδηροδρόμου της Ανατολής και με την δυνατότητα επέκτασης του έως ένα αλβανικό λιμάνι.[4] Επικεφαλής του έργου ήταν ο βαρώνος Μωρίς ντε Χιρς. Το έργο ξεκίνησε τον Μάιο του 1891 και ολοκληρώθηκε τον Ιούνιο του 1894. Ενώ εκείνη τη περίοδο η πρακτική της υποχρεωτικής εργασίας ήταν ακόμη εν ισχύ, το εργατικό δυναμικό στις αγροτικές περιοχές της Μακεδονίας ήταν φθηνό, και οι μηχανικοί ήταν ευπρόσδεκτοι με ενθουσιασμό.[3]

Εκσυγχρονισμός και ένταξη στον Προαστιακό Σιδηρόδρομο Θεσσαλονίκης

Επεξεργασία

Την περίοδο 2003-2006 η γραμμή ανακαινίστηκε και εκσυγχρονίστηκε ώστε να δεχτεί μεγαλύτερη συχνότητα δρομολογίων χρησιμοποιώντας τις καλύτερες δυνατές συνθήκες ασφαλείας. Έπειτα, το 2010 το σύνολο της γραμμής εντάχθηκε στον Προαστιακό Σιδηρόδρομο Θεσσαλονίκης και εξυπηρετούνταν από την διέλευση αμαξοστοιχιών μέσω της Βέροιας.[5][6]

Αναστολή λειτουργίας της γραμμής

Επεξεργασία

Τον Μάρτιο του 2023 και υπό τον απόηχο του σιδηροδρομικού ατυχήματος των Τεμπών ο ΟΣΕ ανέστειλε την κυκλοφορία αμαξοστοιχιών στο σύνολο της γραμμής προκειμένου να διεξαχθεί έλεγχος στις υποδομές.[7]

Επαναλειτουργία δρομολογίων (2023)

Επεξεργασία

Τον Δεκέμβριο του 2023, έπειτα από 9 μήνες αδράνειας, η Hellenic Train ανακοίνωσε την επανέναρξη των δρομολογίων στην γραμμή με τερματικό σταθμό την Έδεσσα.[8][9][10]

Δίκτυο γραμμής

Επεξεργασία

Εν ενεργεία δίκτυο

Επεξεργασία

Ο ανατολικός τερματικός της γραμμής Θεσσαλονίκης - Φλωρίνης είναι ο Νέος Σιδηροδρομικός Σταθμός Θεσσαλονίκης. Αφήνοντας τη γραμμή Αθηνών - Θεσσαλονίκης στο Πλατύ Ημαθίας, προχωράει κατά μήκος του ποταμού Αλιάκμονα, μέσα από την Αλεξάνδρεια Ημαθίας, και μετά διέρχεται από τη Βέροια, τη Νάουσα, τη Σκύδρα και ανεβαίνει προς την Έδεσσα, και κατά μήκος της βόρειας και δυτικής ακτής της λίμνης Βεγορίτιδας, φτάνοντας στο Αμύνταιο. Εκεί, η γραμμή Αμυνταίου - Κοζάνης αποτελούσε διακλάδωση της γραμμής, μέχρι το 2010, εξυπηρετώντας την Κοζάνη, την Πτολεμαΐδα και τους σταθμούς της Δημόσιας Επιχείρησης Ηλεκτρισμού. Σήμερα η κύρια γραμμή συνεχίζει στη Φλώρινα, όπου και τερματίζει.

Παρελθοντικά η κανονική γραμμή τερμάτιζε επί ελληνικού εδάφους στον Νέο Κάυκασο, στα σύνορα με την Βόρεια Μακεδονία, ενώ στο Μεσονήσι, γινόταν ανταπόκριση με την γραμμή Μεσονησίου - Φλωρίνης, εξυπηρετώντας και την Φλώρινα. Κανονικά η γραμμή συνεχίζει και έκτος Ελλάδας, στην Βόρεια Μακεδονία, η οποία διέρχεται από το Μοναστήρι και άλλες πόλεις της χώρας, καταλήγοντας στα Βελεσά, όπου διασυνδέεται με την Σιδηροδρομική γραμμή Σκοπίων - Θεσσαλονίκης.

Ανενεργές στάσεις επί ενεργού δικτύου

Επεξεργασία

Σήμερα το σύνολο των στάσεων επί της γραμμής εξυπηρετούνται από τα δρομολόγια του Προαστιακού Σιδηρόδρομου Θεσσαλονίκης, ωστόσο ορισμένες στάσεις καταργήθηκαν λόγω έλλειψης κίνησης ή υψηλής εγγύτητας με άλλους σιδηροδρομικούς σταθμούς. Η σειρά της κατανομής των σταθμών έχει ως κατεύθυνση από Θεσσαλονίκη έως Φλώρινα[11]

Αξιός

Η σιδηροδρομική στάση του Αξιού αποτελούσε υποδομή που εξυπηρετούταν από τα δρομολόγια της γραμμής κατά τον 20ο αιώνα. Η στάση βρισκόταν πλησίον της διακλάδωσης της γραμμής με αυτή του άξονα Θεσσαλονίκη - Σκόπια, της οποίας η υποδομή δεν διασώζεται σήμερα.

Λουδίας

Η σιδηροδρομική στάση του Λουδία αποτελούσε υποδομή της γραμμής κατά τον 20ο αιώνα, η οποία δεν διασώζεται σήμερα.

Παλαιοχώρι

Η σιδηροδρομική στάση του Παλαιοχωρίου, αποτελούσε υποδομή της γραμμής κατά τον 20ο αιώνα και εξυπηρετούσε τον οικισμό του Παλαιοχωρίου Ημαθίας. Η στάση καταργήθηκε λόγω της υψηλής γειτνίασης με την στάση του Λιανοβεργίου. Η υποδομή της στάσης διασώζεται έως και σήμερα

Λευκάδια

Η σιδηροδρομική στάση των Λευκαδιών Ημαθίας αποτελούσε υποδομή που εξυπηρετούνταν από τα δρομολόγια της γραμμής κατά τον 20ο αιώνα. Ωστόσο με την αποκλειστική καθιέρωση των δρομολογίων του Προαστιακού Σιδηρόδρομου Θεσσαλονίκης, η στάση καταργήθηκε και ο οικισμός δεν εξυπηρετείται πλέον από τις υπηρεσίες του ΟΣΕ. Η υποδομή της στάσης διασώζεται έως και σήμερα.

Γαρέφειον

Η σιδηροδρομική στάση του Γαρεφείου βρισκόταν ανάμεσα στον Σιδηροδρομικό Σταθμό Σκύδρας και τον Σιδηροδρομικό Σταθμό Έδεσσας. Η τοποθεσία του σταθμού ήταν απόκρημνη καθώς δεν γειτνίαζε με κάποιο γειτονικό οικισμό, καθώς χρησιμοποιούταν για την μεταφορά αγροτών από και προς τις καλλιέργειές τους. Η στάση αποτελούταν από ένα κτίσμα που δεν συνοδευόταν από σιδηροδρομική αποβάθρα και σήμερα διασώζεται τμηματικά καθώς η χρόνια εγκατάλειψη κατέστησε την υποδομή μη λειτουργική.

Τρίλοφο

Η σιδηροδρομική στάση του Τρίλοφου Ημαθίας αποτελούσε υποδομή που εξυπηρετούταν από τα δρομολόγια της γραμμής κατά τον 20ο αιώνα. Λίγο αργότερα, ο εκσυγχρονισμός της γραμμής και η αποκλειστική παροχή δρομολογίων του Προαστιακού Θεσσαλονίκης οδήγησαν στην κατάργηση της στάσης, η υποδομή της οποίας δεν διασώζεται σήμερα.

Δροσιά

Η σιδηροδρομική στάση της Δροσιάς αποτελούσε υποδομή της γραμμής και εξυπηρετούσε τον ομώνυμο οικισμό κατά τον 20ο αιώνα. Η υποδομή της στάσης δεν διασώζεται σήμερα καθώς καταργήθηκε, ώστε να εξυπηρετείται αποκλειστικά από τον Σιδηροδρομικό σταθμό Άρνισσας.

Βεγορίτις

Η σιδηροδρομική στάση της Βεγορίτιδος αποτελούσε υποδομή της γραμμής και εξυπηρετούσε την ευρύτερη γεωργική περιοχή κατά τον 20ο αιώνα. Η υποδομή της στάσης δεν διασώζεται σήμερα.

Κλειδί Φλωρίνης

Η σιδηροδρομική στάση του Κλειδιού Φλωρίνης αποτελούσε υποδομή της γραμμής και εξυπηρετούσε κατά τον 20ο αιώνα τον γειτονικό οικισμό του Κλειδιού. Η υποδομή της στάσης σώζεται έως σήμερα.

Λιγνιτωρυχεία Βεύης

Η σιδηροδρομική στάση των Λιγνιτωρυχείων Βεύης αποτελούσε εμπορική στάση της γραμμής η οποία εξυπηρετούσε την μεταφορά λιγνίτη προς την Πτολεμαΐδα και την Κοζάνη. Η στάση δεν διασώζεται σήμερα.[12]

Ανενεργό Δίκτυο

Επεξεργασία

Σιδηροδρομική Γραμμή Μεσονησίου - Νέου Καυκάσου

Επεξεργασία

Τα τελευταία χρόνια η γραμμή εξυπηρετεί δρομολόγια από την Θεσσαλονίκη με τερματικό την Φλώρινα και το Μεσονήσι. Στο παρελθόν, έως το 1994 ο άξονας συνέχιζε μετά το Μεσονήσι και συνδεόταν στα σύνορα με τη γραμμή προς Γευγελή. Κατά μήκος της γραμμής στο παρελθόν εξυπηρετούταν με ενδιάμεσες στάσεις οι οικισμοί του Τριπόταμου, του Παπαγιάννη, της Μαρίνας και του Νέου Καυκάσου όπου και αποτελούσε τον τελευταίο σταθμό του ελληνικού κομματιού του δικτύου.[13]

Η συγκεκριμένη σιδηροδρομική γραμμή αποτελεί κλάδο του κύριου άξονα (Φλώρινα - Θεσσαλονίκη) με τα αστικά κέντρα της Πτολεμαΐδας, της Κοζάνης αλλά και με τα τοπικά λιγνιτωρυχεία της ΔΕΗ. Η γραμμή κατασκευάστηκε το 1955 και εξυπηρετούσε τόσο επιβατικά όσο και εμπορικά δρομολόγια, ενώ την περίοδο 2003-2007 αναβαθμίστηκε μαζί με το σύνολο του κύριου άξονα.[14] [15]

Στα πλαίσια της εξυγίανσης της τότε ΤΡΑΙΝΟΣΕ, το 2010 σταμάτησε τα επιβατικά δρομολόγια, ενώ το 2014 η γραμμή ξηλώθηκε οριστικά (επέκταση λιγνιτωρυχείων) στα τμήματα που γειτνιάζουν με τα ορυχεία της ΔΕΗ χωρίς να υπάρχει έως και σήμερα χρονοδιάγραμμα οριστικής αποκατάστασης και επαναλειτουργίας.[16]

Μελλοντικές Επεκτάσεις

Επεξεργασία

Στα πλαίσια του σχεδίου της Σιδηροδρομικής Εγνατίας, εξετάζεται η επέκταση της γραμμής ως το Πόγραδετς της Αλβανίας, μέσω Φλώρινας και Καστοριάς. [17]Τον Ιανουάριο του 2022 υπογράφηκε η σύμβαση για την εξέταση τεχνο-οικονομικών λύσεων, όπου μέχρι στιγμής έχουν κατατεθεί τρεις προτάσεις:

Προαστιακή Σύνδεση μέσω Γιαννιτσών

Επεξεργασία

Από τα μέσα της δεκαετίας του 2000, έχει προταθεί η σύνδεση της Έδεσσας με την Θεσσαλονίκη μέσω της κατασκευής νέας σιδηροδρομικής γραμμής που θα εξυπηρετεί τα αστικά κέντρα της Σκύδρας, τον Γιαννιτσών, των Κουφαλίων, της Χαλκηδόνας και ενδιάμεσους οικισμούς. Έπειτα από πρωτοβουλίες τοπικών φορέων η μελέτη σκοπιμότητας επικαιροποιήθηκε το 2018 και έκτοτε το έργο βρέθηκε αρκετές φορές σε προτάσεις προς ένταξη σε χρηματοδοτικά εργαλεία. Έως και σήμερα δεν υπάρχει κάποιο συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα ή ενημέρωση που θα αφορά την έναρξη των πρόδρομων εργασιών του συγκεκριμένου έργου.[19][20]

Φωτογραφίες

Επεξεργασία

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. ΖΟΥΖΕΛΗ, ΣΟΦΙΑ (22 Μαρτίου 2023). «Δε θα σφυρίξει ακόμα το τρένο στη Δυτική Μακεδονία». ertnews.gr. Ανακτήθηκε στις 15 Δεκεμβρίου 2023. 
  2. Φιλιώ (14 Δεκεμβρίου 2023). «Νέα δρομολόγια στο τμήμα Θεσσαλονίκη – Έδεσσα και νέα λεωφορειακά δρομολόγια στο τμήμα Έδεσσα – Φλώρινα - Πρωινός Λόγος Κοζάνη». Πρωινός Λόγος. Ανακτήθηκε στις 15 Δεκεμβρίου 2023. 
  3. 3,0 3,1 Gounaris, Basil C. (1989). «Railway Construction and Labour Availability in Macedonia in the Late 19th Century». Byzantine and Modern Greek Studies 13: 143ff.. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2016-05-05. https://web.archive.org/web/20160505072214/https://de.scribd.com/doc/251125738/Railway-Construction-and-Labour-Availability-in-Maccedonia-in-the-Late-19th-Century-Gounaris. Ανακτήθηκε στις 2016-04-02. 
  4. Hertner, Peter. "The Balkan Railways, International Capital and Banking from the End of the 19th Century until the Outbreak of the First World War". 23ff. Bulgarian National Bank.
  5. Unknown. «ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΔΡΥΑΔΕΣ ΜΕΣΟΝΗΣΙΟΥ: Ο Σιδηρόδρομος Θεσσαλονίκης-Μοναστηρίου (Salonique à Monastir) και ο σιδηροδρομικός σταθμός του Μεσονησίου». ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΔΡΥΑΔΕΣ ΜΕΣΟΝΗΣΙΟΥ. Ανακτήθηκε στις 15 Δεκεμβρίου 2023. 
  6. «Περιφερειακές Γραμμές Θεσσαλονίκης». Hellenic Train.  |first1= missing |last1= in Authors list (βοήθεια)
  7. «Τέμπη: Πότε επιστρέφουν τα τρένα στις ράγες». in.gr. 15 Μαρτίου 2023. Ανακτήθηκε στις 15 Δεκεμβρίου 2023. 
  8. «Θεσσαλονίκη: Επιπλέον τρένα για Σέρρες, Δράμα, Έδεσσα, Φλώρινα και Λάρισα». Typosthes.gr. Ανακτήθηκε στις 15 Δεκεμβρίου 2023. 
  9. «Τρένα: Νέα δρομολόγια στο τμήμα Θεσσαλονίκη-Έδεσσα και λεωφορειακά, Έδεσσα-Φλώρινα - Λόγος της Πέλλας». logospellas.gr (στα Αγγλικά). 14 Δεκεμβρίου 2023. Ανακτήθηκε στις 15 Δεκεμβρίου 2023. 
  10. «Από το Σάββατο, μπαίνουν και πάλι μπροστά τα τρένα, στο Αθήνα- Θεσσαλονίκη - Το πρόγραμμα δρομολογίων». www.makthes.gr. Ανακτήθηκε στις 15 Δεκεμβρίου 2023. 
  11. «Σιδηροδρομική Γραμμή Θεσσαλονίκης - Μοναστηρίου». Greek Rail Tickets. Ανακτήθηκε στις 13 Μαΐου 2024. 
  12. author (18 Ιουλίου 2013). «Το Χτύπημα του Γερμανικού τρένου στη Βεύη το Μαϊο1943, βάση νεότερων δεδομένων | Ελεύθερο Βήμα». Ανακτήθηκε στις 30 Μαΐου 2024. 
  13. Κουτρούδης, Γιάννης (22 Σεπτεμβρίου 2021). «Παλιοί σιδηροδρομικοί σταθμοί στην βόρεια Ελλάδα | Άγνωστη Ελλάδα». MAXMAG. Ανακτήθηκε στις 30 Μαΐου 2024. 
  14. «Το ιστορικό της σιδηροδρομικής γραμμής από την Καλαμπάκα προς την Κοζάνη * Trikala365.gr». Trikala365.gr. 27 Οκτωβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 18 Ιανουαρίου 2022. 
  15. «Επαναλειτουργία σιδηροδρομικής γραμμής Αμύνταιο - Κοζάνη». www.naftemporiki.gr. 19 Ιανουαρίου 2007. Ανακτήθηκε στις 18 Ιανουαρίου 2022. 
  16. team, e-ptolemeos (16 Δεκεμβρίου 2022). «Δείτε τη νέα χάραξη προς Κοζάνη: Σε εξέλιξη έργο αποκατάστασης της σιδηροδρομικής γραμμής στα ορυχεία από τη ΔΕΗ - Η μεγάλη εκκρεμότητα των γεφυρών». e-ptolemeos.gr Ειδήσεις Πτολεμαΐδα Νέα Κοζάνη Εορδαία News. Ανακτήθηκε στις 25 Ιουνίου 2024. 
  17. Καρολίδου, Άννη (2022). «Φλώρινα: Σιδηροδρομική επανασύνδεση με Β. Μακεδονία- συνάντηση με Hellenic Train». GRTimes. 
  18. https://fonikastorias.gr/σιδηροδρομική-εγνατία-τι-εξετάζει-ο-ο/
  19. «Προαστιακός Θεσσαλονίκης Πέλλας μέσω Γιαννιτσών». Πέλλα 24. 27 Απριλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 25 Ιουνίου 2024. 
  20. Σιμήτη, Σοφία (22 Δεκεμβρίου 2016). «Pellanet Τοπικά - Η προαστιακή σιδηροδρομική σύνδεση μέσω Γιαννιτσών πάλι στις στρατηγικές επιλογές της κυβέρνησης και του ΟΣΕ». Pellanet. Ανακτήθηκε στις 25 Ιουνίου 2024. 

Επιπλέον ανάγνωση

Επεξεργασία