Στάνλεϊ Κούμπρικ

Αμερικανός σκηνοθέτης και παραγωγός ταινιών (1928-1999)

Ο Στάνλεϊ Κούμπρικ (αγγλ.:Stanley Kubrick), (26 Ιουλίου 19287 Μαρτίου 1999) ήταν Αμερικανός σκηνοθέτης και παραγωγός ταινιών. Θεωρείται ευρέως ως ένας από τους καλύτερους και πιο σημαντικούς σκηνοθέτες όλων των εποχών.

Στάνλεϊ Κιούμπρικ
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα
Stanley Kubrick (Αγγλικά)
Γέννηση26  Ιουλίου 1928[1][2][3]
Μπρονξ[4]
Θάνατος7  Μαρτίου 1999[1][2][5]
Childwickbury Manor[6][7][8]
Αιτία θανάτουέμφραγμα του μυοκαρδίου
Συνθήκες θανάτουφυσικά αίτια
Τόπος ταφήςChildwickbury Manor[9]
ΕθνικότηταΑμερικανοεβραίοι[10]
Χώρα πολιτογράφησηςΗνωμένες Πολιτείες Αμερικής
Ηνωμένο Βασίλειο
Θρησκείααθεϊσμός
Ύψος169 cm Edit this on Wikidata
Εκπαίδευση και γλώσσες
Μητρική γλώσσαΑμερικανικά αγγλικά
Ομιλούμενες γλώσσεςΑγγλικά[11][12]
ΣπουδέςΚολέγιο Σίτι της Νέας Υόρκης
William Howard Taft High School[13]
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητασκηνοθέτης κινηματογράφου
κινηματογραφιστής
φωτογράφος[14]
παραγωγός ταινιών
σεναριογράφος[15][14]
μοντέρ
εικονολήπτης
εκτελεστικός παραγωγός
σκηνογράφος[16]
σκηνοθέτης[15][14][17]
παραγωγός
Επηρεάστηκε απόΜαξ Οφίλς
Περίοδος ακμής1951 - 1999
Οικογένεια
ΣύζυγοςΡουθ Σομπότκα (1954–1957)[14]
Κριστιάν Κιούμπρικ (1958–1999)
ΤέκναΒίβιαν Κιούμπρικ
Αξιώματα και βραβεύσεις
ΒραβεύσειςΒραβείο Μέλους Βρετανικής Ακαδημίας Κινηματογράφου (2000)
Όσκαρ Καλύτερων Οπτικών Εφέ (1968)
Golden Lion for Lifetime Achievement (1997)
Science Fiction and Fantasy Hall of Fame (2014)
Διοικητής του Τάγματος των Τεχνών και των Γραμμάτων (26  Ιανουαρίου 1995)[18]
Βραβείο Εθνικού Συμβουλίου Κριτικής Καλύτερης Ταινίας
βραβείο BAFTA καλύτερου σκηνοθέτη
Βραβείο Χιούγκο Καλύτερης δραματικής παρουσίασης (1965, 1969 και 1972)
Sitges Grand Honorary Award (2008)
Ιστότοπος
www.kubrickfilms.com
Υπογραφή
Commons page Σχετικά πολυμέσα

Πρώτα χρόνια

Επεξεργασία

Γεννήθηκε στο Μπρονξ, στη Νέα Υόρκη. Από μικρή ηλικία ο Κούμπρικ άρχισε να ασχολείται με τη φωτογραφία και μόλις στα 17 του χρόνια βρήκε δουλειά ως βοηθός φωτογράφου. Μαζί με το φίλο του Αλεξάντερ Σίνγκερ, αποφάσισαν να ασχοληθούν με τον κινηματογράφο. Έτσι, το 1951 δημιούργησε την πρώτη του ταινία, ένα ντοκιμαντέρ με τίτλο Day of the Fight, η οποία χρηματοδοτήθηκε αποκλειστικά από τις οικονομίες των δύο φίλων. Ακολούθησαν τα Flying Padre (1951), The Seafarers (1952) και το Fear and Desire (1953), το οποίο γυρίστηκε στην Καλιφόρνια.

Με τις δύο επόμενες ταινίες, Το φιλί του δολοφόνου (Killer's Kiss) και Το χρήμα της οργής (The Killing), έγινε γνωστό το όνομα του Κούμπρικ στο Χόλυγουντ. Το 1957 σκηνοθετεί τον Κερκ Ντάγκλας στην αντιπολεμική ταινία Σταυροί στο Μέτωπο (Paths of Glory), το οποίο βασίστηκε στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Χάμφρεϊ Κομπ. Από εκεί και έπειτα ο Κούμπρικ θα δημιουργεί ταινίες από βιβλία, τα οποία θα προσαρμόζει κάθε φορά στις δικές του ιδέες και με τη δική του κινηματογραφική οπτική γωνία.

Η καλλιτεχνική εδραίωση

Επεξεργασία

Το 1960 ο Κερκ Ντάγκλας, ως παραγωγός, κάλεσε τον Κούμπρικ να καθίσει στην καρέκλα του σκηνοθέτη για την επική ταινία Σπάρτακος (Spartacus), αφού είχε διώξει προηγουμένως τον Άντονυ Μαν. Στην ταινία συμμετείχαν επίσης μερικά από τα μεγαθήρια της υποκριτικής, όπως ο Λόρενς Ολίβιε, ο Τσαρλς Λότον, ο Πίτερ Ουστίνοφ, ο Χέρμπερτ Λομ και ο Τόνι Κέρτις. Επικές ήταν και οι διαμάχες του Κούμπρικ με τον διευθυντή φωτογραφίας Ράσελ Μέττι, καθώς λέγεται ότι δεν τον εμπιστευόταν και δεν τον άφηνε να κάνει τη δουλειά του, δουλειά που αναλάμβανε ο ίδιος ο Κούμπρικ. Παραδόξως ο Μέττι βραβεύτηκε με το Όσκαρ Καλύτερης Φωτογραφίας για τη δουλειά του.

 
Ο Πίτερ Σέλερς στο ρόλο του Dr. Strangelove, στην ταινία S.O.S. Πεντάγωνο Καλεί Μόσχα

Στη συνέχεια, ο Κούμπρικ σκόπευε να ασχοληθεί με τη σκηνοθεσία της ταινίας Η εκδίκηση είναι δική μου (One-Eyed Jacks, 1961), αλλά οι διαπραγματεύσεις δεν ευοδώθηκαν. Η ταινία σκηνοθετήθηκε τελικά από τον Μάρλον Μπράντο, ο οποίος και έπαιξε σε αυτήν.

Απογοητευμένος από τους μεγαλοπαραγωγούς του Χόλιγουντ, ο Κούμπρικ πήρε την απόφαση να φύγει από τις Ηνωμένες Πολιτείες και να μετακομίσει στο Λονδίνο. Η πρώτη ταινία που γύρισε εκεί ήταν η Λολίτα (Lolita, 1962), βασισμένη στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ, ο οποίος επιμελήθηκε και το σενάριο της ταινίας. Στην ταινία συμμετείχε ο Πίτερ Σέλερς.

Ο Κούμπρικ έδειξε περαιτέρω ενδιαφέρον για τον Σέλερς και τον κάλεσε να συμμετάσχει σε μια κωμικοτραγική ταινία με θέμα τον πυρηνικό όλεθρο. Αν και αρχικά η ταινία προοριζόταν να γυριστεί ως δράμα, ο Κούμπρικ συνειδητοποίησε ότι οι ιδέες του λειτουργούσαν καλύτερα μέσα από μια κωμική οπτική. Το αποτέλεσμα ήταν το S.O.S. Πεντάγωνο Καλεί Μόσχα (Dr. Strangelove or: How I Learned to Stop Worrying and Love the Bomb, 1964), η τεράστια εμπορική επιτυχία της οποίας έδωσε στον Κούμπρικ την οικονομική και καλλιτεχνική ανεξαρτησία για να ασχοληθεί με οτιδήποτε ήθελε.

Τα αριστουργήματα

Επεξεργασία

Το 1964, ο Κούμπρικ συναντήθηκε για πρώτη φορά με τον Άρθουρ Κλαρκ, θέλοντας να συνεργαστούν στη συγγραφή ενός σεναρίου επιστημονικής φαντασίας. Το αποτέλεσμα ήταν η ταινία 2001: Η Οδύσσεια του Διαστήματος (2001: A Space Odyssey, 1968), η οποία θεωρείται από πολλούς η καλύτερη του είδους. Το 1971 οι ανυποψίαστοι θεατές σοκαρίστηκαν με τη φαινομενικά αναίτια βία στο Το Κουρδιστό Πορτοκάλι (A Clockwork Orange). Ένα χρόνο μετά την επίσημη κυκλοφορία της αποφασίστηκε η απαγόρευση της προβολής της στην Αγγλία. Ο Κούμπρικ, απογοητευμένος από αυτή την προσπάθεια λογοκρισίας, απαγόρεψε ο ίδιος την προβολή της ταινίας του στην Αγγλία μέχρι το θάνατό του, δηλαδή σχεδόν για 27 χρόνια. Η ενασχόληση του Κούμπρικ με διαφορετικά κινηματογραφικά είδη συνεχίζεται και έτσι το 1975 υπογράφει το Μπάρρυ Λύντον (Barry Lyndon), μια επική ιστορία που λαμβάνει χώρα κατά τους Ναπολεόντειους Πολέμους.

Στη συνέχεια διασκευάζει το ομώνυμο μυθιστόρημα του Στίβεν Κινγκ στην ταινία τρόμου Η Λάμψη (The Shining, 1980). Η πολύ καλή ερμηνεία του Τζακ Νίκολσον συνέβαλε στην εμπορική επιτυχία της ταινίας. Αντιθέτως η διασκευή αυτή δεν ενθουσίασε τον συγγραφέα της, ο οποίος το 1997 την διασκεύασε ξανά ως παραγωγός, με τη μορφή τηλεταινίας διάρκειας 4 ωρών. Με καθυστέρηση επτά ετών, το 1987 ο Κούμπρικ παρουσιάζει τη νέα του δουλειά, το Full Metal Jacket, βασισμένο στο μυθιστόρημα του Γκουστάβ Χάσφορντ και με θέμα τον Πόλεμο του Βιετνάμ. Η τελευταία του ταινία ήταν τα Μάτια Ερμητικά Κλειστά (Eyes Wide Shut), στην οποία πρωταγωνιστούσε το ζεύγος Τομ Κρουζ και Νικόλ Κίντμαν. Τα γυρίσματα διήρκεσαν σχεδόν δύο χρόνια, κάτω από υπερβολική ασφάλεια και μυστικότητα.

Ο Κούμπρικ πάντως παρέμεινε ιδεολογικά και πολιτικά ανένταχτος, καυτηριάζοντας μέσα από τα έργα του τον Συντηρητισμό (Μπάρι Λίντον), τον Ναζισμό (Σταυροί στο μέτωπο), τον Φασισμό (Κουρδιστό πορτοκάλι), τον Σοσιαλισμό (SOS Πεντάγωνο καλεί Μόσχα) και τον Καπιταλισμό (Η λάμψη). Οι πολιτικές του πεποιθήσεις έχουν παραμείνει μυστήριο.

Λίγο προτού βγει η ταινία Μάτια Ερμητικά Κλειστά στις κινηματογραφικές αίθουσες, ο Στάνλεϊ Κούμπρικ πέθανε στον ύπνο του από καρδιακή ανακοπή, στις 7 Μαρτίου 1999. Είχε τρία παιδιά από τον τρίτο του γάμο με την Κριστιάν Κούμπρικ, με την οποία ήταν νυμφευμένος από το 1958.

Φιλμογραφία

Επεξεργασία

Οι ταινίες τις οποίες σκηνοθέτησε ο Κούμπρικ είναι οι παρακάτω. Ο αγγλικός τίτλος αναγράφεται σε παρενθέσεις, αν υπάρχει ο ελληνικός:[19][20][21]

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. 1,0 1,1 1,2 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. 119101579. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
  2. 2,0 2,1 2,2 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 9  Απριλίου 2014.
  3. 3,0 3,1 «Большая советская энциклопедия» (Ρωσικά) Η Μεγάλη Ρωσική Εγκυκλοπαίδεια. Μόσχα. 1969. Ανακτήθηκε στις 27  Σεπτεμβρίου 2015.
  4. «Los Angeles Times». (Αγγλικά) Los Angeles Times. Ελ Σεγκούντο. 8  Μαρτίου 1999. Ανακτήθηκε στις 10  Μαρτίου 2021.
  5. (Αγγλικά) SNAC. w6v726r3. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  6. «Los Angeles Times». (Αγγλικά) Los Angeles Times. Ελ Σεγκούντο. 8  Μαρτίου 1999. Ανακτήθηκε στις 10  Μαρτίου 2021.
  7. «Proleksis enciklopedija» (Κροατικά) 33038. Ανακτήθηκε στις 10  Μαρτίου 2021.
  8. (Γερμανικά) Munzinger Personen. 00000009825. Ανακτήθηκε στις 10  Μαρτίου 2021.
  9. 9,0 9,1 Άντριου Μπελ: «Encyclopædia Britannica» (Βρετανικά αγγλικά) Encyclopædia Britannica Inc..
  10. www.zocalopublicsquare.org/2018/09/19/jewish-stanley-kubrick/ideas/essay/.
  11. Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data.bnf.fr/ark:/12148/cb119101579. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
  12. CONOR.SI. 11846499.
  13. Ανακτήθηκε στις 4  Μαρτίου 2021.
  14. 14,0 14,1 14,2 14,3 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. 11856739X. Ανακτήθηκε στις 31  Μαΐου 2021.
  15. 15,0 15,1 (Ιταλικά) Ιστορικό Αρχείο Ρικόρντι. 12895. Ανακτήθηκε στις 31  Μαΐου 2021.
  16. Ιστορικό Αρχείο Ρικόρντι. 12895. Ανακτήθηκε στις 3  Δεκεμβρίου 2020.
  17. (Αγγλικά) www.acmi.net.au. creators/66943.
  18. www.siv.archives-nationales.culture.gouv.fr/siv/rechercheconsultation/consultation/ir/pdfIR.action?irId=FRAN_IR_026438. Ανακτήθηκε στις 23  Απριλίου 2019.
  19. Φιλμογραφία του Στάνλεϊ Κούμπρικ στο Cine.gr
  20. «Διανομές ταινιών του Κούμπρικ σε DVD». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Μαΐου 2009. Ανακτήθηκε στις 2 Δεκεμβρίου 2006. 
  21. Η σελίδα του Στάνλεϊ Κούμπρικ στην IMDb, με τις ταινίες που σκηνοθέτησε

Σχετική βιβλιογραφία

Επεξεργασία

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Επεξεργασία