Στήλες του Γκεντιμίνας

Οι Στήλες του Γκεντιμίνας ή Στύλοι του Γκεντιμίνας είναι ένα από τα πρώτα σύμβολα της Λιθουανίας και ένα από τα ιστορικά εθνόσημά της. Χρησιμοποιήθηκαν στο Μεγάλο Δουκάτο της Λιθουανίας, αρχικά ως προσωπικά διακριτικά των ηγεμόνων, ως κρατικό σύμβολο, και αργότερα ως μέρος των εραλδικών σημάτων της ηγετικής αριστοκρατίας. Κατά την περίοδο μεταξύ του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου και του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου χρησιμοποιήθηκαν από τη Λιθουανική Δημοκρατία ως μικρό κρατικό σύμβολο, π.χ. σε κέρματα Λίτας και σε στρατιωτικό εξοπλισμό.

Οι στήλες του Γκεντιμίνας

Εμφάνιση

Το σύμβολο εμφανίζεται με την ακόλουθη μορφή: Οριζόντια γραμμή στο κάτω μέρος, με κάθετες γραμμές να επεκτείνονται και στα δύο άκρα. Το τετράγωνο στο μέσον της οριζόντιας γραμμής είναι περίπου μισό σε ύψος σε σχέση με τις κάθετες γραμμές. Μια άλλη κατακόρυφη γραμμή ανεβαίνει από το πάνω κέντρο του τετραγώνου, δίνοντας μια συνολική εμφάνιση που είναι κοντά σε ένα τρίγωνο. Αυτή η μορφή είναι αυτή που παρατηρείται συνήθως στη σύγχρονη εποχή, που συχνά σχεδιάζεται πάνω σε τοίχους και φράχτες ως διαμαρτυρία ενάντια στη σοβιετική κατοχή της Λιθουανίας.

Είναι αξιοσημείωτο ότι τα αρχαία προχριστιανικά σύμβολα της Λιθουανίας δεν ακολουθούσαν τους ίδιους αυστηρούς κανόνες της εραλδικής σε σχέση με τους Δυτικούς. Έτσι το σύμβολο αυτό χρησιμοποιήθηκε στο Ορ και στο άργυρο, συνήθως στις σφαίρες του πεδίου, και απεικονίζεται σε διάφορα σχήματα σε σημαίες, πανό και ασπίδες.

Όνομα

Το όνομα "Στήλες του Γκεντιμίνας" δόθηκε στον 19ο αιώνα από τον ιστορικό Τέοντορ Νάρμπατ, ο οποίος υπέθεσε ότι το σύμβολο ήταν τα διακριτικά του Γκεντιμίνας. Το ακριβέστερο όνομα του συμβόλου είναι οι Στύλοι των Γκεντιμινιδών, καθώς δεν υπάρχει άμεση απόδειξη της σύνδεσής του με τον Μεγάλο Δούκα της Λιθουανίας Γκεντιμίνα.

Ιστορία

Οι στύλοι του Γκεντιμίνας σε μια πέτρα στο λόφο Ραμπύνας

Σύμφωνα με τα ιστορικά και αρχαιολογικά στοιχεία, οι Στήλες χρησιμοποιήθηκαν από τον Μεγάλο Δούκα της Λιθουανίας και τον Δούκα του Τρακάι Κεστούτις. Εμφανίζονται στα νομίσματα της Λιθουανίας που εκδόθηκαν από αυτόν. Το σύμβολο χρησιμοποιήθηκε και από τον Βιτάουτας ως τα προσωπικά του διακριτικά από το 1397 και εμφανιζόταν στη σφραγίδα και τα κέρματα του. Σύμφωνα με τον Γιαν Ντλουγκός, προέρχεται από ένα σύμβολο ή μάρκα που χρησιμοποιείται για τη σήμανση αλόγων και άλλων περιουσιακών στοιχείων. Οι στήλες υιοθετήθηκαν από τους απογόνους του Κεστούτις ως το σύμβολο της οικογένειάς τους, που ισοδυναμεί με οικόσημο. Ένας άλλος χρήστης των Στήλων του Γκεντιμίνας ήταν ο Μεγάλος Δούκας της Λιθουανίας Σιγισμούνδος Κεστουτάιτις. Αρχικά οι Στήλες σηματοδότησαν την οικογένεια του Κεστούτις, σε αντίθεση με το Βίτις που χρησιμοποιήθηκε από τους απογόνους του Αλγκίρντας. Αργότερα, ως σύμβολο μιας κυρίαρχης δυναστείας, υιοθετήθηκε από τους Γιαγκιελόνους και τα δύο σύμβολα έγιναν σύμβολα του Μεγάλου Δουκάτου της Λιθουανίας.

Οι Στήλες του Γκεντιμίνας εμφανίζονται στο αριστερό μανίκι του Γιογκάιλα σε ένα από τα πιο γνωστά πορτραίτα του, ζωγραφισμένα από τον Γιαν Ματέικο, αν και τα προσωπικά διακριτικά του Γιογκάιλα ήταν ο διπλός σταυρός. Οι στήλες του Γκεντιμίνας παρέμειναν σε χρήση κατά τους επόμενους αιώνες. Μετά την προσάρτηση της Λιθουανίας από τη Σοβιετική Ένωση, το σύμβολο απαγορεύτηκε επισήμως. Κατά τη διάρκεια της Τραγουδιστικής Επανάστασης στα τέλη της δεκαετίας του '80, έγινε ένα σημαντικό μέρος της εικόνας του Σαγιούντις, του μεταρρυθμιστικού κινήματος. Οι Στήλες του Γκεντιμίνας παρουσιάζονται στο Λιθουανικό Προεδρικό βραβείο Τάγμα του Μεγάλο Δούκα της Λιθουανίας Γκεντιμίνας, το οποίο ιδρύθηκε το 1928. Το επίσημο λογότυπο του Ευρωμπάσκετ 2011, το οποίο έλαβε χώρα στη Λιθουανία, αποτελείται από τις στήλες πάνω σε μια μπασκέτα.

Δείτε επίσης

• Εθνόσημο της Λιθουανίας
• Πολωνική εραλδική
• Πύργος του Γκεντιμίνας
• Οίκος του Γκεντιμίνας

Πηγές

• Valstybė. Iliustruota Lietuvos enciklopedija
• "Gediminas' Columns". Encyclopedia Lituanica II: 293. (1970–1978). Ed. Simas Sužiedėlis. Boston, Massachusetts: Juozas Kapočius. LCC 74-114275.