Βικιπαίδεια

Συμφωνία των Πρεσπών

Συμφωνία μεταξύ Ελλάδας και Βόρειας Μακεδονίας που υπογράφηκε τον Ιούνιο του 2018

Η Συμφωνία των Πρεσπών (σλαβομακεδονικά: Договорот од Преспа‎‎ ή Преспански договор, αγγλικά: Prespa Agreement) είναι διακρατική συμφωνία που συνομολογήθηκε στις 12 Ιουνίου 2018 ανάμεσα στην Ελληνική Δημοκρατία και τη Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας, η οποία μετονομάστηκε κατ' αυτόν τον τρόπο με τη θέση σε ισχύ της συμφωνίας στις 12 Φεβρουαρίου 2019, και έγινε υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών με σκοπό την επίλυση του ζητήματος της ονομασίας της τελευταίας. Η Συμφωνία αντικάτεστησε την Ενδιάμεση Συμφωνία του 1995 και κατήργησε τη συνταγματική ονομασία Δημοκρατία της Μακεδονίας και την προσωρινή ονομασία πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, μετονομάζοντας και αναγνωρίζοντας καθολικά τη χώρα ως Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας. H ψήφιση της συμφωνίας προκάλεσε αντιδράσεις και στις δύο χώρες.

Συμφωνία των Πρεσπών
Tελική Συμφωνία για την επίλυση των διαφορών οι οποίες περιγράφονται στις αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών 817 (1993) και 845 (1993), τη λήξη της ενδιάμεσης συμφωνίας του 1995, και την εδραίωση στρατηγικής εταιρικής σχέσης μεταξύ των μερών
Οι Υπουργοί Εξωτερικών των δύο χωρών, Ντιμιτρόφ και Κοτζιάς, υπογράφουν τη Συμφωνία, ενώπιον των Πρωθυπουργών Ζάεφ και Τσίπρα.
Υπογραφή12 Ιουνίου 2018
ΤοποθεσίαΨαράδες Φλώρινας, Ελλάδα
Σε ισχύ12 Φεβρουαρίου 2019
ΚατάστασηΣε ισχύ
Διαμεσολαβητές Μάθιου Νίμιτς
Υπογράφοντες Νίκος Κοτζιάς
Νίκολα Ντιμιτρόφ
Συμβαλλόμενοι Ελλάδα
Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας (αναφέρεται ως το Δεύτερο Μέρος, που έγινε δεκτό στα Ηνωμένα Έθνη σύμφωνα με την απόφαση της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών 47/225 της 8ης Απριλίου 1993)

Υπογράφηκε στο ορεινό χωριό Ψαράδες της Φλώρινας που βρίσκεται στην περιοχή των Πρεσπών από όπου και πήρε το όνομά της και κυρώθηκε από τα Κοινοβούλια και των δύο χωρών σε ψηφοφορίες με καταληκτική αυτή στις 25 Ιανουαρίου 2019 στην Αθήνα. Τέθηκε σε ισχύ και μετονόμασε επίσημα τη χώρα σε Βόρεια Μακεδονία στις 12 Φεβρουαρίου 2019, όταν ενημερώθηκε τυπικά μέσω ρηματικής διακοίνωσης η πλευρά των Σκοπίων για την υπερψήφιση του Πρωτοκόλλου Ένταξής της στο ΝΑΤΟ από την Αθήνα.[1][2][3]

Η Συμφωνία των Πρεσπών δεν μπορεί να αντικατασταθεί από κάποια άλλη συμφωνία ή συνθήκη και δεν μπορεί να ανακληθεί. Οι διατάξεις της είναι νομικά δεσμευτικές και για τα δύο μέρη από άποψη Διεθνούς Δικαίου και παραμένει σε ισχύ επ' αόριστον.[4][5]

Όνομα Επεξεργασία

Η Συμφωνία των Πρεσπών είναι το σύντομο όνομα της συμφωνίας, ονομασμένη έτσι από την τοποθεσία που υπογράφηκε, τις Λίμνες Πρέσπες. Αναφέρεται και ως Συνθήκη των Πρεσπών ή στην καθομιλουμένη απλώς «Πρέσπες». Η πλήρης επίσημη ονομασία της είναι: Τελική Συμφωνία για την επίλυση των διαφορών οι οποίες περιγράφονται στις αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών 817 (1993) και 845 (1993), τη λήξη της ενδιάμεσης συμφωνίας του 1995, και την εδραίωση στρατηγικής εταιρικής σχέσης μεταξύ των μερών. Η πρότυπη συμφωνία είναι γραμμένη και υπογεγραμμένη στα αγγλικά.

Ιστορικό Επεξεργασία

Δείτε επίσης: Μακεδονικό ονοματολογικό ζήτημα

Μετά την αλλαγή σκυτάλης στην κυβέρνηση της τότε πΓΔΜ το 2017, η Κυβέρνηση Ζάεφ, ένας συνασπισμός του κόμματός SDSM με το αλβανικό κόμμα DUI, προχώρησε στη σύναψη Συμφώνου Φιλίας με τη Βουλγαρία [6], καταφέρνοντας να διευθετηθούν άλλες ιστορικές διαφορές με τη χώρα. Η ελληνική κυβέρνηση βλέποντας την αλλαγή ρητορικής στην τότε πΓΔΜ και την επιθυμία εκ μέρους του Ζάεφ να διευθετηθεί το θέμα[7], εξέφρασε την επιθυμία και αυτή να επανεκκινήσει τον διάλογο για το ονοματολογικό.

Οι προσπάθειες μεταξύ των δύο κυβερνήσεων για την επίλυση ξεκίνησαν επίσημα με τη συνάντηση στις 17 Ιανουαρίου 2018 στην Ουάσινγκτον των απεσταλμένων πρέσβεων στον ΟΗΕ. Ο Αδαμάντιος Βασιλάκης για την Ελλάδα και ο Βάσκο Ναουμόφσκι για την πΓΔΜ συναντήθηκαν με τον ειδικό διαμεσολαβητή Μάθιου Νίμιτς[8], ο οποίος τους παρέδωσε μια λίστα προτεινόμενων ονομάτων, με όλα να εμπεριέχουν τον όρο Μακεδονία. Οι προτάσεις ήταν λίγο πολύ γνωστές από το παρελθόν:[9][10]

Προτεινόμενα ονόματα Μάθιου Νίμιτς[9][10]
Ελληνικά Σλαβομακεδονικά Μεταγραφημένα

σλαβομακεδονικά

Αγγλικά
Δημοκρατία της Νέας Μακεδονίας Република Нова Македонија Republika Nova Makedonija Republic of New Macedonia
Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας Република Северна Македонија Republika Severna Makedonija Republic of North Macedonia
Δημοκρατία της Άνω Μακεδονίας Република Горна Македонија Republika Gorna Makedonija Republic of Upper Macedonia
Δημοκρατία της Μακεδονίας του Βαρδάρη Република Вардарска Македонија Republika Vardarska Makedonija Republic of Vardar Macedonia
Δημοκρατία της Μακεδονίας (Σκόπια) Република Македонија (Скопје) Republika Makedonija (Skopje) Republic of Macedonia (Skopje)

Το πρώτο βήμα προς την αναζήτηση κοινώς αποδεκτής λύσης έγινε στη συνάντηση των Πρωθυπουργών Ζάεφ και Τσίπρα στις 24 Ιανουαρίου 2018 στο πλαίσιο του Παγκοσμίου Οικονομικού Φόρουμ στο Νταβός της Ελβετίας.[11] Εκεί, οι δύο Πρωθυπουργοί εξέφρασαν την αμοιβαία θέλησή τους για λύση στο θέμα και την ενίσχυση των διμερών σχέσεων. Καταλύτης για την δημιουργία κλίματος εμπιστοσύνης ήταν η ανακοίνωση του Ζόραν Ζάεφ πως το Διεθνές Αεροδρόμιο των Σκοπίων και η Εθνική Οδός που έφεραν το όνομα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, θα μετονομάζονταν χωρίς το όνομα του Αλεξάνδρου.[12]

Οι δύο Υπουργοί Εξωτερικών Κοτζιάς και Ντιμιτρόφ μαζί με τον διαμεσολαβητή του ΟΗΕ Νίμιτς συναντήθηκαν στο Σούνιο στις 12 Μαΐου 2018, όπου έθεσαν επί τάπητος το θέμα του ονόματος και την απαίτηση της Ελλάδας το όνομα αυτό να είναι erga omnes, που σημαίνει έναντι όλων[13]. Η συνάντηση των Υπουργών Εξωτερικών οδήγησε στη συνάντηση των δύο Πρωθυπουργών συναντήθηκαν στις 24 Μαΐου 2018 στη Σόφια στο πλαίσιο της Συνόδου Κορυφής της ΕΕ.[14] Στη Σόφια προτάθηκε για πρώτη φορά από πλευράς Σκοπίων το όνομα Μακεδονία του Ίλιντεν erga omnes[15], το οποίο απορρίφθηκε από την Αθήνα λίγες μέρες αργότερα, λόγω της ιστορικής βαρύτητας της Εξέγερσης του Ίλιντεν για τον Μακεδονικό Αγώνα.[16] Η διαπραγμάτευση συνέχισε παρασκηνιακά με την άρτια συνεργασία των δύο Υπουργών Εξωτερικών και την ανοιχτή συνομιλία Τσίπρα-Ζάεφ[17], η οποία και οδήγησε στην ανακοίνωση επίτευξης συμφωνίας.

Στις 12 Ιουνίου 2018 ο Αλέξης Τσίπρας και ο Ζόραν Ζάεφ ανακοίνωσαν μέσω διαγγελμάτων, ότι επετεύχθη συμφωνία για τη διμερή διαφωνία. Ο Αλέξης Τσίπρας υποστήριξε πως η συμφωνία «καλύπτει όλες τις προϋποθέσεις που ετέθησαν από την ελληνική πλευρά»[18], ενώ ο Ζόραν Ζάεφ υποστήριξε πως η χώρα αποκτά «ένα αξιοπρεπές και γεωγραφικά ακριβές όνομα» και «μια ενισχυμένη ταυτότητα και εγγύηση για την ασφάλεια, τη σταθερότητα και την ευημερία».[19]

Η πρόταση μετονομάζει τη Δημοκρατία της Μακεδονίας σε Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας (μακεδονικά: Република Северна Македонија, Republika Severna Makedonija, αγγλικά: Republic of North Macedonia), με το νέο όνομα να χρησιμοποιείται για όλες τις χρήσεις (erga omnes), που σημαίνει στο εσωτερικό, σε όλες τις διμερείς σχέσεις και σε όλους τους περιφερειακούς και διεθνείς οργανισμούς και θεσμούς. Η Συμφωνία υπεγράφη στις Πρέσπες, που αποτελούν υδάτινο σύνορο της Βόρειας Μακεδονίας, της Ελλάδας και της Αλβανίας.

Βασικές διατάξεις Επεξεργασία

 
Η πρώτη από τις δεκατέσσερεις σελίδες του κειμένου της συμφωνίας.
  • Η συμφωνία προβλέπει την αλλαγή του συνταγματικού ονόματος Δημοκρατία της Μακεδονίας και την κατάργηση του προσωρινού ονόματος πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας σε Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας ή απλώς Βόρεια Μακεδονία έναντι όλων και για εσωτερική χρήση (erga omnes).
  • Η ιθαγένεια της χώρας ορίζεται ως μακεδονική/πολίτης της Δημοκρατίας της Βόρειας Μακεδονίας, χωρίς να αναγνωρίζεται εθνότητα.[20]
  • Η συμφωνία περιλαμβάνει την αναγνώριση της «Μακεδονικής γλώσσας», σημειώνοντας πως ανήκει στην οικογένεια των νότιων σλαβικών γλωσσών.
  • Η Βόρεια Μακεδονία υποχρεούται να αλλάξει το Σύνταγμά της και να ενημερώσει όλα τα κράτη και τους Διεθνείς Οργανισμούς που την αναγνωρίζουν ως Μακεδονία ή ως πΓΔΜ, να προχωρήσουν στην οριστική επίσημη μετονομασία της με το νέο όνομα. Η Βόρεια Μακεδονία υποχρεούται, επίσης, να αλλάξει κάθε έγγραφο και ονομασία θεσμών που αναφέρεται σε «Δημοκρατία της Μακεδονίας» και «Μακεδονία» εντός 5 ετών από την θέση σε ισχύ της Συμφωνίας.
  • Η ISO συντομογραφία της Βόρειας Μακεδονίας θα παραμείνει MK και MKD, ενώ αλλαγή θα επέλθει στις πινακίδες των αυτοκινήτων με τη συντομογραφία NM ή NMK να αντικαθιστά τη σημερινή MK.
  • Με τη συμφωνία αναγνωρίζεται η ελληνικότητα της Αρχαίας Μακεδονίας.[21] Πιο συγκεκριμένα, το άρθρο 7 αναφέρει πως οι δύο χώρες αναγνωρίζουν πως έννοιες «Μακεδονία» και «Μακεδόνας» αναφέρονται σε διαφορετικό ιστορικό πλαίσιο και πολιτισμική κληρονομιά. Όταν αναφορά γίνεται στην Ελλάδα, αυτοί οι όροι σημαίνουν την περιοχή και τον πληθυσμό στην περιοχής της Βόρειας Ελλάδας, καθώς και στον Ελληνικό πολιτισμό, ιστορία και κουλτούρα αυτής της περιοχής από την αρχαιότητα έως σήμερα. Όταν αναφορά γίνεται στη Βόρεια Μακεδονία, αυτοί οι όροι αναφέρονται στην επικράτεια, γλώσσα και τους ανθρώπους, με τη δική τους διακριτή ιστορία και κουλτούρα.[21]
  • Η Βόρεια Μακεδονία υποχρεούται εντός 6 μηνών να απαλείψει κάθε ανακρίβεια στα μνημεία που υπάρχουν στην επικράτειά της, δηλώνοντας στην επιγραφή τους την ελληνική τους ιστορικότητα και το σκοπό ανέγερσής τους ως ένδειξη φιλίας των δύο λαών.[21]
  • Επιπλέον, η Βόρεια Μακεδονία οφείλει να καταργήσει από κάθε απεικόνιση το σύμβολο του Ήλιου της Βεργίνας, αναγνωρίζοντας το αποκλειστικό δικαίωμα χρήσης του από την Ελλάδα.[21]
  • Δημιουργείται, επίσης, επιτροπή που θα αξιολογήσει τα σχολικά βιβλία και τους χάρτες και στις δύο χώρες ώστε να αφαιρεθεί αλυτρωτικό περιεχόμενο και να ευθυγραμμιστούν με τα πρότυπα της UNESCO και του Συμβουλίου της Ευρώπης[22].
  • Η Ελλάδα οφείλει να αποδεχτεί την είσοδο της Βόρεια Μακεδονίας στον Οργανισμό Βορειοατλαντικού Συμφώνου (ΝΑΤΟ) και να μην εμποδίσει τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις της Βόρειας Μακεδονίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση λόγω του ονόματος.
  • Η Ελλάδα διατηρεί, ωστόσο, το δικαίωμα ένστασης και βέτο στην ενταξιακή πορεία της Βόρειας Μακεδονίας στην ΕΕ σε περίπτωση που παραβιάζει τη Συμφωνία των Πρεσπών ή/και δεν προχωρά ικανοποιητικά στην αλλαγή της εσωτερικής ονομασίας της χώρας σε θεσμούς και έγγραφα.
  • Στη συμφωνία αναφέρεται επίσης ότι το κοινό σύνορο των δύο χωρών είναι διαρκές και απαραβίαστο διεθνές σύνορο.
  • Οι δύο χώρες δεσμεύονται να μην προβαίνουν σε αλυτρωτικές δηλώσεις και να διορθώνουν τυχόν λάθη στην αναγραφή και αναφορά της Βόρειας Μακεδονίας.
  • Τυχόν διαφορές θα επιλύονται με διμερή συνεννόηση, διαμεσολάβηση του ΟΗΕ ή με προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο.

Υπογραφή Επεξεργασία

Η Συμφωνία των Πρεσπών, που αντικαθιστά την Ενδιάμεση Συμφωνία του 1995, υπεγράφη στις 17 Ιουνίου 2018 σε μια υψηλού επιπέδου τελετή στο συνοριακό χωριό Ψαράδες στη Λίμνη της Μεγάλης Πρέσπας, από τους δύο Υπουργούς Εξωτερικών Νικολά Ντιμιτρόφ και Νίκο Κοτζιά ενώπιον των Πρωθυπουργών Ζόραν Ζάεφ και Αλέξη Τσίπρα.[23] Στην τελετή παρευρέθησαν μεταξύ άλλων ο ειδικός απεσταλμένος των Ηνωμένων Εθνών Μάθιου Νίμιτς, η βοηθός του γενικού γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών Ρόζμαρι Ντι Κάρλο, η Ύπατη Εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Ένωσης για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας Φεντερίκα Μογκερίνι και ο Ευρωπαίος Επίτροπος Περιφερειακής Πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης Γιοχάνες Χάν.

Μετά την υπογραφή, ο Αλέξης Τσίπρας με τον ομόλογό του Ζόραν Ζάεφ πέρασαν τη Λίμνη της Μεγάλης Πρέσπας στην πλευρά της πΓΔΜ για γεύμα στο χωριό Οτέσεβο, επισημαίνοντας την πρώτη φορά που Έλληνας Πρωθυπουργός μπήκε στην πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας μετά την ανεξαρτησία της το 1991.

Επικύρωση Επεξεργασία

Στις 23 Ιουνίου 2018, ο Ζόραν Ζάεφ ανακοίνωσε πως η πΓΔΜ θα αλλάξει τις πινακίδες των αυτοκινήτων που αντί για ΜΚ θα αναγράφουν πλέον ΝΜΚ για να αντικατοπτρίζουν το νέο όνομα της χώρας.[24]

Η κυβέρνηση της πΓΔΜ ανακοίνωσε πως τα αγάλματα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, του Φιλίππου Β' της Μακεδονίας και της Ολυμπιάδας της Ηπείρου, που ανεγέρθησαν στο πλαίσιο του προγράμματος Σκόπια 2014, θα αποκτήσουν νέες επιγραφές με διευκρινίσεις πως συμβολίζουν την αρχαία ελληνική περίοδο και τιμούν την φιλία των δύο λαών.

Επικύρωση από το Κοινοβούλιο της πΓΔΜ Επεξεργασία

Στις 20 Ιουνίου 2018, η Συμφωνία των Πρεσπών επικυρώθηκε από το Κοινοβούλιο της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας με 69 βουλευτές να ψηφίζουν υπέρ.[25] Το αντιπολιτευόμενο κόμμα VMRO-DPMNE μποϊκόταρε την κοινοβουλευτική συνεδρίαση και διακήρυξε τη Συμφωνία ως «γενοκτονία του νόμιμου κράτους» και «γενοκτονία όλου του έθνους».

Στις 25 Ιουνίου, ο Έλληνας Υπουργός Εξωτερικών ενημέρωσε την Ευρωπαϊκή Ένωση και το ΝΑΤΟ πως η Ελλάδα δεν ενίσταται πλέον της ευρωατλαντικής ολοκλήρωσης της πΓΔΜ με το νέο όνομα. Την επόμενη μέρα, ωστόσο, ο Πρόεδρος της πΓΔΜ Γκιόργκε Ιβάνοφ αρνήθηκε να υπογράψει τη συμφωνία και απείλησε τον Πρωθυπουργό Ζάεφ και το κυβερνών κόμμα με φυλάκιση τουλάχιστον 5 ετών, επειδή ψήφισαν μια συμφωνία, που σύμφωνα με τον Ιβάνοφ, κάνει τη Δημοκρατία της Μακεδονίας υποτελή ενός ξένου κράτους.[26][27]

Η απόσυρση του ελληνικού βέτο οδήγησε στην έγκριση από την Ευρωπαϊκή Ένωση στις 27 Ιουνίου 2018 να ξεκινήσει τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις με την πΓΔΜ, που αναμένονται το 2019, με την προϋπόθεση πως η Συμφωνία των Πρεσπών θα έχει εφαρμοστεί και το συνταγματικό όνομα θα αλλάξει σε Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας.[28]

Στις 5 Ιουλίου 2018, η συμφωνία επικυρώθηκε ξανά από το Κοινοβούλιο της πΓΔΜ με 69 βουλευτές να ψηφίζουν υπέρ.[29]

Στις 11 Ιουλίου, το ΝΑΤΟ προσκάλεσε την πΓΔΜ να ξεκινήσει ενταξιακές συνομιλίες και να γίνει το 30ο μέλος της ευρωατλαντικής συμμαχίας.[30]

Δημοψήφισμα στην πΓΔΜ Επεξεργασία

Κύριο λήμμα: Δημοψήφισμα στην πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας (2018)

Στις 30 Ιουλίου, το Κοινοβούλιο της πΓΔΜ ενέκρινε τη διεξαγωγή ενός μη δεσμευτικού δημοψηφίσματος για την έγκριση της συμφωνίας, το οποίο έλαβε χώρα στις 30 Σεπτεμβρίου 2018[31] με 91% όσων ψήφισαν να αποδέχονται τη συμφωνία με συμμετοχή 37%. Το δημοψήφισμα δεν θεωρήθηκε επιτυχές, λόγω της συνταγματικής προϋπόθεσης για συμμετοχή τουλάχιστον 50%. Η συνολική συμμετοχή ήταν 666.344 πολίτες εκ των οποίων 260.000 ήταν Αλβανοί κάτοικοι. Η Κυβέρνηση προχώρησε με την πρόθεση να αλλάξει το όνομα.

Εξελίξεις μετά το δημοψήφισμα Επεξεργασία

Στις 15 Οκτωβρίου 2018, το Κοινοβούλιο της πΓΔΜ ξεκίνησε να συζητά την αλλαγή της ονομασίας. Η πρόταση για συνταγματική αναθεώρηση απαιτεί την ψήφο 80 τουλάχιστον βουλευτών, δηλαδή 2/3 της 120-μελούς Βουλής.

Στις 16 Οκτωβρίου, ο Αναπληρωτής Υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Ουές Μίτσελ απέστειλε ένα γράμμα στον ηγέτη του VMRO-DPMNE Χρίστιαν Μιτσκόσκι, στο οποίο εκφράζει την απογοήτευση των Ηνωμένων Πολιτειών με τη στάση της ηγεσίας, και του ιδίου προσωπικά, και ζητά να «βάλει στην άκρη κομματικά συμφέροντα» και να δουλέψει ώστε να εγκριθεί η αλλαγή του ονόματος[32]. Ο Μιτσκόσκι εξέφρασε τη ελπίδα πως η Δημοκρατία της Μακεδονίας θα γίνει σύντομα μέλος του ΝΑΤΟ και της ΕΕ, «αλλά υπερήφανη και αξιοπρεπής, όχι ξεφτιλισμένη, παραμορφωμένη και ντροπιασμένη».

Στην Αθήνα στις 17 Οκτωβρίου 2018, μετά από ενδοκυβερνητική αντιπαράθεση του Υπουργού Εθνικής Άμυνας και Προέδρου των Ανεξαρτήτων Ελλήνων Πάνου Καμμένου, ο Υπουργός Εξωτερικών Νίκος Κοτζιάς παραιτήθηκε με αιχμές για τον Πάνο Καμμένο και την στήριξη εκ μέρους του Πρωθυπουργού.[33] Ο Αλέξης Τσίπρας ορκίστηκε Υπουργός Εξωτερικών και το χαρτοφυλάκιο της Συμφωνίας των Πρεσπών ανέλαβε ο Αναπληρωτής Υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Κατρούγκαλος.[34]

Στις 19 Οκτωβρίου 2018 το Κοινοβούλιο ψήφισε να ξεκινήσει τη διαδικασία για να μετονομάσει τη χώρα ως Βόρεια Μακεδονία, μετά την υπερψήφιση από 80 βουλευτές.[35]

Στις 30 Οκτωβρίου, η ειδική εισαγγελία των Σκοπίων άνοιξε υπόθεση εναντίον του Προέδρου Ιβάνοφ, λόγω της απόρριψής του να εκπληρώσει τα συνταγματικά του καθήκοντα να υπογράψει τη Συμφωνία των Πρεσπών, αφότου υπερψηφίστηκε δύο φορές από το Κοινοβούλιο.[36]

Στις 3 Δεκεμβρίου 2018, το Κοινοβούλιο ενέκρινε ένα σχέδιο συνταγματικών τροποποιήσεων, με 67 βουλευτές να υπερψηφίζουν, 23 να καταψηφίζουν και 4 να απέχουν.[37]

Μετά από κάποια πολιτική διελκυστίνδα για συνταγματικά θέματα που συνδέονται με την πολυεθνική σύσταση του κράτους, όλα τα αλβανικά κόμματα της πΓΔΜ υπερψήφισαν την αλλαγή του ονόματος[38] μαζί με τους κυβερνώντες Σοσιαλδημοκράτες και κάποια μέλη της αντιπολίτευσης. Στις 11 Ιανουαρίου, το Κοινοβούλιο ολοκλήρωσε τη νομική επικύρωση της Συμφωνίας των Πρεσπών, εγκρίνοντας τις συνταγματικές αλλαγές που μετονομάζουν τη χώρα σε Βόρεια Μακεδονία με πλειοψηφία 2/3 (81 βουλευτές).[39] Ο νόμος κύρωσης της συμφωνίας και των συνταγματικών αλλαγών δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως με την υπογραφή του Προέδρου του Κοινοβουλίου Ταλάτ Τζαφέρι και όχι του Προέδρου Ιβάνοφ.[40]

Εξελίξεις μετά την επικύρωση από την πΓΔΜ Επεξεργασία

Στις 13 Ιανουαρίου 2019, ο Έλληνας Υπουργός Εθνικής Άμυνας Πάνος Καμμένος και το κόμμα του Ανεξάρτητοι Έλληνες αποσύρθηκαν από τον κυβερνώντα συνασπισμό, λόγω της Συμφωνίας των Πρεσπών, αφήνοντας την κυβέρνηση με ασταθή πλειοψηφία στο Κοινοβούλιο.[41] Ο Πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας ζήτησε ψήφο εμπιστοσύνης στις 13 Ιανουαρίου 2019[42], την οποία κέρδισε στις 16 Ιανουαρίου με 151 βουλευτές υπέρ, 148 κατά και μία απουσία. Ο Τσίπρας κέρδισε με την ψήφο 145 βουλευτών του κόμματός του ΣΥΡΙΖΑ και 4 βουλευτών από τους Ανεξάρτητους Έλληνες και 2 ανεξάρτητων βουλευτών.[43] Τις ημέρες πριν την επικύρωση της Συμφωνίας από το Ελληνικό Κοινοβούλιο, 60.000 σύμφωνα με την ΕΛ.ΑΣ. και περισσότεροι απο 600.000 σύμφωνα με στοιχεία των διοργανωτών[44],διαδηλωτές από όλη την Ελλάδα έφθασαν στην Αθήνα και απαίτησαν την απόρριψη της συμφωνίας. Κάποιες από αυτές τις διαδηλώσεις έγιναν βίαιες και η αστυνομία χρησιμοποίησε δακρυγόνα για να διαλύσει τη μάζωξη.[45][46]

Επικύρωση από το Ελληνικό Κοινοβούλιο Επεξεργασία

Στις 25 Ιανουαρίου 2019, η Βουλή των Ελλήνων ενέκρινε τη Συμφωνία των Πρεσπών με 153 ψήφους υπέρ και 146 κατά και 1 παρόντα. Υπέρ της συμφωνίας ψήφισαν οι 145 βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ, οι ανεξάρτητοι βουλευτές Έλενα Κουντουρά, Κατερίνα Παπακώστα, Σταύρος Θεοδωράκης, Σπύρος Δανέλλης, Γιώργος Μαυρωτάς, Σπύρος Λυκούδης, Θανάσης Θεοχαρόπουλος και ο Θανάσης Παπαχριστόπουλος από τους ΑΝΕΛ.[47] Σύντομα μετά την επικύρωση ο Αναπληρωτής Υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Κατρούγκαλος υπέγραψε το νόμο που θέτει σε ισχύ τη Συμφωνία των Πρεσπών.[48] Εκδόθηκε στη Εφημερίδα της Κυβερνήσεως την επόμενη μέρα, μετά και την υπογραφή του από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλο, και αποτελεί επίσημα νόμο του κράτους υπ'αριθμόν 4588/2019.[49] Ο Πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας με ανάρτηση στο Facebook έγραψε πως «Η Βόρεια Μακεδονία που σήμερα γεννήθηκε, θα είναι μια φίλη χώρα. Σύμμαχος και συμπαραστάτης της Ελλάδας στις προσπάθειές της για την ασφάλεια, τη σταθερότητα και τη συνανάπτυξη στη περιοχή».[50]

Απόηχος - Αντιδράσεις Επεξεργασία

Η ανακοίνωση της συμφωνίας μεταξύ των δύο χωρών προκάλεσε αντιδράσεις τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Βόρεια Μακεδονία.

Αντιδράσεις στην Ελλάδα- Μαζικά Συλλαλητήρια Επεξεργασία

Η συμφωνία προκάλεσε έντονες αντιδράσεις και σωρεία αρνητικών και θετικών σχολίων από την ελληνική κοινωνία. Είναι κοινή παραδοχή πως η Συμφωνία των Πρεσπών, φέρνοντας στο προσκήνιο ξανά το ανοιχτό ζήτημα, δίχασε την κοινή γνώμη.[51][52] Δημοσκόπησεις την εποχή της κύρωσης της συμφωνίας από τη Βουλή των Ελλήνων έδειχναν πως η ευρεία πλειοψηφία των Ελλήνων δεν αποδέχονταν τη νέα ονομασία, αλλά θα συνέχιζαν να αποκαλούν τη χώρα «Σκόπια».[53]Ως αντίδραση στους χειρισμούς της τότε ελληνικής κυβέρνησης διοργανώθηκαν συλλαλητήρια με μεγάλη λαϊκή απήχηση σε Θεσσαλονίκη, Αθήνα καθώς και μικρότερα σε άλλες πόλεις τα έτη 2018 και 2019.

Το μαζικό συλλαλητήριο που διοργανωθηκε στην Αθήνα στις 4 Φεβρουαρίου 2018 ξεπέρασε τους 1,5 εκατομμύριο διαδηλωτές συμφωνα με τους διοργανωτές ενω η ΓΑΔΑ κατεβάζει τον αριθμο στους 140.000.[54]

Το αντίστοιχο συλλαλητήριο που διοργανώθηκε νωρίτερα στη Θεσσαλονίκη στις 21 Ιανουαρίου 2018 ξεπέρασε τους 500.000 διαδηλωτές σύμφωνα με τα στοιχεία των διοργανωτών και άλλων πηγών ενώ η αστυνομία εκανε λόγο για 90.000.[55]

Σε νέο μαζικό συλλαλητήριο που διοργανωθηκε στην Αθήνα τον επόμενο χρονο στις 20 Ιανουαρίου οι διαδηλωτές ξεπέρασαν τον αριθμο των 600.000 σύμφωνα με τη διοργάνωση ενώ η ΕΛ.ΑΣ. υπολόγισε μόλις 60.000.[56]

Επι μέρους συλλαλητήρια διοργανωθηκαν στην Αθηνα στις 15/6/18 και 16/6/18,στις 8/7/18 και τέλος στις 25 και 26/1/19.[57]

Στην Καβάλα, Σέρρες, Πέλλα, Δράμα, Κιλκίς, Λαγκαδά, Πολύκαστρο, Νέα Μουδανιά, Φλώρινα, Έδεσσα, Καστοριά, Κατερίνη, Πτολεμαΐδα, Βέροια, αλλά και Λάρισα,Λάμια Θήβα, Ιωάννινα, Ρόδο, Χανιά, Κέρκυρα, Βόλος και Χαλκίδα έγιναν αντίστοιχα συλλαλητήρια με μεγάλη εισροή κόσμου.[58]

Συνολικά υπολογίζονται πάνω από 100 τα μικρά και μεγάλα Συλλαλητήρια το 2018 για την Μακεδονία, στην Ελλάδα και το εξωτερικό.[59]

Πολιτικές αντιδράσεις Επεξεργασία

Στην Ελλάδα, οι Ανεξάρτητοι Έλληνες, η Ένωση Κεντρώων, το Κομμουνιστικό Κόμμα, η Νέα Δημοκρατία, και η Χρυσή Αυγή, εναντιώθηκαν στη συμφωνία.

Αμέσως μετά την επίσημη ανακοίνωση της συμφωνίας στις 12 Ιουνίου 2018 η Νέα Δημοκρατία χαρακτήρισε την συμφωνία ως «κακή»[60] και κάλεσε τον πρωθυπουργό να μην υπογράψει την συμφωνία αφού, σύμφωνα με το κόμμα, «αποδοχή της “μακεδονικής γλώσσας” και της “μακεδονικής εθνότητας” συνιστούν μη αποδεκτή εθνική υποχώρηση».[61] Ακολούθως, στις 14 Ιουνίου 2018, κατέθεσε πρόταση δυσπιστίας ενάντια στην Κυβέρνηση Τσίπρα,[62] η οποία ωστόσο απορρίφθηκε με 127 ψήφους υπέρ και 153 ψήφους κατά από τους βουλευτές του ΣΥ.ΡΙΖ.Α και των ΑΝ.ΕΛ.[63]

Η Φώφη Γεννηματά, πρόεδρος του Κινήματος Αλλαγής, ανέφερε ότι η συμφωνία έχει θετικά σημεία, αλλά υπάρχουν και αρνητικά. Ωστόσο, στελέχη του κόμματος όπως οι Γιώργος Παπανδρέου, Σταύρος Θεοδωράκης, Θανάσης Θεοχαρόπουλος, Γιώργος Καμίνης και Νίκος Ανδρουλάκης υποστήριξαν ότι «ναι μεν η συμφωνία έχει γκρίζες ζώνες αλλά κινείται σε θετική κατεύθυνση και πρέπει επιτέλους να λυθεί.»[64]

Ο Νίκος Μιχαλολιάκος αρχηγός της Χρυσής Αυγής δήλωσε ότι «Το όνομα της Μακεδονίας δεν είναι ένα απλό όνομα, είναι η Ψυχή του Έθνους μας, είναι η Ιστορία μας», υπογραμμίζοντας μάλιστα ότι «Η Χρυσή Αυγή καταγγέλλει την οποιαδήποτε συμφωνία σχεδιάζει η κυβέρνηση και καλεί τον Ελληνικό Λαό σε εγρήγορση».[εκκρεμεί παραπομπή] Ένας βουλευτής της Χρυσής Αυγής, ο Κωνσταντίνος Μπαρμπαρούσης, από το βήμα στην Βουλή με τον λόγο του παρότρυνε σε στρατιωτικό πραξικόπημα και πυροβολισμούς προς τους πολιτικούς υπεύθυνους για τη συμφωνία. Ως αποτέλεσμα, ο Μπαρμπαρούσης διεγράφη από το κόμμα του και εκδόθηκε ένταλμα σύλληψής του για εσχάτη προδοσία. Τον Ιανουάριο του 2019 ο Μπαρμπαρούσης επανεντάχθηκε κανονικά στη Χρυσή Αυγή και στην κοινοβουλευτικής της ομάδα.[65]

Ο Δημήτρης Κουτσούμπας, γενικός γραμματέας του Κ.Κ.Ε., υποστήριξε σχετικά με την συμφωνία ότι «παραμένει το "σπέρμα" του αλυτρωτισμού» και ότι «αυτό έγκειται στην αποδοχή από την ελληνική κυβέρνηση των θέσεων των Σκοπίων περί "Μακεδόνα πολίτη" και "μακεδονικής γλώσσας"».[60]

Ο Βασίλης Λεβέντης, πρόεδρος της Ένωσης Κεντρώων, ανέφερε ότι «είναι μοιραίο και ιστορικό λάθος που δώσαμε το όνομα “Μακεδονία”» και υποστήριξε ότι όσο υπάρχει στη ζωή θα «πολεμάει για να ακυρώσει τη συμφωνία».[60]

Ο Πάνος Καμμένος, πρόεδρος των ΑΝ.ΕΛ, ανέφερε ότι το κόμμα του δεν θα ψηφίσει τη συμφωνία όταν αυτή έρθει προς ψήφιση στη Βουλή, αφού περιέχει το όνομα «Μακεδονία», ωστόσο υποστήριξε ότι δεν θα αποχωρήσει από την κυβέρνηση.[60] Στις 16 Ιουνίου 2018, κατά τη συζήτηση για την πρόταση δυσπιστίας που κατέθεσε η ΝΔ, ο βουλευτής των ΑΝ.ΕΛ Δημήτρης Καμμένος ψήφισε «ναι» στην πρόταση και ακολούθως διεγράφη από την κοινοβουλευτική ομάδα του κόμματος.[66] Στις 17 Ιουνίου 2018 η Μανταλένα Παπαδοπούλου, εκπρόσωπος Τύπου των ΑΝ.ΕΛ, ανακοίνωσε την αποχώρησή της από το κόμμα διαφωνώντας με τους χειρισμούς για το Μακεδονικό Ζήτημα και με την υπογραφή της συμφωνίας την οποία χαρακτήρισε «κατάπτυστη».[67] Τις επόμενες μέρες ακολούθησαν αποχωρήσεις και άλλων στελεχών από τους Ανεξάρτητους Έλληνες στην Κοζάνη, την Πιερία, την Φλώρινα και την Καστοριά,[68][69] ενώ περιφερειακά στελέχη του κόμματος έστειλαν επιστολή στον Πάνο Καμμένο για το Μακεδονικό με την οποία του ζήτησαν να άρει την δεδηλωμένη στην κυβέρνηση.[70]

Στις 15 Ιουνίου 2018, δύο μέρες πριν την υπογραφή της συμφωνίας, ο Γιώργος Δακής, επικεφαλής της μείζονος αντιπολίτευσης του Περιφερειακού Συμβουλίου Δυτικής Μακεδονίας, ζήτησε την παραίτηση σύσσωμου του Συμβουλίου ως ένδειξη διαμαρτυρίας για να μην υπογραφεί η συμφωνία για την ονομασία της Π.Γ.Δ.Μ.[71] Επιπλέον, στις 16 Ιουνίου 2018 αλλά και την ημέρα υπογραφής της συμφωνίας στις 17 Ιουνίου, διοργανώθηκαν συλλαλητήρια στην πλατεία Συντάγματος και στο Πισοδέρι της Φλώρινας αντίστοιχα, ενάντια στην συμφωνία των δύο χωρών.[72][73] Στις συγκεντρώσεις στο Πισοδέρι υπήρξαν συμπλοκές των διαδηλωτών με την αστυνομία όταν οι πρώτοι επιχείρησαν να σπάσουν τα αστυνομικά μπλόκα και να κατευθυνθούν στο χωριό Ψαράδες όπου υπογραφόταν η συμφωνία μεταξύ των πρωθυπουργών Τσίπρα και Ζάεφ,[74] ενώ την ίδια μέρα στα χωριά Ψαράδες και Λαιμός των Πρεσπών οι καμπάνες χτύπησαν πένθιμα συμβολικά, σε ένδειξη θλίψης για την υπογραφή.[75]

Στις 26 Ιουνίου 2018 ανεξαρτητοποιήθηκε και ο βουλευτής των ΑΝΕΛ Γεώργιος Λαζαρίδης αναφέροντας ότι διαφωνούσε με την συμφωνία για την ονομασία της Π.Γ.Δ.M., παράλληλη με την αναγνώριση μακεδονικής ταυτότητας και μακεδονικής γλώσσας.[76]

Την Κυριακή 20 Ιανουαρίου 2019 έγινε Παλλαϊκό συλλαλητήριο στην Αθήνα σε αντίδραση στην συμφωνία των Πρεσπών. Επίσης, αίτημα υπήρξε και η διενέργεια δημοψηφίσματος.[77]

Κοινωνικές αντιδράσεις Επεξεργασία

Κύριο λήμμα: Συλλαλητήρια για τη Μακεδονία (2018 - 2019)

Κατά το 2018 πραγματοποιήθηκαν πάρα πολλά συλλαλητήρια, ανά την ελληνική επικράτεια[78][79][80][81][82] αλλά και σε πόλεις του εξωτερικού όπου ζουν Έλληνες[83][84][85], με σκοπό την σαφή αντίδραση στην συμφωνία των Πρεσπών μέσω ενός ηχηρού μηνύματος από το αναμενόμενο μεγάλο πλήθος του κόσμου. Το 2019 πραγματοποιήθηκε ξανά συλλαλητήριο στο Σύνταγμα της Αθήνας στις 20 Ιανουαρίου[86], όπως και τις επόμενες μέρες όπου η συμφωνία τέθηκε προς συζήτηση και ψήφιση από την Βουλή των Ελλήνων. Επίσης, στόχος όλων αυτών των αντιδράσεων ήταν και η κήρυξη δημοψηφίσματος, όπως έγινε και στην πΓΔΜ.[87] Συνολικά υπολογίζονται πάνω από 100 μικρά και μεγάλα συλλαλητήρια το 2018 για την Μακεδονία, στην Ελλάδα και το εξωτερικό[88].

Το Φεβρουάριο του 2018, ενώ διεξάγονταν διαπραγματεύσεις για τη σύναψη συμφωνίας, ο υπουργός εξωτερικών Νίκος Κοτζιάς έγινε δέκτης απειλητικών μηνυμάτων εάν κατέληγε σε συμφωνία.[89][90]

Υπέρ ενός δημοψηφίσματος τάχθηκαν άνθρωποι των γραμμάτων αλλά και καλλιτέχνες.[91] Στη συμφωνία αντιτάχθηκαν ιστορικοί και άλλοι ακαδημαϊκοί και καλλιτέχνες, όπως ο Μίκης Θεοδωράκης ο οποίος συμμετείχε ως ομιλητής στο πρώτο συλλαλητήριο της Αθήνας το 2018[92] και που λίγες μέρες πριν την ψήφιση της συμφωνίας των Πρεσπών από την Βουλή έστειλε ανοιχτή επιστολή στον πολιτικό κόσμο της χώρας όπου εξηγούσε τους λόγους ώστε να μην κυρωθεί η συμφωνία καθώς και την σαφή του προσωπική αντίδραση αλλά και την ανάγκη δημοψηφίσματος[93].

Υπήρξαν επίσης αντιδράσεις και για την θέση της κυβέρνησης να μην καλέσει τους πολιτικούς αρχηγούς των κομμάτων του ελληνικού κοινοβουλίου, με σκοπό την απόφαση μιας κοινής εθνικής γραμμής για τις διαπραγματεύσεις με στόχο την επίλυση του ζητήματος.

Μετά την ψήφιση της συμφωνίας, δημοσκόπηση έδειξε ότι η πλειονότητα της κοινής γνώμης (71%) δηλώνει ότι θα συνεχίσει να αποκαλεί τη χώρα «Σκόπια».[94]

Απέλαση Ρώσων διπλωματών Επεξεργασία

Σύμφωνα με ρεπορτάζ της εφημερίδας Καθημερινή στις 11 Ιουλίου 2018, η Ελληνική Κυβέρνηση αποφάσισε την απέλαση δύο Ρώσων διπλωματών και την απαγόρευση εισόδου στην Ελλάδα άλλων δύο για «παράνομες ενέργειες» εντός της ελληνικής επικράτειας, οι οποίες «συνιστούν παρέμβαση στις εσωτερικές υποθέσεις της Ελλάδας». Η εφημερίδα υποστήριξε ότι «υψηλόβαθμες διπλωματικές πηγές» ανέφεραν ως παράδειγμα, μεταξύ άλλων, την προσπάθεια παρέμβασης των διπλωματών σε εθνικά ζητήματα και συμφέροντα της Ελλάδας στα Βαλκάνια και ειδικότερα στο θέμα της ονοματολογικής διαφοράς με την πΓΔΜ.[95]

Σύμφωνα, συγκεκριμένα, και με ρεπορτάζ των Financial Times που ακολούθησε, οι Ρώσοι αξιωματούχοι δωροδοκούσαν Έλληνες θρησκευτικούς παράγοντες, επιχειρηματίες και μέλη πολιτιστικών ενώσεων και ακροδεξιών οργανώσεων ώστε να ενδυναμώσουν τις αντιδράσεις κατά της συμφωνίας με την πΓΔΜ. Σύμφωνα με το ρεπορτάζ εκτιμάται ότι οι Ρώσοι διπλωμάτες πλήρωσαν ακροδεξιές οργανώσεις μέσω τοπικού Έλληνα επιχειρηματία στην Αλεξανδρούπολη.[96][97]

Υπέρ της Συμφωνίας Επεξεργασία

Στον αντίποδα στελέχη από το χώρο της Κεντροαριστεράς και πολλοί Έλληνες ακαδημαϊκοί στην Ελλάδα και το εξωτερικό υποστήριξαν ένθερμα τη Συμφωνία.[98] Μεταξύ άλλων, στις 13 Ιανουαρίου 2018 διοργανώθηκε στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών η εκδήλωση «Το στοίχημα της Συμφωνίας των Πρεσπών» και στις 21 Ιανουαρίου το Ποτάμι διοργάνωσε την εκδήλωση «Μακεδονικό: Η συζήτηση που δεν έγινε» στο Ζάππειο Μέγαρο όπου μίλησαν μεταξύ άλλων πολιτικοί και πανεπιστημιακοί, διπλωμάτες, επιστήμονες, και άνθρωποι που γνωρίζουν πτυχές του Μακεδονικού.[99]

Στις 23 Ιανουαρίου, μία μέρα πριν την επικύρωση από το Ελληνικό Κοινοβούλιο, εκατοντάδες ακαδημαϊκοί, καθηγητές, συγγραφείς και καλλιτέχνες από όλη την Ελλάδα υπέγραψαν επιστολές για να υποστηρίξουν τη Συμφωνία των Πρεσπών.[100][101]

Μετά από παροτρύνσεις και υποστήριξη από Ευρωπαίους Αριστερούς, Σοσιαλδημοκράτες και Πράσινους[102], οι Πρωθυπουργοί Αλέξης Τσίπρας και Ζόραν Ζάεφ προτάθηκαν για απονομή του Βραβείου Νόμπελ Ειρήνης 2019 στις 28 Ιανουαρίου 2019 από την Τυνήσια Ουιντέντ Μπουσαμαουί, κάτοχο του ίδιου βραβείου το 2015.[103] Στο αιτιολογικό της υποψηφιότητας η ίδια «εκφράζει την πεποίθηση ότι η Συμφωνία των Πρεσπών αποτελεί μοντέλο για την ειρηνική και εποικοδομητική επίλυση διμερών και πολυμερών διαφορών μεταξύ γειτονικών χωρών» και σημειώνει πως «ο διάλογος, η θετική ενέργεια, η αποφασιστικότητα και η συναίσθηση για καλή γειτονία, είναι το κλειδί για όλα τα προβλήματα, ανεξάρτητα από τις πιέσεις των εθνικιστών και από τις δύο πλευρές».[103] Η υποβολή της υποψηφιότητας απο πλευράς της Ακαδημίας δεν μπορεί να επιβεβαιωθεί ή διαψευστεί όπως ορίζεται απο το πρωτόκολλο για απόκρυψη υποψηφιοτήτων για πενήντα έτη για όλες της υποψηφιότητες των βραβείων Νόμπελ Ειρήνης, παρά μόνο τον αριθμό υποψηφιοτήτων που για το έτος 2019 έφτασαν τις 301 [104]. Παρόλα αυτά η υποβολή υποψηφιότητας γνωστοποιήθηκε απο την ίδια την Ουιντέντ Μουσαμαουί ως καλεσμένη σε ομιλία σε πανεπιστήμιο της πόλη των Σκοπίων στις 18 Δεκέμβρη του 2018. Η ίδια το έτος 2015 ως εκπρόσωπος της Ομοσπονδίας Βιομηχάνων Τυνησίας μοιράστηκε το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης που απονέμηθηκε στο Κουαρτέτο Εθνικού Διαλόγου Τυνησίας, απο κοινού με άλλους τρεις εκπροσώπους οργανισμών της Τυνησίας, αυτές της Ένωσης Νομικών, της Ένωσης Εργατών και τέλος της Λίγκας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων[105] και ως βραβευμένη διατηρεί το δικαίωμα υποβολής υποψηφιότητας τρίτων[106].

Στις 26 Ιανουαρίου 2019 πρόεδρος της Διάσκεψης του Μονάχου για την Ασφάλεια, Βόλφγκανγκ Ίσινγκερ, ανακοίνωσε στο Twitter την πρόθεσή του να απονείμει το βραβείο «Ewald von Kleist» της 55ης Διάσκεψης στους Πρωθυπουργούς Ζάεφ και Τσίπρα. Το βραβείο απονεμήθηκε στις 16 Φεβρουαρίου 2019.[107][108]

Αντιδράσεις στην πΓΔΜ Επεξεργασία

Ο Πρόεδρος της πΓΔΜ Γκιόργκε Ίβανοφ εξέφρασε την αντίθεσή του με την συμφωνία, μετά από συνάντηση την Τρίτη 12 Ιουνίου 2018 με στόχο την ενημέρωσή του από τον πρωθυπουργό Ζάεφ και τον υπουργό Εξωτερικών Νίκολα Ντιμιτρόφ, η οποία κράτησε μόλις 2 λεπτά.[109][110] Ακολούθησε διάγγελμα του Προέδρου Ίβανοφ κατά το οποίο δήλωσε ότι θεωρεί ότι η συμφωνία που επιτεύχθηκε μεταξύ των δύο χωρών είναι απαράδεκτη και πως δεν θα την υποστηρίξει ούτε και θα την υπογράψει.[111] Επιπλέον, διοργανώθηκαν συλλαλητήρια στα Σκόπια με κύριο αίτημα των διαδηλωτών να μην αλλάξει το σύνταγμα της χώρας, ενώ δεν υπήρχε και ικανοποίηση για το προτεινόμενο στη συμφωνία όνομα.[112]

Στις 26 Ιουνίου 2018 ο Πρόεδρος Γκιόργκε Ίβανοφ ανακοίνωσε εκ νέου την απόφασή του να μην υπογράψει τη συμφωνία με την Ελλάδα, αναφέροντας ότι μια από τις βασικές του θέσεις όταν ανέλαβε το αξίωμα ήταν ότι δεν θα αποδεχθεί αλλαγές στο Σύνταγμα της χώρας, καθώς και ότι δεν δέχεται «ιδέες ή προτάσεις που θα μπορούσαν να βάλουν σε κίνδυνο την εθνική ταυτότητα των Μακεδόνων, την ιδιομορφία του Μακεδονικού έθνους και της Μακεδονικής γλώσσας». Υποστήριξε επίσης ότι η συμφωνία δεν συμβαδίζει με τις προβλέψεις του Συντάγματος της χώρας και «φέρνει τη Δημοκρατία της Μακεδονίας σε θέση εξάρτησης και υποταγής από μια χώρα και εν προκειμένω την Ελλάδα».[113]

Στις 5 Ιουλίου 2018 το κόμμα της αντιπολίτευσης της πΓΔΜ, VMRO-DPMNE, κατέθεσε μήνυση για εσχάτη προδοσία, οργανωμένο έγκλημα και διαφθορά, εναντίον του πρωθυπουργού Ζόραν Ζάεφ, του υπουργού Εξωτερικών Νίκολα Ντιμιτρόφ, του Προέδρου της Βουλής Ταλάτ Ξαφέρι αλλά και όλων των βουλευτών που ψήφισαν υπέρ της συμφωνίας με την Ελλάδα. [114]

Επιπλέον, το VMRO-DPMNE, ένα δεξιό κόμμα που πολλές φορές «φλερτάρει» με έντονα εθνικιστικές ιδέες, αντιτάχθηκε επίσης στη συμφωνία και οργάνωσε δημόσιες διαμαρτυρίες ενάντιά της. Μεταξύ άλλων, κάποιες διαδηλώσεις έγιναν βίαιες στα Σκόπια και έγινε εμπρησμός στο αυτοκίνητο του σοσιαλδημοκράτη βουλευτή Χάρι Λοκβένετς στην Μπίτολα, ο οποίος ήταν παρών στην τελετή στις Πρέσπες.[115]

Στις αρχές Οκτωβρίου του 2018, μετά το δημοψήφισμα στην πΓΔΜ, ο ηγέτης του κόμματος της αντιπολίτευσης VMRO-DPMNE, Κρίστιαν Μίτσκοσκι, ζήτησε από τον Ζόραν Ζάεφ να αποκηρύξει πλήρως τη Συμφωνία των Πρεσπών, να προκηρύξει πρόωρες εκλογές και έπειτα να αρχίσουν συνομιλίες για τον ορισμό νέου γενικού εισαγγελέα, χαρακτηρίζοντας τη συμφωνία «νεκρή». Έκανε επίσης αναφορά για πιέσεις, εκβιασμούς και νοθείες στο δημοψήφισμα και απέρριψε την πρόταση του Ζάεφ να συμφωνήσει στην προώθηση της συνταγματικής αναθεώρησης, όπως προβλέπεται στη συμφωνία.[116][117]

Αντιδράσεις από τη διεθνή κοινότητα Επεξεργασία

Η διεθνής κοινότητα αντέδρασε θετικά στη Συμφωνία των Πρεσπών, με τα ΜΜΕ να την χαρακτηρίζουν «ιστορική». Η Ευρωπαϊκή Ένωση την καλωσόρισε, με τον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού διεθνής Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ να τουιτάρει «ειλικρινή συγχαρητήρια» στον Τσίπρα και τον Ζάεφ. «Κρατώ τα δάχτυλά μου σταυρωμένα. Χάρη σε σας, το αδύνατο γίνεται δυνατό» είπε. Η επικεφαλής Εξωτερικών της ΕΕ Φεντερίκα Μογκερίνι και ο Επίτροπος Γιοχάνες Χαν εξέδωσαν κοινή ανακοίνωση που συγχαίρει τους δύο Πρωθυπουργούς «που έφτασαν σε αυτήν την ιστορική συμφωνία μεταξύ των δύο χωρών τους, η οποία συνεισφέρει στην μεταμόρφωση όλης της περιοχής της Νοτιοανατολικής Ευρώπης». Ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ καλωσόρισε τη συμφωνία, δηλώνοντας πως θα ανοίξει στην πΓΔΜ το δρόμο για τη συμμετοχή της στο ΝΑΤΟ. Επιπλέον, ο Βρετανός Υπουργός Εξωτερικών Μπόρις Τζόνσον καλωσόρισε τη συμφωνία ως «φανταστικά νέα». «Η συμφωνία μια για πάντα επιβεβαιώνει τη μακεδονική εθνική και πολιτισμική ταυτότητα, τη μακεδονική γλώσσα, τη μακεδονική εθνικότητα. Εγγυάται την ασφάλεια της χώρας και παρέχει ένα ασφαλές μέλλον για τους πολίτες της Δημοκρατίας της Μακεδονίας», δήλωσε ο Ζάεφ.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες και το Ηνωμένο Βασίλειο, μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, ανακοίνωσαν στις 16 και στις 17 Φεβρουαρίου αντίστοιχα πως αναγνωρίζουν επίσημα τη Δημοκρατία της Μακεδονίας ως Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας.[118][119] Η Ρωσία αναγνώρισε επίσημα το νέο όνομα στις 18 Μαρτίου 2019.[120]

Στην 1 Μαρτίου 2019, ο Πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας, σε ομιλία του στο Οικονομικό Φόρουμ Δελφών, ανακοίνωσε πως πρόκειται να επισκεφθεί επίσημα τα Σκόπια, όντας έτσι ο πρώτος Έλληνας Πρωθυπουργός που επισκέπτεται επίσημα τη Βόρεια Μακεδονία.[121] Η επίσκεψη πραγματοποιήθηκε στις 2 Απριλίου 2019. Ο Πρωθυπουργός ακολουθήθηκε από 140 Έλληνες επιχειρηματίες οι οποίοι συμμετείχαν στο διμερές Επιχειρηματικό Φόρουμ Βόρειας Μακεδονίας-Ελλάδας.[122]

Διεθνείς αντιδράσεις μετά την έγκριση από την πΓΔΜ Επεξεργασία

Η διεθνής κοινότητα, ηγέτες του ΝΑΤΟ και της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένου του Έλληνα Πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα και του Αυστριακού Καγκελάριου Σεμπάστιαν Κουρτς, καθώς και ηγετών των γειτονικών κρατών, συνεχάρησαν τον Πρωθυπουργό Ζάεφ. Η Βρετανίδα Πρωθυπουργός Τερέζα Μέι περιέγραψε την ψήφιση ως «ιστορική στιγμή», ενώ ο Κοσοβάρος Πρόεδρος Χασίμ Θάτσι εξέφρασε την ελπίδα του πως η Συμφωνία των Πρεσπών, που έλυσε το Μακεδονικό ονοματολογικό ζήτημα, μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως «πρότυπο» για την επίλυση τη διαφορά του Κοσόβου με τη Σερβία. Ο Αλβανός Πρόεδρος Ιλίρ Μέτα συνεχάρη την αλλαγή ονομασίας και ο Αλβανός Υπουργός Εξωτερικών Ντιτμίρ Μπουσάτι χαιρέτισε την υπερψήφιση τουιτάροντας πως τα αλβανικά κόμματα στην πΓΔΜ ήταν ο «αποφασιστικός παράγοντας».[123]

Διεθνείς αντιδράσεις μετά την έγκριση από την Ελλάδα Επεξεργασία

Η διεθνής κοινότητα, συμπεριλαμβανομένων των Πρωθυπουργων Τερέζα Μέι του Ηνωμένου Βασιλείου[124], Τζάστιν Τριντό του Καναδά[125], Μπόικο Μπόρισοφ της Βουλγαρίας[126] και Έντι Ράμα της Αλβανίας[127], των Προέδρων Εμανουέλ Μακρόν της Γαλλίας[128], Χασίμ Θάτσι του Κοσόβου[129], Ντόναλντ Τουσκ του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου[130], Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής[131], του Υπουργούς Εξωτερικών Μάικ Πομπέο των ΗΠΑ[132] και Χάικο Μάας της Γερμανίας[133], καθώς και του επικεφαλής του ΝΑΤΟ Γενς Στολτενμπεργκ, καλωσόρισαν θετικά την επικύρωση της συμφωνίας. Επιπλέον, ο Πρωθυπουργός της πΓΔΜ Ζόραν Ζάεφ στο συγχαρητήριο μήνυμά του προς τον Έλληνα ομόλογό του Αλέξη Τσίπρα, το οποίο αποκαλεί «φίλο», περιγράφει την επικύρωση ως «ιστορική νίκη», η οποία «τελειώνει μια μακροχρόνια διπλωματική αντιπαράθεση μεταξύ της Αθήνας και των Σκοπίων».[134]

H συγκεκριμένη συμφωνία θεωρήθηκε «νίκη της Δύσης»,[135] ενώ η Ρωσία εξέφρασε ανησυχίες περί παραβάσεων των εσωτερικών νόμιμων διαδικασιών, τη δημοκρατικότητα της διαδικασίας επικύρωσης και την πεποίθησή της πως η Συμφωνία και η εφαρμογή της αποτελούν αποτέλεσμα εξωτερικών πιέσεων από το ΝΑΤΟ και τις ΗΠΑ.[136][137] Επιφυλάξεις εκφράζει η Βουλγαρία ως προς την αναγνώριση μακεδονικής γλώσσας και, πέρα από το πλαίσιο της Συμφωνίας των Πρεπών, αμφιβολίες για την καλή γειτνίαση της Βόρειας Μακεδονίας ως προς την ιστορική προπαγάνδα κατά της Βουλγαρίας και την τήρηση του διμερούς τους Συμφώνου Φιλίας.[6][138]

Εφαρμογή Επεξεργασία

Βόρεια Μακεδονία Επεξεργασία

Στις 30 Ιανουαρίου 2019 το υπουργικό συμβούλιο της Βόρειας Μακεδονίας αποφάσισε, μετά την υπερψήφιση του Πρωτοκόλλου Ένταξης στο ΝΑΤΟ από την Ελλάδα, να προχωρήσει στην αντικατάσταση όλων των πινακίδων που αναγράφουν Μακεδονία ή Δημοκρατία της Μακεδονίας σε αντίστοιχες που θα αναγράφουν στα σλαβομακεδονικά, στα αλβανικά και στα αγγλικά τη νέα ονομασία Βόρεια Μακεδονία ή Δημοκρατίας της Βόρειας Μακεδονίας στα αρμόδια υπουργεία, τα κρατικά όργανα και τους θεσμούς, τις δημόσιες επιχειρήσεις, τις μετοχικές εταιρείες που υπάγονται στην ιδιοκτησία του κράτους, στις διπλωματικές-προξενικές αντιπροσωπείες, καθώς και στις εισόδους των δημόσιων υπηρεσιών.[139]

Στις 6 Φεβρουαρίου 2019, στα κεντρικά γραφεία του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες, με την παρουσία του Υπουργού Εξωτερικών Νικολά Ντιμιτρόφ, υπεγράφη το Πρωτόκολλο Ένταξης της Δημοκρατίας της Βόρειας Μακεδονίας στη Συμμαχία.[140] Το Πρωτόκολλο αυτό θα τεθεί προς επικύρωση στα 29 κοινοβούλια των κρατών-μελών του ΝΑΤΟ.

Στις 12 Φεβρουαρίου 2019, η πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας έθεσε σε ισχύ τις συνταγματικές αλλαγές που ενεργοποίησαν τη μετονομασία της σε Βόρεια Μακεδονία και ξεκίνησε την αλλαγή της ονομασίας σε ιστοτόπους.[141] Πρότερα, την ίδια μέρα, ο Πρωθυπουργός Ζόραν Ζάεφ καλωσόρισε την αλλαγή της ονομασίας αναφωνώντας "Ζήτω η Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας".[142]

Στις 13 Φεβρουαρίου, η Βόρεια Μακεδονία ξεκίνησε την αντικατάσταση των πινακίδων στις συνοριακές διελεύσεις της χώρας, αναγράφοντας το νέο όνομα. Παράλληλα, Ελλάδα και Βόρεια Μακεδονία απέστειλαν κοινή επιστολή στον γενικό γραμματέα του ΟΗΕ για την αλλαγή του ονόματος και την επίλυση του ονοματολογικού ζητήματος.[143] Την ίδια μέρα, η Υπουργός Άμυνας της Βόρειας Μακεδονίας Ράντμιλα Σεκερίνσκα συμμετείχε ως προσκεκλημένη, στην Σύνοδο του ΝΑΤΟ.[144]

Στις 14 Φεβρουαρίου, το Υπουργείο Εξωτερικών της Βόρειας Μακεδονίας ενημέρωσε τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών και τα κράτη-μέλη του, καθώς και τους διεθνείς οργανισμούς πως τέθηκε σε ισχύ η συμφωνία και ζητά να αναγνωρίζεται πλέον με το νέο όνομα από τις χώρες που την αναγνώριζαν ως Μακεδονία ή πΓΔΜ.[145] Η σημαία της Βόρειας Μακεδονίας στην έδρα του ΟΗΕ μετακινήθηκε ανάμεσα στης Νιγηρίας και της Νορβηγίας για να αντικατοπτρίσει τη νέα ονομασία αλφαβητική σειρά στο γράμμα Ν (North Macedonia στα αγγλικά).[146]

Στην επίσημη επίσκεψη του Έλληνα Πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα στα Σκόπια στις 2 Απριλίου 2019, ο ίδιος και ο Βορειομακεδόνας ομόλογός του Ζόραν Ζάεφ αποφάσισαν τη σύσταση μεικτής επιτροπής για τον καθορισμό του δικαιώματος των προϊόντων που θα φέρουν την ονομασία "μακεδονικός/η/ο". Η επιτροπή θα συσταθεί τον Μάιο του 2019.[147]

Στις 28 Οκτωβρίου 2019, ο Πρωθυπουργός Ζάεφ, σε συνέντευξή του στο κανάλι Euronews, είπε πως «Μέρος της θα παγώσει, διότι δεν είναι δυνατή η εφαρμογή της». Ο λόγος, το μπλόκο των χωρών Γαλλία, Ολλανδία και Δανία για την έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την Ε.Ε. Αυτό έφερε και πολιτικές αναταράξεις στο εσωτερικό της χώρας, όπου έπειτα από Συμβούλιο πολιτικών αρχηγών, ο Πρωθυπουργός Ζάεφ ανακοίνωσε την προσφυγή στις κάλπες, με ημερομηνία τις 12 Απριλίου 2020.

Ελλάδα Επεξεργασία

Πρώτη, από όλες τις 29 χώρες του ΝΑΤΟ, επικύρωσε το Πρωτόκολλο Ένταξης στο ΝΑΤΟ η Βουλή των Ελλήνων στις 8 Φεβρουαρίου 2019.[3][148] Μεταξύ άλλων διμερών συμφωνιών που υπεγράφησαν, οι Υπουργοί Άμυνας Ελλάδας Ευάγγελος Αποστολάκης και Βόρειας Μακεδονίας Ραντμίλα Σεκερίνσκα υπέγραψαν συμφωνία για την επίβλεψη και προστασία του εναέριου χώρου της Βόρειας Μακεδονίας από την ελληνική αεροπορία.[149] Στις 21 Μαΐου 2019 πραγματοποιήθηκε η πρώτη πτήση ελληνικού μαχητικού αεροπλάνου, ενός F16 από την 347 Μοίρα της 110 Πτέρυγας Μάχης Λάρισας, πάνω από την Βόρεια Μακεδονία.[150]

Στις 14 Φεβρουαρίου, αναγράφηκε για πρώτη φορά ο όρος «μακεδονική γλώσσα» στο Φύλλο της Εφημερίδας της Κυβέρνησης της Ελλάδας, σε διαγωνισμό προσλήψεων της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών ως μακεδονική (νοτιοσλαβική).[146]

Στις 18 Φεβρουαρίου δημοσιεύθηκε σε ΦΕΚ ο νόμος της επικύρωσης του Πρωτοκόλλου Προσχώρησης της Βόρειας Μακεδονίας στο ΝΑΤΟ, εκπληρώνοντας έτσι την τελευταία εκκρεμότητα για την έναρξη θέσεως σε ισχύ της Συμφωνίας εκ μέρους της Ελλάδας.[151]


Δείτε επίσης Επεξεργασία

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. ↑ «Τα επόμενα βήματα μετά την κύρωση της Συμφωνίας των Πρεσπών». CNN.gr. 25 Ιανουαρίου 2019. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Ιανουαρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2019. 
  2. ↑ «Η Βόρεια Μακεδονία μπαίνει στο ΝΑΤΟ: Στα κράτη - μέλη το πρωτόκολλο εισδοχής». CNN.gr. 28 Ιανουαρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 28 Ιανουαρίου 2019. [νεκρός σύνδεσμος]
  3. ↑ 3,0 3,1 «Υπερψηφίστηκε το πρωτόκολλο ένταξης της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ με 153 «ναι» | Kathimerini». www.kathimerini.gr. Ανακτήθηκε στις 8 Φεβρουαρίου 2019. 
  4. ↑ «Αποψη: Ακύρωση της συμφωνίας των Πρεσπών μετά την επικύρωση;». Καθημερινή. 25 Δεκεμβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 17 Αυγούστου 2019. 
  5. ↑ «Μπορεί να ακυρωθεί η Συμφωνία των Πρεσπών;». CNN.gr. 27 Ιανουαρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2019. 
  6. ↑ 6,0 6,1 «Σύμφωνο φιλίας μεταξύ ΠΓΔΜ - Βουλγαρίας, REUTERS | Kathimerini». www.kathimerini.gr. Ανακτήθηκε στις 28 Ιανουαρίου 2019. 
  7. ↑ «Macedonia's PM hopes for quick solution to name dispute with Greece» (στα αγγλικά). Reuters. 2017-11-13. https://www.reuters.com/article/us-macedonia-greece-name-idUSKBN1DD2D2. Ανακτήθηκε στις 2019-01-28. 
  8. ↑ «Ολοκληρώθηκε η συνάντηση Νίμιτς-Βασιλάκη-Ναουμόφσκι για το Σκοπιανό». ert.gr. 17 Ιανουαρίου 2018. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 28 Ιανουαρίου 2019. 
  9. ↑ 9,0 9,1 «Τα πέντε ονόματα που προτείνει ο Νίμιτς για την ΠΓΔΜ | Kathimerini». www.kathimerini.gr. Ανακτήθηκε στις 28 Ιανουαρίου 2019. 
  10. ↑ 10,0 10,1 «Нова, Северна, Вардарска, Горна или (Скопје) на латиница се предложените додавки на Македонија». МКД.мк (στα Σλαβομακεδονικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Φεβρουαρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 28 Ιανουαρίου 2019. 
  11. ↑ «Τρίωρη η συνάντηση Τσίπρα - Ζάεφ για το Σκοπιανό | Kathimerini». www.kathimerini.gr. Ανακτήθηκε στις 28 Ιανουαρίου 2019. 
  12. ↑ «Εξελίξεις για το Σκοπιανό στο Νταβός: Ο Ζάεφ μετονομάζει το αεροδρόμιο και την εθνική από 'Μέγας Αλέξανδρος'». www.news247.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Νοεμβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 28 Ιανουαρίου 2019. 
  13. ↑ «Κρίσιμη συνάντηση Κοτζιά - Ντιμιτρόφ στο Σούνιο». CNN.gr. 12 Μαΐου 2018. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Ιουλίου 2018. Ανακτήθηκε στις 28 Ιανουαρίου 2019. 
  14. ↑ «Ολοκληρώθηκε το ραντεβού Τσίπρα-Ζάεφ στη Σόφια -Επί τάπητος το όνομα των Σκοπίων». iefimerida.gr. 17 Μαΐου 2018. Ανακτήθηκε στις 28 Ιανουαρίου 2019. 
  15. ↑ «Ζάεφ: Δεχόμαστε το όνομα "Δημοκρατία της Ίλιντεν Μακεδονίας" erga omnes». www.news247.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Ιουλίου 2018. Ανακτήθηκε στις 28 Ιανουαρίου 2019. 
  16. ↑ «πΓΔΜ: "Κάηκε" στο ζέσταμα το "Μακεδονία του Ίλιντεν"». Capital.gr. Ανακτήθηκε στις 28 Ιανουαρίου 2019. 
  17. ↑ «"Χτύπησε' το τηλέφωνο Τσίπρα- Νέα επικοινωνία με Ζάεφ αύριο». Capital.gr. Ανακτήθηκε στις 28 Ιανουαρίου 2019. 
  18. ↑ «Διάγγελμα Τσίπρα: Ιστορική η συμφωνία με τη Βόρεια Μακεδονία». www.skai.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Φεβρουαρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2019. 
  19. ↑ «Διάγγελμα του Ζόραν Ζάεφ προς τον λαό των Σκοπίων: Έχουμε πια όνομα». thepressroom.gr. 12 Ιουνίου 2018. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Μαΐου 2021. Ανακτήθηκε στις 28 Ιανουαρίου 2019. 
  20. ↑ «Τροπολογία στο Σύνταγμα της ΠΓΔΜ: «Η υπηκοότητα δεν καθορίζει ούτε προδικάζει την εθνότητα» | Kathimerini». www.kathimerini.gr. Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2019. 
  21. ↑ 21,0 21,1 21,2 21,3 «Και εγένετο Βόρεια Μακεδονία». Unikorn. 18 Ιουνίου 2018. Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2019. [νεκρός σύνδεσμος]
  22. ↑ «Eναρξη εργασιών της Μεικτής Διεπιστημονικής Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων Ελλάδας-ΠΓΔΜ | Kathimerini». www.kathimerini.gr. Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2019. 
  23. ↑ «Πρέσπες: Υπεγράφη η συμφωνία για το ονοματολογικό | Kathimerini». www.kathimerini.gr. Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2019. 
  24. ↑ «Αλλάζουν τις πινακίδες των οχημάτων στην ΠΓΔΜ». Η Εφημερίδα των Συντακτών. 13 Ιουνίου 2018. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Ιουνίου 2018. Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2019. 
  25. ↑ «ΠΓΔΜ: Η Βουλή επικύρωσε τη συμφωνία των Πρεσπών με την Ελλάδα | Kathimerini». www.kathimerini.gr. Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2019. 
  26. ↑ «Ιβανόφ: Η συμφωνία φέρνει τη «Μακεδονία» σε θέση υποτέλειας στην Ελλάδα». Newsbeast.gr. 26 Ιουνίου 2018. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Ιουνίου 2018. Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2019. 
  27. ↑ «Με ποινή φυλάκισης 5ετών απειλεί τον Ζάεφ ο πρόεδρος της πΓΔΜ». www.news247.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Ιουνίου 2018. Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2019. 
  28. ↑ «To Ευρωπαϊκό Συμβούλιο υποστηρίζει θερμά τη συμφωνία των Πρεσπών». CNN.gr. 29 Ιουνίου 2018. Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2019. [νεκρός σύνδεσμος]
  29. ↑ «Macedonia's parliament endorses name deal with Greece for second time» (στα αγγλικά). Reuters. 2018-07-05. https://www.reuters.com/article/us-greece-macedonia-idUSKBN1JV1MP. Ανακτήθηκε στις 2019-01-27. 
  30. ↑ «ΝΑΤΟ : Καλούμε την ΠΓΔΜ σε ενταξιακές διαπραγματεύσεις». in.gr. 11 Ιουλίου 2018. Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2019. 
  31. ↑ «ΠΓΔΜ: Στις 30 Σεπτεμβρίου το δημοψήφισμα για τη συμφωνία των Πρεσπών | Kathimerini». www.kathimerini.gr. Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2019. 
  32. ↑ «ΠΓΔΜ: παρέμβαση Στέιτ Ντιπάρτμεντ προς αντιπολίτευση, του Βασίλη Νέδου | Kathimerini». www.kathimerini.gr. Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2019. 
  33. ↑ «Παραιτήθηκε ο Νίκος Κοτζιάς». www.news247.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Ιανουαρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 1 Φεβρουαρίου 2019. 
  34. ↑ «Ορκίστηκε υπουργός Εξωτερικών ο Αλέξης Τσίπρας». CNN.gr. 20 Οκτωβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 1 Φεβρουαρίου 2019. 
  35. ↑ «ΠΓΔΜ: «Ναι» στη Συνταγματική Αναθεώρηση - Βρήκε τους 80 βουλευτές ο Ζόραν Ζάεφ». Liberal.gr. 19 Οκτωβρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2019. [νεκρός σύνδεσμος]
  36. ↑ «ΠΓΔΜ: Εισαγγελική έρευνα κατά του προέδρου Ιβανόφ για την μη υπογραφή των Πρεσπών». Capital.gr. 30 Οκτωβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2019. 
  37. ↑ «ΠΓΔΜ : Υπερψηφίστηκαν και τα τέσσερα σχέδια τροπολογιών του Συντάγματος». in.gr. 3 Δεκεμβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2019. 
  38. ↑ «Θρίλερ διαπραγµατεύσεων στην πΓΔΜ: To «ναι» των Αλβανών σφράγισε τη Συμφωνία των Πρεσπών». Έθνος. 12 Ιανουαρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2019. 
  39. ↑ «Πέρασε στα Σκόπια η συνταγματική αλλαγή για το «Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας»». News.gr. 11 Ιανουαρίου 2019. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Ιανουαρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2019. 
  40. ↑ «ΠΓΔΜ: Στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως η κύρωση της συμφωνίας των Πρεσπών, χωρίς την υπογραφή Ιβάνοφ | Kathimerini». www.kathimerini.gr. Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2019. 
  41. ↑ «Greek government splits over Macedonia name change». www.aljazeera.com. Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2019. 
  42. ↑ «Τσίπρας: Ζητώ ψήφο εμπιστοσύνης». Έθνος. 13 Ιανουαρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2019. 
  43. ↑ «Πέρασε το πρώτο εμπόδιο ο Αλέξης Τσίπρας - Ψήφος εμπιστοσύνης με 151». www.skai.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Ιανουαρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2019. 
  44. ↑ Newsbomb (20 Ιανουαρίου 2019). «Συλλαλητήριο για τη Μακεδονία: Πόσος κόσμος μαζεύτηκε τελικά στο Σύνταγμα σήμερα;». Newsbomb. Ανακτήθηκε στις 10 Ιουνίου 2023. 
  45. ↑ «Συλλαλητήριο ενάντια στη Συμφωνία των Πρεσπών». www.amna.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Ιανουαρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2019. 
  46. ↑ «Άγρια επεισόδια, χημικά, συλλήψεις και σφοδρή πολιτική κόντρα |thetoc.gr». The TOC. 20 Ιανουαρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2019. 
  47. ↑ ««ΝΑΙ» στη Συμφωνία των Πρεσπών-Υπέρ ψήφισαν 153 βουλευτές, κατά τάχθηκαν 146 βουλευτές. «Παρών» από τον Γρ. Ψαριανό». www.amna.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Ιανουαρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2019. 
  48. ↑ «Ο Γ. Κατρούγκαλος υπέγραψε τον κυρωτικό νόμο της Συμφωνίας των Πρεσπών». www.amna.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Μαΐου 2021. Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2019. 
  49. ↑ «Νόμος του κράτους η συμφωνία των Πρεσπών – Δημοσιεύτηκε σε ΦΕΚ | Kathimerini». www.kathimerini.gr. Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2019. 
  50. ↑ «Πανηγυρίζει ο Τσίπρας για τη Συμφωνία - Φίλη χώρα η "Βόρεια Μακεδονία"». Capital.gr. Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2019. 
  51. ↑ «Δημοκρατία, Διχασμός και η Συμφωνία των Πρεσπών». ΤΑ ΝΕΑ. Ανακτήθηκε στις 31 Ιανουαρίου 2019. 
  52. ↑ «Πόλωση, διχασμός και σαρωτικές αλλαγές στο πολιτικό σκηνικό |thetoc.gr». The TOC. 22 Ιανουαρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 31 Ιανουαρίου 2019. 
  53. ↑ «Γκάλοπ: Το 71% θα συνεχίσει να αποκαλεί «Σκόπια» τη Βόρεια Μακεδονία». Έθνος. 3 Φεβρουαρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 13 Απριλίου 2019. 
  54. ↑ «Μαζικό συλλαλητήριο στην Αθήνα για τη Μακεδονία». euronews. 4 Φεβρουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 10 Ιουνίου 2023. 
  55. ↑ «Θεσσαλονίκη: "Πάνω από 500.000 στο συλλαλητήριο για τη Μακεδονία" - Αιχμές για τους 90.000 της αστυνομίας!». NewsIT. 23 Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 10 Ιουνίου 2023. 
  56. ↑ Newsbomb (20 Ιανουαρίου 2019). «Συλλαλητήριο για τη Μακεδονία: Πόσος κόσμος μαζεύτηκε τελικά στο Σύνταγμα σήμερα;». Newsbomb. Ανακτήθηκε στις 10 Ιουνίου 2023. 
  57. ↑ «Συλλαλητήρια για τη Μακεδονία (2018 - 2019)». Βικιπαίδεια. 2023-03-24. https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=%CE%A3%CF%85%CE%BB%CE%BB%CE%B1%CE%BB%CE%B7%CF%84%CE%AE%CF%81%CE%B9%CE%B1_%CE%B3%CE%B9%CE%B1_%CF%84%CE%B7_%CE%9C%CE%B1%CE%BA%CE%B5%CE%B4%CE%BF%CE%BD%CE%AF%CE%B1_(2018_-_2019)&oldid=9971668. 
  58. ↑ «Σήμερα τα συλλαλητήρια για τη Μακεδονία σε πάνω από είκοσι πόλεις της Ελλάδας | LiFO». www.lifo.gr. 6 Ιουνίου 2018. Ανακτήθηκε στις 10 Ιουνίου 2023. 
  59. ↑ admin (5 Φεβρουαρίου 2018). «Όλα τα Συλλαλητήρια για τη Μακεδονία το 2018». Αντίβαρο. Ανακτήθηκε στις 10 Ιουνίου 2023. 
  60. ↑ 60,0 60,1 60,2 60,3 iefimerida.gr (2018-06-12). «Τσίπρας σε Παυλόπουλο: Εχουμε συμφωνία -Βόρεια Μακεδονία [εικόνες & βίντεο»]. iefimerida.gr. http://www.iefimerida.gr/news/423221/tsipras-se-paylopoylo-ehoyme-symfonia-voreia-makedonia-eikones-vinteo. Ανακτήθηκε στις 2018-06-25. 
  61. ↑ «Μητσοτάκης: Κακή συμφωνία με απαράδεκτες εθνικές υποχωρήσεις (video)». Η Καθημερινή. 12 Ιουνίου 2018. Ανακτήθηκε στις 12 Ιουνίου 2018. 
  62. ↑ «Βουλή: Πρόταση δυσπιστίας από ΝΔ – Το απόγευμα η συζήτηση (Live)». Η Καθημερινή. 14 Ιουνίου 2018. Ανακτήθηκε στις 14 Ιουνίου 2018. 
  63. ↑ Α.Ε., tovima.gr — Δημοσιογραφικός Οργανισμός Λαμπράκη. «tovima.gr - Βουλή: Απορρίφθηκε η πρόταση δυσπιστίας κατά της κυβέρνησης». TO BHMA. Ανακτήθηκε στις 25 Ιουνίου 2018. 
  64. ↑ «Μύλος στο Κίνημα Αλλαγής για τη "Βόρεια Μακεδονία" – Αρνητική η Φώφη Γεννηματά στη συμφωνία». Newsit.gr. 2018-06-14. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2018-06-25. https://web.archive.org/web/20180625121913/https://www.newsit.gr/politikh/mylos-sto-kinima-allagis-gia-ti-voreia-makedonia-arnitiki-fofi-gennimata-sti-symfonia/2553705/. Ανακτήθηκε στις 2018-06-25. 
  65. ↑ «Επανεντάχθηκε στη Χρυσή Αυγή ο Μπαρμπαρούσης μετά τις δηλώσεις για πραξικόπημα». Ελεύθερος Τύπος. 15 Ιανουαρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 9 Φεβρουαρίου 2019. 
  66. ↑ ««Ναι» από Δ. Καμμένο στην πρόταση δυσπιστίας - διεγράφη από την Κ.Ο. των ΑΝΕΛ, του Γιώργου Σ. Μπουρδάρα | Kathimerini». http://www.kathimerini.gr/969961/article/epikairothta/politikh/nai-apo-d-kammeno-sthn-protash-dyspistias---diegrafh-apo-thn-ko-twn-anel. Ανακτήθηκε στις 2018-06-25. 
  67. ↑ «Αποχώρησε η Μανταλένα Παπαδοπούλου από τους ΑΝΕΛ | Kathimerini». http://www.kathimerini.gr/970014/article/epikairothta/politikh/apoxwrhse-h-mantalena-papadopoyloy-apo-toys-anel. Ανακτήθηκε στις 2018-06-25. 
  68. ↑ «Μαζικές αποχωρήσεις στελεχών των ΑΝΕΛ με κεραυνούς κατά Καμμένου | in.gr». in.gr. 2018-06-17. http://www.in.gr/2018/06/17/politics/kyvernisi/mazikes-apoxoriseis-stelexon-ton-anel-keraynous-kata-kammenou/. Ανακτήθηκε στις 2018-06-25. 
  69. ↑ Newsroom (2018-06-18). «Ακόμη δώδεκα μέλη αποχωρούν από τους ΑΝΕΛ». CNN.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2018-07-09. https://web.archive.org/web/20180709190640/https://www.cnn.gr/news/politiki/story/134984/akomi-dodeka-meli-apoxoroyn-apo-toys-anel. Ανακτήθηκε στις 2018-06-25. 
  70. ↑ «Στελέχη των ΑΝΕΛ ζητούν από τον Καμμένο να άρει την δεδηλωμένη στην κυβέρνηση-Βίντεο». www.radioflorina.gr. Ανακτήθηκε στις 25 Ιουνίου 2018. 
  71. ↑ «kozan.gr: Την παραίτηση, σύσσωμου, του Περιφερειακού Συμβουλίου Δυτικής Μακεδονίας, ως ένδειξη διαμαρτυρίας κι αντίδρασης ,για να μην υπογραφεί η συμφωνία Τσίπρα – Ζάεφ, ζήτησε ο Γιώργος Δακής (Βίντεο) | Καθημερινή ενημέρωση για την Kοζάνη από το 2001 -- Κοζάνης Κοζανη kozani kozanh kozanhs KOZANI Πτολεμαίδα ΠΤΟΛΕΜΑΙΔΑ Eordaia Εορδαία». kozan.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Ιουνίου 2018. Ανακτήθηκε στις 25 Ιουνίου 2018. 
  72. ↑ «Συλλαλητήρια για τη «Μακεδονία» σε Σύνταγμα και Φλώρινα |thetoc.gr». The TOC. 2018-06-16. http://www.thetoc.gr/koinwnia/article/sullalitiria-gia-ti-makedonia-se-suntagma-kai-flwrina. Ανακτήθηκε στις 2018-06-25. 
  73. ↑ Newsroom, Dikaiologitika. «Συλλαλητήριο στο Πισοδέρι Πρεσπών -Κατά της συμφωνίας για το ονοματολογικό». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2018-06-17. https://web.archive.org/web/20180617112645/http://www.dikaiologitika.gr/eidhseis/koinonia/212819/syllalitirio-sto-pisoderi-prespon-kata-tis-symfonias-gia-to-onomatologiko. Ανακτήθηκε στις 2018-06-25. 
  74. ↑ «Πρέσπες: Τραυματίες και χημικά στο συλλαλητήριο κατά της «Βόρειας Μακεδονίας» | in.gr». in.gr. 2018-06-17. http://www.in.gr/2018/06/17/greece/vroxi-ta-ximika-sto-pisoderi-traymaties-metaksy-ton-diadiloton/. Ανακτήθηκε στις 2018-06-25. 
  75. ↑ «Πένθιμα χτυπάει η καμπάνα στο χωριό Ψαράδες μετά την υπογραφή της συμφωνίας-Βίντεο». www.radioflorina.gr. Ανακτήθηκε στις 25 Ιουνίου 2018. 
  76. ↑ «Ανεξαρτητοποιήθηκε από τους ΑΝΕΛ ο βουλευτής Γιώργος Λαζαρίδης». ProtoThema. https://www.protothema.gr/politics/article/800092/alert-anexartitopoiithike-apo-tous-anel-o-vouleutis-giorgos-lazaridis/. Ανακτήθηκε στις 2018-06-26. 
  77. ↑ Σουλιώτης, Γιάννης (2019-01-20). «Το χρονικό των επεισοδίων στο συλλαλητήριο στο Σύνταγμα - Επτά συλλήψεις και τουλάχιστον 30 τραυματίες». kathimerini.gr. http://www.kathimerini.gr/1005788/gallery/epikairothta/ellada/to-xroniko-twn-epeisodiwn-sto-syllalhthrio-sto-syntagma---epta-syllhyeis-kai-toylaxiston-30-traymaties. Ανακτήθηκε στις 2019-01-21. 
  78. ↑ «Συλλαλητήριο Θεσσαλονίκη: «Εκκωφαντικό» το μήνυμα του κόσμου για το Σκοπιανό (pics+vid)». Newsbomb.gr. 2018-01-22. http://www.newsbomb.gr/ellada/news/story/854594/syllalitirio-thessaloniki-ekkofantiko-to-minyma-toy-kosmoy-gia-to-skopiano-pics-vid. 
  79. ↑ admin (2 Φεβρουαρίου 2018). «Συλλαλητήριο για τη Μακεδονία στη Δράμα | dramini». dramini.gr. 
  80. ↑ «Συλλαλητήριο για το «Μακεδονικό» στην Καβάλα: Έγινε, αλλά ακόμα ψάχνουν τον...διοργανωτή [φωτογραφίες]». KAVALA POST. 28 Ιανουαρίου 2018. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Απριλίου 2018. Ανακτήθηκε στις 4 Φεβρουαρίου 2019. 
  81. ↑ «Συλλαλητήριο για το Σκοπιανό και στο Αίγιο με πρωτοβουλία του Αμβρόσιου». www.enikos.gr. 
  82. ↑ «Σήμερα τα συλλαλητήρια για τη Μακεδονία σε πάνω από είκοσι πόλεις της Ελλάδας». LiFO. http://www.lifo.gr/now/greece/195660/simera-ta-syllalitiria-gia-ti-makedonia-se-pano-apo-eikosi-poleis-tis-elladas. 
  83. ↑ «Βρετανία: Συλλαλητήρια για τη Μακεδονία στο Λονδίνο και το Μάντσεστερ». www.skai.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Ιανουαρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 4 Φεβρουαρίου 2019. 
  84. ↑ «Συλλαλητήριο για τη Μακεδονία και στη Στουτγκάρδη - ΦΩΤΟ αναγνώστη». www.enikos.gr. 
  85. ↑ «Φρανκφούρτη: Συλλαλητήριο ομογενών για τη Μακεδονία». www.zougla.gr. 
  86. ↑ «Διοργανωτές συλλαλητηρίου Κυριακής: «Θα είναι ίσως η ογκωδέστερη συγκέντρωση που έγινε ποτέ»». www.protothema.gr. 
  87. ↑ Φλούδας, Δημήτριος Α. (29 Ιανουαρίου 2019). «Κατανοώντας το Νεο-Μακεδονικό». Insider.gr News & Opinions. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2019-01-30. https://archive.today/20190130145656/https://www.insider.gr/apopseis/vlogs/105729/katanoontas-neo-makedoniko. 
  88. ↑ «Χρονολογικός πίνακας με τα Συλλαλητήρια για τη Μακεδονία το 2018». http://www.antibaro.gr/article/18421. Ανακτήθηκε στις 2018-09-09. 
  89. ↑ Τασούλη, Αλεξία (04-02-2018). «Απειλές εναντίον Κοτζιά: Τρεις σφαίρες για τη Δημοκρατία». news247.gr. https://www.news247.gr/politiki/apeiles-enantion-kotzia-treis-sfaires-gia-ti-dimokratia.6574511.html. Ανακτήθηκε στις 04-06-2021. 
  90. ↑ ««Σκουλήκι, τρεις σφαίρες»: Αυτές είναι οι απειλητικές επιστολές που έστειλαν στον Κοτζιά [εικόνες»]. Ελεύθερος Τύπος. 03-02-2018. https://eleftherostypos.gr/ellada/179763-skouliki-3-sfaires-autes-einai-oi-apeilitikes-epistoles-pou-esteilan-ston-niko-kotzia/. Ανακτήθηκε στις 04-06-2021. 
  91. ↑ «Δημοψήφισμα ζητούν Ξαρχάκος, Αθερίδης, Διγενή, Παπακωνσταντίνου για την Συμφωνία των Πρεσπών». Newsit.gr. 19 Ιανουαρίου 2019. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Φεβρουαρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 31 Ιανουαρίου 2019. 
  92. ↑ «Συλλαλητήριο: Καταχειροκροτούμενος στο Σύνταγμα ο Μίκης Θεοδωράκης». www.news247.gr. 
  93. ↑ «Η επιστολή του Μ. Θεοδωράκης προς τους βουλευτές». www.newsit.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Φεβρουαρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 30 Ιανουαρίου 2019. 
  94. ↑ «Γκάλοπ: Το 71% θα συνεχίσει να αποκαλεί «Σκόπια» τη Βόρεια Μακεδονία». Έθνος. 3 Φεβρουαρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 13 Απριλίου 2019. 
  95. ↑ «Απέλαση Ρώσων διπλωματών από την Αθήνα, του Βασίλη Νέδου | Kathimerini». http://www.kathimerini.gr/974240/article/epikairothta/politikh/apelash-rwswn-diplwmatwn-apo-thn-a8hna. Ανακτήθηκε στις 2018-07-14. 
  96. ↑ Kerin Hope (14 Ιουλίου 2018). «Russia meddles in Greek town to push back the west». Financial Times. 
  97. ↑ «FT: Απόπειρα δωροδοκίας στην Αλεξανδρούπολη από τους Ρώσους διπλωμάτες | Kathimerini». http://www.kathimerini.gr/974910/article/epikairothta/politikh/ft-apopeira-dwrodokias-sthn-ale3androypolh-apo-toys-rwsoys-diplwmates. Ανακτήθηκε στις 2018-07-14. 
  98. ↑ «Η Κεντροαριστερά ψηφίζει υπέρ της Συμφωνίας των Πρεσπών». www.efsyn.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Φεβρουαρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 31 Ιανουαρίου 2019. 
  99. ↑ «Εκδήλωση του Ποταμιού για τις Πρέσπες -Παρόντες Κοτζιάς, Μάνος, Παπακωνσταντίνου [εικόνες & βίντεο]». iefimerida.gr. 21 Ιανουαρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 31 Ιανουαρίου 2019. 
  100. ↑ «372 ακαδημαϊκοί και καλλιτέχνες υπέρ της συμφωνίας των Πρεσπών». HuffPost Greece. 23 Ιανουαρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2019. 
  101. ↑ «Εκατοντάδες προσωπικότητες των Γραμμάτων, των Τεχνών και του Πολιτισμού υπέρ της Συμφωνίας των Πρεσπών - ThePressProject». www.thepressproject.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Ιανουαρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2019. 
  102. ↑ «Ευρωπαίοι Σοσιαλδημοκράτες, Πράσινοι και Αριστεροί στηρίζουν Τσίπρα - Ζάεφ για το Νόμπελ Ειρήνης». CNN.gr. 26 Ιανουαρίου 2019. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Μαΐου 2019. Ανακτήθηκε στις 28 Ιανουαρίου 2019. 
  103. ↑ 103,0 103,1 «Νόμπελ Ειρήνης: Και επίσημα υποψήφιοι Τσίπρας και Ζάεφ». CNN.gr. 28 Ιανουαρίου 2019. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Ιανουαρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 28 Ιανουαρίου 2019. 
  104. ↑ «Here Are the Favorites to Win the 2019 Nobel Peace Prize». Time (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 29 Οκτωβρίου 2019. 
  105. ↑ «Announcement | Nobels fredspris». web.archive.org. 22 Δεκεμβρίου 2015. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Δεκεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 29 Οκτωβρίου 2019. 
  106. ↑ «Questions and answers about the nomination process for a Nobel Peace Prize». NobelPrize.org (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 29 Οκτωβρίου 2019. 
  107. ↑ «Διεθνές βραβείο σε Τσίπρα και Ζάεφ για τη Συμφωνία των Πρεσπών». LiFO. Ανακτήθηκε στις 31 Ιανουαρίου 2019. 
  108. ↑ «Γερμανία: Παρέλαβαν το βραβείο Ewald von Kleist Τσίπρας και Ζάεφ». CNN.gr. 16 Φεβρουαρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 19 Φεβρουαρίου 2019. [νεκρός σύνδεσμος]
  109. ↑ «Εντονη αντίδραση Ιβάνοφ: Δύο λεπτά διήρκησε η συνάντηση με Ζάεφ - Ετοιμάζει διάγγελμα». Η Καθημερινή. 12 Ιουνίου 2018. Ανακτήθηκε στις 13 Ιουνίου 2018. 
  110. ↑ ««Σφάζονται» Ζάεφ-Ιβανόφ στα Σκόπια για τη συμφωνία με Τσίπρα». ProtoThema. https://www.protothema.gr/politics/article/796236/alert-anamenetai-diaggelma-ivanof-dehtike-ton-zaef-mono-gia-duo-lepta/. Ανακτήθηκε στις 2018-06-25. 
  111. ↑ «Με αναταράξεις το «ταξίδι» Ζάεφ στις Πρέσπες για την υπογραφή της συμφωνίας». ProtoThema. https://www.protothema.gr/politics/article/796830/me-anataraxeis-to-taxidi-zaef-stis-prespes-gia-tin-upografi-tis-sumfonias/. Ανακτήθηκε στις 2018-06-25. 
  112. ↑ «Παράλληλα συλλαλητήρια σε Αθήνα και Σκόπια για τη Μακεδονία». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2018-06-18. https://web.archive.org/web/20180618170910/http://www.news247.gr/koinonia/parallila-syllalitiria-se-athina-kai-skopia-gia-ti-makedonia.6624019.html. Ανακτήθηκε στις 2018-06-25. 
  113. ↑ «Ο πρόεδρος των Σκοπίων ανακοίνωσε ότι δεν υπογράφει τη συμφωνία με την Ελλάδα». ProtoThema. https://www.protothema.gr/politics/article/800029/alert-o-proedros-ton-skopion-anakoinose-oti-den-upografei-ti-sumfonia-me-tin-ellada/. Ανακτήθηκε στις 2018-06-26. 
  114. ↑ Newsroom (2018-07-05). «Μήνυση για εσχάτη προδοσία κατέθεσε κατά του Ζάεφ η αξιωματική αντιπολίτευση». CNN.gr. https://www.cnn.gr/news/kosmos/story/137546/minysi-gia-esxati-prodosia-katethese-kata-toy-zaef-i-axiomatiki-antipoliteysi. Ανακτήθηκε στις 2018-07-11. [νεκρός σύνδεσμος]
  115. ↑ «In Pictures: Macedonia 'Name' Protest Turns Violent». www.balkaninsight.com (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2019. 
  116. ↑ «Στην κόψη του ξυραφιού το μέλλον των Σκοπίων: Οι εκλογές το επικρατέστερο σενάριο». ProtoThema. https://www.protothema.gr/politics/article/827460/stin-kopsi-tou-xurafiou-to-mellon-ton-skopion-oi-ekloges-to-epikratestero-senario/. Ανακτήθηκε στις 2018-10-08. 
  117. ↑ ««Εμφύλιος» στα Σκόπια: «Επωφελής η συμφωνία» λέει ο Ζάεφ - «Πάμε σε εκλογές» απαντά ο ηγέτης του VMRO». ProtoThema. https://www.protothema.gr/world/article/827391/emfulios-sta-skopia-epofelis-i-sumfonia-leei-o-zaef-pame-se-ekloges-leei-o-igetis-tou-vmro/. Ανακτήθηκε στις 2018-10-08. 
  118. ↑ «Οι ΗΠΑ ενημερώθηκαν επίσημα για την αλλαγή ονόματος σε Βόρεια Μακεδονία». Athens Voice. Ανακτήθηκε στις 19 Φεβρουαρίου 2019. 
  119. ↑ «Η Βρετανία υιοθετεί επίσημα το "Βόρεια Μακεδονία"». www.news247.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Μαΐου 2021. Ανακτήθηκε στις 19 Φεβρουαρίου 2019. 
  120. ↑ «Η Ρωσία αναγνώρισε τη «Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας»». CNN.gr. 18 Μαρτίου 2019. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Απριλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 4 Απριλίου 2019. 
  121. ↑ Παπανδρέου, Θεοδόσης (1 Μαρτίου 2019). «Τσίπρας από Δελφούς: Θα είμαι ο πρώτος Έλληνας πρωθυπουργός που θα επισκεφθεί επισήμως τα Σκόπια». CNN.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Μαρτίου 2019. Ανακτήθηκε στις 2 Μαρτίου 2019. 
  122. ↑ «Με 140 επιχειρηματίες στα Σκόπια ο Τσίπρας». CNN.gr. 1 Απριλίου 2019. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Απριλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 4 Απριλίου 2019. 
  123. ↑ «Macedonia changes its name, Bushati: "The contribution of Albanian parties, decisive"». top-channel.tv (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2019. 
  124. ↑ «Συγχαρητήριο μήνυμα της Τερέζα Μέι στο ελληνικό κοινοβούλιο για την υπερψήφιση της Συμφωνίας των Πρεσπών». www.amna.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Μαΐου 2021. Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2019. 
  125. ↑ «Ο Καναδάς «χαιρετίζει» τη συμφωνία των Πρεσπών | Kathimerini». www.kathimerini.gr. Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2019. 
  126. ↑ «Bulgaria's PM hails Greek Parliament decision to ratify Prespa Agreement». MIA (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Ιανουαρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2019. 
  127. ↑ Real.gr. «To μήνυμα του Ράμα για την κύρωση της Συμφωνίας των Πρεσπών». Real.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Ιανουαρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2019. 
  128. ↑ «Μακρόν: Παράδειγμα θάρρους και ενότητας η υπερψήφιση της Συνθήκης των Πρεσπών». www.news247.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Μαΐου 2021. Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2019. 
  129. ↑ «Η κύρωση της Συμφωνίας των Πρεσπών σημαντικό γεγονός για τα Βαλκάνια, επισημαίνει η ηγεσία του Κοσόβου». www.amna.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Μαΐου 2021. Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2019. 
  130. ↑ «Συγχαρητήρια σε Τσίπρα από Ζάεφ και Τουσκ». Athens Voice. Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2019. 
  131. ↑ «Την κύρωση της Συμφωνίας των Πρεσπών χαιρετίζουν Γιούνκερ,Μογκερίνι, Μοσκοβισί και Χαν». www.amna.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Μαΐου 2021. Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2019. 
  132. ↑ «Μ. Πομπέο: Οι ηγέτες της Ελλάδας επέδειξαν θάρρος και επιμονή». www.amna.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Μαΐου 2021. Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2019. 
  133. ↑ «Χ. Μάας: «Καταπληκτική είδηση για την Ευρώπη», η έγκριση της Συμφωνίας των Πρεσπών». www.amna.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Μαΐου 2021. Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2019. 
  134. ↑ «Ζάεφ: Ιστορική νίκη». www.naftemporiki.gr. 25 Ιανουαρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2019. 
  135. ↑ «Greeks Approve Deal to Rename Macedonia, in Victory for the West». The New York Times. 25 Ιανουαρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 28 Ιανουαρίου 2019. 
  136. ↑ «ΥΠΕΞ Ρωσίας: Σοβαρές παραβάσεις στην Συμφωνία των Πρεσπών- Έγιναν πιέσεις από το εξωτερικό». LiFO. Ανακτήθηκε στις 31 Ιανουαρίου 2019. 
  137. ↑ Gotev, Georgi (15 Ιανουαρίου 2019). «Greece and Russia exchange furious statements over Macedonia». euractiv.com. Ανακτήθηκε στις 28 Ιανουαρίου 2019. 
  138. ↑ Ράπτης Κ. (28 Ιανουαρίου 2019). «Τι εξηγεί τις αντιδράσεις της Βουλγαρίας στη Συμφωνία των Πρεσπών». Capital.gr. Ανακτήθηκε στις 28 Ιανουαρίου 2019. 
  139. ↑ «Αλλάζουν σε «Βόρεια Μακεδονία» πινακίδες δρόμων και υπηρεσιών | Kathimerini». www.kathimerini.gr. Ανακτήθηκε στις 31 Ιανουαρίου 2019. 
  140. ↑ «Υπεγράφη το πρωτόκολλο προσχώρησης της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ, A.P., ΑΠΕ | Kathimerini». www.kathimerini.gr. Ανακτήθηκε στις 6 Φεβρουαρίου 2019. 
  141. ↑ «Σε ισχύ η Συμφωνία των Πρεσπών: Και επίσημα Βόρεια Μακεδονία - Αλλάζει και το… Twitter ο Ντιμιτρόφ». CNN.gr. 12 Φεβρουαρίου 2019. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Φεβρουαρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 13 Φεβρουαρίου 2019. 
  142. ↑ «Ζάεφ: «Ζήτω η Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας»». CNN.gr. 12 Φεβρουαρίου 2019. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Φεβρουαρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 13 Φεβρουαρίου 2019. 
  143. ↑ «Ενημέρωσε επίσημα η Βόρεια Μακεδονία τον ΟΗΕ για την αλλαγή ονόματος της χώρας». Mignatiou.com (στα Αγγλικά). 13 Φεβρουαρίου 2019. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Αυγούστου 2020. Ανακτήθηκε στις 13 Φεβρουαρίου 2019. 
  144. ↑ «North Macedonia finally takes its seat at NATO | Kathimerini». www.ekathimerini.com (στα English). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Φεβρουαρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 13 Φεβρουαρίου 2019. 
  145. ↑ «Συμφωνία των Πρεσπών: Η Βόρεια Μακεδονία ενημέρωσε ΟΗΕ και διεθνείς οργανισμούς ότι γύρισε σελίδα». CNN.gr. 14 Φεβρουαρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 19 Φεβρουαρίου 2019. [νεκρός σύνδεσμος]
  146. ↑ 146,0 146,1 «Συζητήσεις για διαγωνισμό προσλήψεων ΕΥΠ, του Βασίλη Νέδου, του Γιάννη Σουλιώτη | Kathimerini». www.kathimerini.gr. Ανακτήθηκε στις 19 Φεβρουαρίου 2019. 
  147. ↑ «Μακεδονικά προϊόντα: Μέσα Μαΐου η επιτροπή για τα εμπορικά σήματα | Star.gr». www.star.gr. Ανακτήθηκε στις 4 Απριλίου 2019. [νεκρός σύνδεσμος]
  148. ↑ «Την Παρασκευή στην Ολομέλεια το πρωτόκολλο ένταξης της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ | Kathimerini». www.kathimerini.gr. Ανακτήθηκε στις 6 Φεβρουαρίου 2019. 
  149. ↑ «Το ραντάρ της Θεσσαλονίκης θα ελέγχει τον εναέριο χώρο της Βόρειας Μακεδονίας». iefimerida.gr. 1 Απριλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 4 Απριλίου 2019. 
  150. ↑ «Πρώτη πτήση ελληνικού μαχητικού πάνω από τη Βόρεια Μακεδονία, του Βασίλη Νέδου | Kathimerini». www.kathimerini.gr. Ανακτήθηκε στις 21 Μαΐου 2019. 
  151. ↑ «Δημοσιεύθηκε ο Νόμος για την προσχώρηση της Δημοκρατίας της Βόρειας Μακεδονίας στο NATO». Lawspot. 18 Φεβρουαρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 19 Φεβρουαρίου 2019. [νεκρός σύνδεσμος]

Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία

Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Συμφωνία_των_Πρεσπών&oldid=10504433"