Συμφωνικό ποίημα
| Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
| Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. |
Το συμφωνικό ποίημα είναι μια εκτενής σύνθεση για συμφωνική ορχήστρα που προσπαθεί να αποδώσει με μουσικά μέσα εξωμουσικό περιεχόμενο, για παράδειγμα εντυπώσεις από ανθρώπους, τοπία, ζωγραφικούς πίνακες ή λογοτεχνικά έργα. Είναι μια μορφή προγραμματικής μουσικής και έπαιξε ιδιαίτερο ρόλο στη Ρομαντική μουσική του 19ου αι. Το συγκεκριμένο είδος είχε επίσης σημαντική επίδραση στη δημιουργία των εθνικών σχολών, γιατί έδινε τη δυνατότητα στον συνθέτη να ενσωματώνει άμεσα εθνικά ή και λαϊκά στοιχεία στην μουσική του και να τα επεξεργάζεται κατάλληλα, έτσι ώστε να παραπέμπουν σε ένα εθνικό περιεχόμενο.
Το συμφωνικό ποίημα, έδινε επίσης την δυνατότητα στον συνθέτη να διαμορφώνει ελεύθερα την σύνθεσή του, ακολουθώντας το θέμα που είχε επιλέξει ως εξωμουσικό περιεχόμενο και όχι αναγκαστικά τις παραδεδομένες μουσικές μορφές της εποχής. Η εξέλιξη αυτή σχετίζεται και με την πεποίθηση πολλών ρομαντικών συνθετών ότι η φόρμα της συμφωνίας, η οποία προερχόταν από την κλασική σχολή της Βιέννης, δεν μπορούσε να οδηγήσει σε καμία περαιτέρω εξέλιξη την συμφωνική μουσική. Κάποιοι συνθέτες όμως, με κύριο εκπρόσωπο τον Μπραμς, συνέχιζαν να χρησιμοποιούν τη φόρμα της συμφωνίας, με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν δύο σχολές, ο διαχωρισμός των οποίων ήταν εμφανής από την διαμάχη που αναπτύχθηκε ανάμεσα στους οπαδούς των Σούμαν και Μπραμς από τη μία, και των Βάγκνερ και Λιστ από την άλλη.
Ο εμπνευστής Επεξεργασία
Δημιουργός του συμφωνικού ποιήματος και εμπνευστής του όρου είναι ο Φραντς Λιστ, ο οποίος συνέθεσε 13 συμφωνικά ποιήματα. Το καθένα από αυτά έχει ένα μόνο μέρος, αντί για τρία ή τέσσερα που έχουν συνήθως οι συμφωνίες, ενώ η μορφή τους δεν ακολουθεί κάποιο συγκεκριμένο μορφολογικό πρότυπο της εποχής, όπως η φόρμα σονάτας, αλλά η δομή της μουσικής προσπαθεί να ακολουθήσει ένα εξωμουσικό περιεχόμενο, το οποίο σχετίζεται συνήθως με κάποιο ποίημα ή άλλο λογοτεχνικό έργο και υποδηλώνεται στον τίτλο του συμφωνικού ποιήματος. Κάποια από τα γνωστότερα συμφωνικά ποιήματα του Λιστ είναι τα Les Preludes (σχετίζεται με ομώνυμο ποίημα του Αλφόνς ντε Λαμαρτέν), Άμλετ (εμπνευσμένο από το έργο του Σαίξπηρ), Mazeppa (από ποίημα του Ουγκώ), και «Προμηθέας» (από τον αρχαιοελληνικό μύθο αλλά και από ομώνυμο ποίημα του Χέρντερ).
Διάσημα συμφωνικά ποιήματα Επεξεργασία
- Νύχτα Στο Φαλακρό Βουνό, του Μοντέστ Μουσόργκσκι
- Η πατρίδα μου, κύκλος έξι συμφωνικών ποιημάτων με γνωστότερο τον «Μολδάβα» του Μπέντριχ Σμέτανα
- Φινλανδία του Γιαν Σιμπέλιους
- Τάδε έφη Ζαρατούστρα του Ρίχαρντ Στράους