Συντακτική Πράξη

Σύμφωνα με το Συνταγματικό Δίκαιο με τον όρο Συντακτική Πράξη χαρακτηρίζεται οποιοδήποτε νομοθέτημα άσκησης εξουσίας που εκδίδεται από όργανα μιας χώρας που κινούνται όμως έξω από την καθιερωμένη και δεσμευτική νομιμότητα.

Γενικά οι συντακτικές πράξεις αποτελούν νομοθετικά προϊόντα περιόδων ανωμάλων πολιτικών, ή και κοινωνικών παλαιότερα, καταστάσεων, όπου το κύρος και η ισχύς αυτών αντλείται από την ισχύ επιβολής που διαθέτει η κυβέρνηση που τις συντάσσει και τις εκδίδει, είτε αυτή είναι επαναστατική, ή δικτατορική, ή επιβληθείσα ακόμη υπό κατακτητών, (κατοχική), πάντως εκτός συνταγματικής νομιμότητας (de facto).

Η έκδοση αυτών των πράξεων προτάσσεται κυρίως έναντι σοβαρών γεγονότων που έχουν να κάνουν με «καταστάσεις ανάγκης», (ανεξάρτητα κατά πόσον υφίστανται σε έκταση και βαθμό), ή «προς σωτηρία της πατρίδας», προ επαπειλούμενων κινδύνων.

Έτσι η κυβέρνηση που ασκεί την εξουσία προχωρά στην έκδοση συντακτικών πράξεων είτε παραμερίζοντας τη νόμιμη κυβέρνηση, είτε αν αυτή είναι η νόμιμη παραμερίζοντας σαφώς τις υφιστάμενες συνταγματικές διατάξεις δημιουργώντας έτσι ένα νέο νομικό πλαίσιο δεσμεύσεων που η ίδια, δια της άσκησης της ισχύος της, επιβάλει.

Η βασική διαφορά των συντακτικών πράξεων από των ψηφισμάτων είναι ακριβώς το γεγονός ότι τα ψηφίσματα αντίθετα εκδίδονται από τα νόμιμα νομοθετικά όργανα, της συντακτικής ή αναθεωρητικής εξουσίας.

Η εγκυρότητα των συντακτικών πράξεων

Η εγκυρότητα των συντακτικών πράξεων εξαρτάται κυρίως από τη νομιμοποίηση του φορέα ο οποίος τις εκδίδει. Συντακτικές πράξεις είναι και τα αναγκαστικά διατάγματα, τα οποία επίσης εκδίδονται, παρά τις διατάξεις του συντάγματος που ισχύει. Συχνά χρησιμοποιούνται από δικτατορικά καθεστώτα ως μανδύας νομιμοποίησης της εξουσίας τους, καθώς εκδίδονται κατά παρέκκλιση των συνταγματικών διαδικασιών περί διακυβέρνησης και σε συνθήκες θεσμικού κενού. Έτσι, συντακτικές πράξεις στην Ελλάδα εκδόθηκαν κατά κόρον από τις κυβερνήσεις κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής, αλλά και από τη δικτατορία των συνταγματαρχών 1967-74. Συντακτικές πράξεις εκδόθηκαν επίσης και από την κυβέρνηση εθνικής ενότητας(1974) που ήρθε στην εξουσία μετά την πτώση της δικτατορίας και τη μεταπολίτευση, για να καλυφθεί το συνταγματικό νομικό κενό που υπήρχε πριν από την ψήφιση του Συντάγματος του 1975.

Κατάλογος Συντακτικών Πράξεων

Ο κατάλογος αυτός είναι ημιτελής. Μπορείτε να βοηθήσετε με το να τον επεξεργαστείτε.

1935

• Α΄ Συντακτική Πράξις, Περί καταργήσεως της Γερουσίας, διαλύσεως της Βουλής, συγκλήσεως Εθνοσυνελεύσεως και μεταρρυθμίσεως του Συντάγματος. (1/4/1935, ΦΕΚ Α΄ 113)
• Β΄ Συντακτική Πράξις, Περί αναστολής της ισοβιότητος των δικαστών και της μονιμότητος των Εισαγγελέων και Αντιεισαγγελέων, ως και των Ειρηνοδικών, Πταισματοδικών και δικαστικών υπαλλήλων εν γένει. (1/4/1935, ΦΕΚ Α΄ 113)
• Γ΄ Συντακτική Πράξις, Περί αναστολής της μονιμότητος των δημοσίων υπαλλήλων. (1/4/1935, ΦΕΚ Α΄ 113)
• Δ΄ Συντακτική Πράξις, Περί εκκαθαρίσεως των οργανισμών γενικώς Δημοσίου Δικαίου. (1/4/1935, ΦΕΚ Α΄ 113)
• Ε΄ Συντακτική Πράξις, Περί κανονισμού των της εκλογής των πληρεξουσίων μελών της Εθνικής Συνελεύσεως και των συναφών θεμάτων. (4/4/1935, ΦΕΚ Α΄ 116) κ.α.

Μετά το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου 1967:

• Α΄ Συντακτική Πράξις, Περί ασκήσεως της Συντακτικής και Νομοθετικής εξουσίας και τροποποιήσεως του Συντάγματος. (5/5/1967, ΦΕΚ Α΄ 66)
• Β΄ Συντακτική Πράξις, Περί της κηρύξεως της Χώρας εις κατάστασιν Πολιορκίας και αναστολής διατάξεων του Συντάγματος. (5/5/1967, ΦΕΚ Α΄ 66)
• Γ΄ Συντακτική Πράξις, Περί αναστολής του άρθρου 65 του Συντάγματος. (19/5/1967, ΦΕΚ Α΄ 79)
• Δ΄ Συντακτική Πράξις, Περί περιορισμού του δικαιώματος ασκήσεως προσφυγών τίνων και ασκήσεως ακυρώσεως ενώπιον του Συμβουλίου Επικρατείας. (23/5/1967, ΦΕΚ Α΄ 81)
• Ε΄ Συντακτική Πράξις, Περί εξυγιάνσεως και αποκαταστάσεως ευρυθμίας των Ανωτάτων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων. (9/6/1967, ΦΕΚ Α΄ 100)
• ΣΤ΄ Συντακτική Πράξις, Περί αυτεπαγγέλτου αποστρατείας Αξιωματικών των Ενόπλων Δυνάμεων και της Ελληνικής Βασιλικής Χωροφυλακής, ενεχομένων εις την αντεθνικήν οργάνωσιν «ΑΣΠΙΔΑ». (13/6/1967, ΦΕΚ Α΄ 101)
• Ζ΄ Συντακτική Πράξις, Περί απαλλοτριώσεως ακινήτων προς ανοικοδόμησιν οικισμών πληττομένων υπό θεομηνιών. (27/6/1967, ΦΕΚ Α΄ 112)
• Η΄ Συντακτική Πράξις, Περί στερήσεως ιθαγενείας των αντεθνικώς δρώντων και δημεύσεως της περιουσίας των. (11/7/1967, ΦΕΚ Α΄ 121)
• Θ΄ Συντακτική Πράξις, Περί τροποποιήσεως των περί νομιμοφροσύνης των υπαλλήλων διατάξεων. (18/7/1967, ΦΕΚ Α΄ 125), κ.α.
• Πράξις Α', Περί θέσεως εις εφαρμογήν των άρθρων 18 και 19 του Συντάγματος περί του δικαιώματος του συνέρχεσθαι και του δικαιώματος του συνεταιρίζεσθαι δια τα μέλη ανεγνωρισμένων επαγγελματικών οργανώσεων. (16/11/1968, ΦΕΚ Α΄ 268)
• Περί εγκαθιδρύσεως πολιτεύματος Προεδρικής Κοινοβουλευτικής Δημοκρατίας, τροποποιήσεως του Συντάγματος και διενεργείας δημοψηφίσματος. (1/6/1973, ΦΕΚ Α΄ 118)

-Μετά την ανατροπή του Παπαδόπουλου από τον Ιωαννίδη:

• Συντακτική Πράξις Υπ' αριθμ. 1, Περί ασκήσεως της Συντακτικής και Νομοθετικής Εξουσίας και καταργήσεως ή τροποποιήσεως συνταγματικών τίνων διατάξεων. (17/12/1973, ΦΕΚ Α΄ 326)
• Συντακτική Πράξις Υπ' αριθμ. 2, Περί καταργήσεως του Συνταγματικού Δικαστηρίου. (31/12/1973, ΦΕΚ Α΄ 336)

Μετά την πτώση της Δικτατορίας:

• Περί αποκαταστάσεως της δημοκρατικής νομιμότητος και ρυθμίσεων θεμάτων του δημοσίου βίου μέχρι του οριστικού καθορισμού του πολιτεύματος και της καταρτίσεως νέου Συντάγματος της Χώρας. (1/8/1974, ΦΕΚ Α΄ 213)
• Περί συμπληρώσεως της από 1ης Αυγούστου Συντακτικής Πράξεως και προσαρμογής συνταγματικών τίνων διατάξεων αναφερομένων εις την λειτουργίαν της Δικαιοσύνης. (7/8/1974, ΦΕΚ Α΄ 217)
• Περί αποκαταστάσεως της νομιμότητος εις τα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα. (3/9/1974, ΦΕΚ Α΄ 237)
• Περί αποκαταστάσεως της τάξεως και ευρυθμίας εις τῃ Δικαιοσύνῃ. (5/9/1974, ΦΕΚ Α΄ 238)
• Περί συμπληρώσεως και τροποποιήσεως συνταγματικών διατάξεων ως και διατάξεων των μέχρι τούδε εκδοθεισών Συντακτικών Πράξεων. (24/9/1974, ΦΕΚ Α΄ 262)
• Περί καθορισμού αρμοδιότητος δια την εκδίκασιν πολιτικών εγκλημάτων αναφερομένων εις την εγκαθίδρυσιν του καθεστώτος της 21ης Απριλίου 1967. (3/10/1974, ΦΕΚ Α΄ 277)
• Περί προσφυγής εις την λαϊκήν ετυμηγορίαν προς ολοκλήρωσιν της δημοκρατικής νομιμότητος. (4/10/1974, ΦΕΚ Α΄ 282) κ.α.

Πηγές

• "Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Larousse Britannica" τομ. 56ος, σελ.121.