Σχέσεις Πολωνίας-Τουρκίας

Οι σχέσεις Πολωνίας-Τουρκίας είναι οι διμερείς σχέσεις μεταξύ της Δημοκρατίας της Πολωνίας και της Δημοκρατίας της Τουρκίας. Και οι δύο χώρες είναι πλήρη μέλη του ΝΑΤΟ και της Ένωσης για τη Μεσόγειο. Η Πολωνία και η Τουρκία μοιράζονται πολλές ομοιότητες στην πολιτιστική ιστορία και την κουζίνα τους και γενικά οι σχέσεις τους είναι θερμές.

Σχέσεις Πολωνίας-Τουρκίας
Map indicating locations of Poland and Turkey

Πολωνία

Τουρκία
Πομπή του Πιότρ Ποτότσκι, του τελευταίου απεσταλμένου της Πολωνικής-Λιθουανικής Κοινοπολιτείας στην Κωνσταντινούπολη το 1790.

Ιστορία Επεξεργασία

Οι σχέσεις Πολωνίας-Τουρκίας ήταν ιστορικά στενές, αλλά πολύπλοκες. Ιστορικά, το προκάτοχο κράτος της Πολωνίας, η Πολωνική-Λιθουανική Κοινοπολιτεία, είχε άμεσα σύνορα με την Οθωμανική Αυτοκρατορία, και τα δύο κράτη είχαν μια ταραχώδη ιστορία που ήταν σε ανοιχτό και συνεπή πόλεμο μεταξύ τους για αιώνες, ιδίως στα νοτιοανατολικά παραμεθόρια εδάφη της Πολωνικής-Λιθουανικής Κοινοπολιτείας γύρω από το Πριγκιπάτο της Μολδαβίας, τώρα Ουκρανία, Ρουμανία και Κριμαία. Ο πόλεμος μεταξύ των δύο κρατών άρχισε το 1443 με τη Σταυροφορία της Βάρνας, τον Πολωνικό-Οθωμανικό Πόλεμο (1485-1503), τους Μολδαβικούς Πολέμους των Αρχόντων, τον Πολωνικό-Οθωμανικό Πόλεμο (1620-1621), τον Πολωνικό-Οθωμανικό Πόλεμο (1633-1634), τον Πολωνικό-Οθωμανικό Πόλεμο (1672-1676) και τον Πολωνικό-Οθωμανικό Πόλεμο (1683-1699), με αποτέλεσμα τμήματα της Πολωνικής-Λιθουανικής Κοινοπολιτείας να υπάγονται στην άμεση διοίκηση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, υπό το Εγιαλέτι της Ποδολίας ή το Εγιαλέτι της Σιλίστρα για ορισμένες χρονικές περιόδους.

Επίσημες διπλωματικές σχέσεις μεταξύ της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και της Πολωνικής-Λιθουανικής Κοινοπολιτείας συνήφθηκαν τον 15ο αιώνα.[1] Το 2013, η Πολωνία και η Τουρκία γιόρτασαν τα 600 έτη από τη σύναψη των διπλωματικών σχέσεων.[2]

Μετά τους διαμελισμούς της Πολωνίας, η Οθωμανική Αυτοκρατορία, μαζί με την Αυτοκρατορία Κατζάρ, ήταν οι μόνες μεγάλες χώρες στον κόσμο που δεν αναγνώρισαν τον τελικό διαμελισμό της Πολωνικής-Λιθουανικής Κοινοπολιτείας.[1] Υπάρχει ένα ανέκδοτο που αφηγείται την ανταλλαγή μεταξύ του chef de protocol και του βοηθού του της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, το οποίο αναφέρεται σήμερα ευρέως στην Πολωνία. Σύμφωνα με την ιστορία, κάθε φορά που ο Οθωμανός σουλτάνος δεχόταν το διπλωματικό σώμα, όταν έβλεπε την κενή προεδρία του Πολωνού αναπληρωτή, ο Οθωμανός chef de protocol ρωτούσε επιδεικτικά: «Πού είναι ο αναπληρωτής από το Λεχιστάν;». Σε κάθε περίσταση θα έπαιρνε την ίδια απάντηση από τον βοηθό του: «Εξοχότητε, ο αναπληρωτής του Λεχιστάν δεν μπορούσε να παρευρεθεί λόγω ζωτικών εμποδίων» προς ενόχληση των διπλωμάτων από τα διαμελιστικά κράτη. Η πρώτη γραπτή αναφορά αυτής της ιστορίας προέρχεται από τον Πολωνό πρέσβη στην Τουρκία τα έτη 1936-1945, Μίχαου Σοκολνίτσκι (1880-1967). Το άκουσε από έναν Τούρκο αξιωματικό και πολιτικό, τον Αλί Φουάτ Τσεμπέσοϊ (1880-1968), ο οποίος γνωρίστηκε με την πολωνική κοινότητα της Κωνσταντινούπολης. Ο Τσεμπέσοϊ ισχυρίστηκε ότι αυτή η συμβολική ανταλλαγή συνεχίστηκε μέχρι το τέλος του σουλτανάτου και το παρακολούθησε αυτοπροσώπως ως νεαρός αξιωματικός κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Σουλτάνου Αμπντούλ Χαμίτ Β΄ (περ. 1876 - 1909) [3]

Τον 19ο αιώνα, έφτασαν στην Τουρκία πολλοί Πολωνοί βετεράνοι της Νοεμβριανής Εξέγερσης, της Ιανουαριανής Εξέγερσης και του Κριμαϊκού Πολέμου. Πολωνοί αξιωματικοί, όπως ο Μίχαου Τσαϊκόφσκι, υπηρέτησαν στον Οθωμανικό Στρατό. Ο Πολωνός Στρατηγός, Μάριαν Λανγκιέβιτς, πέρασε τα τελευταία χρόνια της ζωής του στην Τουρκία, πολέμησε στον Οθωμανικό Στρατό και πέθανε στην Κωνσταντινούπολη, όπου ενταφιάστηκε στο κοιμητήριο Χαϊνταρπασά. Ο Πολωνός εθνικός ποιητής Άνταμ Μιτσκιέβιτς πέρασε τους τελευταίους μήνες της ζωής του στην Κωνσταντινούπολη και πέθανε εκεί. Το σπίτι όπου έζησε μετατράπηκε αργότερα στο Μουσείο Άνταμ Μιτσκιέβιτς.

Υπάρχει ένα πολωνικό χωριό στην Τουρκία, το Πολονέζκεου (Αδαμούπολη). Βρίσκεται στην ανατολική πλευρά της Κωνσταντινούπολης και ιδρύθηκε το 1842 από Πολωνούς βετεράνους της Νοεμβριανής Εξέγερσης. Τον 19ο και τον 20ο αιώνα έφτασαν και άλλοι Πολωνοί άποικοι. Από το 2009, εξακολουθεί να υπάρχει πολωνική μειονότητα στο χωριό.[1]

Σύγχρονες σχέσεις Επεξεργασία

 
Τουρκικό μωσαϊκό το οποίο απεικονίζει τη Βαρσοβία και την Κωνσταντινούπολη βρίσκεται στον Σταθμό Πολιτεχνίκα του Μετρό Βαρσοβίας. Εγκαταστάθηκε το 2015, για τον εορτασμό των 600 ετών των σχέσεων Πολωνίας-Τουρκίας.

Αν και η Τουρκία και η Πολωνία απολαμβάνουν θερμές σχέσεις, τα τελευταία χρόνια η σχέση μεταξύ των δύο ενίοτε γίνεται τεταμένη. Η Πολωνία ήταν μια από τις κύριες χώρες που καταδίκασαν την τουρκική εισβολή στην Κύπρο και επιβεβαίωσε τη στάση της για μια ενωμένη Κύπρο. Επιπλέον, το 2005, η Πολωνία είχε αναγνωρίσει επίσημα τη Γενοκτονία των Αρμενίων, αναγκάζοντας την Τουρκία να αποσύρει τον πρέσβη της για ένα μήνα, με αποτέλεσμα διπλωματικές εντάσεις. 

Η Πολωνία εξέφρασε απόψεις ότι η Ρωσία αποτελεί απειλή για την εθνική κυριαρχία και έχει επικρίνει πολύ σοβαρά τη ρωσική ανάμειξη στις εξωτερικές υποθέσεις στη Μέση Ανατολή και στα πρώην κράτη της Σοβιετικής Ένωσης. Έτσι, η Πολωνία έχει καταδικάσει την προσπάθεια της Τουρκίας να προσπαθήσει να πλησιάσει τη Ρωσία, όπως με την αγορά πυραυλικών συστημάτων S-400, καθώς και την επιδείνωση της δημοκρατίας της Τουρκίας.

Διάσημοι Τούρκοι με μερική πολωνική καταγωγή περιλαμβάνουν τον ποιητή και θεατρικό συγγραφέα Ναζίμ Χικμέτ, τον Αχμέτ Ρεστέμ Μπέη, τον Φατός Σεζέρ, την Χιουρέμ Σουλτάνα και τη τραγουδίστρια σοπράνο όπερας Λέιλα Γκέντζερ.[4]

Διπλωματικές αποστολές Επεξεργασία

 
Γραφείο Πολιτισμού και Τουρισμού της Πρεσβείας της Τουρκίας στη Βαρσοβία.

Δείτε επίσης Επεξεργασία

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. 1,0 1,1 1,2 «Edukacja Międzykulturowa: Turcy» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 3 Ιουλίου 2010.  (48.9 KB)
  2. «600 years of diplomatic relations between Poland and Turkey - Vistula University». Akademia Finansów i Biznesu Vistula (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Φεβρουαρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 9 Φεβρουαρίου 2021. 
  3. Οσμνάνκα (11 Φεβρουαρίου 2014). «Polonia Ottomanica: Where is the Deputy of Lehistan?». Polonia Ottomanica. Ανακτήθηκε στις 9 Φεβρουαρίου 2021. 
  4. Άφιοντσου, Ερχάν (8 Φεβρουαρίου 2019). «Origin of Hürrem Sultan still hotly debated in 21st century». Daily Sabah (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 9 Φεβρουαρίου 2021. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία