Βικιπαίδεια

Σύνταγμα της Σοβιετικής Ένωσης του 1936

Το Σύνταγμα της Σοβιετικής Ένωσης του 1936, γνωστό και ως Σύνταγμα του Στάλιν, ήταν το σύνταγμα της Σοβιετικής Ένωσης που εγκρίθηκε στις 5 Δεκεμβρίου 1936.

Το Σύνταγμα του 1936 ήταν το δεύτερο σύνταγμα της Σοβιετικής Ένωσης και αντικατέστησε το Σύνταγμα του 1924, με τις 5 Δεκεμβρίου να εορτάζονται κάθε χρόνο ως Ημέρα του Σοβιετικού Συντάγματος από την έγκρισή του από το Κογκρέσο των Σοβιετικών.[1] Αυτή η ημερομηνία θεωρήθηκε η «δεύτερη θεμελιώδης στιγμή» της ΕΣΣΔ, μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση το 1917.[2] Το Σύνταγμα του 1936 επανασχεδίασε την κυβέρνηση της Σοβιετικής Ένωσης, παραχώρησε ονομαστικά κάθε είδους δικαιώματα και ελευθερίες και διατύπωσε ορισμένες δημοκρατικές διαδικασίες. Το Συνέδριο των Σοβιετικών αντικαταστάθηκε με το Ανώτατο Σοβιέτ, το οποίο τροποποίησε το Σύνταγμα του 1936 το 1944.

Στην πράξη, το Σύνταγμα του 1936 διεκδίκησε τον ηγετικό ρόλο του Κομμουνιστικού Κόμματος της Συμμαχίας (Μπολσεβίκοι) και σταθεροποίησε νόμιμα τον ολοκληρωτικό έλεγχο του κόμματος από τον Γενικό Γραμματέα Ιωσήφ Στάλιν πριν από τη Μεγάλη Εκκαθάριση. Πολλές χώρες του Ανατολικού Μπλοκ υιοθέτησαν αργότερα συντάγματα που είχαν ως πρότυπο το Σύνταγμα της Σοβιετικής Ένωσης του 1936.

Ο ιστορικός J. Arch Getty καταλήγει:

Πολλοί που επαίνεσαν τη Σοβιετική Ένωση του Στάλιν ως την πιο δημοκρατική χώρα στη γη έζησαν να μετανιώνουν τα λόγια τους. Εξάλλου, το Σοβιετικό Σύνταγμα του 1936 υιοθετήθηκε την παραμονή του Μεγάλου Τρόμου στα τέλη της δεκαετίας του 1930. Οι "απόλυτα δημοκρατικές" εκλογές για το πρώτο Ανώτατο Σοβιετικό επέτρεψαν μόνο μη αμφισβητούμενους υποψηφίους και πραγματοποιήθηκαν στο αποκορύφωμα της άγριας βίας το 1937. Τα πολιτικά δικαιώματα, οι προσωπικές ελευθερίες και οι δημοκρατικές μορφές που υποσχέθηκαν στο σύνταγμα του Στάλιν καταπατήθηκαν σχεδόν αμέσως και παρέμειναν νεκρές επιστολές μέχρι πολύ μετά το θάνατο του Στάλιν.[3]

Το Σύνταγμα του 1936 ήταν το μακροβιότερο σύνταγμα της Σοβιετικής Ένωσης. Αντικαταστάθηκε από το Σύνταγμα της Σοβιετικής Ένωσης του 1977 ("Σύνταγμα Μπρέζνιεφ") στις 7 Οκτωβρίου 1977.

Βασικές διατάξεις Επεξεργασία

Το Σύνταγμα του 1936 κατάργησε τους περιορισμούς στην ψηφοφορία, καταργώντας την κατηγορία Λιστενσι, και εισηγαγε την καθολική άμεση ψηφοφορία και το δικαίωμα στην εργασία στα δικαιώματα που κατοχυρώθηκαν από το προηγούμενο σύνταγμα. Επιπλέον, το Σύνταγμα του 1936 αναγνώρισε συλλογικά κοινωνικά και οικονομικά δικαιώματα, συμπεριλαμβανομένων των δικαιωμάτων στην εργασία, την ανάπαυση και τον ελεύθερο χρόνο, την προστασία της υγείας, τη φροντίδα στα γηρατειά και την ασθένεια, τη στέγαση, την εκπαίδευση και τις πολιτιστικές παροχές. Το Σύνταγμα του 1936 προέβλεπε επίσης την άμεση εκλογή όλων των κυβερνητικών οργάνων και την αναδιοργάνωση τους σε ένα ενιαίο, ομοιόμορφο σύστημα. Συντάχθηκε από ειδική επιτροπή 31 μελών, την οποία προεδρεύει ο Γενικός Γραμματέας Ιωσήφ Στάλιν. Εκείνοι που συμμετείχαν περιλάμβαναν (μεταξύ άλλων) τους Αντρέι Βισίνσκι, Αντρέι Ζντάνοφ, Μαξίμ Λίτβινοφ, Κλίμεντ Βοροσίλοφ, Βιάτσσλαβ Μολότοφ, Λάζαρ Κάγκανβιτς, Νικολάι Μπουχάριν και Καρλ Ράντεκ, αν και οι δύο τελευταίοι είχαν λιγότερη ενεργό συμβολή.[4]

Αλλαγη ονοματολογίας Επεξεργασία

Το Σύνταγμα του 1936 αντικατέστησε το Κογκρέσο των Σοβιέτ της Σοβιετικής Ένωσης με το Ανώτατο Σοβιέτ της Σοβιετικής Ένωσης. Όπως και ο προκάτοχός του, το Ανώτατο Σοβιέτ περιείχε δύο τμήματα: το Σοβιέτ της Ένωσης και το Σοβιέτ των Εθνικοτήτων.[5] Το σύνταγμα εξουσιοδότησε το Ανώτατο Σοβιετικό να εκλέγει επιτροπές, οι οποίες εκτελούσαν το μεγαλύτερο μέρος του έργου του Ανώτατου Σοβιετικού. Η Κεντρική Εκτελεστική Επιτροπή του Κογκρέσου των Σοβίετ αντικαταστάθηκε από το Προεδρείο του Ανώτατου Σοβίετ, το οποίο, όπως και ο προκάτοχός του, άσκησε τις πλήρεις εξουσίες του Ανώτατου Σοβίετ μεταξύ των συνόδων και είχε το δικαίωμα να ερμηνεύει τους νόμους. Ο Πρόεδρος του Προεδρείου του Ανώτατου Σοβιετικού έγινε ο κυριότερος αρχηγός κράτους της Σοβιετικής Ένωσης. Το Συμβούλιο των Λαϊκών Επιτρόπων, γνωστό μετά το 1946 ως Συμβούλιο Υπουργών, συνέχισε να ενεργεί ως το εκτελεστικό σκέλος της κυβέρνησης.[6]

Το Σύνταγμα του 1936 άλλαξε τα ονόματα όλων των Δημοκρατιών της Ένωσης, των συστατικών κρατών της Σοβιετικής Ένωσης, μεταφέροντας τη δεύτερη λέξη "σοσιαλιστική" και την τρίτη λέξη "σοβιετική" (ή ισοδύναμη π.χ. "radianska" στα Ουκρανικά). Οι δημοκρατίες πήραν το όνομά τους από την πρωτεύουσα εθνικότητα και ακολουθούνται από τη «Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία» (ΣΣΔ), εκτός από τη Ρωσική Σοβιετική Ομοσπονδιακή Σοσιαλιστική Δημοκρατία (ΡΣΟΣΔ).

Η Υπερκαυκασιανή Σοσιαλιστική Ομοσπονδιακή Σοβιετική Δημοκρατία, μία από τις τέσσερις δημοκρατίες που υπέγραψαν τη Συνθήκη για τη Δημιουργία της ΕΣΣΔ, διαλύθηκε και οι συστατικές της δημοκρατίες, η Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Γεωργίας, η Αρμενική Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία και η Αζερική Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία, μετατραπηκαν σε μεμονωμένες δημοκρατικές ενώσεις.

Πρωταγωνιστικός ρόλος του Κομμουνιστικού Κόμματος Επεξεργασία

Το σύνταγμα του 1936 ανέφερε συγκεκριμένα τον ρόλο του κυβερνώντος Κομμουνιστικού Κόμματος της Ένωσης για πρώτη φορά.[7] Το άρθρο 126 ανέφερε ότι το Κόμμα ήταν η «πρωτοπορία των εργαζομένων στον αγώνα τους για ενίσχυση και ανάπτυξη του σοσιαλιστικού συστήματος και αντιπροσωπεύοντας τον ηγετικό πυρήνα όλων των οργανώσεων των εργαζομένων, τόσο του δημόσιου όσο και του κράτους».[8] Αυτή η διάταξη χρησιμοποιήθηκε για να δικαιολογήσει την απαγόρευση λειτουργίας όλων των άλλων κομμάτων στη Σοβιετική Ένωση και τη νομιμοποίηση του μονοκομματικού κράτους.[9]

Σοβιετική απεικόνιση και φιλελεύθερη κριτική Επεξεργασία

Το Σύνταγμα του 1936 απαριθμούσε τα οικονομικά δικαιώματα που δεν περιλαμβάνονταν στα συντάγματα στις Δυτικές δημοκρατίες. Το σύνταγμα παρουσιάστηκε ως προσωπικός θρίαμβος για τον Στάλιν, ο οποίος με την ευκαιρία αυτή περιγράφεται από την Πράβντα ως «ιδιοφυΐα του νέου κόσμου, ο σοφότερος άνθρωπος της εποχής, ο μεγάλος ηγέτης του κομμουνισμού».[10] Ωστόσο, οι ιστορικοί έχουν δει το σύνταγμα ως έγγραφο προπαγάνδας. Ο Λεονάρντ Σάπιρο, για παράδειγμα, γράφει: «Η απόφαση να αλλάξει το εκλογικό σύστημα από έμμεσες σε άμεσες εκλογές, από ένα περιορισμένο σε ένα καθολικό franchise και από ανοιχτή σε μυστική ψηφοφορία, ήταν ένα μέτρο της εμπιστοσύνης του κόμματος στην ικανότητά του να διασφαλίζει την επιστροφή των υποψηφίων της επιλογής της χωρίς τους περιορισμούς που θεωρούσαν προηγουμένως απαραίτητοι"· και ότι «ο προσεκτικός έλεγχος του σχεδίου του νέου συντάγματος έδειξε ότι άφησε την ανώτατη θέση του κόμματος ανεμπόδιστη και ως εκ τούτου ήταν άχρηστη ως εγγύηση των ατομικών δικαιωμάτων».[11] Ο Isaac Deutscher το ονόμασε "ένα πέπλο φιλελεύθερων φράσεων και υποθέσεων πάνω από τη γκιλοτίνα στο παρασκήνιο". Η Χάνα Άρεντ παρατήρησε ότι χαιρετίστηκε ως το τέλος της «επαναστατικής περιόδου» της Σοβιετικής Ένωσης, αλλά αμέσως ακολούθησαν οι πιο έντονες εκκαθαρίσεις της χώρας στην ιστορία της,[12] η Μεγάλη Εκκαθάριση στον οποίο πολλοί από τους διοργανωτές και τους συντάκτες του συντάγματος - όπως όπως οι Γιακόφ Γιακόβλεφ, Aleksei Stetskii, Boris Markovich Tal',[13] Vlas Chubar, Καρλ Ράντεκ, Νικολάι Μπουχάριν και Ιβάν Ακούλοφ[14] - φυλακίστηκαν ή δολοφονήθηκαν με την κατηγορία ως αντεπαναστατών λίγο μετά την ολοκλήρωση της εργασίας τους.

Ελευθερία θρησκείας και λόγου Επεξεργασία

Το άρθρο 124 του συντάγματος εγγυάται την ελευθερία της θρησκείας, η συμπερίληψη του οποίου αντιτάχθηκε από μεγάλα τμήματα του Κομμουνιστικού Κόμματος της Ένωσης. Το νέο σύνταγμα επαναπροσδιορίστηκε ορισμένους θρησκευτικούς ανθρώπους που είχαν απολυθεί ειδικά από το προηγούμενο σύνταγμα. Το άρθρο είχε ως αποτέλεσμα τα μέλη της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας να υποβάλουν αίτηση για να ανοίξουν εκ νέου κλειστές εκκλησίες, να αποκτήσουν πρόσβαση σε θέσεις εργασίας απο οπου ειχαν αποκλειστει ως θρησκευτικές προσωπικότητες και στην προσπάθεια εκλογής θρησκευτικών υποψηφίων στις εκλογές του 1937.[15]

Το άρθρο 125 του Συντάγματος εγγυάται την ελευθερία του λόγου του Τύπου και την ελευθερία του συνέρχεσθαι.[16] Ωστόσο, αυτά τα «δικαιώματα» περιορίστηκαν αλλού, οπότε η «ελευθερία του Τύπου» που φάνηκε εγγυημένη από το άρθρο 125 δεν είχε καμία πρακτική συνέπεια, καθώς ο σοβιετικός νόμος έκρινε ότι «Πριν από την άσκηση αυτών των ελευθεριών, πρέπει να εγκριθεί οποιαδήποτε προτεινόμενη γραφή ή συνέλευση από έναν λογοκριτή ή ένα γραφείο αδειοδότησης, προκειμένου τα όργανα λογοκρισίας να μπορούν να ασκούν «ιδεολογική ηγεσία».[17]

Τροπολογίες του 1944 Επεξεργασία

Οι τροποποιήσεις του 1944 στο Σύνταγμα του 1936 δημιούργησαν ξεχωριστούς κλάδους του Κόκκινου Στρατού για κάθε Σοβιετική Δημοκρατία, και επίσης καθιέρωσαν επιτροπές σε επίπεδο Δημοκρατίας για εξωτερικές υποθέσεις και άμυνα, επιτρέποντάς τους να αναγνωρίζονται ως κυρίαρχα κράτη στο διεθνές δίκαιο. Αυτό επέτρεψε σε δύο Σοβιετικές Δημοκρατίες, την Ουκρανία και τη Λευκορωσία, να ενταχθούν στη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών ως ιδρυτικά μέλη το 1945.[18][19][20]

Δείτε επίσης Επεξεργασία

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. ↑ Encyclopaedia of Contemporary Russian (2007). Routledge. p. 250. (ISBN 0415320941).
  2. ↑ Kriza, Elisa (2016). «From Utopia to Dystopia: Bukharin and the Soviet Constitution of 1936». Στο: Simonsen, Karen-Margrethe. Discursive Framings of Human Rights. London: Routledge. σελ. 81. ISBN 9781138944503. 
  3. ↑ J. Arch Getty (1991). "State and Society Under Stalin: Constitutions and Elections in the 1930s". Slavic Review. Vol. 50. No. 1. pp. 18—35.
  4. ↑ J. Arch Getty (Spring 1991). "State and Society Under Stalin: Constitutions and Elections in the 1930s". Slavic Review. Vol. 50. No. 1. p. 19, 22.
  5. ↑ Waller, Sally (2015). Tsarist and Communist Russia 1855-1964. Oxford: Oxford University Press. σελ. 142. ISBN 978-0-19-835467-3. 
  6. ↑ Law, David A. (1975). Russian civilization. Ardent Media. σελ. 185. ISBN 0-8422-0529-2. 
  7. ↑ Loeber, Dietrich André, επιμ. (1986). Ruling Communist Parties and Their Status Under Law. Law in Eastern Europe. 31. Dordrecht: Martinus Nijhoff Publishers. σελ. 438. ISBN 9789024732098. Ανακτήθηκε στις 19 Δεκεμβρίου 2015. [...] with the exception of the 1924 Mongolian Constitution, all of the constitutions of the Eastern European and Asian Communist states were adopted after the second USSR Constitution of 1936 had been promulgated in which the first direct mention of the Communist Party can at last be found .
  8. ↑ «Конституция (Основной закон) Союза Советских Социалистических Республик (утверждена постановлением Чрезвычайного VIII Съезда Советов Союза Советских Социалистических Республик от 5 декабря 1936 г.). Глава Х: Основные права и обязанности граждан» [Constitution (Basic Law) of the Union of Soviet Socialist Republics (confirmed by the decision of the Extraordinary 8th Session of the Soviets of the Union of Soviet Socialist Republics of 5 December 1936). Chapter 10: Basic rights and duties of citizens]. Sait Konstitutsii Rossiiskoi Federatsii (στα Russian). НПП "Гарант-Сервис". Ανακτήθηκε στις 19 Δεκεμβρίου 2015. Статья 126. В соответствии с интересами трудящихся и в целях развития организационной самодеятельности и политической активности народных масс гражданам СССР обеспечивается право объединения в общественные организации: профессиональные союзы, кооперативные объединения, организации молодежи, спортивные и оборонные организации, культурные, технические и научные общества, а наиболее активные и сознательные граждане из рядов рабочего класса и других слоев трудящихся объединяются во Всесоюзную коммунистическую партию (большевиков), являющуюся передовым отрядом трудящихся в их борьбе за укрепление и развитие социалистического строя и представляющую руководящее ядро всех организаций трудящихся, как общественных, так и государственных .
  9. ↑ Tamara O. Kuznetsova, Inna A. Rakitskaya and Elena A. Kremyanskaya (2014). Russian Constitutional Law.
  10. ↑ Pravda (25 November 1936).
  11. ↑ Leonard Schapiro (1971). The Communist Party of the Soviet Union (2nd ed.). Random House. New York. pp. 410–411.
  12. ↑ Arendt, Hannah (1976). The Origins of Totalitarianism. Harcourt (1976); Mariner Books (2001). σελίδες 394–395. ISBN 978-0156701532. 
  13. ↑ Lomb, Samantha (Μαρτίου 2014). «A Fundamental Conflict of Vision: Stalin's Constitution and Popular Rejection» (PDF). Ohio State University. Ανακτήθηκε στις 8 Ιουνίου 2019. 
  14. ↑ Lomb, Samantha (2017). Stalin's Constitution: Soviet Participatory Politics and the Discussion of the 1936 Draft Constitution. Routledge. ISBN 978-1138721845. 
  15. ↑ Fitzpatrick, Sheila (1999). Everyday Stalinism: Ordinary Life in Extraordinary Times: Soviet Russia in the 1930s. New York. Oxford University Press. p. 179.
  16. ↑ Beard, Robert (1996). «1936 Constitution of the USSR, Part IV». Bucknell University. Ανακτήθηκε στις 5 Μαΐου 2017. 
  17. ↑ Towe, Thomas (1967). «FUNDAMENTAL RIGHTS IN THE SOVIET UNION: A COMPARATIVE APPROACH». University of Pennsylvania Law Review 115 (8): 1267. doi:10.2307/3310959. https://scholarship.law.upenn.edu/penn_law_review/vol115/iss8/2/. Ανακτήθηκε στις 30 August 2018. 
  18. ↑ "Walter Duranty Explains Changes In Soviet Constitution" Αρχειοθετήθηκε 2015-09-04 στο Wayback Machine.. Miami News. 6 February 1944.
  19. ↑ "League of Nations Timeline – Chronology 1944" Αρχειοθετήθηκε 2013-06-15 στο Wayback Machine..
  20. ↑ "United Nations – Founding Members".

Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία

Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Σύνταγμα_της_Σοβιετικής_Ένωσης_του_1936&oldid=10468003"