Τετραϋδροκανναβινόλη

Τετραϋδροκανναβινόλη (αγγλικά: TetraHydroCannabinol - THC) αποκαλείται ένα από τα τουλάχιστον 113 συνολικά κανναβινοειδή που έχουν εντοπιστεί στο φυτό της κάνναβης. Ο όρος THC συνήθως αναφέρεται στο ισομερές (−)-τρανς-Δ⁹-τετραϋδροκανναβινόλη ή αλλιώς Δ⁹-ΤHC και είναι η κύρια ψυχοδραστική ουσία του φυτού.^[1]

Μηχανισμός δράσης

Η ουσία δρα στα νευρικά κύτταρα με έναν σχετικά σύνθετο μηχανισμό που τελικά οδηγεί στην απελευθέρωση ανασταλτικών νευροδιαβιβαστών, που είναι υπεύθυνοι για τις δράσεις της (−)-τρανς-Δ9-τετραϋδροκανναβινόλης.

Στο νευρικό σύστημα δύο γειτονικά κύτταρα επικοινωνούν μεταξύ τους μέσω νευρικών συνάψεων και μεταφέρουν μηνύματα το ένα στο άλλο. Κατά την μετάδοση του μηνύματος, το σήμα μεταφέρεται κατά μήκος του νευρικού κυττάρου μέσα από μία ηλεκτρική διέγερση, γνωστή και ως δυναμικό ενέργειας. Όταν φτάσει αυτό το σήμα στην άκρη του νευρώνα, στις νευρικές απολήξεις, μεταδίδεται στο επόμενο κύτταρο μέσα από μία συν-απτική σχισμή. Η σχισμή αυτή είναι η απόσταση ανάμεσα στα δύο αυτά κύτταρα. Για να τα καταφέρει το κύτταρο, μετατρέπει το ηλεκτρικό σήμα σε χημικό. Αυτό γίνεται μέσω ενός μορίου που λέγεται νευροδιαβιβαστής. Αυτό το μόριο ελευθερώνεται μέσω της απελευθέρωσης ιόντων ασβεστίου. Έπειτα προσδένεται σε έναν υποδοχέα της μετα-συν-απτικής μεμβράνης και μετατρέπεται εκ νέου σε ηλεκτρικό σήμα.

Στην περίπτωση της (−)-τρανς-Δ9-τετραϋδροκανναβινόλης, όταν διεγείρεται ο μετα-συν-απτικός υποδοχέας με την σύνδεση των νευροδιαβιβαστών απελευθερώνεται μέσα στο κύτταρο ασβέστιο. Αυτό οδηγεί στην απελευθέρωση ενδοκανναβινοειδών, τα οποία προσδένονται στους αντίστοιχους υποδοχείς στο προσυναπτικό νευρώνα. Αυτοί είναι υποδοχείς τύπου GABA (γ-αμινοβουτυρικό οξύ). Με την πρόσδεση των ενδοκανναβινοειδών αναστέλλεται η απελευθέρωση νευροδιαβιβαστών που έχουν ανασταλτικές δραστηριότητες. Έτσι μέσα από αυτόν τον περίπλοκο μηχανισμό αλλάζει η νευρική λειτουργία και η τετραϋδροκανναβινόλη προκαλεί μια σειρά από αλλαγές στον ανθρώπινο οργανισμό.

Ιατρική χρήση

Η THC, που αναφέρεται ως δροναβινόλη στο φαρμακευτικό πλαίσιο, έχει εγκριθεί στις ΗΠΑ ως κάψουλα ή διάλυμα για την ανακούφιση από τη ναυτία και τον έμετο που προκαλείται από τη χημειοθεραπεία και την ανορεξία που προκαλείται από το HIV/AIDS.^[2] Το 2010 εγκρίθηκε ως βοτανικό φάρμακο στο Ηνωμένο Βασίλειο, κυκλοφορώντας ως εκνέφωμα (στοματικό σπρέι) για άτομα με σκλήρυνση κατά πλάκας για την ανακούφιση του νευροπαθητικού πόνου, της σπαστικότητας, της υπερδραστήριας ουροδόχου κύστης και άλλων συμπτωμάτων.^[3]^[4] Σήμερα έχει εγκριθεί ως φαρμακευτική χρήση σε πολλές χώρες.

Ελλάδα

Η παραγωγή και κυκλοφορία ιατρικής κάνναβης στην Ελλάδα νομιμοποιήθηκε το 2018, ένα χρόνο μετά τη νομιμοποίηση της χρήσης της από την κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα. Η παραγωγή προέρχεται από εγχώριες καλλιέργειες, σύμφωνα με συγκεκριμένους όρους και προϋποθέσεις που αφορούν την κυκλοφορία τελικών προϊόντων φαρμακευτικής κάνναβης του είδους Κάνναβη η ήμερη L (Cannabis sativa L), περιεκτικότητας σε THC άνω του 0,2%.

Σκευάσματα και κριτήρια συνταγογράφησης

Τα διαθέσιμα στη χώρα μας σκευάσματα ξηρού ανθού κάνναβης, που περιέχουν άνω του 0,2% THC, άρχισαν να συνταγογραφούνται τον Φεβρουάριο του 2024 και χορηγούνται δια εισπνοής με ειδική εγκεκριμένη ιατροτεχνολογική συσκευή. Δεν αποζημιώνονται από τους φορείς κοινωνικής ασφάλισης και οι ασθενείς καλούνται να καταβάλουν εξ ολοκλήρου το αυξημένο κόστος τους..^[5] Η πρώτη συνταγή εκτελέστηκε από ασθενή που υπέφερε από χρόνιους πόνους, λόγω ψωριασικής αρθρίτιδας.^[6]

Η συνταγογράφηση γίνεται από συγκεκριμένες ειδικότητες γιατρών για τις εξής εγκεκριμένες θεραπευτικές ενδείξεις:^[7]

Πρόληψη και αντιμετώπιση σοβαρής ναυτίας ή εμετού από χημειοθεραπεία, ακτινοθεραπεία και συνδυαστική θεραπεία έναντι HIV ή ηπατίτιδας C.
Αντιμετώπιση χρόνιου πόνου, που σχετίζεται με καρκίνο ή παθήσεις του κεντρικού ή περιφερικού νευρικού συστήματος, όπως νευροπαθητικός πόνος που προκαλείται από: νευρική βλάβη, «μέλος φάντασμα», νευραλγία τριδύμου, μεθερπητική νευραλγία.
Αντιμετώπιση σπαστικότητας που σχετίζεται με σκλήρυνση κατά πλάκας ή βλάβες του νωτιαίου μυελού.
Ως ορεξιογόνο στην παρηγορική (ανακουφιστική) φροντίδα ασθενών που υποβάλλονται σε θεραπείες για καρκίνο ή επίκτητη ανοσολογική ανεπάρκεια (AIDS).

, όπως και στην Ελλάδα, που κυκλοφορεί και συνταγογραφείται ως εκνέφωμα ή ξηρός ανθός από το 2024, αλλά δεν αποζημιώνεται από τους φορείς κοινωνικής ασφάλισης

Δράσεις και παρενέργειες

Οι δράσεις της ουσίας εμφανίζονται αμέσως μετά την χρήση της. Ωστόσο, φτάνουν στο μέγιστο τους 20 λεπτά μετά. Οι σωματικές δράσεις εξαφανίζονται πλήρως 3 ώρες έπειτα της κατανάλωσης. Αντίθετα, οι ψυχοδραστικές δράσεις μπορούν να κρατήσουν πολύ περισσότερο.

Οι κυριότερες εξ αυτών είναι:

Έλλειψη κινήτρων και αδιαφορία (χρόνια χρήση)
Μείωση τεστοστερόνης (χρόνια χρήση)
Ενίσχυση οπτικής δραστηριότητας
Ξηροστομία
Αύξηση της όρεξης
Ευφορία
Υπνηλία
Χαλάρωση
Ταχυκαρδία
Πτώση αρτηριακής πίεσης
Ερυθρότητα των επιπεφυκοτών

Επίπτωση χρόνιας χρήσης

Η χρόνια χρήση της THC μπορεί να οδηγήσει σε σύνδρομο κανναβινοειδούς υπερέμεσης, μια κατάσταση που χαρακτηρίζεται από κυκλική ναυτία, έμετο και κοιλιακό άλγος που μπορεί να επιμείνει για μήνες έως χρόνια μετά τη διακοπή.

Ανίχνευση

Η ανίχνευση της τετραϋδροκανναβινόλης (μη δραστικό παραπροϊόν μεταβολισμού της (−)-τρανς-Δ9-τετραϋδροκανναβινόλης) γίνεται με έλεγχο των ούρων. Το χρονικό διάστημα στο οποίο εντοπίζεται δεν είναι σε όλους τους χρήστες το ίδιο. Εξαρτάται από την ποσότητα της χρήσης και μπορεί να είναι μέχρι και 4 εβδομάδες. Στο αίμα εντοπίζεται μόνο τις πρώτες μέρες μετά την χρήση.

Παραπομπές

↑ «Why do plants produce so many terpenoid compounds?». The New Phytologist 220 (3): 692–702. November 2018. doi:10.1111/nph.14178. PMID 27604856. Bibcode: 2018NewPh.220..692P.
↑ «Marinol (Dronabinol)» (PDF). U.S. Food and Drug Administration. Σεπτεμβρίου 2004.
↑ «Sativex Oromucosal Spray – Summary of Product Characteristics» (στα Αγγλικά). UK Electronic Medicines Compendium. Μαρτίου 2015. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Αυγούστου 2016. Ανακτήθηκε στις 1 Ιουνίου 2017.
↑ Multiple Sclerosis Trust. October 2014 Sativex (nabiximols) – factsheet Αρχειοθετήθηκε 2015-09-20 στο Wayback Machine.
↑ «Δροναβινόλη». galinos.gr. Ανακτήθηκε στις 19 Μαρτίου 2025.
↑ «Η πρώτη Ελληνίδα στην οποία συνταγογραφήθηκε ιατρική κάνναβη - Τα αποτελέσματα». iatronet.gr. 24 Φεβρουαρίου 2024.
↑ «ΟΔΗΓΙΕΣ ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗΣ ΞΗΡΟΥ ΑΝΘΟΥ ΚΑΝΝΑΒΗΣ». eiek.gr. Ανακτήθηκε στις 27 Φεβρουαρίου 2024.

Βιβλιογραφία

Φαρμακολογία Richard D. Howland, Mary J.Mycek 3η έκδοση Κεφάλαιο 10, σελ. 131-132
Βασικές αρχές κυτταρικής βιολογίας Alberts, Bray, Hopkin,Johnson,Lewis, Raff, Roberts, Walter Κεφάλαιο 12 σελίδες 509-514
Κλινική Ψυχιατρική Γεώργιος Στ.Καπρίνης Β' Τόμος Κεφάλαιο Διαταραχές της συμπεριφοράς σελίδες 586-599
Harvey, Richard A. Φαρμακολογία / Richard A. Harvey, Pamela C. Champe · επιμέλεια Ι. Σ. Παπαδόπουλου. - 3η έκδ. - Αθήνα : Παρισιάνου Α.Ε., 2007. - 594σ. · 28x21εκ.

[1] «Why do plants produce so many terpenoid compounds?». The New Phytologist 220 (3): 692–702. November 2018. doi:10.1111/nph.14178. PMID 27604856. Bibcode: 2018NewPh.220..692P.

[2] «Marinol (Dronabinol)» (PDF). U.S. Food and Drug Administration. Σεπτεμβρίου 2004.

[3] «Sativex Oromucosal Spray – Summary of Product Characteristics» (στα Αγγλικά). UK Electronic Medicines Compendium. Μαρτίου 2015. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Αυγούστου 2016. Ανακτήθηκε στις 1 Ιουνίου 2017.

[4] Multiple Sclerosis Trust. October 2014 Sativex (nabiximols) – factsheet Αρχειοθετήθηκε 2015-09-20 στο Wayback Machine.

[5] «Δροναβινόλη». galinos.gr. Ανακτήθηκε στις 19 Μαρτίου 2025.

[6] «Η πρώτη Ελληνίδα στην οποία συνταγογραφήθηκε ιατρική κάνναβη - Τα αποτελέσματα». iatronet.gr. 24 Φεβρουαρίου 2024.

[7] «ΟΔΗΓΙΕΣ ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗΣ ΞΗΡΟΥ ΑΝΘΟΥ ΚΑΝΝΑΒΗΣ». eiek.gr. Ανακτήθηκε στις 27 Φεβρουαρίου 2024.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]