Τζαμί Ελασσόνας

Το τζαμί Ελασσόνας ένα θρησκευτικό τέμενος, η βάση του οποίου βρίσκεται στην δυτική συνοικία της Ελασσόνας, κοντά στον Ελασσονίτη ποταμό, σε μικρή απόσταση από τον οδικό άξονα Λάρισας–Κοζάνης. Χρονολογείται περίπου το 1897.

Τζαμί Ελασσόνας
Άποψη του Τζαμιού Ελασσόνας, το 2018.
Είδος	τζαμί
Αρχιτεκτονική	Οθωμανική αρχιτεκτονική
Γεωγραφικές συντεταγμένες	39°53′39″N 22°11′9″E
Διοικητική υπαγωγή	Δήμος Ελασσόνας
Τοποθεσία	Ελασσόνα
Χώρα	Ελλάδα
Πολυμέσα
δεδομένα (π)

Ιστορικό πλαίσιο

Με τον ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897 τουρκικά στρατεύματα καταλαμβάνουν τη Λάρισα και εγκαθιστούν στην Ελασσόνα το κεντρικό στρατηγείο του τουρκικού στρατού. Για τις θρησκευτικές ανάγκες οι Οθωμανοί κατασκεύασαν τζαμιά σε δεσπόζουσες θέσεις της πόλης. Το μοναδικό που σώζεται μέχρι και τις μέρες μας είναι αυτό στην περιοχή Βαρώσια.

Περιγραφή

Ο μιναρές του κατέπεσε κατά το 1961. Φέρει μια, τετράγωνη στην κάτοψή της, θολοσκέπαστη αίθουσα προσευχής διαμέτρου 6μ. περίπου, ο θόλος της οποίας στηρίζεται σε οκταγωνικό τύμπανο που επικάθεται στους τέσσερις τοίχους του κτιρίου. Το μιχράμπ, το οποίο διασώζεται, φέρει διακόσμηση με μουκαρνάς και φυτικά θέματα. Το μινμπάρ δεν διασώζεται. Στο συγκεκριμένο τζαμί δεν υπήρχε εξώστης.

Ο φωτισμός του κτιρίου επιτυγχάνεται με δέκα οκτώ παράθυρα: τέσσερα τοξοειδή βρίσκονται στο τρουλαίο τύμπανο και τα υπόλοιπα δεκατέσσερα, τα οποία είναι παραλληλόγραμμα, εγγεγραμμένα σε οξυκόρυφο τόξο, είναι καγκελόφραχτα. Προστώο, λοιπές βοηθητικές στοές και κρήνη δεν υπάρχουν. Ιδιαίτερο στοιχείο που αφορά τη στήριξη του τρούλου εξωτερικά αποτελούν οι τέσσερις τοξωτές αντηρίδες στις γωνίες της στέγης. Από τον μιναρέ, ο οποίος είναι χτισμένος στον νοτιοδυτικό τοίχο, διασώζεται μόνο η βάση του που είναι πετρόκτιστη και διακοσμημένη με μουκαρνάς. Το τζαμί έχει μια είσοδο στα βορειοδυτικά πάνω από την οποία υπάρχει επιγραφή. Γνωρίζουμε ότι υπήρχε νεκροταφείο το οποίο δεν διασώζεται σήμερα.

Η αρχιτεκτονική του τζαμιού αυτού προκαλεί δέος. Κυριαρχεί η συμμετρία, η γεωμετρικότητα των όγκων και των ανοιγμάτων και η σχετική λιτότητα των διακοσμητικών στοιχείων. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η διάσταση μορφής – κατασκευής, στοιχείο χαρακτηριστικό για τα θρησκευτικά κτίσματα των δύο τελευταίων περιόδων της οθωμανικής αρχιτεκτονικής. Η εσωτερική οργάνωση είναι σε γενικές γραμμές απλή και ακολουθεί τα πρότυπα οργάνωσης παρόμοιων θρησκευτικών κτισμάτων της μουσουλμανικής λατρείας.

Το τζαμί έχει ανακαινιστεί και αποκατασταθεί με σκοπό να φιλοξενήσει μελλοντικά τα αρχαιολογικά ευρήματα της περιοχής.

Πηγές

1. Αργύρης Πετρονώτης, Οθωμανικά Αρχιτεκτονήματα της Ελασσόνας (Συμβολή βάσει εντύπων), Ο Όλυμπος στους Αιώνες, Δ΄ Συνέδριο, Πολιτιστικός Οργανισμός Δήμου Ελασσόνας, Ελασσόνα, 1994
2. Αργύρης Πετρονώτης, Οθωμανικά Αρχιτεκτονικά Τεκτονήματα Ελασσόνας, Ο Όλυμπος στους Αιώνες, Ε΄ Συνέδριο, Πολιτιστικός Οργανισμός Δήμου Ελασσόνας, Ελασσόνα, 1995
3. Γιάννης Αδάμου, Τα Τζαμιά της Ελασσόνας και ο Τεκές της μέσα από Οθωμανικά αρχεία, Ο Όλυμπος στους Αιώνες, Ζ΄ Συνέδριο, Πολιτιστικός Οργανισμός Δήμου Ελασσόνας, Ελασσόνα, 1994
4. Ελένη Γαβρά, Μουσουλμανικό Τέμενος του 19ου αιώνα στην Ελασσόνα, Ο Όλυμπος στους Αιώνες, Γ΄ Συνέδριο, Πολιτιστικός Οργανισμός Δήμου Ελασσόνας, Ελασσόνα, 1995
5. Υπουργείο Πολιτισμού, Θεσσαλία δεκαπέντε χρόνια αρχαιολογικής έρευνας, 1975 – 1990 Αποτελέσματα και Προοπτικές, Πρακτικά Διεθνούς Συνεδρίου, Λυών, 17-22 Απριλίου 1990, Αθήνα, 1994