Τούμας Τράνστρεμερ

Σουηδός συγγραφέας

Ο Τούμας Τράνστρεμερ (Tomas Gösta Tranströmer, 15 Απριλίου 1931 - 26 Μαρτίου 2015) ήταν Σουηδός ποιητής, ψυχολόγος και μεταφραστής. Τα ποιήματά του παρουσιάζουν τους μεγάλης διάρκειας χειμώνες της Σουηδίας, τον ρυθμό των εποχών αλλά και την χειροπιαστή και ατμοσφαιρική ομορφιά της φύσης. Το έργο του Τράνστρεμερ χαρακτηρίζεται επίσης από ένα μυστήριο και έναν θαυμασμό απέναντι και στον κόσμο και στη ρουτίνα της καθημερινής ζωής; κάτι που προσδίδει συχνά στα ποιήματά του μια διάσταση που υπερβαίνει τον απλό ρεαλισμό.

Τούμας Τράνστρεμερ
ΌνομαΤούμας Τράνστρεμερ
Γέννηση15 Απριλίου 1931
Στοκχόλμη, Σουηδία
Θάνατος26 Μαρτίου 2015 (83 ετών)
Στοκχόλμη, Σουηδία
Επάγγελμα/
ιδιότητες
γλωσσολόγος, ποιητής[1], μεταφραστής, ψυχολόγος και συγγραφέας
ΕθνικότηταΣουηδική
ΥπηκοότηταΣουηδία
Σχολές φοίτησηςΠανεπιστήμιο της Στοκχόλμης και Södra Latin
Περίοδος1954-2015
ΕίδηΠοίηση
Αξιοσημείωτα έργαΟ Ημιτελής Παράδεισος
Παράθυρα και Πέτρες
Βαλτικές
Για τους Ζωντανούς και τους Νεκρούς
Η Πένθιμη Γόνδολα
Σύζυγος(οι)Monica Bladh
ΤέκναEmma Tranströmer και Paula Tranströmer
Επίσημος ιστότοπος
Commons page Πολυμέσα σχετικά με τoν συγγραφέα
2011

Ο Τράνστρεμερ παρουσιάζεται ως ένας από τους σημαντικότερους σκανδιναβούς ποιητές από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι κριτικοί λογοτεχνίας έχουν επαινέσει την ποίησή του για την προσβασιμότητα που διαθέτει, ακόμα και μεταφρασμένη. Η ποίησή του έχει μεταφραστεί σε περισσότερες από 60 γλώσσες και έχει μεγάλη επιρροή τόσο στη Σουηδία όσο και στον υπόλοιπο κόσμο. Το 1990 έλαβε το Διεθνές Βραβείο Λογοτεχνίας Neustadt και το 2011 βραβεύτηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας, «γιατί μέσα από τις συμπυκνωμένες, διαυγείς εικόνες του, μας δίνει μια φρέσκια πρόσβαση στην πραγματικότητα».[2]

Βιογραφία Επεξεργασία

Ολοκλήρωσε τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση στη σχολή Södra Latin School της Στοκχόλμης και αποφοίτησε ως ψυχολόγος από το Πανεπιστήμιο της Στοκχόλμης το 1956, με πρόσθετες μελέτες στην ιστορία, τη θρησκεία και τη λογοτεχνία.[3] Άρχισε να γράφει στα δεκατρία, και δημοσίευσε την πρώτη του συλλογή ποιημάτων, 17 dikter (Δεκαεπτά Ποιήματα) το 1954.

Άλλοι ποιητές κατηγόρησαν τον Τράνστρεμερ πως δεν ακολουθούσε την παράδοση και δεν περιλαμβάνονταν πολιτικά θέματα στα ποιήματα και τα μυθιστορήματά του. Το έργο του, όμως, περιλαμβάνει και αναπτύσσει περαιτέρω τον μοντερνισμό και την εξπρεσιονιστική και υπερρεαλιστική γλώσσα της ποίησης του 20ού αιώνα. Οι φαινομενικά απλές εικόνες του από την καθημερινή ζωή και τη φύση αποκαλύπτουν μια ενορατική αντίληψη για τις άγνωστες πτυχές της ανθρώπινης σκέψης. Ο Τράνστρεμερ και ο Αμερικανός ποιητής Robert Bly ήταν στενοί φίλοι και η αλληλογραφία τους έχει δημοσιευθεί στο βιβλίο Air Mail.[3]

Το 1990 ο Τράνστρεμερ υπέστη εγκεφαλικό επεισόδιο που επηρέασε την ομιλία του, αλλά δεν τον εμπόδισε να συνεχίσει να γράφει.

Τιμήθηκε με το Νομπέλ Λογοτεχνίας το 2011. Άλλα βραβεία με τα οποία είχε τιμηθεί περιλαμβάνουν το Βραβείο Ποίησης Bonnier, το Διεθνές Βραβείο Λογοτεχνίας Neustadt, το βραβείο Oevralids, το Petrarca-Preis στη Γερμανία, το Χρυσό Στεφάνι των Ποιητικών Βραδιών της Στρούγκα (στη Βόρεια Μακεδονία) και το σουηδικό βραβείο από το Διεθνές Φόρουμ για την ποίηση. Το 2007 έλαβε το ειδικό βραβείο αναγνώρισης Lifetime, που δίνεται από τους διαχειριστές του Griffin Trust for Excellence in Poetry, το οποίο απονέμει επίσης το ετήσιο Βραβείο Ποίησης Griffin.

Εκτός από το έργο του ως συγγραφέας ήταν επίσης ένας σεβαστός ψυχολόγος, πριν το εγκεφαλικό επεισόδιό του. Εργάστηκε σε φυλακές ανηλίκων[3], καθώς και με άτομα με ειδικές ανάγκες, κατάδικους και ναρκομανείς.

Ο Τούμας Τράνστρεμερ έμενε με τη σύζυγό του Μόνικα Μπλαντ, με την οποία είχαν αποκτήσει δύο κόρες. Συνήθιζε να παίζει πιάνο καθημερινά, με το αριστερό χέρι, καθώς το δεξί του έχει πληγεί μετά το εγκεφαλικό, και να πέρνει τα πρωινά του ακούγοντας κλασική μουσική, όπως διηγήθηκε η σύζυγός του σε συνέντευξή της στη σουηδική εφημερίδα Dagens Nyheter.[4]

Εργογραφία Επεξεργασία

Ποίηση
  • 17 Poems (17 dikter), Bonniers, 1954
  • Secrets on the Way (Hemligheter på vägen), Bonnier, 1958
  • The Half-Finished Heaven (Den halvfärdiga himlen), Bonnier, 1962
  • Bells and Tracks (Klanger och spår), Bonnier, 1966
  • Seeing in the Dark (Mörkerseende), Författarförlaget, 1970
  • Paths (Stigar), Författarförlaget, 1973, ISBN 978-91-7054-110-0
  • Baltics (Östersjöar), Bonnier, 1974
  • The Truthbarrier (Sanningsbarriären), Bonnier, 1978, ISBN 978-91-0-043684-1
  • The Wild Market Square (Det vilda torget) Bonnier, 1983, ISBN 978-91-0-046048-8
  • For the Living and the Dead (För levande och döda), Bonnier, 1989
  • The Sorrow Gondola (Sorgegondolen), Bonnier, 1996, ISBN 978-91-0-056232-8
  • Prison (Fängelse), Edition Edda, 2001 (from 1959), ISBN 978-91-89352-10-0
  • The Great Enigma (Den stora gåtan), Bonnier, 2004, ISBN 978-91-0-010310-1
Άλλα
  • Memories Look at Me (Minnena ser mig), Bonnier, 1993, prose memoir ISBN 978-91-0-055716-4
  • Air Mail: Brev 1964-1990, Bonnier, 2001, correspondence with Robert Bly ISBN 978-91-0-057384-3
  • Galleriet: Reflected in Vecka nr.II (2007), an artist book by Modhir Ahmed

Μεταφράσεις των έργων του Επεξεργασία

Στα ελληνικά

  • Τα Ποιήματα (άπαντα τα ποιήματα του Τράνστρεμερ), μετάφραση Βασίλης Παπαγεωργίου, εκδόσεις «Printa».
  • Η πένθιμη γόνδολα (Sorgegondolen), μετάφραση Βασίλης Παπαγεωργίου, εκδόσεις «Νεφέλη».
  • Οι μνήμες με βλέπουν (αυτοβιογραφικό κείμενο), μετάφραση Βασίλης Παπαγεωργίου, περ. Νέα Εστία, Φεβρουάριος-Μάρτιος 2012 και αυτοτελώς ως βιβλίο: εκδόσεις «Σαιξπηρικόν», Θεσσαλονίκη 2014, ISBN 978-960-9517-51-5.
  • Το μεγάλο αίνιγμα: Ποιητικά άπαντα, μετάφραση Βασίλης Παπαγεωργίου, εκδόσεις «Σαιξπηρικόν», Θεσσαλονίκη 2021, ISBN 978-618-5274-90-0.

Στα αγγλικά Επεξεργασία

  • Twenty Poems tr. Robert Bly, Seventies Press, 1970
  • Night Vision: Mörkerseende tr. Robert Bly, London Magazine Editions, 1972, SBN 900626 74 7
  • Windows and Stones tr. May Swenson & Leif Sjoberg, University of Pittsburgh Press, 1972; ISBN 978-0-8229-3241-3
  • Selected Poems, Tomas Tranströmer, tr. Robin Fulton, (included with Paavo Haavikko), Penguin Modern European Poets, 1974; ISBN 978-0140421576
  • Baltics: Östersjöar, tr. Samuel Charters, Oyez, Berkeley, 1975 ISBN 978-0-903375-51-1; new edition Tavern Books 2012, ISBN 978-1-935635-14-7
  • Baltics: Östersjöar, tr. Robin Fulton, Oasis Books, London, 1980; ISBN 0-903375-51-6
  • Selected Poems, translator Robin Fulton, Ardis Publishers, 1981, ISBN 978-0-88233-462-2
  • The Wild Market Square: Det vilda torget tr. John F. Deane, Dedalus Press, Dublin, 1985; ISBN 0-948268-05-0
  • Collected Poems, Translator Robin Fulton, Bloodaxe Books, 1987, ISBN 978-1-85224-023-3
  • Tomas Tranströmer: Selected Poems, 1954–1986, Editor Robert Hass, Publisher Ecco Press, 1987 ISBN 978-0-88001-113-6
  • Sorrow Gondola: Sorgegondolen, tr. Robin Fulton, Dufour Editions, 1994, ISBN 978-1-873790-48-9; Dufour Editions, Incorporated, 1997, ISBN 978-0-8023-9070-7
  • For the Living and the Dead: För levande och döda, tr. John F. Deane; The Dedalus Press, Dublin, 1994; ISBN 1-873790-48-1
  • New Collected Poems tr. Robin Fulton, Bloodaxe Books, 1997, ISBN 978-1-85224-413-2
  • Selected Poems Transtromer, Translator May Swenson, Eric Sellin, HarperCollins, 1999, ISBN 978-0-88001-403-8
  • The Half-Finished Heaven tr. Robert Bly, Graywolf Press, 2001, ISBN 978-1-55597-351-3
  • The Deleted World tr. Robin Robertson, Enitharmon Press, 2006, ISBN 978-1-904634-48-5; Enitharmon Press, 2006, ISBN 978-1-904634-51-5
  • ; republished 2011
  • The Sorrow Gondola tr. Michael McGriff and Mikaela Grassl, Green Integer, 2010, ISBN 978-1-933382-44-9
  • The Deleted World tr. Robin Robertson, Farrar, Straus and Giroux USA, Enitharmon Press UK, 2011; ISBN 978-0374533533
  • New Collected Poems tr. Robin Fulton, expanded edition Bloodaxe Books, 2011, ISBN 978-1-85224-413-2
  • Inspired Notes, tr. John F. Deane, Dedalus Press, Dublin, 2011 (combining his 1985 and 1994 translations above); ISBN 978-1906614539
  • Bright Scythe: Selected Poems by Tomas Tranströmer, tr. Patty Crane, Bilingual edition, Sarabande Books, 2015; ISBN 978-1941411216

Σε άλλες γλώσσες Επεξεργασία

  • Hanns Grössel has translated several works of Tranströmer into German.
  • Roberto Mascaró has translated Tranströmer's work into Spanish.
  • Morteza Saghafian has translated Tranströmer's work into Persian.
  • Maria Cristina Lombardi translated some works of Tranströmer into Italian.
  • Jacques Outin translated them into French.
  • Milan Richter has translated the collected poems of Tranströmer into Slovak (Medzi allegrom a lamentom, 2001)

Βραβεία Επεξεργασία

  • 1966: Bellmanpriset (Bellmanpriset) (Σουηδία)
  • 1981: Petrarca-Preis (Γερμανία)
  • 1990: Neustadt International Prize for Literature (ΗΠΑ)
  • 1990: Nordic Council Literature Prize, for For the Living and the Dead (Nordic countries)
  • 1991: Swedish Academy Nordic Prize (Σουηδία)
  • 1992: Horst Bienek Prize for Poetry (Horst-Bienek-Preis für Lyrik) (Γερμανία)
  • 1996: Augustpriset, for Sorgegondolen (Σουηδία)
  • 1998: Jan Smrek Prize (Σλοβακία)
  • 2003: Struga Poetry Evenings Golden Wreath (ΠΓΔΜ)
  • 2007: The Griffin Trust, Lifetime Recognition Award (Griffin Poetry Prize) (Καναδάς)
  • 2011: Title of Professor (Swedish: Professors namn), granted by the Cabinet of Sweden (Σουηδία)
  • 2011: Νόμπελ Λογοτεχνίας (Σουηδία)

Άλλα βραβεία περιλαμβάνουν το Övralid Prize, το Petrarca-Preis (Γερμανία) και το Swedish Award από το International Poetry Forum.

Νόμπελ Λογοτεχνίας 2011 Επεξεργασία

Ο Τράνστρεμερ βραβεύτηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας το 2011. Ήταν ο 108ος νικητής του βραβείου αυτού και ο πρώτος Σουηδός που το κέρδισε από το 1974. Ο Τράνστρεμερ θεωρούνταν ως ο επικρατέστερος νικητής του βραβείου αυτού κατά τα προηγούμενα χρόνια, με τους δημοσιογράφους να περιμένουν κοντά στο σπίτι του για την ανακοίνωση του αποτελέσματος όλα τα προηγούμενα χρόνια. Η Σουηδική Ακαδημία αποκάλυψε ότι ήταν υποψήφιος κάθε χρόνο από το 1993.

Η σύζυγος του Τράνστρεμερ, Μόνικα, δήλωσε ότι είχε ενημερωθεί μέσω τηλεφώνου τέσσερα λεπτά προτού γίνει η επίσημη ανακοίνωση. Η Επιτροπή των Νόμπελ ανέφερε ότι το έργο του Τράνστρεμερ έλαβε το Νόμπελ Λογοτεχνίας «γιατί μέσα από τις συμπυκνωμένες, διαυγείς εικόνες του, μας δίνει μια φρέσκια πρόσβαση στην πραγματικότητα».

Ο γραμματέας της Σουηδικής Ακαδημίας Peter Englund δήλωσε, "Γράφει ποίηση από το 1951 όταν έκανε την πρώτη του εμφάνιση. Και ήταν πράγματι μια μικρή παραγωγή. Γράφει για τα μεγάλα ερωτήματα. Γράφει για τον θάνατο, για την ιστορία και την μνήμη, για την φύση". Ο πρωθυπουργός της Σουηδίας Fredrik Reinfeldt ανέφερε ότι ήταν ”χαρούμενος και περήφανος” με τα νέα της επιτυχίας του Τράνστρεμερ. Στο μεταξύ, η διεθνής αντίδραση για την εν λόγω απονομή υπήρξε ανάμεικτη. Η ανακοίνωση του βραβείου οδήγησε στην αυτόματη επανέκδοση τουλάχιστον δυο τόμων της ποιητικής συλλογής του Τράνστρεμερ.

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. poets.org. tomas-transtr%C3%B6mer. Ανακτήθηκε στις 18  Μαΐου 2022.
  2. «The Nobel Prize in Literature 2011 - Press Release». Nobelprize.org. Ανακτήθηκε στις 6 Οκτωβρίου 2011. 
  3. 3,0 3,1 3,2 «Swedish poet Tomas Transtromer wins Nobel literature prize for ‘condensed, translucent’ works». Associated Press. 6/10/2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2011-10-13. https://web.archive.org/web/20111013083616/http://www.washingtonpost.com/entertainment/books/swedish-poet-tomas-transtromer-wins-nobel-literature-prize/2011/10/06/gIQAJ9YiPL_story.html. Ανακτήθηκε στις 2011-10-06. 
  4. «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Οκτωβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 6 Οκτωβρίου 2011. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία