Τραγωδία του Τσάλεντζερ
Η τραγωδία του Τσάλεντζερ συνέβη στις 28 Ιανουαρίου 1986, όταν το διαστημικό λεωφορείο Τσάλεντζερ διαλύθηκε 73 δευτερόλεπτα μετά την εκτόξευσή του, με συνέπεια το θάνατο του επταμελούς πληρώματός του, ενώ στην αποστολή συμπεριλαμβανόταν για πρώτη φορά ένας πολίτης, η δασκάλα Κρίστα Μακόλιφ. Η καταστροφή του διαστημόπλοιου έγινε πάνω από το Ακρωτήριο Κανάβεραλ της Φλόριντα, ενώ προκλήθηκε από αποκόλληση σε δακτύλιο σφραγίσματος (O-ring) στη δεξιά δεξαμενή. Ήταν η δέκατη αποστολή του Τσάλεντζερ και η 25η αποστολή του προγράμματος των Διαστημικών Λεωφορείων των ΗΠΑ. Το γεγονός αυτό, ήταν το πρώτο θανατηφόρο δυστύχημα στο οποίο ενεπλάκη αμερικανικό διαστημόπλοιο ενώ ήταν εν πτήσει.[1][2]
| Τραγωδία του Τσάλεντζερ | |
|---|---|
 Η στιγμή της καταστροφής του Τσάλεντζερ. | |
| Ημερομηνία | Έναρξη : 28 Ιανουαρίου 1986, 11:39:13 π.μ. Ανατολική Ζώνη Ώρας. Λήξη : 2 λεπτά και 45 δευτερόλεπτα μετά τη διάλυση του Λεωφορείου, όταν η καμπίνα των αστροναυτών έπεσε στον Ατλαντικό ωκεανό. |
| Τοποθεσία |  ΗΠΑ: Ακρωτήριο Κανάβεραλ, Φλόριντα, σε ύψος 15 χλμ. (στη στρατόσφαιρα) |
| Αίτια | Σημειώθηκε αποκόλληση σε δακτύλιο σφραγίσματος (O-ring) στους αγωγούς στερεών καυσίμων. |
| Θάνατοι | 7 |
| Σημειώσεις | Η πρώτη διαστημική πτήση που ξεκίνησε αλλά δεν έφτασε ποτέ στο διάστημα ή έστω στα όρια του διαστήματος. |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Αιτία
Επεξεργασία
Η αιτία που διαλύθηκε το Τσάλεντζερ εξακριβώθηκε όταν περισυλέχθηκαν τα συντρίμμια του, αν και είχαν υπάρξει σχετικές προειδοποιήσεις, που όμως αγνοήθηκαν από τα ανώτατα στελέχη της NASA με σκανδαλώδη τρόπο.
Για λόγους προμήθειας, οι ενισχυτές κατασκευάστηκαν σε τέσσερα μέρη, με δύο μονάδες η καθεμία προσυναρμολογημένη από τον κατασκευαστή και αγκυρωμένη η μία στην άλλη. Ο ελαττωματικός δακτύλιος σφραγίσματος («O-ring») ήταν σε μια «άρθρωση πεδίου» που συγκεντρώθηκε από τεχνικούς της NASA επί τόπου. Οι άγκυρες σφραγίζονταν μέσω δύο δακτυλίων Ο τοποθετημένων ο ένας πάνω στον άλλο. Μεταξύ των «δακτυλίων Ο» υπήρχε μια σύνδεση για δοκιμές διαρροής.
Ωστόσο, λόγω των χαμηλών θερμοκρασιών τη νύχτα πριν και το πρωί της εκτόξευσης, το πλαστικό έχασε την ελαστικότητά του, γεγονός που οδήγησε σε φθορά των «δακτυλίων Ο» και τελικά σε μερική διαρροή του αερίου καύσης (blowby) λόγω της υπερβολικής πίεσης και των θερμικών φορτίων μετά την ανάφλεξη. Μερικές από τις φλόγες μέσα στον πύραυλο δεν διέφυγαν μέσω του μεγάλου ακροφυσίου στην ουρά όπως προβλεπόταν, αλλά στην πλευρά του στερεού πυραύλου, πιθανώς μέσω της σύνδεσης για δοκιμές διαρροής.
Οι ανησυχίες για την ασφάλεια σχετικά με την ποιότητα αυτών των δακτυλίων και την ελαστικότητά τους στον νυχτερινό παγετό ήταν γνωστές στον κατασκευαστή των πυραύλων. Ήδη έναν χρόνο νωρίτερα είχαν εμφανιστεί τα σχετικά απειλητικά σημάδια, όταν το Διαστημικό Λεωφορείο Ντισκάβερι είχε εκτοξευθεί σε θερμοκρασία 11,6 °C. Μετά την ανάκτηση των ενισχυτών, η επιθεώρηση των «δακτυλίων Ο» αποκάλυψε σοβαρές θερμικές ζημιές, οι οποίες έδειξαν ένα επικίνδυνο χτύπημα σε αυτό το σημείο.[3] Μάλιστα το βράδυ πριν από την εκτόξευση του διαστημικού λεωφορείου, ο Ρότζερ Μπουαζόλι (Roger Boisjoly), μηχανικός από την εταιρεία Morton Thiokol, τον κατασκευαστή των πυραύλων προώθησης με στερεά καύσιμα, μαζί και με τους συνεργάτες του, προειδοποίησαν για το κρύο πριν από την εκτόξευση, αλλά αγνοήθηκαν από τα ανώτατα στελέχη της NASA με σκανδαλώδη τρόπο. Οι μετεωρολογικές προγνώσεις έδιναν θερμοκρασίες γύρω από το σημείο πήξης για τα μεσάνυχτα, -6 °C στις 6:00 τα ξημερώματα και -3 °C κατά την προγραμματισμένη ώρα έναρξης, δηλαδή στις 9:38 π.μ.[4] Μάλιστα ο Μπουαζόλι φοβόταν μια κολοσσιαία έκρηξη ήδη στην πλατφόρμα εκτόξευσης και όταν είδε το Λεωφορείο να ξεκινάει κανονικά, προς στιγμήν σχολίασε μαζί με τους συναδέλφους του ότι «θαύμα, τη γλιτώσαμε!» (μόνο προς στιγμήν όμως, όπως απεδείχθη).
Τελικώς όμως, ως αποτέλεσμα όλων αυτών, όταν το Λεωφορείο ήταν σε ύψος 14 χιλιομέτρων / 46.000 ποδιών, σημειώθηκε αποκόλληση σε δακτύλιο σφραγίσματος («O-ring») στους αγωγούς στερεών καυσίμων, η οποία προκάλεσε ρήγμα στον δεξιό πύραυλο καυσίμων, επιτρέποντας θερμό αέριο υπό πίεση από το εσωτερικό του κινητήρα του πυραύλου να διαρρεύσει έξω. Η διαρροή έσπασε την πρόσδεση που συνέδεε τον πύραυλο με την Εξωτερική Δεξαμενή Καυσίμων, με αποτέλεσμα την αποκόλλησή τους. Καθώς ταξίδευε ήδη με ταχύτητα Mach 1,92 και μετά από μία ανεξέλεγκτη τροχιά λίγων δευτερολέπτων, το Λεωφορείο καταστράφηκε από δυνάμεις οπισθέλκουσας (αεροδυναμικής αντίστασης στην ανεξέλεγκτη κίνηση) που αρχικά έφτασαν στα 12 έως 20 g, ενώ το όριο αντοχής του ήταν τα 5 g. Σε ελάχιστα δευτερόλεπτα, έσπασε σε πολλά μεγάλα κομμάτια: μια πτέρυγα, οι κύριες μηχανές (που συνέχιζαν να πυροδοτούνται), η καμπίνα του πληρώματος και το καύσιμο που συνέχιζε να διαρρέει από το σπασμένο σύστημα ελέγχου αντίδρασης, ήταν μεταξύ των τμημάτων που εντοπίστηκαν να εξέρχονται από το σύννεφο ατμών. Αντίθετα με την λαϊκή εντύπωση και τις πρώτες αναφορές στα τηλεοπτικά σχόλια, το Τσάλεντζερ δεν εξερράγη στην κυριολεξία.
Ειδικότερα όμως η καμπίνα των αστροναυτών ήταν από ενισχυμένο αλουμίνιο και με σαφώς μεγαλύτερη αντοχή, και μόλις διαχωρίστηκε συνέχισε προσωρινά την ανοδική της πορεία,[5] ενώ στα 2 δευτερόλεπτα μετά τη διάλυση, οι δυνάμεις στην καμπίνα έπεσαν κάτω από τα 4 g, ενώ η άνοδος συνεχιζόταν και μάλλον το πλήρωμα είχε ακόμα διατηρήσει τις αισθήσεις του. 25 δευτερόλεπτα μετά τη διάλυση του Λεωφορείου, η καμπίνα των αστροναυτών έφτασε σε μέγιστο ύψος 20 χιλιόμετρα / 65.000 πόδια και στη συνέχεια άρχισε ελεύθερη πτώση. Στα δευτερόλεπτα αυτά, πριν φτάσει το μέγιστο ύψος, θεωρείται επίσημα ότι το πλήρωμα είχε μάλλον χάσει τις αισθήσεις του, λόγω εκρηκτικής αποσυμπίεσης από τις δομικές ζημιές στο σκάφος, που είχε ως αποτέλεσμα την ολική διαφυγή του αέρα της καμπίνας προς τα έξω, καθώς σε τόσο μεγάλο υψόμετρο η αναισθησία επέρχεται σε λίγα δευτερόλεπτα. Ωστόσο, κάποιοι άλλοι εμπειρογνώμονες έχουν υποστηρίξει ότι ίσως η αποσυμπίεση της καμπίνας να ήταν αργή, με ενδεχόμενο αποτέλεσμα το πλήρωμα να είχε διατηρήσει τις αισθήσεις του σε όλη τη διάρκεια της πτώσης, έως και την πρόσκρουση (η αιτία θανάτου του πληρώματος δεν κατέστη δυνατό να εξακριβωθεί). Τελικώς, 2 λεπτά και 45 δευτερόλεπτα μετά τη διάλυση του Λεωφορείου, η καμπίνα έπεσε στον ωκεανό, λίγο πιο έξω από τις ακτές της κεντρικής Φλόριντα, όπως συνέβη και με όλα τα συντρίμμια του Τσάλεντζερ. Όλα τα πτώματα ανασύρθηκαν από την καμπίνα, καθώς επίσης, για την έρευνα που ακολούθησε, και όλα τα συντρίμμια.
Για την ιστορία, ήταν η πρώτη, χρονολογικά, διαστημική πτήση που ξεκίνησε αλλά δεν έφτασε ποτέ στο διάστημα ή έστω στα όρια του διαστήματος, καθώς η καταστροφή συνέβη στα χαμηλότερα στρώματα της στρατόσφαιρας.
Συνέπειες
ΕπεξεργασίαΟ Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών Ρόναλντ Ρήγκαν μετά την τραγωδία ζήτησε από τη NASA να βελτιώσει το πρόγραμμα, ενώ εκφώνησε και σχετική τηλεοπτική ομιλία το πρώτο βράδυ μετά το δυστύχημα. Η NASA μετά την καταστροφή ανακοίνωσε ότι στα διαστημικά λεωφορεία θα δημιουργηθεί σύστημα διαφυγής για τέτοια κατάσταση ανάγκης. Επίσης, το διαστημικό πρόγραμμα των ΗΠΑ διακόπηκε για 2,5 έτη, όσο διήρκησε και η έρευνα που ακολούθησε, και η πρώτη διαστημική πτήση μετά την καταστροφή ξεκίνησε στις 29 Σεπτεμβρίου 1988 με το Διαστημικό Λεωφορείο Ντισκάβερι.
Αναφορές
Επεξεργασία- ↑ Lotito, Jennifer (27 Ιανουαρίου 2024). «3 Leadership Lessons From The Challenger Space Shuttle Disaster». Forbes. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Ιανουαρίου 2024. Ανακτήθηκε στις 28 Ιανουαρίου 2024.
- ↑ «Challenger explosion was 38 years ago today; Naples' readers recall event». Naples Daily News (στα Αγγλικά). 28 Ιανουαρίου 2024. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Ιανουαρίου 2024. Ανακτήθηκε στις 28 Ιανουαρίου 2024.
- ↑ Rogers Commission Report (1986). «Report of the Presidential Commission on the Space Shuttle Challenger Accident, Volume 1, Chapter 6». Ανακτήθηκε στις 9 Φεβρουαρίου 2011.
- ↑ The Contributing Cause of The Accident. Report of the Presidential Commission on the Space Shuttle Challenger Accident. «[… it was going to get near freezing or freezing before midnight. It could get as low as 22 degrees as a minimum in the early morning hours, probably around 6:00 o’clock, and that they were predicting a temperature of about 26 degrees at the intended launch time, about 9:38 the next morning.»] (αναφέρει βαθμούς Φαρενάιτ).)
- ↑ Barbree, Jay (Ιανουαρίου 1997). «Chapter 5: An eternity of descent». NBC News. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Σεπτεμβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 31 Οκτωβρίου 2020.
Βιβλιογραφία
Επεξεργασία- Evans, Ben (2007). Space shuttle challenger: ten journeys into the unknown. Published in association with Praxis Pub. ISBN 978-0-387-46355-1.
- Pinkus, Rosa Lynn (1997). Engineering Ethics: Balancing Cost, Schedule, and Risk. Cambridge University Press. ISBN 0-521-43171-9.
- Schwartz, Howard S. (1990). Narcissistic Process and Corporate Decay: The Theory of the Organization Ideal. NYU Press. ISBN 0-8147-7938-7.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Επεξεργασία- Challenger disaster: remembered. The Boston Globe. January 28, 2011.
- Ronald Reagan – Space Shuttle Challenger Tragedy.
- Ronald Reagan – The Space Shuttle "Challenger" Tragedy Address – 28 January 1986 (το πλήρες βίντεο, μαζί και με αποτύπωση σε κείμενο).
- Challenger Disaster Live on CNN.
- Challenger's Final Flight.
- Gainesville Sun – January 29, 1986.
- 30 Years After Explosion, Challenger Engineer Still Blames Himself — NPR (January 28 & 29, 2016).