Υπεράσπιση των Πολωνικών Ταχυδρομείων στο Ντάντσιχ

Η Υπεράσπιση των Πολωνικών Ταχυδρομείων στο Ντάντσιχ είναι ένα από τα πρώτα γεγονότα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.

Μνημείο για τους Υπερασπιστές των Πολωνικών Ταχυδρομείων στο Γκντανσκ

Το κτίριο των Πολωνικών Ταχυδρομείων στο Γκντανσκ το 2010

Ξημερώματα της 1ης Σεπτεμβρίου 1939 ξεκίνησε η Γερμανική εισβολή στην Πολωνία με το βομβαρδισμό του λιμανιού του Ντάντσιχ, που ήταν υπό πολωνικό έλεγχο, από το γερμανικό θωρηκτό Schleswig-Holstein. Ταυτόχρονα η μονάδα των SS, SS Heimwehr Danzig, τοπικές παραστρατιωτικές δυνάμεις και ειδικές δυνάμεις της γερμανικής αστυνομίας του Ντάντσιχ προσπάθησαν να καταλάβουν το κτίριο των Πολωνικών Ταχυδρομείων και να αποκτήσουν τον έλεγχο της πόλης.

Το κτίριο των Πολωνικών Ταχυδρομείων υπερασπίστηκαν για 15 ώρες 56 Πολωνοί, οι περισσότεροι από τους οποίους ήταν υπάλληλοι των Ταχυδρομείων. Κατά τη διάρκεια της μάχης και στη συνέχεια, κατά τη παράδοση των αμυνομένων, έξι από αυτούς σκοτώθηκαν από τις γερμανικές δυνάμεις ενώ οι περισσότεροι από τους υπολοίπους αφού παραδόθηκαν δικάστηκαν, καταδικάστηκαν ως παράνομοι μαχητές σύμφωνα το γερμανικό ειδικό στρατιωτικό ποινικό νόμο του 1938 και εκτελέστηκαν λίγες μέρες αργότερα.

Η Υπεράσπιση των Πολωνικών Ταχυδρομείων του Ντάντσιχ παρουσιάζεται στο μυθιστόρημα του Γκύντερ Γκρας, το Τενεκεδένιο Ταμπούρλο, στο κεφ. 18.

Η μάχη

Μέλη των SS Heimwehr Danzig προσεγγίζουν το κτίριο των ταχυδρομείων με την κάλυψη ενός τεθωρακισμένου οχήματος ADGZ

Στις 04.45, την 1η Σεπτεμβρίου 1939, ξεκίνησε η Μάχη του Βέστερπλαττε, με το θωρηκτό Schleswig-Holstein να βομβαρδίζει τις πολωνικές δυνάμεις στην ομώνυμη χερσόνησο, στο λιμάνι του Ντάντσιχ. Ταυτόχρονα η αστυνομία του Ντάντσιχ, υπό τις διαταγές του Polizeioberst Willi Bethke, άρχισε την επίθεση στο κτίριο των Πολωνικών Ταχυδρομείων. Ήδη στις 4 τα ξημερώματα Γερμανοί είχαν κόψει το ηλεκτρικό ρεύμα και το τηλέφωνο στο κτίριο των Ταχυδρομείων.

Σύντομα οι δυνάμεις της γερμανικής αστυνομίας ενισχύθηκαν με άνδρες των SA της πόλης, και των μονάδων των SS, SS Wachsturmbann "E" και SS Heimwehr Danzig καθώς και με τρία τεθωρακισμένα οχήματα ADGZ της αστυνομίας. Παρόντες στην επίθεση ήταν ο αρχηγός του Ναζιστικού Κόμματος στο Ντάντσιχ, ο Άλμπερτ Φόστερ καθώς και δημοσιογράφοι τοπικών γερμανικών εφημερίδων, του ραδιοφώνου Reichssender Danzig και της newsreel εταιρίας Ufa-Tonwache, για να καλύψουν το γεγονός.

Αρχικά οι γερμανικές δυνάμεις προσπάθησαν να μπουν στο κτίριο από την είσοδο. Όμως μολονότι μερικοί Γερμανοί αστυνομικοί και παραστρατιωτικοί κατάφεραν να σπάσουν την είσοδο και να μπουν στο κτίριο τελικά η επίθεση αποκρούστηκε από τους αμυνόμενους. Κατά τη πρώτη αυτή προσπάθεια κατάληψης του κτιρίου 2 Γερμανοί σκοτώθηκαν και άλλοι εφτά τραυματίστηκαν. Η δεύτερη προσπάθεια έγινε από τα γραφεία αλλά και αυτή αποκρούστηκε. Κατά τη δεύτερη επίθεση σκοτώθηκε ο Κόνραντ Γκουντέρσκι, διοικητής των υπερασπιστών των Πολωνικών Ταχυδρομείων.

Καθώς η αντίσταση των Πολωνών αποδεικνυόταν πιο ισχυρή από την αναμενόμενη ο Bethke πρότεινε να ανατινάξουν το κτίριο με εκρηκτικά αλλά ο Φόρστερ αρνήθηκε. Στις 11.00 οι επιτιθέμενοι, ενισχυμένοι από τη Βέρμαχτ με δύο πυροβόλα των 75 χιλ. και ένα οβιδοβόλο των 105 χιλ., επιτέθηκαν ξανά αλλά και αυτή η επίθεση απωθήθηκε. Στη συνέχεια ζητήθηκε η βοήθεια των γερμανικών στρατευμάτων στο Βέστερπλαττε αλλά επειδή η ρήψη των όλμων σταμάτησε γρήγορα γιατί καθώς δεν ήταν στοχευμένη αποτελούσε μεγαλύτερη απειλή για τους επιτιθέμενους.

Στις 15.00 οι επιτιθέμενοι προχώρησαν σε δίωρη κατάπαυση του πυρός και απαίτησαν την παράδοση των Πολωνών αλλά αυτοί αρνήθηκαν. Στο μεσοδιάστημα Γερμανοί σκαπανείς έσκαψαν κάτω από τους τοίχους του κτιρίου και τοποθέτησαν εκρηκτικό μηχανισμό με 600 κιλά εκρηκτική ύλη. Ο μηχανισμός αυτός εξεράγη στις 17.00 και οι γερμανικές δυνάμεις, υπό την κάλυψη του πυροβολικού, επιτέθηκαν ξανά και κατάφεραν να καταλάβουν το μεγαλύτερο μέρος του κτιρίου εκτός από το ισόγειο.

Εξοργισμένος από την άρνηση των Πολωνών να παραδοθούν ο Bethke προχώρησε στη τοποθέτηση στο ισόγειο ενός βαγονιού βυτίου, που ήταν γεμάτο βενζίνη, και το οποίο πυροδοτήθηκε με μια χειροβομβίδα. Τρεις Πολωνοί κάηκαν ζωντανοί και οι υπόλοιποι αποφάσισαν να παραδοθούν. Συνολικά κατά τη διάρκεια των συγκρούσεων σκοτώθηκαν έξι από τους αμυνόμενους. Στη συνέχεια κατά την παράδοση των αμυνομένων σκοτώθηκαν άλλοι δύο Πολωνοί: ο διευθυντής Dr. Jan Michoń, τον οποίον οι Γερμανοί πυροβόλησαν και σκότωσαν μολονότι κρατούσε μια λευκή σημαία, και ο διοικητής Józef Wąsik, που κάηκε ζωντανός. Έξι Πολωνοί κατάφεραν να ξεφύγουν αλλά οι δύο από αυτούς συνελήφθησαν αργότερα. Δέκα έξι μεταφέρθηκαν τραυματισμένοι στο νοσοκομείο και από αυτούς οι έξι πέθαναν, μεταξύ των οποίων και ένα δεκάχρονο κορίτσι, η Erwina, που ζούσε με τους γονείς της στο κτίριο που στέγαζε τα Ταχυδρομεία καθώς ο πατέρας της ήταν ο υπεύθυνος του κτιρίου. Οι υπόλοιποι συνελήφθησαν.

Οι υπερασπιστές των πολωνικών ταχυδρομείων μετά την παράδοσή τους

Οι συλληφθέντες

Συνολικά οι συλληφθέντες ήταν 38. Εκτός από τους δέκα τραυματίες, που μεταφέρθηκαν στο νοσοκομείο (μαζί με τους άλλους έξι που πέθαναν εκεί από τα τραύματά τους), οι υπόλοιποι 28 κρατήθηκαν αρχικά στο κτίριο της αστυνομίας και μετά από μερικές μέρες στάλθηκαν στο Victoriaschule, όπου ανακρίθηκαν και υπέστησαν βασανιστήρια. Στον ίδιο χώρο κρατήθηκαν και άλλοι 300 με 400 Πολωνοί του Ντάντσιχ.

Και οι 38 συλληφθέντες δικάστηκαν από το στρατιωτικό δικαστήριο της Βέρμαχτ, Gruppe Eberhardt. Οι 28 δικάστηκαν στις 8 Σεπτεμβρίου έχοντας έναν μόνο αξιωματικό της Βέρμαχτ ως συνήγορο υπεράσπισης. Οι άλλοι 10, αφού ανάρρωσαν, δικάστηκαν στις 30 Σεπτεμβρίου. Όλοι καταδικάστηκαν σε θάνατο υπό το Γερμανικό ειδικό στρατιωτικό δίκαιο του 1938, ως παράνομοι μαχητές. Τη ποινή ζήτησε ο εισαγγελέας Hans Giesecke και ανακοινώθηκε από το προεδρεύοντα δικαστή Kurt Bode, αντιπρόεδρο του Oberlandesgericht Danzig (Ανώτατο Τοπικό Δικαστήριο του Ντάντσιχ). Την ποινή των πρώτων 28 επικύρωσε ο Στρατηγός Hans Γκύντερ φον Κλούγκε και των υπολοίπων 10 ο στρατηγός Eduard Wagner. Ο Βάγκνερ αυτοκτόνησε στις 23 Ιουλίου 1944 ως μέλος της συνομωσίας 20ης Ιουλίου. Η αίτηση για απονομή χάριτος απορρίφθηκε από το Στρατηγό Βάλτερ φον Μπράουχιτς. Ο Giesecke και ο Bode δε λογοδότησαν ποτέ για τις εκτελέσεις και μετά το τέλος του πολέμου συνέχισαν την καριέρα τους ως δικηγόροι στη Γερμανία. Και οι δύο πέθαναν από φυσικά αίτια τη δεκαετία του εβδομήντα.

Οι περισσότεροι κρατούμενοι εκτελέστηκαν από στρατιωτικό απόσπασμα, στο οποίο επικεφαλής ήταν ο SS-Sturmbannführer Max Pauly οποίος αργότερα υπήρξε διοικητής του Στρατοπέδου συγκέντρωσης Νόιενγκαμμε στις 5 Οκτωβρίου και τάφηκαν σε μαζικό τάφο στο νεκροταφείο Zaspa. Ένας από τους συλληφθέντες, ο Leon Fuz, δολοφονήθηκε τον Νοέμβριο, Στρατόπεδο συγκέντρωσης Στούτχοφ. Τέσσερις κρατούμενοι που κατάφεραν να δραπετεύσουν, επέζησαν του πολέμου. Οι οικογένειες των ταχυδρομικών υπαλλήλων διώχτηκαν. Αντίστοιχη μοίρα είχαν έντεκα εργάτες των Πολωνικών σιδηροδρόμων, από την Tczew, που εκτελέστηκαν από άνδρες των SA.

Για περαιτέρω ανάγνωση

• Adam Bartoszewski, Wiesław Gomulski, Żolnierze w pocztowych mundurach (Soldiers in the Postal Uniforms), 1969
• Dieter Schenk 'Die Post von Danzig. Geschichte eines deutschen Justizmords (Post-Office of Gdańsk. History of a German Justice Murder), 1995