Υπόθεση των δηλητηρίων
Η υπόθεση των δηλητηρίων (γαλλικά: affaire des poisons) ήταν μεγάλο σκάνδαλο δολοφονιών στη Γαλλία κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Λουδοβίκου ΙΔ΄. Μεταξύ 1677 και 1682, ορισμένα εξέχοντα μέλη της αριστοκρατίας ενεπλάκησαν και καταδικάστηκαν με κατηγορίες για δηλητηρίαση και μαγεία. Το σκάνδαλο έφτασε στον στενό κύκλο του βασιλιά. Οδήγησε στην εκτέλεση 36 ατόμων.[1]

Υπόθεση Μπρενβιλιέ
ΕπεξεργασίαΤο 1672, μετά τον θάνατο από φυσικά αίτια του αξιωματικού του ιππικού και κατάχρεου τυχοδιώκτη Γκοντέν ντε Σαιντ-Κρουά, οι πιστωτές του ανακάλυψαν στα υπάρχοντά του ένα σεντούκι με εννέα γράμματα της ερωμένης του μαρκησίας ντε Μπρενβιλιέ, καθώς και φιαλίδια, τα οποία, αφού αναλύθηκαν, αποκαλύφθηκε ότι περιείχαν διάφορα δηλητήρια που άφηναν ελάχιστα ίχνη στο σώμα. Στα γράμματά της, η μαρκησία ομολογούσε ότι το 1666 είχε δηλητηριάσει τον πατέρα της και το 1670 τους δύο αδελφούς της, για να κληρονομήσει την οικογενειακή περιουσία. Υπήρχαν επίσης φήμες ότι είχε δηλητηριάσει φτωχούς κατά τις φιλανθρωπικές επισκέψεις της σε νοσοκομεία.
Η μαρκησία κλήθηκε να εμφανιστεί στο δικαστήριο αλλά τράπηκε σε φυγή. Το 1673 καταδικάστηκε ερήμην και τελικά συνελήφθη σε ένα μοναστήρι στη Λιέγη από το τέχνασμα ενός αστυνομικού μεταμφιεσμένου σε ιερέα που την παρέσυρε σε ερωτική συνάντηση. Φυλακίστηκε στην Κονσιερζερί, βασανίστηκε (αναγκάστηκε να πιει δεκαέξι λίτρα νερό) και ομολόγησε, καταδικάστηκε σε θάνατο, αποκεφαλίστηκε και κάηκε στην πυρά στην πλατεία ντε Γκρεβ.
Τρία χρόνια μετά την εκτέλεσή της, στο Παρίσι άρχισαν να συμβαίνουν μυστηριώδεις απροσδόκητοι θάνατοι διακεκριμένων υγιών ανθρώπων, ακόμη και στη βασιλική αυλή στις Βερσαλλίες. Επιφανείς άνθρωποι, συμπεριλαμβανομένου του Λουδοβίκου ΙΔ΄, ανησυχούσαν ότι μπορεί να δηλητηριαστούν αλλά μερικές φορές ακόμη και οι μεγαλύτερες προφυλάξεις απέβαιναν μάταιες και η κατάσταση έπαιρνε όλο και μεγαλύτερες διαστάσεις. Οι αρχές, υπό το φως της υπόθεσης Μπρενβιλιέ, άρχισαν να εξετάζουν τις υποθέσεις υπό διαφορετική οπτική.[2]
Τα γεγονότα
ΕπεξεργασίαΤον Απρίλιο του 1679, καθώς οι θάνατοι συνεχίζονταν, ο βασιλιάς ανασυγκρότησε το Πύρινο δικαστήριο με επικεφαλής τον αρχηγό της αστυνομίας Γκαμπριέλ Νικολά ντε λα Ρεϋνί, του οποίου η επιμελής έρευνα διήρκεσε τρία χρόνια. Συνελήφθησαν πολλοί μάντεις, μάγισσες και αλχημιστές που ήταν ύποπτοι ότι πουλούσαν όχι μόνο προφητείες, ωροσκόπια και αφροδισιακά, αλλά και «σκόνες κληρονομιάς» (ευφημισμός για τα δηλητήρια). Μερικοί από αυτούς ομολόγησαν κάτω από βασανιστήρια και έδωσαν στις αρχές λίστες με τους πελάτες τους, οι οποίοι φέρεται να είχαν αγοράσει δηλητήριο για να απαλλαγούν από τους συζύγους ή αντιπάλους τους στη βασιλική αυλή.[3]
Η πιο διάσημη περίπτωση ήταν αυτή της υποτιθέμενης μάγισσας Κατρίν Μονβουαζάν, η οποία έλεγε τη μοίρα, πουλούσε ερωτικά φίλτρα κλ. Συνελήφθη το 1679, καταδικάστηκε και κάηκε ζωντανή στις 22 Φεβρουαρίου 1680. Πάνω της βρέθηκε ένας κατάλογος που ενέπλεκε αρκετούς σημαντικούς αυλικούς. Μεταξύ αυτών ήταν η κόμισσα του Σουασσόν Ολυμπία Μαντσίνι, της οποίας ο σύζυγος Ευγένιος Μαυρίκιος είχε πεθάνει πρόσφατα μυστηριωδώς, και η αδερφή της Μαρία Άννα Μαντσίνι (ανιψιές του καρδιναλίου Μαζαρέν), ο στρατάρχης και δούκας του Λουξεμβούργου Φρανσουά Ανρί ντε Μονμορανσύ (φυλακίστηκε για λίγο το 1680, αλλά αργότερα αποδείχθηκε αθώος καθώς είχε ζητήσει μόνο ένα ωροσκόπιο και αφέθηκε ελεύθερος) και, το πιο σημαντικό, η ερωμένη του βασιλιά, μαντάμ ντε Μοντεσπάν, για την οποία η κόρη της Μονβουαζάν ισχυρίστηκε ότι είχε αγοράσει αφροδισιακά και έκανε μαύρες λειτουργίες μαζί της για να διατηρήσει την εύνοια του βασιλιά έναντι ανταγωνιστριών της. Δεν υπήρχαν στοιχεία πέρα από τις ομολογίες της, αλλά η κακή φήμη ακολούθησε αυτούς τους ανθρώπους. Η Μοντεσπάν θεωρήθηκε ύποπτη για τη δηλητηρίαση της αντιζήλου της Αγγελικής του Φοντάζ, η οποία πέθανε από φυσικά αίτια, αλλά σε συνθήκες που θεωρήθηκαν περίεργες εκείνη την εποχή. Οι υπουργοί Κολμπέρ και Λουβουά βοήθησαν να καλυφθεί η υπόθεση, καθώς η Μοντεσπάν ήταν μητέρα νομιμοποιημένων παιδιών του βασιλιά, ωστόσο, αυτή έχασε ανεπανόρθωτα την εύνοια του βασιλιά.[4]
Ύποπτοι και ποινές
ΕπεξεργασίαΜέσα στα τρία χρόνια που διήρκεσαν οι έρευνες, το Πύρινο δικαστήριο - ο υπερβάλλων ζήλος και οι αυθαιρεσίες του λα Ρεϋνί το είχαν μετατρέψει σε «Ιερά εξέταση», καθώς αρκούσε και η παραμικρή υποψία για να φυλακισθεί κάποιος - ανέκρινε 442 υπόπτους, εξέδωσε 319 εντάλματα σύλληψης (125 κατηγορούμενοι διέφυγαν και δεν συνελήφθησαν) και 104 αποφάσεις: 30 αθωωτικές, 36 θανατικές καταδίκες, 34 εξορίες από το βασίλειο ή πρόστιμα και 4 καταδίκες στις γαλέρες. Επιπλέον, πολλοί κατηγορούμενοι δεν οδηγήθηκαν ποτέ σε δίκη, αλλά τέθηκαν εκτός του συστήματος δικαιοσύνης και φυλακίστηκαν ισόβια με βασιλική επιστολή. Το δικαστήριο διαλύθηκε το 1682 με εντολή του βασιλιά που δεν μπορούσε να διακινδυνεύσει άλλο τη δημοσιότητα ενός τέτοιου σκανδάλου και διέταξε να κάψουν τα πρακτικά και τις αστυνομικές εκθέσεις. Ωστόσο, παραμένουν τα αντίγραφα των πράξεων της ανακριτικής διαδικασίας του δικαστηρίου που επέτρεψαν στους ιστορικούς να ανασυνθέσουν με ακρίβεια την υπόθεση.[5]
Συνέπειες
ΕπεξεργασίαΟι έρευνες στράφηκαν επίσης εναντίον ενός αξιοσέβαστου φαρμακοποιού και χημικού από το φαρμακείο του οποίου η μαρκησία ντε Μπρενβιλιέ είχε προμηθευτεί δηλητήριο, ο οποίος αθωώθηκε. Το 1683, με νόμο του βασιλιά οι φαρμακοποιοί στη Γαλλία υποχρεώθηκαν να κρατούν ένα λεγόμενο βιβλίο δηλητηρίων, στο οποίο έπρεπε να αναγράφουν τα ονόματα όσων αγόραζαν δηλητήρια.
Ίσως το πιο σημαντικό αποτέλεσμα του σκανδάλου και των επακόλουθων διώξεων ήταν η εκδίωξη από τη Γαλλία της κόμισσας Ολυμπίας Μαντσίνι. Ο γιος της Ευγένιος παρέμεινε στη Γαλλία, αλλά οι κατηγορίες κατά της μητέρας του εμπόδισαν τις προσωπικές του φιλοδοξίες, καθώς του απαγορεύτηκε να ακολουθήσει στρατιωτική καριέρα. Τελικά έφυγε από τη Γαλλία, τρέφοντας βαθιά μνησικακία εναντίον του Λουδοβίκου ΙΔ' και μπήκε στην υπηρεσία του αυτοκράτορα της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας Λεοπόλδου Α', ορκισμένου εχθρού της Γαλλίας. Ο πρίγκιπας Ευγένιος της Σαβοΐας-Καρινιάν, έγινε αργότερα γνωστός ως ένας από τους μεγαλύτερους στρατηγούς των Αψβούργων και ένας από τους παράγοντες πίσω από την αποτυχία της προσπάθειας του Λουδοβίκου για ηγεμονία στην Ευρώπη.[6]
Στην τέχνη
ΕπεξεργασίαΗ υπόθεση των δηλητηρίων έχει εξάψει τη φαντασία των συγγραφέων ιστορικών μυθιστορημάτων, μεταξύ των οποίων στη νουβέλα του Ε.Τ.Α. Χόφμαν Η δεσποινίς ντε Σκυντερί (1819) όπου αναφέρονται τα γεγονότα.
Το 1955 κυκλοφόρησε η γαλλική ταινία του Ανρί Ντεκουέν Η υπόθεση των δηλητηριαστών.[7]Το 2010 κυκλοφόρησε η γαλλοβελγική τηλεοπτική ταινία Marquise of Darkness.
Παραπομπές
Επεξεργασία- ↑ . «britannica.com/event/Affair-of-the-Poisons».
- ↑ . «atlasobscura.com/articles/affair-of-the-poisons-france-witch-hunt-occult».
- ↑ ,. «justice.gouv.fr/actualites/actualite/laffaire-poisons».
- ↑ . «sciencedirect.com/Affair of the Poisons».
- ↑ . «history.howstuffworks.com/historical-events/affair-of-poisons».
- ↑ . «geneee.org/Eugen Franz, Prinz von Savoyen-Carignan».
- ↑ . «allocine.fr/film/L'Affaire des poisons».