Βικιπαίδεια

Φαχ

σύστημα κατηγοριοποίησης φωνών, κυρίως στο πλαίσιο της όπερας, με βάση την έκταση, το βάρος, το χρώμα και άλλες ιδιότητες της φωνής
Αυτό το λήμμα χρειάζεται μορφοποίηση ώστε να ανταποκρίνεται στις προδιαγραφές μορφοποίησης της Βικιπαίδειας. Αυτό μπορεί να σημαίνει την δημιουργία εσωτερικών συνδέσμων, επικεφαλίδων, παραγράφων κλπ.
Για περαιτέρω βοήθεια, δείτε τις σελίδες Πώς να επεξεργαστείτε μια σελίδα και Βικιπαίδεια:Οδηγός μορφοποίησης άρθρων. (Σήμανση: Φεβρουάριος 2023)
Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. Βοηθήστε συνδέοντας το κείμενο με τις πηγές χρησιμοποιώντας παραπομπές, ώστε να είναι επαληθεύσιμο.
Το πρότυπο τοποθετήθηκε χωρίς ημερομηνία. Για τη σημερινή ημερομηνία χρησιμοποιήστε: {{χωρίς παραπομπές|23|04|2024}}
Αυτό το λήμμα χρειάζεται μετάφραση. Αν θέλετε να συμμετάσχετε, μπορείτε να επεξεργαστείτε το λήμμα μεταφράζοντάς το ή προσθέτοντας δικό σας υλικό και να αφαιρέσετε το {{μετάφραση}} μόλις το ολοκληρώσετε. Είναι πιθανό (και επιθυμητό) το ξενόγλωσσο κείμενο να έχει κρυφτεί σαν σχόλιο με τα <!-- και -->. Πατήστε "επεξεργασία" για να δείτε ολόκληρο το κείμενο.

Ο γερμανικός όρος φαχ (γερμ. Stimmfach, Fach, πληθ. Fächer) αναφέρεται στο σύστημα κατηγοριοποίησης φωνών, κυρίως στα πλαίσια της όπερας, με βάση την έκταση, το βάρος, το χρώμα και άλλες ιδιότητες της φωνής. Χρησιμοποιείται διεθνώς, αλλά ως επί τω πλείστω στις γερμανόφωνες χώρες και τις σχολές μονωδίας.

Το σύστημα αποτελεί σύμβαση τόσο για τους τραγουδιστές όσο και για τους παραγωγούς οπερατικών παραστάσεων. Ο τραγουδιστής που «ανήκει» ή εντάσσεται σε κάποιο συγκεκριμένο φαχ έχει τη δυνατότητα να κινηθεί στα πλαίσια συγκεκριμένων ρόλων, που έχουν ταυτοποιηθεί στον συγκεκριμένο τύπο φωνής. Πολλοί παραγωγοί όπερας διαθέτουν καταλόγους με διαθέσιμους τραγουδιστές, κατηγοριοποιημένοι κατά φαχ· αυτό διευκολύνει τόσο τον τραγουδιστή, που έτσι αποφεύγει να λάβει ακατάλληλο για τη φωνή του ρόλο, όσο και τον παραγωγό, που δεν θα χάσει χρόνο ψάχνοντας τραγουδιστές διαφορετικού φαχ.

Ακολουθεί ένας κατάλογος με τους κυριότερους υπότυπους φωνών (Fächer), με αντιστοιχία σε δεδομένους οπερατικούς ρόλους. Καθώς η οπερατική ορολογία σε διεθνή χρήση είναι κατά βάση γερμανική και ιταλική, η ελληνική μετάφραση (κατά προσσέγγιση) δίδεται σε παρένθεση. Πολλοί ρόλοι αντιστοιχούν σε περισσότερα από ένα φαχ, καθώς και ότι σε πολλές περιπτώσεις ο τραγουδιστής δεν εμπίπτει πάντα σε ένα συγκεκριμένο φαχ: π.χ. κάποιες υψίφωνοι έχουν τη δυνατότητα να τραγουδούν ρόλους κολορατούρας, αλλά και δραματικής κολορατούρας. Επιπλέον, κάποιοι ρόλοι είναι δύσκολο να αποδοθούν σε κάποιο συγκεκριμένο φαχ: π.χ. η "Βασσίλισα της Νύχτας" από τον "Μαγικό Αυλό" του Μότσαρτ θεωρείται ρόλος για δραματική κολορατούρα, αλλά δεδομένης της σπανιότητας της συγκεκριμένης φωνής και της ακραίας απαιτούμενης έκτασης, ο ρόλος αποδίδεται συχνά από μια λυρική κολορατούρα.

Fächer της Σοπράνο Επεξεργασία

Lyrischer Koloratursopran / Koloratursoubrette Επεξεργασία

 
  • Αντιστοιχία στα ελληνικά: Σοπράνο κολορατούρα ή Λυρική κολορατούρα.
  • Έκταση: Μεσαίο Ντο - Κόντρα Φα (Φα 6).
  • Περιγραφή: Αναφέρεται συνήθως (αλλά όχι πάντα) σε ελαφριά σοπράνο φωνή με ψηλή έκταση. Περιλαμβάνει «μικρές» φωνές που δεν έχουν το βάθος και τη δύναμη μιας δραματικής σοπράνο. Επιβάλλεται η άνεση σε δεξιοτεχνικά περάσματα, κυρίως στην ψηλή περιοχή. Ενίοτε, φθάνει και σε ψηλότερες περιοχές, ενώ οι εκπρόσωποι αυτού του φαχ έχουν τη δυνατότητα να παίζουν λυρικούς ρόλους και το αντίστροφο.
  • Ρόλοι:
  • Τραγουδίστριες:
    • Kathleen Battle
    • Laura Claycomb
    • Natalie Dessay
    • Diana Damrau
    • Elizabeth Futral
    • Sumi Jo
    • Nellie Melba
    • Lina Pagliughi
    • Lily Pons
    • Lucia Popp
    • Mado Robin
    • Erna Sack
    • Luciana Serra
    • Beverly Sills
    • Rita Streich
    • Sarah Coburn

Dramatischer Koloratursopran Επεξεργασία

 

Η δραματική κολορατούρα στα έργα του Μότσαρτ δεν ταυτίζεται με την Ιταλική δραματική κολορατούρα. Οι τραγουδίστριες που ερμηνεύουν Ντόννα Άννα, Φιορντιλίτζι κλπ δεν είναι απαραίτητο ότι μπορούν να ερμηνεύσουν αντίστοιχους ιταλικούς ρόλους, οι οποίοι απαιτούν άλλες φωνητικές δεξιότητες. Οι ρόλοι της Λεονώρας, της Βιολέττας κλπ απαιτούν μια δραματική σοπράνο φωνή, που να έχει ωστόσο άνεση στην ψηλή περιοχή. Από την άλλη, η Νόρμα, η Λαίδη Μακβέθ κλπ αποτελούν δείγματα ιταλικών ρόλων, που δεν είναι απαραίτητο να αποδωθούν από κολορατούρα (αν και η παρτιτούρα αυτό απαιτεί), αλλά από μια φωνή σωματώδη, με δυνατότητα να χειριστεί ακραίο δραματικό ύφος και με άνεση στη δεξιοτεχνία. Ο Βέρντι έγραψε πολλάκις τέτοιους ρόλους στα νιάτα του. Η δραματική σοπράνο Γκένα Ντιμιτρόβα αποτελεί ιδανικό παράδειγμα τέτοιας φωνής, καθώς ερμήνευσε όλους αυτούς τους ρόλους, αλλά και το βαρύτερο από το ιταλικό ρεπερτόριο. Η δε Μαρία Κάλλας είναι άλλο ένα τέτοιο παράδειγμα, ωστόσο δεν είναι εύκολο να ενταχθεί σε συγκεκριμένο φαχ, καθώς η φωνή της υπήρξε εξαιρετικά εύπλαστη, κάτι που της επέτρεπε να τραγουδά σχεδόν κάθε ρόλο.

  • Τραγουδίστριες
    • June Anderson
    • Radmila Bakočević
    • Μαρία Κάλλας
    • Cristina Deutekom
    • Edita Gruberova
    • Caterina Mancini
    • Nelly Miricioiu
    • Edda Moser
    • Diana Damrau
    • Joan Sutherland
    • Luisa Tetrazzini
    • Ghena Dimitrova
    • Alexandrina Pendatchanska

Deutsche Soubrette / Charaktersopran Επεξεργασία

 

Lyrischer Sopran Επεξεργασία

 

Jugendlich Dramatischer Sopran Επεξεργασία

 

Dramatischer Sopran Επεξεργασία

 

Οι άνω δύο τελευταίοι ρόλοι αφορούν δραματικές υψιφώνους με άνεση στην ψηλή τους περιοχή, καθώς τα έργα απαιτούν εκτεταμένες φράσεις (τενούτες) σε ψηλές νότες. Ο ίδιος ο Στράους είχε δηλώσει ότι η Σαλώμη θα πρέπει να ερμηνευτεί από κάποια με την πλαστικότητα μιας δραματικής κολορατούρας, λόγω της ψηλής τεσσιτούρας του έργου.

  • Τραγουδίστριες:
    • Hildegard Behrens
    • Helga Dernesch
    • Jane Eaglen
    • Andrea Gruber
    • Lotte Lehmann
    • Zinka Milanov
    • Leonie Rysanek
    • Elisabeth Rethberg
    • Rosa Ponselle
    • Deborah Voigt
    • Τζέσυ Νόρμαν
    • Regine Crespin
    • Sylvia Sass
    • Eva Marton
    • Florence Austral
    • Germaine Lubin
    • Giannina Arangi-Lombardi
    • Gina Cigna

Hochdramatischer Sopran Επεξεργασία

  • Αντιστοιχία στα ελληνικά: Βαγκνέρια σοπράνο.
  • Έκταση: Σολ3 - Ντο6.
  • Περιγραφή: όπως προκύπτει από τη νομενκλατούρα της, η φωνή αυτή θεωρείται το ιδανικό μέσο ερμηνείας για τις ύστερες όπερες του Βάγκνερ. Κατά βάση, πρόκειται για δραματική σοπράνο, που όμως διαθέτει ακόμη μεγαλύτερη φωνή, ικανή να κινείται με αντοχή σε όλη της την έκταση. Είναι συχνά δύσκολο να διακρίνει κανείς τις διαφορές της με την «κανονική» δραματική σοπράνο, αλλά κατά μέσο όρο η Βαγκνέρια σοπράνο είναι φωνητικά δυνατότερη, μεγαλύτερης αντοχής και στιβαρού όγκου.
  • Τραγουδίστριες:
    • Florence Austral
    • Inge Borkh
    • Γκένα Ντιμιτρόβα
    • Kirsten Flagstad
    • Johanna Gadski
    • Gertrude Grob-Prandl
    • Gwyneth Jones
    • Lilli Lehmann
    • Frida Leider
    • Birgit Nilsson
    • Lillian Nordica
    • Deborah Polaski
    • Helen Traubel
    • Eva Turner
    • Astrid Varnay

Fächer της Μέτζο-σοπράνο και της Κοντράλτο Επεξεργασία

Koloratur-Mezzosopran Επεξεργασία

 
  • Αντιστοιχία στα ελληνικά: Μέτζο-σοπράνο κολορατούρα
  • Έκταση: Σολ3 - Σι5.
  • Περιγραφή: Το συγκεκριμένο φαχ απαντάται συχνά σε όπερες του Ροσσίνι, αν και αρχικά αναφερόντουσαν σε ερμηνεύτριες της άλτο φωνής, με μεγάλη πλαστικότητα και άνεση στην ψηλή περιοχή. Στις μέρες μας ερμηνεύονται από μέτζο-σοπράνες, ή ακόμη και από σοπράνες· μια λυρική σοπράνο έχει την ευλυγισία να τραγουδήσει τα έργα αυτά στον αυθεντικό τόνο, ενώ για μια κολορατούρα η μεταφορά του τόνου ψηλότερα θα αναδείξει τις τεχνικές της δυνατότητες.
  • Ρόλοι:

Lyrischer Mezzosopran / Spielalt Επεξεργασία

 
  • Τραγουδίστριες:
    • Janet Baker
    • Susan Graham
    • Risë Stevens
    • Anne Sofie von Otter
    • Frederica von Stade
    • Tatiana Troyanos

Dramatischer Mezzosopran Επεξεργασία

 
  • Αντιστοιχία στα ελληνικά: Δραματική μέτζο-σοπράνο.
  • Έκταση: Σολ3 - Σι5.
  • Περιγραφή: η φωνή αυτή μοιράζεται πολλά κοινά χαρακτηριστικά με το φαχ της δραματικής σοπράνο. Η ειδοποιός διαφορά τους είναι η τονική περιοχή στην οποία κινούνται (τεσσιτούρα) ως επί τω πλείστω: η δραματική μέτζο θα εστιάσει στη μεσαία και χαμηλή περιοχή, επιφυλάσσοντας τις ψηλές της νότες μόνο για την κλιμάκωση του έργου. Είναι φυσικό κι επόμενο οι εκπρόσωποί της συχνά να αναλαμβάνουν ρόλους για δραματική σοπράνο, που όμως είναι γραμμένοι σε μάλλον χαμηλή τεσσίτούρα.
  • Ρόλοι:
  • Τραγουδίστριες
    • Grace Bumbry
    • Shirley Verrett
    • Fiorenza Cossotto
    • Fedora Barbieri
    • Κρίστα Λούντβιχ
    • Giulietta Simionato
    • Ebe Stignani
    • Dolora Zajick
    • Denyce Graves
    • Stephanie Blythe

Dramatischer Alt Επεξεργασία

Tiefer Alt Επεξεργασία

Fächer του Τενόρου Επεξεργασία

Spieltenor / Tenor Buffo Επεξεργασία

 

Charaktertenor Επεξεργασία

 

Lyrischer Tenor Επεξεργασία

 

Jugendlicher Heldentenor Επεξεργασία

 

Heldentenor Επεξεργασία

 

Fächer του Βαρυτόνου Επεξεργασία

Lyrischer Bariton / Spielbariton Επεξεργασία

 

Kavalierbariton Επεξεργασία

 
  • Αντιστοιχία στα ελληνικά: Μελωδικός Βαρύτονος (από το ιταλικό Baritono Cantabile).
  • Έκταση: Λα2 - Σολ#4.
  • Περιγραφή: σε σχέση με τον λυρικό βαρύτονο, αυτό το φαχ προδίδει μια πιο άγρια φωνητική όψη, με περισσότερο μεταλλικό στοιχείο. Ο μελωδικός βαρύτονος έχει την ευχέρεια να ερμηνεύσει εξίσου λυρικούς και ελαφρά δραματικούς ρόλους, αρκεί η παρουσία του να είναι αρρενωπή και ευγενούς φύσεως. Φωνητικά το εν λόγω φαχ δεν είναι τόσο διαπεραστικό όσο αυτό του «Βερντιανού» βαρυτόνου (βλ. παρακάτω), ο οποίος συν τοις άλλοις προϋποθέτει και τη δυναμική του παρουσία επί σκηνής, έχοντας μυώδες ή μεγαλόσωμο σωματότυπο.
  • Ρόλοι:
  • Τραγουδιστές:
    • Dmitri Hvorostovsky
    • Rolando Panerai
    • Robert Merrill
    • Leo Nucci
    • Giorgio Zancanaro

Charakterbariton Επεξεργασία

 
  • Αντιστοιχία στα ελληνικά: Βερντιανός Βαρύτονος.
  • Έκταση: Λα2 - Σολ#4.
  • Περιγραφή: ως συμπλήρωμα της ως άνω περιγραφής, η φωνή αυτή είναι πολύ αποτελεσματική στη ψηλή της περιοχή, ενώ ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της αποτελεί το λεγόμενο σκουίλλο (φωνητική τεχνική με την οποία η φωνή γίνεται τρόπον τινά διαπεραστική). Ονομάζεται δε «Βερντιανός» για τον προφανή λόγο που τον τοποθετεί στις περισσότερες όπερες του Βέρντι.
  • Ρόλοι:
  • Τραγουδιστές:
    • Mattia Battistini
    • Lawrence Tibbett
    • Pasquale Amato
    • Piero Cappuccilli
    • Aldo Protti
    • Sherrill Milnes
    • Ettore Bastianini
    • Renato Bruson
    • Τίτο Γκόμπι

Heldenbariton Επεξεργασία

 

Lyric Bassbariton/Low Lyric Baritone Επεξεργασία

  • Αντιστοιχία στα ελληνικά: Λυρικός Μπασο-βαρύτονος.
 

Dramatic Bassbariton/Low DramaticBaritone Επεξεργασία

  • Αντιστοιχία στα ελληνικά: Δραματικός Μπασο-βαρύτονος.
 

Fächer του Βαθυφώνου Επεξεργασία

Basso Cantabile/Lyric Bassbariton/High Lyric Bass Επεξεργασία

 

Hoherbass/Dramatic Bassbariton/High Dramatic Bass Επεξεργασία

 
  • Τραγουδιστές:
  • Theo Adam
  • Hans Hotter
  • Marcel Journet
  • Alexander Kipnis
  • Boris Christoff
  • Cesare Siepi
  • Fyodor Chaliapin
  • Mark Reizen
  • Nicolai Ghiaurov
  • Jerome Hines

Jugendlicher Bass Επεξεργασία

 

Spielbass/Bassbuffo/Lyric Buffo Επεξεργασία

 

Schwerer Spielbass/Dramatic Buffo Επεξεργασία

 

Lyric Seriöser Bass Επεξεργασία

 

Dramatic Seriöser Bass Επεξεργασία

 

Πηγές Επεξεργασία

  • Kloiber, Rudolf; Konold, Wulf; and Maschka, Robert. Handbuch der Oper, 9. Auflage, Kassel (Bärenreiter) 2002, ISBN 978-3-7618-1605-9
  • Steane, J. B. Fach in The New Grove Dictionary of Opera, ed. Stanley Sadie (London, 1992) ISBN 978-0-333-73432-2
 
  		Στο λήμμα αυτό έχει ενσωματωθεί κείμενο από το λήμμα Fach της Αγγλικής Βικιπαίδειας, η οποία διανέμεται υπό την GNU FDL και την CC-BY-SA 4.0. (ιστορικό/συντάκτες).
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Φαχ&oldid=10335442"