Φιλόθεος Σκούφος
Ο Φιλόθεος Σκούφος (Χανιά, 1615/1625 - Ζάκυνθος, 1685) ήταν Έλληνας ζωγράφος, δάσκαλος και κληρικός που έδρασε τον 17ο αιώνα. Την εποχή που ο διάσημος Αγιογράφος Εμμανουήλ Τζάνες βρισκόταν στην Κέρκυρα συνεργάστηκε μαζί του στενά. Ο Φιλόθεος Σκούφος ανήκε στην Κρητική Σχολή και την Επτανησιακή Σχολή, το έργο του είχε έντονες επιδράσεις και από την Βενετική Σχολή. Συνδέθηκε άμεσα με την Εκκλησία Αγίου Γεωργίου των Ελλήνων στην Δημοκρατία της Βενετίας την ίδια εποχή που βρίσκονταν στην Βενετία ο Εμμανουήλ Τζάνες και ο Κωνσταντίνος Τζάνες. Στον γάμο του διάσημου ζωγράφου Ιωάννη Μόσχου ήταν ο ιερέας που έκανε την διεύθυνση της τελετής. Ο Φιλόθεος Μόσχος βρισκόταν στα Επτάνησα ταυτόχρονα την εποχή που βρίσκονταν εκεί ο Θεόδωρος Πουλάκης και ο Ηλίας Μόσκος. Τα διασημότερα έργα του Θεόφιλου Σκούφου ήταν "ο λιθοβολισμός του Αγίου Στεφάνου" και η "Παρθένος στον ναό".[1][2]
| Φιλόθεος Σκούφος | |
|---|---|
 | |
| Γέννηση | 1620 Χανιά |
| Θάνατος | 1685 Ζάκυνθος |
| Ιδιότητα | ιερέας και ζωγράφος |
| Υπογραφή | |
 | |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Βιογραφία Επεξεργασία
Ο Φιλόθεος Σκούφος γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Κρήτη, έμαθε ζωγραφική και έγινε μοναχός στην Ιερά Μονή Χρυσοπηγής των Χανίων στην Κάντανο. Την εποχή που ξέσπασε ο Κρητικός Πόλεμος (1645–1669) δραπέτευσε στην Σούδα Χανίων και ενώθηκε με 34 μοναχούς στο στρατιωτικό Τάγμα του Αγίου Βασιλείου. Πολέμησε γενναία για λογαριασμό της Βενετικής αυτοκρατορίας υπό τον στρατηγό Αντρέα Κορνάρο, κατασκόπευσε τον εχθρό και στήριξε τον αρχιεπίσκοπο της Φιλαδέλφειας Αθανάσιο Βαλεριανό. Ο Φιλόθεος Σκούφος δραπέτευσε κατόπιν στα Επτάνησα και περίμενε την άδεια να μεταβεί στην Δημοκρατία της Βενετίας.[3] Την εποχή που βρισκόταν ο Σκούφος στην Κέρκυρα ζωγράφιζε μαζί με τον Εμμανουήλ Τζάνες, έγινε για σύντομο χρονικό διάστημα μοναχός στην εκκλησία της Αγίας Παρασκευής.[4] Αργότερα μετέβη στην Δημοκρατία της Βενετίας (1653) και έγινε για δύο χρόνια δάσκαλος και πάστορας στην Σκουόλα ντει Γκρέτσι. Την περίοδο 1655-1658 πάντρεψε 13 άτομα αλλά δεν διατήρησε μόνιμα αυτή την θέση.[5] Ο Εμμανουήλ Τζάνες έγινε ενοριακό ιερέας στην Ορθόδοξη εκκλησία του Αγίου Γεωργίου των Ελλήνων στην θέση του Σκούφου (1660), παρέμεινε ωστόσο στην Δημοκρατία της Βενετίας άλλα πέντε χρόνια. Στην συνέχεια δυσαρεστήθηκε έντονα για την κακή οικονομική του κατάσταση και επέστρεψε στα Επτάνησα.
Η Δημοκρατία της Βενετίας του παραχώρησε το μοναστήρι της Αγίας Λαυρενταίνας στην Ζάκυνθο (1665), εργάστηκε εκεί στην ζωγραφική μέχρι τον θάνατο του.[6][7] Σύμφωνα με καταγραφές η εκκλησία βρέθηκε σε κακή οικονομική κατάσταση (1670), ο Σκούφος εργάστηκε σκληρά για την ανακαίνιση της και ζωγράφισε το μεγαλύτερο μέρος της.[8][9] Στην συνέχεια ζήτησε από την Βενετία άδεια να παραχωρήσει την εκκλησία στον ανεψιό του Παρθένιο Σκούφο, ο ίδιος συνέχισε ενεργά την ζωγραφική. Υπέγραψε τετραετή συμφωνία με τον πατέρα του Νικολέτου Γκρόπα, δίδαξε τον γιο του ζωγραφική και τον έκανε ιερέα, εξακολουθούσε να διακοσμεί την εκκλησία της Λαυρενταίνας. Ο ανεψιός του Παρθένιος ανέλαβε εξ΄ολοκλήρου την διοίκηση της Μονής της Λαυρενταίνας (1673), οι ανεψιές του ανέλαβαν την υπόλοιπη περιουσία του στην Ζάκυνθο. Ο Φιλόθεος Σκούφος αποσύρθηκε στην μονή του Αγίου Αθανασίου των Κήπων όπου και πέθανε (9 Μαρτίου 1685).[10][11] Διαμόρφωσε κατά πολύ την τέχνη στις λεπτογραφικές συνθέσεις, ιδίως στα θωράκια.
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ Tsokkoy, Κ. Α. (2008). Aristotle University of Thessaloniki Philosophical School Refugees of the Cretan War (PDF). Thessaloniki, Greece: Aristotle University of Thessaloniki. σσ. 49–50
- ↑ Speake, Graham (2021). Emmanuel Tzanes Encyclopedia of Greece and the Hellenic Tradition. London And New York: Rutledge Taylor & Francis Group. σ. 443
- ↑ Tsokkoy, 2008, σ. 80
- ↑ Tsokkoy, 2008, σ. 86
- ↑ Tsokkoy, 2008, σ. 156
- ↑ Tsokkoy, 2008, σσ. 49-50
- ↑ Staff Writers (1962). Athene Volumes 23-24. Athens, Greece: Athene Enterprises, Incorporated. σ. 297
- ↑ Μέρτζιος Κ. Δ., Νέαι ειδήσεις περί Κρητών εκ των αρχείων της Βενετίας. Γ΄ Φιλόθεος Σκούφος Αρχειοθετήθηκε 2012-03-12 στο Wayback Machine., 1948, Εταιρία Κρητικών Ιστορικών Μελετών.
- ↑
Απόφαση της γερουσίας της Βενετίας για τον Φιλόθεο Σκούφο από το σωζόμενο αρχείο του Χάνδακα. - ↑ Tsokkoy, 2008, σ. 156
- ↑ Kakavas, George (2002). Post-Byzantium The Greek Renaissance : 15th-18th Century Treasures from the Byzantine & Christian Museum, Athens. Athens, Greece: Hellenic Ministry of Culture Onassis Cultural Center. σ. 34
Πηγές Επεξεργασία
- Ιωάννης Χατζηιωάννου, επιμ. (1927). Πανελλήνιον Λεύκωμα Εθνικής Εκατονταετηρίδος 1821-1921 : Η χρυσή βίβλος του ελληνισμού. Τόμος Δ' Καλλιτεχνία. Εν Αθήναις: Τυποις Ανώνυμου Εταιρείας Εκδόσεων. Ανακτήθηκε στις 24 Μαΐου 2010.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία
- Χειρόγραφο του Φιλόθεου Σκούφου[νεκρός σύνδεσμος] (10 Μαΐου 1646), σχετικά με μια βεβαίωση αποπληρωμής χρέους από το μητροπολίτη Φιλαδελφείας Αθανάσιο Βαλεριανό. - Ψηφιοποιημένο Αρχείο του Ελληνικού Ινστιτούτου Βενετίας.