Ο Φραγκίσκος Α΄ Κρίσπος (Ιταλικά : Francesco I Crispo, πέθανε το 1397) ήταν δούκας του Αρχιπελάγους και κύριος των 2/3 της Εύβοιας (1383 - 1397). Στη Νάξο διαδέχθηκε τον Οίκο των Σανούδων και είναι ο πρώτος δούκας από τον Οίκο των Κρίσπων. Ο Φραγκίσκος Α΄ γεννήθηκε πιθανότατα στη Βερόνα. Με τον γάμο του με τη Φιορέντσα Σανούδου κυρία της Μήλου, εγγονή του δούκα του Αρχιπελάγους Γουλιέλμου Α΄ Σανούδου, η οποία είχε κληρονομήσει την ηγεμονία της Μήλου, έγινε και ο ίδιος Κύριος της Μήλου.

Φραγκίσκος Α΄
Οικόσημο των Κρίσπων
Περίοδος1383 - 1397
ΠροκάτοχοςΝικολό Γ' νταλε Κάρτσερι
ΔιάδοχοςΙάκωβος Α΄
Περίοδος1383 - 1397
ΠροκάτοχοςΝικολό Γ΄ νταλε Κάρτσερι
ΔιάδοχοςΒενετική κυριαρχία
Θάνατος1397
ΣύζυγοςΦιορέντσα Α΄ Σανούδου, κυρία της Μήλου
(εγγονή Γουλιέλμου Α΄)
ΕπίγονοιΙάκωβος Α΄
Ιωάννης Β΄
Γουλιέλμος Β΄
Νικολό
Μάρκος
Πετρονίλα
Αγνή, κυρία της Νισύρου
ΟίκοςΟίκος των Κρίσπων
ΘρησκείαΚαθολικός Χριστιανός
δεδομένα (π  σ  ε )

Άνοδος στο δουκάτο

Επεξεργασία

Ο Φραγκίσκος Α΄ ήταν πιθανότατα πειρατής και απεστάλη από τη Δημοκρατία της Βενετίας στη Νάξο, επειδή ανησυχούσαν έντονα με την ανικανότητα του προκατόχου του Νικολάου Γ΄ από την Οικογένεια νταλλε Κάρτσερι, που ήταν γιος της Φιορέντσας Σανούδου δούκισσας της Νάξου. Οι κτήσεις της Βενετίας στο Αιγαίο Πέλαγος υπέφεραν έντονα από τις επιδρομές των Οθωμανών και ο Νικόλαος Γ΄ με προδοτικές πράξεις εξαγρίωσε τη Βενετία· επίσης οι πιέσεις του στους υπηκόους τον έκαναν αντιπαθή.[1] Τότε ο Φραγκίσκος Α΄ οργάνωσε τη δολοφονία του με ένα κυνήγι, στο οποίο συμμετείχαν ο ίδιος ο Νικόλαος Γ΄ νταλε Κάρτσερι και οι σύντροφοι του Φραγκίσκου Α΄. Οι σύντροφοι σκότωσαν τον Νικόλαο Γ΄ και δήλωσαν, ότι δέχτηκε επίθεση από άγνωστους ληστές και πέθανε πέφτοντας από το άλογο του. Αμέσως μετά παρότρυναν τον Φραγκίσκο να αναλάβει ο ίδιος την κυβέρνηση του δουκάτου, κάτι που δέχτηκε.[1] Η Δημοκρατία της Βενετίας τον αναγνώρισε αμέσως και τον συνεχάρη.[2] Με την άνοδό του στο δουκάτο ο Φραγκίσκος Α΄ έστειλε τον επίσκοπο της Μήλου στη Βενετία για τη συγκατάθεση: της παραχωρούσε τις δύο βαρονίες του Νικολάου Γ΄ νταλε Κάρτσερι στην Εύβοια. Η Βενετία, μια και ο Νικόλαος Γ΄ είχε συνωμοτήσει εναντίον της, συμβιβάστηκε με το νέο δούκα, μάλιστα τον είδε ως δυναμικό υπερασπιστή του δουκάτου εναντίον των Οθωμανών. Οι βαρόνοι της Νάξου τάχθηκαν με το μέρος του.

Η υπόθεση της Άνδρου

Επεξεργασία

O Φραγκίσκος Α΄ αφαίρεσε την Άνδρο από την κυριότητα της Μαρίας Σανούδου -ομομήτριας αδελφής του Νικκολό νταλλε Κάρτσερι και κόρης του τελευταίου δούκα από το Οίκο των Σανούδων Νικολάου Β΄ Σπετσαμπάντα και την έδωσε στην κόρη του Πετρονίλα. H Μαρία διαμαρτυρήθηκε στον Βενετό βάιλο της Χαλκίδας Τζένο.[3] Τότε ο νέος δούκας πάντρεψε την Πετρονίλα με το γιο του βάιλου, τον Πιέτρο Τζένο και αποζημίωσε τη Μαρία Σανούδου με την κυριότητα της Πάρου. Η Μαρία εξακολουθούσε να ζητά το δίκαιό της, αλλά η υπόθεσή της έπαιρνε συνέχεια αναβολές. Επίσης η σύζυγος του Νικολάου Γ΄ νταλε Κάρτσερι αποζημιώθηκε με κτήματα στη βόρειο Εύβοια. Ο δούκας έγινε υποτελής της Βενετίας, μια και ο επικυρίαρχος του πρίγκιπας της Αχαΐας Ιάκωβος των Μπω απεβίωσε το 1383. Πράγματι η Βενετία τον βοήθησε με πλοία εναντίον του Βαγιαζήτ Α΄.

Απεβίωσε το 1397 και τον διαδέχθηκε ο μεγαλύτερος γιος του Ιάκωβος Α΄ Κρίσπος.

Οικογένεια

Επεξεργασία

Με τη σύζυγό του Φιορέντσα Α΄ Σανούδου, κυρία της Μήλου, κόρη του Μάρκου Σανούδου, κύριου της Μήλου και εξαδέλφη της Φιορέντσα Σανούδου δούκισσας της Νάξου, απέκτησε:

  • Ιάκωβος Α΄ Κρίσπος δούκας της Νάξου, σύζυγος της Φιορέντσας Σομμαρίπα, κόρης του Γάσπαρο Σομμαρίπα και της Μαρίας Σανούδου.
  • Ιωάννης Β΄ Κρίσπος κύριος της Μήλου και έπειτα δούκας της Νάξου, σύζυγος της Φραντσέσκας Μοροζίνι.
  • Γουλιέλμος Β΄ Κρίσπος κύριος της Ανάφης και έπειτα δούκας της Νάξου, σύζυγος της Ελιζαμπέτας ντα Πέζαρο.
  • Νικολό κύριος της Σύρου, σύζυγος της Ευδοκίας (Βαλέντζας) Μεγάλης Κομνηνής, κόρης του Δαυίδ ηγεμόνα της Τραπεζούντας. Παιδιά του ήταν ο Φραγκίσκος Β΄ και η Φιορέντσα, μητέρα της Αικατερίνης Κορνάρο.
  • Μάρκος, κύριος της Ίου. Παιδιά του ήταν ο Σοφρέντο, κύριος της Νισύρου, σύζυγος της Ελεονόρας Πουατιέ-Λουζινιάν (4ης εξαδέλφης του Ιακώβου Γ΄) και ο Μάρκος, συζύγου της Αγνής Γαβαλά της Ρόδου.
  • Πετρονίλα, κυρία της Άνδρου, σύζυγος του Πιέτρο Ζένο, γιου του Βενετού βάιλου Ευβοίας.
  • Αγνή 1386-1428 κυρία της Νισύρου, σύζυγος του Δραγονέτο Κλαβέλι.

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. 1,0 1,1 C. Frazee, op. cit., p. 42.
  2. C. Frazee, op. cit., p. 63.
  3. C. Frazee, op. cit., p. 63-64.
  • W. Miller Η Φραγκοκρατία στην Ελλάδα 1204-1566, Γ' έκδοση 1997
  • (in English) Frazee, Charles A. (1988). The Island Princes of Greece: The Dukes of the Archipelago. Amsterdam: Adolf M. Hakkert.
  • (in English) Hetherington, Paul (2001). The Greek Islands: Guide to the Byzantine and Medieval Buildings and their Art. London: Quiller.
  • (in French) Slot, B. (1982). Archipelagus turbatus: Les Cyclades entre colonisation latine et occupation ottomane. c.1500-1718. [Istanbul]: L'Institut historique-archéologique Néerlandais de Stamboul.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Επεξεργασία
Φραγκίσκος Α΄ Κρίσπος
 Θάνατος: 1397
Βασιλικοί τίτλοι
Προκάτοχος
Νικκολό νταλλε Κάρτσερι
Δούκας του Αρχιπελάγους
 

1383 - 1397
Διάδοχος
Ιάκωβος Α΄ Κρίσπος