Φραγκίσκος Β´ της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας

Για άλλες χρήσεις, δείτε: Φραγκίσκος.

Ο Φραγκίσκος Β΄ (γερμανικά: Franz II., 12 Φεβρουαρίου 1768 - 2 Μαρτίου 1835) ήταν ο τελευταίος Αυτοκράτορας της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας ως Φραγκίσκος Β΄ (1792 - 1806) και ο πρώτος Αυτοκράτορας της Αυστρίας ως Φραγκίσκος Α΄ (1804 - 1835). Ήταν επίσης Bασιλιάς της Ουγγαρίας, της Κροατίας και της Βοημίας και υπηρέτησε ως πρώτος πρόεδρος της Γερμανικής Συνομοσπονδίας μετά την ίδρυσή της το 1815.

Φραγκίσκος Β´ της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκράτορας
Ο αυτοκράτορας Φραγκίσκος Α΄ της Αυστρίας (1768-1835) φορώντας τα αυστριακά αυτοκρατορικά ενδύματα. Έργο του Φρίντριχ φον Άμερλινγκ (περ. 1832).
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα
Franz II (Γερμανικά)
Γέννηση12  Φεβρουαρίου 1768[1][2][3]
Φλωρεντία[4]
Θάνατος2  Μαρτίου 1835[1][5][2]
Βιέννη[6][7]
Τόπος ταφήςΑυτοκρατορική Κρύπτη της Βιέννης
Χώρα πολιτογράφησηςΑυστριακή Αυτοκρατορία
ΘρησκείαΡωμαιοκαθολική Εκκλησία
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςΓερμανικά[8][9]
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητααρχηγός κράτους
Οικογένεια
ΣύζυγοςΕλισάβετ της Βυρτεμβέργης (1788–1790)[10][11]
Μαρία Θηρεσία της Νάπολης και της Σικελίας (1790–1807)[10][11]
Μαρία Λουντοβίκα της Αυστρίας-Έστε (1808–1816)[11]
Καρολίνα Αυγούστα της Βαυαρίας (1816–1835)[11]
ΤέκναΜαρία-Λουίζα της Αυστρίας
Φερδινάνδος Α΄ της Αυστρίας[12]
Μαρία Λεοπολδίνα της Αυστρίας
Αρχιδούκισσα Κλημεντίνη της Αυστρίας
Αρχιδούκας Ιωσήφ Φραγκίσκος της Αυστρίας[13]
Αρχιδούκισα Μαρί Καρολίν της Αυστρίας
Αρχιδούκας Φραγκίσκος Κάρολος της Αυστρίας
Αρχιδούκας Γιόχαν Νέπομουκ της Αυστρίας[13]
Archduchess Ludovika Elisabeth of Austria[13]
Archduchess Marie Caroline of Austria[13]
Archduchess Caroline Ludovika of Austria[13]
Archduchess Amalie Theresa of Austria[13]
Αρχιδούκισσα Μαρία Άννα της Αυστρίας[13]
ΓονείςΛεοπόλδος Β΄ της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και Μαρία Λουίζα της Ισπανίας
ΑδέλφιαΜαρία Άννα της Αυστρίας (1770-1809)
Μαρία Κλημεντίνη της Αυστρίας
Μαρία - Θηρεσία της Αυστρίας (1767-1827)
Λουδοβίκος, αρχιδούκας της Αυστρίας
Φερδινάνδος Γ΄, Μέγας Δούκας της Τοσκάνης
Ιωσήφ, αρχιδούκας της Αυστρίας
Αρχιδούκας Ράινερ Ιωσήφ της Αυστρίας
Αντώνιος Βίκτωρ, αρχιδούκας της Αυστρίας
Αλέξανδρος Λεοπόλδος, αρχιδούκας της Αυστρίας
Κάρολος Λουδοβίκος της Αυστρίας-Τέσεν
Ροδόλφος των Αψβούργων-Λωρραίνης
Ιωάννης, αρχιδούκας της Αυστρίας
Μαρία Αμαλία της Αυστρίας
ΟικογένειαΟίκος των Αψβούργων-Λωρραίνης
Αξιώματα και βραβεύσεις
ΑξίωμαΑυτοκράτορας της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας (1792–1806)[14]
Αυτοκράτορας της Αυστρίας (1804–1835)[15]
βασιλιάς της Ουγγαρίας (1792–1835)
King of Bohemia (1792–1835)
πρίγκιπας-εκλέκτορας
ΒραβεύσειςΙππότης του Τάγματος του Αγίου Πνεύματος
Ιππότης του Τάγματος του Αγίου Μιχαήλ
Ιππότης του Τάγματος του Χρυσόμαλλου Δέρατος
Μεγαλόσταυρος του Τάγματος της Μαρίας Θηρεσίας
Τάγμα του Αγίου Αλεξάνδρου Νιέφσκι
τάγμα του Αγίου Ανδρέα
Μεγαλόσταυρος της Λεγεώνας της Τιμής[16]
Τάγμα της Περικνημίδας
τάγμα του Ελέφαντα
Τάγμα του Αγίου Ιανουάριου
Μεγαλόσταυρος του Τάγματος του Αγίου Ιωσήφ
Τάγμα του Χρυσόμαλλου Δέρατος
Τάγμα του Αγίου Στεφάνου της Ουγγαρίας
Τάγμα του Λεοπόλδου (Αυστρία)
Τάγμα του Σιδηρού Στέμματος
Τάγμα του Αγίου Φερδινάνδου και Αξίας
Μεγαλόσταυρος της κορδέλας των Τριών Ταγμάτων[17]
Τάγμα του Σιδερένιου Στέμματος (Αυστρία)[18]
Τάγμα της Μαρίας Θηρεσίας[18]
Υπογραφή
Θυρεός
Commons page Σχετικά πολυμέσα

Πρωτότοκος γιος του μετέπειτα Λεοπόλδου Β΄ της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και της Μαρίας Λουίζας της Ισπανίας, ο Φραγκίσκος γεννήθηκε στη Φλωρεντία, όπου ο πατέρας του κυβερνούσε ως Μέγας Δούκας της Τοσκάνης. Ο Λεοπόλδος έγινε αυτοκράτορας της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας το 1790 αλλά πέθανε δύο χρόνια αργότερα και τον διαδέχθηκε ο Φραγκίσκος. Η αυτοκρατορία του ενεπλάκη αμέσως στους Πολέμους της Γαλλικής Επανάστασης, ο πρώτος από τους οποίους κατέληξε σε ήττα της Αυστρίας και απώλεια της αριστερής όχθης του Ρήνου υπέρ της Γαλλίας. Μετά από μια άλλη γαλλική νίκη στον Πόλεμο του Β΄ Συνασπισμού ο Ναπολέων Βοναπάρτης στέφθηκε Αυτοκράτορας των Γάλλων. Αντιδρώντας ο Φραγκίσκος ανέλαβε τον τίτλο του Αυτοκράτορα της Αυστρίας. Συνέχισε τον ηγετικό του ρόλο ως αντίπαλος του Ναπολέοντα στους Ναπολεόντειους Πολέμους και υπέστη διαδοχικές ήττες που αποδυνάμωσαν πολύ την Αυστρία ως ευρωπαϊκή δύναμη. Το 1806, όταν ο Ναπολέων δημιούργησε τη Συνομοσπονδία του Ρήνου, ο Φραγκίσκος παραιτήθηκε από το θρόνο της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, γεγονός που ουσιαστικά σηματοδότησε τη διάλυσή της. Μετά την ήττα του Ε΄ Συνασπισμού, ο Φραγκίσκος παραχώρησε περισσότερα εδάφη στη Γαλλία και αναγκάστηκε να παντρέψει την κόρη του, Μαρία Λουίζα, με το Ναπολέοντα.

Το 1813 ο Φραγκίσκος στράφηκε κατά του Ναπολέοντα και τελικά τον νίκησε στον Πόλεμο του ΣΤ΄ Συνασπισμού, αναγκάζοντάς τον να παραιτηθεί. Η Αυστρία συμμετείχε ως ηγετικό μέλος της Ιεράς Συμμαχίας στο Συνέδριο της Βιέννης, στο οποίο κυριαρχούσε σε μεγάλο βαθμό ο καγκελάριος του Φραγκίσκου Κλέμενς φον Μέττερνιχ, με αποκορύφωμα μια νέα ευρωπαϊκή τάξη πραγμάτων και την ανάκτηση των περισσότερων πρώην κτήσεων του Φραγκίσκου. Λόγω της δημιουργίας της Ευρωπαϊκής Συμφωνίας, που αντιστάθηκε στις λαϊκές εθνικιστικές και φιλελεύθερες τάσεις, ο Φραγκίσκος θεωρήθηκε ως αντιδραστικός αργότερα κατά τη βασιλεία του.

Πέθανε το 1835 σε ηλικία 67 ετών και τον διαδέχτηκε ο γιος του, Φερδινάνδος Α΄.

Βιογραφία

Επεξεργασία

Πρώτα χρόνια

Επεξεργασία
 
Πίνακας του 1770 του Αντον Ράφαελ Μενγκς που απεικονίζει τον αρχιδούκα Φραγκίσκο σε ηλικία 2 ετών.

Ο Φραγκίσκος Ιωσήφ Κάρολος ήταν το δεύτερο παιδί και ο πρωτότοκος γιος του Λεοπόλδου Β΄ της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας (1747 - 1792) και της συζύγου του Μαρίας Λουίζας της Ισπανίας (1745 - 1792), κόρης του Καρόλου Γ΄ της Ισπανίας. Γεννήθηκε στη Φλωρεντία, πρωτεύουσα της Τοσκάνης, όπου ο πατέρας του βασίλεψε ως Μέγας Δούκας από το 1765 ως το 1790. Αν και είχε μια ευτυχισμένη παιδική ηλικία περιτριγυρισμένος από τα πολλά αδέρφια του,[19] η οικογένειά του γνώριζε ότι ο Φραγκίσκος ήταν πιθανό να γίνει μελλοντικός αυτοκράτορας (ο θείος του Ιωσήφ Β΄ δεν είχε κανένα επιζήσαντα απόγονο από κανένα από τους δύο γάμους του) και έτσι το 1784 ο νεαρός Αρχιδούκας στάλθηκε στην Αυτοκρατορική Αυλή της Βιέννης για να εκπαιδευτεί και να προετοιμαστεί για το μελλοντικό του ρόλο.[20]

Ο ίδιος ο αυτοκράτορας Ιωσήφ ανέλαβε την εξέλιξη του Φραγκίσκου. Το πειθαρχικό του καθεστώς ήταν σε πλήρη αντίθεση με τη χαλαρή φλωρεντινή Αυλή του Λεοπόλδου. Ο Αυτοκράτορας έγραψε ότι ο Φραγκίσκος ήταν «μέτριας ανάπτυξης», «υστερούσε στη σωματική επιδεξιότητα και το θάρρος» και «ούτε περισσότερο ούτε λιγότερο από το κακομαθημένο παιδί της μαμάς». Ο Ιωσήφ κατέληξε στο συμπέρασμα ότι «ο τρόπος με τον οποίο του φέρθηκαν για πάνω από δεκαέξι χρόνια δεν θα μπορούσε παρά να του επιβεβαίωσε την αυταπάτη ότι η διαφύλαξη του ατόμου του ήταν το μόνο σημαντικό πράγμα».[20]

Η αυστηρότατη μέθοδος του Ιωσήφ για τη βελτίωση του νεαρού Φραγκίσκου ήταν ο «φόβος και η δυσαρέσκεια». [21]Ο νεαρός Αρχιδούκας ήταν απομονωμένος, με το σκεπτικό ότι αυτό θα τον έκανε πιο αυτάρκη καθώς θεωρήθηκε από τον Ιωσήφ ότι ο Φραγκίσκος «απέτυχε να οδηγεί ο ίδιος τον εαυτό του, να έχει τη δική του σκέψη». Ωστόσο ο Φραγκίσκος θαύμαζε πολύ τον θείο του, ή μάλλον τον φοβόταν. Για να ολοκληρώσει την εκπαίδευσή του ο Φραγκίσκος στάλθηκε να ενταχθεί σε ένα σύνταγμα του στρατού στην Ουγγαρία και συνήθισε εύκολα τη ρουτίνα της στρατιωτικής ζωής.[22] Ηταν παρών στην πολιορκία του Βελιγραδίου κατά τον Αυστροτουρκικό πόλεμο (1788-1791).[23]

Μετά το θάνατο του Ιωσήφ Β΄ το 1790, ο πατέρας του Φραγκίσκου έγινε αυτοκράτορας. Είχε μια πρώιμη γεύση της εξουσίας, ενώ ενεργούσε ως αναπληρωτής του Λεοπόλδου στη Βιέννη. Ως υποψήφιος Αυτοκράτορας διέσχιζε την Αυτοκρατορία προσπαθώντας να ξανακερδίσει όσους είχαν αποξενωθεί από τις πολιτικές του αδελφού του.[24] Η υπερένταση επηρέασε το Λεοπόλδο και το χειμώνα του 1791 αρρώστησε. Η υγεία του σταδιακά επιδεινώθηκε στις αρχές του 1792 και το απόγευμα της 1ης Μαρτίου πέθανε, σε σχετικά νεαρή ηλικία 44 ετών, ενώ τρεις μήνες αργότερα τον ακολούθησε και η αυτοκράτειρα Μαρία Λουίζα. Ο Φραγκίσκος, λίγο μετά τα 24α γενέθλιά του, έγινε πλέον αυτοκράτορας, πολύ νωρίτερα από ό,τι περίμενε.

 
Πίνακας του Φραγκίσκου Β' σε ηλικία 25 ετών, με τα εμβλήματα του Τάγματος του Χρυσόμαλλου Δέρατος με φόντο το Αυτοκρατορικό Στέμμα της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και το ουγγρικό Στέμμα του Αγίου Στεφάνου (1792).

Aυτοκράτορας

Επεξεργασία

Ως ηγέτης της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και κυβερνήτης των απέραντων πολυεθνικών κληρονομικών εδαφών των Αψβούργων, ο Φραγκίσκος ένιωσε να απειλείται από τους Γάλλους επαναστάτες και αργότερα τον επεκτατισμό του Ναπολέοντα καθώς και τις κοινωνικές και πολιτικές μεταρρυθμίσεις του, που εξάγονταν σε όλη την Ευρώπη στον απόηχο των κατακτήσεων του γαλλικού στρατού. Ο Φραγκίσκος είχε μια δύσκολη σχέση με τη Γαλλία. Η θεία του, Μαρία Αντουανέττα, σύζυγος του Λουδοβίκου ΙΣΤ΄ και βασίλισσα-σύζυγος της Γαλλίας, καρατομήθηκε από τους επαναστάτες το 1793, στην αρχή της βασιλείας του, αν και γενικά ήταν αδιάφορος για τη μοίρα της.[25]

Αργότερα οδήγησε την Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία στους Πολέμους της Γαλλικής Επανάστασης. Διοίκησε για λίγο τις συμμαχικές δυνάμεις κατά την εκστρατεία στη Φλάνδρα το 1794 προτού παραδώσει τη διοίκηση στον αδερφό του, αρχιδούκα Κάρολο Λουδοβίκο. Αργότερα ηττήθηκε από το Ναπολέοντα. Με τη Συνθήκη του Κάμπο Φόρμιο παραχώρησε την αριστερή όχθη του Ρήνου στη Γαλλία με αντάλλαγμα τη Βενετία και τη Δαλματία. Πολέμησε πάλι κατά της Γαλλίας κατά τον Πόλεμο του Β΄ Συνασπισμού.

Στις 11 Αυγούστου 1804, ως απάντηση στο Ναπολέοντα που στέφθηκε αυτοκράτορας των Γάλλων νωρίτερα εκείνο το έτος, ανακοίνωσε ότι θα αναλάμβανε εφεξής τον τίτλο του κληρονομικού αυτοκράτορα της Αυστρίας ως Φραγκίσκος Α΄, κίνηση που τυπικά ήταν παράνομη από την άποψη του αυτοκρατορικού νόμου. Ωστόσο ο Ναπολέων είχε συμφωνήσει εκ των προτέρων και ως εκ τούτου έγινε.[26][nb 1]

 
Συνάντηση του Ναπολέοντα με τον Φραγκίσκο Β΄ στο Άουστερλιτς (1805).

Κατά τον Πόλεμο του Γ΄ Συνασπισμού οι αυστριακές δυνάμεις γνώρισαν μια συντριπτική ήττα στο Άουστερλιτς και ο Φραγκίσκος αναγκάστηκε να συμφωνήσει με τη Συνθήκη του Πρεσβούργου, που αποδυνάμωσε πολύ την Αυστρία και επέφερε την οριστική κατάρρευση της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Τον Ιούλιο του 1806, υπό τη μαζική πίεση της Γαλλίας, η Βαυαρία και άλλα δεκαπέντε γερμανικά κράτη επικύρωσαν το καταστατικό ίδρυσης της Συνομοσπονδίας του Ρήνου, με το Ναπολέοντα να ορίζεται Προστάτης της, και ανακοίνωσαν στην Αυτοκρατορική Δίαιτα την πρόθεσή τους να εγκαταλείψουν άμεσα την Αυτοκρατορία. Στη συνέχεια στις 22 Ιουλίου ο Ναπολέων επέδωσε τελεσίγραφο στον Φραγκίσκο απαιτώντας να παραιτηθεί από τη θέση του Αυτοκράτορα της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας ως τις 10 Αυγούστου.[27][28] Πέντε μέρες αργότερα ο Φραγκίσκος υπέκυψε στο αναπόφευκτο και, χωρίς να αναφέρει το τελεσίγραφο, επιβεβαίωσε ότι μετά τη Συνθήκη του Πρεσβούργου είχε κάνει ό,τι καλύτερο μπορούσε για να εκπληρώσει τα καθήκοντά του ως αυτοκράτορας, αλλά ότι οι συνθήκες τον έπεισαν ότι δεν μπορούσε πλέον να κυβερνήσει σύμφωνα με τον όρκο του, καθώς η δημιουργία της Συνομοσπονδίας του Ρήνου το καθιστούσε αδύνατο. Πρόσθεσε ότι «δια του παρόντος διατάσσουμε ότι θεωρούμε διαλυμένο το δεσμό που μας έδενε μέχρι τώρα με τα κράτη της Αυτοκρατορίας»[29] ουσιαστικά διαλύοντάς την. Ταυτόχρονα δήλωσε την πλήρη και επίσημη απόσυρση των κληρονομικών του εδαφών από την αυτοκρατορική δικαιοδοσία.[30] Από τότε βασίλεψε ως "Φραγκίσκος Α΄, Αυτοκράτορας της Αυστρίας".

 
Ο Φραγκίσκος Α΄ ως Αυτοκράτορας της Αυστρίας με τα εμβλήματα του Τάγματος του Χρυσόμαλλου Δέρατος (αχρονολόγητο έργο).

Το 1809 ο Φραγκίσκος επιτέθηκε ξανά στη Γαλλία, ελπίζοντας να επωφεληθεί από τον Πόλεμο της Ιβηρικής Χερσονήσου που έπληξε το Ναπολέοντα στην Ισπανία. Ηττήθηκε και πάλι και αυτή τη φορά αναγκάστηκε να συμμαχήσει με το Ναπολέοντα, παραχωρώντας εδάφη στην Αυτοκρατορία του, προσχωρώντας στον Ηπειρωτικό Αποκλεισμό και παντρεύοντας την κόρη του, Μαρία Λουίζα, με τον Αυτοκράτορα. Οι Ναπολεόντειοι Πόλεμοι αποδυνάμωσαν σοβαρά την Αυστρία, καθιστώντας την εξ ολοκλήρου περίκλειστη και απείλησαν την υπεροχή της μεταξύ των κρατών της Γερμανίας, θέση που τελικά θα εκχωρείτο στο Βασίλειο της Πρωσίας.

 
Πορτρέτο του Φραγκίσκου Α΄, του Τόμας Λώρενς (περ. 1818-19).

Το 1813, για πέμπτη και τελευταία φορά, η Αυστρία στράφηκε εναντίον της Γαλλίας και συμμάχησε με τη Μεγάλη Βρετανία, τη Ρωσία, την Πρωσία και τη Σουηδία στον πόλεμο τους κατά του Ναπολέοντα. Η Αυστρία έπαιξε σημαντικό ρόλο στην τελική ήττα της Γαλλίας - σε αναγνώριση αυτού, ο Φραγκίσκος, εκπροσωπούμενος από τον Κλέμενς φον Μέττερνιχ, προέδρευσε στο Συνέδριο της Βιέννης, βοηθώντας στο σχηματισμό της Ευρωπαϊκής Συμφωνίας και της Ιεράς Συμμαχίας, εγκαινιάζοντας μια εποχή συντηρητισμού στην Ευρώπη. Η Γερμανική Συνομοσπονδία, μια χαλαρή ένωση κρατών της Κεντρικής Ευρώπης δημιουργήθηκε από το Συνέδριο της Βιέννης το 1815 για να οργανώσει τα επιβιώσαντα κράτη της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Το Συνέδριο αποτέλεσε προσωπικό θρίαμβο του Φραγκίσκου, που φιλοξένησε άριστα τους διάφορους αξιωματούχους,[31] αν και ο Φραγκίσκος υπονόμευσε τους συμμάχους του Αλέξανδρο Α΄ της Ρωσίας και Φρειδερίκο Γουλιέλμο Γ΄ της Πρωσίας διαπραγματευόμενος μια μυστική συνθήκη με τον αποκαταστημένο Λουδοβίκο ΙΗ΄ της Γαλλίας.[32]

Εσωτερική πολιτική

Επεξεργασία
 
Μετάλλιο του Φραγκίσκου Α΄, σχεδιασμένο από τον Φίλιπ Γιάκομπ Τρόι στη Βασιλεία της Ελβετίας στις 13 Ιανουαρίου 1814, όταν, κατά τον Πόλεμο του ΣΤ΄ Συνασπισμού, οι σύμμαχοι μονάρχες της Αυστρίας, της Πρωσίας και της Ρωσίας διέσχισαν το Ρήνο στη Βασιλεία εισβάλλοντας στη Γαλλία.
 
Ασημένιο νόμισμα του ενός τάλερ με πορτραίτο του αυτοκράτορα Φραγκίσκου Α΄, 1820.

Τα βίαια γεγονότα της Γαλλικής Επανάστασης εντυπώθηκαν βαθιά στο μυαλό του Φραγκίσκου (καθώς και όλων των άλλων Ευρωπαίων μοναρχών), που άρχισε να δυσπιστεί στο ριζοσπαστισμό οποιασδήποτε μορφής. Το 1794 ανακαλύφθηκε μια συνωμοσία «Ιακωβίνων» στον αυστριακό και τον ουγγρικό στρατό.[33] Οι ηγέτες δικάστηκαν, αλλά η ετυμηγορία μόλις που άγγιξε μόνο το περιθώριο της συνωμοσίας. Ο αδερφός του Φραγκίσκου, Αλέξανδρος Λεοπόλδος (τότε Παλατίνος της Ουγγαρίας), έγραψε στον Αυτοκράτορα παραδεχόμενος: «Αν και έχουμε πιάσει πολλούς από τους ενόχους, δεν έχουμε φτάσει ακόμη στο τέλος αυτής της υπόθεσης». Παρόλα αυτά, δύο αξιωματικοί που εμπλέκονταν σοβαρά στη συνωμοσία απαγχονίστηκαν, ενώ πολλοί άλλοι καταδικάστηκαν σε φυλάκιση (πολλοί από τους οποίους πέθαναν από τις συνθήκες της).[34]

Ο Φραγκίσκος από τις εμπειρίες του είχε καταστεί καχύποπτος και δημιούργησε ένα εκτεταμένο δίκτυο αστυνομικών, κατασκόπων και λογοκριτών, για να παρακολουθεί τους αντιφρονούντες[35] (σε αυτό ακολούθησε το παράδειγμα του πατέρα του, καθώς το Μεγάλο Δουκάτο της Τοσκάνης είχε την πιο αποτελεσματική μυστική αστυνομία στην Ευρώπη).[36] Ακόμη και η οικογένειά του δεν διέφυγε της παρακολούθησης. Τα αδέρφια του, οι αρχιδούκες Κάρολος Λουδοβίκος και Ιωάννης κατασκοπεύονταν στις συναντήσεις και τις δραστηριότητές τους.[37] Επικρατούσε επίσης η λογοκρισία. Ένα έργο του συγγραφέα Φραντς Γκρίλπαρτσερ, Αψβούργου πατριώτη, απαγορεύθηκε αποκλειστικά ως «προληπτικό» μέτρο. Όταν ο Γκρίλπαρτσερ συνάντησε τον υπεύθυνο λογοκρισίας, τον ρώτησε τι ήταν απαράδεκτο στο έργο. Ο λογοκριτής απάντησε, "Ω, τίποτα απολύτως. Αλλά σκέφτηκα από μέσα μου, "Κανείς δεν μπορεί ποτέ να πει"[38].

Στις στρατιωτικές υποθέσεις ο Φραγκίσκος είχε επιτρέψει στον αδερφό του, Κάρολο Λουδοβίκο, εκτεταμένο έλεγχο του στρατού κατά τη διάρκεια των Ναπολεόντειων πολέμων. Ωστόσο δυσπιστώντας να αναθέσει σε οποιοδήποτε άτομο υπερβολική εξουσία, κατά τα άλλα διατήρησε το διαχωρισμό των λειτουργιών διοίκησης μεταξύ του Αυτοκρατορικού Πολεμικού Συμβουλίου και των διοικητών στο πεδίο.[39] Στα τελευταία χρόνια της βασιλείας του περιόρισε τις στρατιωτικές δαπάνες, απαιτώντας να μην υπερβαίνουν τα σαράντα εκατομμύρια φλωρίνια ετησίως. Λόγω του πληθωρισμού αυτό είχε ως αποτέλεσμα την ανεπαρκή χρηματοδότηση, με το μερίδιο του στρατού στον προϋπολογισμό να συρρικνώνεται από το μισό το 1817 σε μόλις είκοσι τρία τοις εκατό το 1830.[40]

Ο Φραγκίσκος αυτοπαρουσιαζόταν ως ανοιχτός και προσιτός μονάρχης (τακτικά διέθετε δύο πρωινά κάθε εβδομάδα για να συναντηθεί με τους αυτοκρατορικούς υπηκόους του, ανεξαρτήτως ιδιότητας, κατόπιν ραντεβού στο γραφείο του, μιλώντας τους ακόμη και στη δική τους γλώσσα),[41] αλλά η θέλησή του ήταν απόλυτη. Το 1804 δεν είχε κανένα ενδοιασμό να ανακοινώσει, με το κύρος του ως Αυτοκράτορας της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, ότι ήταν πλέον Αυτοκράτορας της Αυστρίας (τότε ήταν ένας γεωγραφικός όρος που είχε μικρή απήχηση). Δύο χρόνια αργότερα ο Φραγκίσκος κατέλυσε προσωπικά την ετοιμοθάνατη Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία του Γερμανικού Έθνους. Και οι δύο ενέργειες ήταν αμφίβολης συνταγματικής νομιμότητας.[42]

Το 1797, για να αυξηθεί το πατριωτικό συναίσθημα κατά τη διάρκεια του πολέμου με τη Γαλλία, συντέθηκε από τον Γιόζεφ Χάυντν ο ύμνος "Gott erhalte Franz den Kaiser", για να τραγουδηθεί ως Kaiserhymne (= βασιλικός ύμνος).[43] Οι στίχοι διασκευάστηκαν για μεταγενέστερους Αυτοκράτορες και η μουσική παραμένει ως ο γερμανικός εθνικός ύμνος "Deutschlandlied".

Τελευταία χρόνια

Επεξεργασία
 
Πορτρέτο του ηλικιωμένου Φραγκίσκου Α΄, του Φρίντριχ φον Άμερλινγκ (περ. 1832).
 
Σαρκοφάγος του Φραγκίσκου Α΄ στην Αυτοκρατορική Κρύπτη.

Στις 2 Μαρτίου 1835, 43 χρόνια και μια μέρα μετά το θάνατο του πατέρα του, ο Φραγκίσκος πέθανε στη Βιέννη από ξαφνικό πυρετό σε ηλικία 67 ετών, παρουσία πολλών από την οικογένειά του και με όλο το θρησκευτικό τυπικό.[44] Η κηδεία του ήταν μεγαλοπρεπής, με τους Βιεννέζους υπηκόους του να περνούν με σεβασμό δίπλα από το φέρετρό του στο παρεκκλήσι της Αυλής του Ανακτόρου Χόφμπουργκ[45] επί τρεις ημέρες.[46] Ο Φραγκίσκος ενταφιάστηκε στον παραδοσιακό χώρο ανάπαυσης των μοναρχών των Αψβούργων, την Αυτοκρατορική Κρύπτη στην πλατεία Neue Markt της Βιέννης. Είναι θαμμένος στον τάφο με αριθμό 57, περιτριγυρισμένος από τις τέσσερις συζύγους του.

Ο Φραγκίσκος άφησε μια βασική εντολή στην πολιτική διαθήκη που άφησε για το γιο του και κληρονόμο Φερδινάνδο: «να διατηρήσει την ενότητα της οικογένειας και να τη θεωρεί ως ένα από τα υψηλότερα αγαθά». Σε πολλά πορτρέτα (ιδιαίτερα σε αυτά που ζωγράφισε ο Πέτερ Φέντι) απεικονίζεται ως ο πατριάρχης μιας στοργικής οικογένειας, περιτριγυρισμένος από τα παιδιά και τα εγγόνια του.[44]

Οικογένεια

Επεξεργασία
 
Η αυτοκρατορική οικογένεια (περ. 1806). Από αριστερά: Ιωσήφ Φραγκίσκος, Φραγκίσκος Κάρολος, αυτοκράτορας Φραγκίσκος, Μαρία Άννα, Μαρία Καρολίνα, αυτοκράτειρα Μαρία Θηρεσία, Μαρία Κλημεντίνη, Μαρία Λεοπολδίνα.

Ο Φραγκίσκος Β΄ παντρεύτηκε 4 φορές:

1) Πρώτα την Ελισάβετ, κόρη του Φρειδερίκου Β΄ Ευγενίου της Βυρτεμβέργης, και απέκτησαν:

  • Λουδοβίκα Ελισάβετ (1790 - 1791).

2) Το 1790 απεβίωσε η Ελισάβετ από επιπλοκές του τοκετού και ο Φραγκίσκος Β΄ έκανε δεύτερο γάμο επτά μήνες μετά (το ίδιο έτος) με τη Μαρία Θηρεσία των Βουρβόνων-Ισπανίας, κόρη του Φερδινάνδου Α΄ των Δύο Σικελιών, και είχε τέκνα:

3) Το 1807 απεβίωσε η Μαρία Θηρεσία και ο Φραγκίσκος Β΄ έκανε τρίτο γάμο το επόμενο έτος με τη Μαρία Λουδοβίκα της Αυστρίας-Έστε, κόρη του Φερδινάνδου Καρόλου της Αυστρίας, Δούκα του Μπράισγκαου. Δεν απέκτησαν απογόνους.

4) Το 1816 απεβίωσε η Μαρία Λουδοβίκα και ο Φραγκίσκος Β΄ έκανε τέταρτο γάμο έξι μήνες μετά (το ίδιο έτος) με την Καρολίνα Αυγούστα, κόρη του Μαξιμιλιανού Α΄ Ιωσήφ της Βαυαρίας. Δεν απέκτησαν απογόνους.

Σημειώσεις

Επεξεργασία
  1. Later he was dubbed the first Doppelkaiser (double emperor) in history.(Posses, pp 256ff[απαιτείται πλήρης παραπομπή]) For the two years between 1804 and 1806, Francis used the title and style by the Grace of God elected Roman Emperor, ever Augustus, hereditary Emperor of Austria and he was called the Emperor of both the Holy Roman Empire and Austria.

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. 1,0 1,1 1,2 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 26  Απριλίου 2014.
  2. 2,0 2,1 2,2 Darryl Roger Lundy: (Αγγλικά) The Peerage. p11055.htm#i110546. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  3. 3,0 3,1 (Γερμανικά) Εγκυκλοπαίδεια Μπρόκχαους. franz-franz-ii-20.
  4. Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 11  Δεκεμβρίου 2014.
  5. (Αγγλικά) Find A Grave. 6793004. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  6. Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 31  Δεκεμβρίου 2014.
  7. «Habsburg, Franz I.» (Γερμανικά) σελ. 208.
  8. «Identifiants et Référentiels». (Γαλλικά) IdRef. Agence bibliographique de l'enseignement supérieur. Ανακτήθηκε στις 11  Μαΐου 2020.
  9. CONOR.SI. 76722019.
  10. 10,0 10,1 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei.
  11. 11,0 11,1 11,2 11,3 p11055.htm#i110546. Ανακτήθηκε στις 7  Αυγούστου 2020.
  12. (Αγγλικά) Union List of Artist Names. 15  Δεκεμβρίου 2014. 500353963. Ανακτήθηκε στις 22  Μαΐου 2021.
  13. 13,0 13,1 13,2 13,3 13,4 13,5 13,6 Darryl Roger Lundy: (Αγγλικά) The Peerage.
  14. Otto Posse: Die Siegel der deutschen Kaiser und Könige, volume 5. 1913. de.wikisource.org/wiki/Die_Siegel_der_deutschen_Kaiser_und_Könige_Band_5/Beilagen#Beilage_3. σελ. 256.
  15. Otto Posse: Die Siegel der deutschen Kaiser und Könige, volume 5. 1913. de.wikisource.org/wiki/Die_Siegel_der_deutschen_Kaiser_und_Könige_Band_5/Beilagen#Beilage_2. σελ. 249–250.
  16. (Γαλλικά) Gallica. btv1b8453983r.
  17. www.ordens.presidencia.pt?idc=154.
  18. 18,0 18,1 Ανακτήθηκε στις 24  Ιανουαρίου 2022.
  19. Wheatcroft 2009, σελ. 233
  20. 20,0 20,1 Wheatcroft 2009, σελ. 234
  21. Wheatcroft 2009, σελ. 235
  22. Wheatcroft 2009, σελ. 236
  23. Malleson, George Bruce (1884). Loudon: A Sketch of the Military Life of Gideon Ernest, Freiherr von Loudon. London: Chapman & Hall. σελ. 229. 
  24. Wheatcroft 2009, σελ. 238
  25. Fraser 2002, σελ. 492
  26. Joachim Whaley, Germany and the Holy Roman Empire, Oxford University Press, 2012, volume II, p. 632.
  27. Whalley, vol. II, p. 643
  28. John G. Gagliardo, Reich and Nation. The Holy Roman Empire as Idea and Reality, 1763–1806, Indiana University Press, 1980, p. 279–280.
  29. Whalley, vol. II, p. 643–644.
  30. Gagliardo, p. 281.
  31. Wheatcroft 2009, σελ. 249
  32. Wheatcroft 2009, σελ. 250
  33. Wheatcroft 2009, σελ. 239
  34. Wheatcroft 2009, σελ. 240
  35. Wheatcroft 2009, σελ. 240
  36. Wheatcroft 2009, σελ. 234
  37. Wheatcroft 2009, σελ. 248
  38. Wheatcroft 2009, σελ. 241
  39. Rothenburg 1976, σελ. 6
  40. Rothenburg 1976, σελ. 10.
  41. Wheatcroft 2009, σελ. 245
  42. Wheatcroft 2009, σελ. 246
  43. Robbins Landon, H C· Wynne Jones, David (1988). Haydn: His Life and Music. Thames and Hudson. 
  44. 44,0 44,1 Wheatcroft 2009, σελ. 254
  45. «Wien». Wiener Zeitung: σελ. 1, col. 2. 5 March 1835. http://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno?apm=0&aid=wrz&datum=18350305&seite=1&zoom=1. 
  46. Wheatcroft 2009, σελ. 255

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Επεξεργασία
Προκάτοχος:
Λεοπόλδος Β΄ της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας
Κόμης της Φλάνδρας
 
17921793
Διάδοχος:
Γαλλική Επανάσταση
Προκάτοχος:
Λεοπόλδος Β΄ της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας
Κόμης του Αινώ
 
17921793
Διάδοχος:
Γαλλική Επανάσταση