Φραγκίσκος Ιωσήφ Α΄ της Αυστρίας

Ο Φραγκίσκος Ιωσήφ Α΄ (γερμανικά: Franz Joseph I, ουγγρικά: Ferenc József Károly, 18 Αυγούστου 1830 - 21 Νοεμβρίου 1916) ήταν ο Αυτοκράτορας της Αυστρίας, ο Βασιλιάς της Ουγγαρίας και άλλων κρατών της Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας από τις 2 Δεκεμβρίου 1848 μέχρι τον θάνατο του στις 21 Νοεμβρίου 1916. Από την 1 Μαΐου 1850 μέχρι της 24 Αυγούστου 1866 ήταν επίσης πρόεδρος της Γερμανικής Συνομοσπονδίας. Υπήρξε ο μακροβιότερος ηγεμόνας της Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας.

Φραγκίσκος Ιωσήφ Α΄
Ο Φραγκίσκος Ιωσήφ γύρω στο 1898.
Αυτοκράτορας της Αυστρίας Βασιλιάς της Ουγγαρίας
Περίοδος	2 Νοεμβρίου 1848 - 21 Νοεμβρίου 1916
Στέψη	8 Ιουνίου 1867 Βουδαπέστη
Προκάτοχος	Φερδινάνδος Α΄
Διάδοχος	Κάρολος Α΄
Βασιλιάς της Λομβαρδίας-Βενετίας
Περίοδος	2 Δεκεμβρίου 1848 - 24 Αυγούστου 1866
Προκάτοχος	Φερδινάνδος Α΄
Διάδοχος	Προσάρτηση στην Ιταλία
Πρόεδρος της Γερμανικής Συνομοσπονδίας
Περίοδος	1 Μαΐου 1850 - 24 Αυγούστου 1866
Προκάτοχος	Φερδινάνδος Α΄
Διάδοχος	Κατάργηση
Γέννηση	18 Αυγούστου 1830 Ανάκτορα Σενμπρούν, Βιέννη
Θάνατος	21 Νοεμβρίου 1916 (86 ετών) Ανάκτορα Σενμπρούν, Βιέννη
Τόπος ταφής	Αυτοκρατορική Κρύπτη
Σύζυγος	Ελισάβετ της Αυστρίας
Επίγονοι	Σοφία Γκιζέλα Ροδόλφος Μαρία Βαλέρια
Πλήρες όνομα
Φραγκίσκος Ιωσήφ Κάρολος
Οίκος	Αψβούργων-Λωρραίνης
Πατέρας	Φραγκίσκος Κάρολος της Αυστρίας
Μητέρα	Σοφία της Βαυαρίας
Θρησκεία	Ρωμαιοκαθολικισμός
Υπογραφή
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα ()

Τον Δεκέμβριο του 1848, ο θείος του Φραγκίσκου Ιωσήφ, Αυτοκράτορας Φερδινάνδος, παραιτήθηκε από τον θρόνο για να τερματίσει τις Επαναστάσεις του 1848 στην Ουγγαρία. Στη συνέχεια, ο Φραγκίσκος Ιωσήφ ανήλθε στο θρόνο. Θεωρούμενος σε μεγάλο βαθμό αντιδραστικός, πέρασε την πρώιμη βασιλεία του αντιστεκόμενος στις συνταγματικές αρχές. Η Αυστριακή Αυτοκρατορία αναγκάστηκε να παραχωρήσει την κυριαρχία της στην Τοσκάνη και το μεγαλύτερο μέρος των διεκδικήσεών της επί της Λομβαρδίας-Βενετίας στο Βασίλειο της Σαρδηνίας, μετά τον Β΄ (1859) και τον Γ΄ Πόλεμο της Ιταλικής Ανεξαρτησίας (1866). Αν και ο Φραγκίσκος Ιωσήφ δεν παραχώρησε εδάφη στο Βασίλειο της Πρωσίας, μετά την αυστριακή ήττα στον Αυστροπρωσικό Πόλεμο, η Ειρήνη της Πράγας (23 Αυγούστου 1866) διευθέτησε το γερμανικό ζήτημα υπέρ της Πρωσίας, γεγονός που εμπόδισε την ενοποίηση της Γερμανίας υπό τον Οίκο των Αψβούργων.

Ο Φραγκίσκος Ιωσήφ ήρθε αντιμέτωπος με εθνικιστικά κινήματα σε όλη τη διάρκεια της βασιλείας του. Το 1867 υπέγραψε τον Αυστροουγγρικό Συμβιβασμό, ο οποίος παραχώρησε μεγαλύτερη αυτονομία στην Ουγγαρία και μετέτρεψε την Αυστριακή Αυτοκρατορία στη Διττή Μοναρχία της Αυστροουγγαρίας. Για τα επόμενα 45 χρόνια κυβέρνησε με μεγαλύτερη σταθερότητα, όμως συγκλονίστηκε από πολλές οικογενειακές τραγωδίες, στις οποίες περιλαμβάνονταν η εκτέλεση του αδελφού του Αυτοκράτορα Μαξιμιλιανού Α΄ του Μεξικού το 1867, η αυτοκτονία του μοναχογιού του Διαδόχου Ροδόλφου το 1889, η δολοφονία της συζύγου του Αυτοκράτειρας Ελισάβετ («Σίσσυ») το 1898 και η δολοφονία του ανιψιού του Αρχιδούκα Φραγκίσκου Φερδινάνδου το 1914. Η Αυστροουγγαρία είχε πάντα στραμμένο το βλέμμα της στα Βαλκάνια, την πυριτιδαποθήκη της Ευρώπης, όπου συγκρούονταν τα συμφέροντα της Αυστρίας με την Οθωμανική Αυτοκρατορία, της Ρωσική Αυτοκρατορία και τα εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα. Η Βοσνιακή Κρίση ήταν αποτέλεσμα της προσάρτησης της Βοσνίας και της Ερζεγοβίνης από τον Φραγκίσκο Ιωσήφ το 1908, η οποία βρισκόταν υπό τον έλεγχο των αυστριακών στρατευμάτων ήδη από το 1878. Στις 28 Ιουνίου του 1914, η δολοφονία του ανιψιού του, Φραγκίσκου Φερδινάνδου, στο Σαράγιεβο είχε ως αποτέλεσμα την κήρυξη του πολέμου από την Αυστροουγγαρία ενάντια στο Βασίλειο της Σερβίας, το οποίο ήταν σύμμαχος της Ρωσικής Αυτοκρατορίας. Αυτό ενεργοποίησε ένα σύστημα συμμαχιών που κήρυξαν πόλεμο η μια στην άλλη και οδήγησε στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο Αυτοκράτορας πέθανε το 1916, αφού κυβέρνησε τα εδάφη του για σχεδόν 68 χρόνια. Τον διαδέχθηκε ο ανιψιός του Κάρολος Α΄ της Αυστρίας.

Η ζωή του

Ο Φραγκίσκος Ιωσήφ Κάρολος γεννήθηκε στα Ανάκτορα Σαίνμπρουν στη Βιέννη και ήταν γιος του Αρχιδούκα Φραγκίσκου Κάρολου και της Σοφίας των Βίττελσμπαχ, κόρης του Μαξιμιλιανού Α΄ Ιωσήφ της Βαυαρίας. Επειδή ο θείος του, Αυτοκράτορας Φερδινάνδος Α΄, ήταν διανοητικά καθυστερημένος, η μητέρα του Φραγκίσκου Ιωσήφ τον είχε αναθρέψει ως τον μελλοντικό αυτοκράτορα.

Έτσι τον Δεκέμβριο του 1848, μετά την παραίτηση του Αυτοκράτορα και την άρνηση του Φραγκίσκου Καρόλου να τον διαδεχθεί, ο Φραγκίσκος Ιωσήφ ανήλθε στον θρόνο. Η περίοδος ήταν κρίσιμη, αφού είχαν μόλις επαναστατήσει οι Ούγγροι, οι Βοημοί και οι Ιταλοί. Υπό την καθοδήγηση του Καγκελάριου Σβάρτσενμπεργκ κατάφερε να συντρίψει τις εξεγέρσεις και να αναγκάσει τους Πρώσους να υπογράψουν τη συνθήκη του Όλομοουτς το 1850. Στις 18 Φεβρουαρίου 1853 πραγματοποιήθηκε δολοφονική απόπειρα εναντίον του, χωρίς όμως αποτέλεσμα. Μετά από αυτήν διέταξε την κατασκευή της Βοτίφκιρχε στη Βιέννη. Έναν χρόνο αργότερα νυμφεύτηκε την εξαδέλφη του Δούκισσα Ελισάβετ της Βαυαρίας ή Σίσι στον καθεδρικό ναό του Αγίου Αυγουστίνου της Βιέννης στις 24 Απριλίου 1854. Απέκτησαν τέσσερα παιδιά: τρεις κόρες και έναν γιο, τον Ροδόλφο, που είχε τραγικό θάνατο με την αυτοκτονία του, με αποτέλεσμα να μην καταφέρει ο ίδιος ο Φραγκίσκος Ιωσήφ να συνεχίσει τη δυναστεία με δικούς του απογόνους. Το 1859 ηττήθηκε από τη Γαλλία και έχασε τη Λομβαρδία. Επίσης σε αυτόν χρεώνεται η ευθύνη της συνθήκης της Πράγας, που ήταν αποτέλεσμα του Αυστρο-Πρωσικού πολέμου, με την οποία η Αυστρία έχασε την ηγετική θέση στη Γερμανία και της αποσπάστηκε το Βένετο.

Κήρυξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου

Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του έγινε φανερό το πρόβλημα των εθνοτήτων και της σταθερότητας της μοναρχίας. Απότοκο αυτής της κατάστασης ήταν ο διαμελισμός της αυτοκρατορίας σε δύο ζώνες, όπου στη μία επικρατούσαν οι Γερμανοί και στην άλλη οι Ούγγροι. Ο ανιψιός του Φραγκίσκος Φερδινάνδος δολοφονήθηκε από έναν εθνικιστή Σέρβο φοιτητή, γεγονός που εξόργισε τον υπερήλικα αυτοκράτορα, άσχετα εάν οι σχέσεις του με τον ανιψιό του ήταν από καιρό αρκετά τεταμένες. Αυτό λόγω του μοργανατικού γάμου του, που ήταν αιτία να στερηθούν τα παιδιά του Φραγκίσκου Φερδινάνδου τη διαδοχή. Κατηγόρησε τη Σερβία ότι βρίσκεται πίσω από τον νεαρό φοιτητή και έθεσε 10 σκληρούς όρους για να μην κηρύξει τον πόλεμο, αλλά οι Σέρβοι αποδέχθηκαν πλήρως τους εννιά και μερικώς τον δέκατο. Παρόλα αυτά συμμάχησε με τη Γερμανία και διέταξε την έναρξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου με πρώτη του ενέργεια τον βομβαρδισμό του Βελιγραδίου. Η βιαστική αυτή και παράλογη ενέργεια στο τέλος της ζωής του θα έχει ως αποτέλεσμα -λίγο αργότερα- την πτώση της αυτοκρατορίας. Απεβίωσε στις 21 Νοεμβρίου 1916 στα Ανάκτορα Σαίνμπρουν, κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Διάδοχός του έγινε ο μικρανεψιός του Κάρολος, ανιψιός του Φραγκίσκου Φερδινάνδου· ήταν ο τελευταίος αυτοκράτορας της Αυστρο-Ουγγαρίας έχοντας βασιλέψει μόλις 2 έτη.

Οικογένεια

Νυμφεύτηκε το 1854 την Ελισάβετ των Βίττελσμπαχ, κόρη του Μαξιμιλιανού Ιωσήφ, Δούκα εν Βαυαρία, και απέκτησε παιδιά:

• Σοφία (1855-1857).

• Γκίζελα (1856-1932), παντρεύτηκε τον Λεοπόλδο των Βίττελσμπαχ, Πρίγκιπα της Βαυαρίας.
• Ροδόλφος (1858-1889), διάδοχος του θρόνου.
• Μαρία Βαλερία (1868-1924), παντρεύτηκε τον Αρχιδούκα Φραγκίσκο Σαλβαδόρ, Πρίγκιπα της Τοσκάνης.

Γενικά η προσωπική ζωή τού Φραγκίσκου Ιωσήφ ήταν γεμάτη δυστυχίες: ο αδελφός του Μαξιμιλιανός, Αυτοκράτορας του Μεξικού, τουφεκίστηκε· η πρωτότοκη κόρη του Σοφία πέθανε σε πολύ μικρή ηλικία· η γυναίκα του Ελισάβετ δολοφονήθηκε· ο γιος του Ροδόλφος αυτοκτόνησε και ο ανιψιός του Φραγκίσκος Φερδινάνδος δολοφονήθηκε.

Βιβλιογραφία

• Anton Graf Bossi-Fedrigotti, Kaiser Franz Joseph I. und seine Zeit, Zürich 1978.
• Franz Herre, Kaiser Franz Joseph von Österreich. Sein Leben - seine Zeit, Köln 1978 (TB 1992).
• Jean-Paul Bled, Franz Joseph. Der letzte Monarch der alten Schule, Wien 1988.
• Alan Palmer, Franz Joseph I. Kaiser von Österreich und König von Ungarn, München 1995.
• Gabriele Praschl-Bichler, Das Familienalbum von Kaiser Franz Joseph und Elisabeth, Wien 1995.
• Eberhard Straub, Drei letzte Kaiser, Berlin 1998.
• Christian Dickinger, Franz Joseph I. Die Entmythisierung, Wien 2002.
• Friedrich Weissensteiner, Die österreichischen Kaiser. Franz I., Ferdinand I., Franz Joseph I., Karl I., Wien 2003.
• John van der Kiste, Franz Josef I. Kaiser von Österreich, Essen 2005.
• Katrin Unterreiner, Kaiser Franz Joseph. 1830-1916 Mythos und Wahrheit, Wien 2006.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Ταινίες του 1914
• Άρθρα στις εφημερίδες της Αυστρίας του 1916

Πινακοθήκη

• 

  Ο αυτοκράτορας Φραγκίσκος Ιωσήφ (1853).

• 

  Ο αυτοκράτορας της Αυστρίας Φραγκίσκος Ιωσήφ Α'.

• 

  Ο αυτοκράτορας της Αυστρίας Φραγκίσκος Ιωσήφ Α΄ (1865).

• 

  Ο Φραγκίσκος Ιωσήφ Α΄ της Αυστρίας γύρω στα 1910.