Φραγκίσκος του Γκιζ

Ο Φραγκίσκος (γαλλ. François, 17 Φεβρουαρίου 1519 - 24 Φεβρουαρίου 1563) από τον Οίκο της Λωρραίνης ήταν δούκας του Γκιζ (1550-1563). Στην αντιπαράθεση Καθολικών - Ουγενότων της εποχής του, ήταν υπέρμαχος των πρώτων.

Φραγκίσκος
δούκας του Γκιζ
Περίοδος	1550 - 1563
Προκάτοχος	Κλαύδιος (Κλωντ)
Διάδοχος	Ερρίκος Α΄ του Γκιζ
Γέννηση	17 Φεβρουαρίου 1519 (1519-02-17) Μπαρ-λε-Ντικ, Λωρραίνη
Θάνατος	24 Φεβρουαρίου 1563 (44 ετών)
Σύζυγος	Άννα των Έστε
Επίγονοι	Ερρίκος Α' Αικατερίνη Κάρολος Α΄ Λουδοβίκος
Οίκος	Λωρραίνης-Γκιζ
Πατέρας	Κλαύδιος (Κλωντ)
Μητέρα	Αντουανέτα των Βουρβόνων
Θρησκεία	Καθολικός Χριστιανός
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα ()

Από τα πρώτα έτη ως την κορύφωση της ισχύος του

Γεννήθηκε στο Μπας-λε-Ντικ της Λωρραίνης και ήταν ο πρώτος γιος του Κλαύδιου (Κλωντ) δούκα του Γκιζ και της Αντουανέτας των Βουρβόνων, κόρης του Φραγκίσκου κόμη του Βαντόμ. Ανατράφηκε μαζί με τον 3o εξάδελφό του Ερρίκο Β' της Γαλλίας.

Το 1545, κατά τη διάρκεια των Ιταλικών πολέμων, στη 2η πολιορκία της Βουλώνης μία λόγχη διαπέρασε το κράνος του. Το βίαιο χτύπημα έσπασε τη λόγχη και ένα τμήμα της 15 εκ. διαπέρασε τα μάγουλά του. Ο Φραγκίσκος στάθηκε στη σέλα του και οδήγησε μόνος το άλογό του στη σκηνή. Όταν ο χειρουργός του έβγαλε το τμήμα της λόγχης, το υπέμεινε σαν να του αφαιρούσαν τρίχα από το κεφάλι. Η ουλή του έμεινε για την υπόλοιπη ζωή. Πήρε την εκδίκησή του αργότερα στις μάχες του Καλαί, όπου οι τελευταίοι Άγγλοι έφυγαν για πάντα από τη χώρα.

Νυμφεύτηκε την Άννα ντ' Έστε, εξαδέλφη του Ερρίκου Β'. Έγινε Μέγας Καγκελάριος της Γαλλίας. Κέρδισε διεθνή φήμη όταν αμύνθηκε με επιτυχία κατά την πολιορκία του Μετς από τον Κάρολο Ε' των Αψβούργων και νίκησε το στρατό εκείνου το 1554 στη μάχη του Ρέντυ. Ακολούθησε η ειρήνη του Βωσέλ. Οδήγησε στρατό στην Ιταλία το 1557 για βοήθεια του πάπα Παύλου Δ'. Επέστρεψε στη Γαλλία και έγινε αντιστράτηγος της χώρας έπειτα από την ήττα του κοντόσταυλου Αν του Μονμορανσύ στο Σαιν-Κεντέν. Πήγε στο εκεί πεδίο και κατέλαβε το Καλαί από τους Άγγλους το 1558, μια μεγάλη -μετά από προπαγάνδα- νίκη της Γαλλίας, έπειτα το Τιονβίλ και το Αρλόν· ακολούθησε η ειρήνη του Κατώ-Καμπρεζί.

Σε όλη τη βασιλεία του Ερρίκου Β', ο δούκας του Γκιζ ήταν η δεσπόζουσα στρατιωτική μορφή, ευγενής, προσηνής, με ειλικρίνεια και δημοφιλής. Θρίαμβος για τον Οίκο του Γκιζ ήταν όταν η κόρη της αδελφής του Μαρίας, η Μαρία, παντρεύτηκε τον Φραγκίσκο Β' γιο του Ερρίκου Β'. Ο Μέγας Μάγιστρος της Γαλλίας Ανν ντε Μονμορανσύ έπεσε σε δυσμένεια και έφυγε από την Αυλή. Ο Φραγκίσκος και ο αδελφός του Κάρολος καρδινάλιος της Λωρραίνης υπερείχαν στο βασιλικό Συμβούλιο. Περιστασιακά υπέγραφε δημόσιες πράξεις με το μικρό του όνομα μόνο, κατά το βασιλικό τρόπο.

Οι θρησκευτικές έριδες

Ως αντίδραση για την εξουσία του υπερ-Καθολικού δούκα του Γκιζ στην Αυλή, ο Προτεστάντης ευγενής Ρενωντί από το Περιγκόρ, ίσως με την απόμακρη προτροπή του Λουδοβίκου πρίγκιπα του Κοντέ, οργάνωσε ένα πρόχειρο σχέδιο, τη Συνωμοσία του Αμπουάζ το 1560 για να συλλάβει τον δούκα του Γκιζ και τον αδελφό του καρδινάλιο. Το σχέδιο αποκαλύφθηκε και κατεστάλη βίαια, εγκαινιάζοντας μια σειρά δολοφονιών και αντεκδικήσεων σε μια όλο και πιο δηλητηριώδη ατμόσφαιρα. Ο Λουδοβίκος του Κοντέ αναγκάστηκε να φύγει από την Αυλή και η δύναμη των δύο Γκιζ έγινε υπέρτατη.

Όταν ο Κολινύ, αρχηγός των Ουγενότων, εκφράστηκε στη Συνέλευση των προκρίτων (Φωνταινεμπλώ, 1560) εναντίον των Γκιζ, ο Φραγκίσκος Β' φυλάκισε τον Λουδοβίκο του Κοντέ. Έπειτα από τέσσερις μήνες ο βασιλιάς απεβίωσε και άρχισε η εξασθένηση της δύναμης των Γκιζ. Όταν έγινε ο Κάρολος Θ' βασιλιάς, ο δούκας του Γκιζ αποσύρθηκε στα κτήματά του. Η μητέρα του 10ετούς βασιλιά, η Αικατερίνη των Μεδίκων, έγινε αντιβασίλισσα και ευνοούσε τους Προτεστάντες. Τότε ο δούκας του Γκιζ, ο κοντόσταυλος Αν του Μονμορανσύ και ο μαρεσάλης του Σαιν-Αντρέ έφτιαξαν Τριανδρία για να υπερασπιστούν την Καθολική Μερίδα ενάντια στις παραχωρήσεις της αντιβασίλισσας στους Προτεστάντες. Ο παλαιός στρατιωτικός ήρωας είχε γίνει ακραίος πολιτικά και αυταρχικός και είχε προκαλέσει το μίσος των εχθρών του.

Το σχέδιο της Τριανδρίας ήταν η συνεργασία με τους Αψβούργους της Ισπανίας και τον πάπα, καθώς και η συνεννόηση με τους Λουθηρνούς πρίγκιπες της Γερμανίας, ώστε να μην συνδράμουν τους Ουγενότους. Έτσι τον Ιούλιο του 1561 έγραψε στον δούκα της Βυτεμβέργης· το φθινόπωρο η Σύσκεψη των θεολόγων των δύο δογμάτων στο Πουασύ δεν απέδιδε καρπούς. Επίσης ο συμβιβασμός που επεχείρησε η αντιβασίλισσα ναυάγησε. Το Φεβρουάριο του 1518 ο δούκας του Γκιζ επισκέφθηκε τον δούκα της Βυτεμβέργης στο Σαβέρν και του εξήγησε ότι αν αποτύχει η Σύσκεψη των θεολόγων, την ευθύνη θα έχουν οι Καλβινιστές. Επιστρέφοντας στο Παρίσι το Μάρτιο, πέρασε από το Βασύ-συρ-Μπλαιζ, όπου έγινε σφαγή Προτεσταντών. Δεν ξέρουμε το πόσο υπεύθυνος ήταν γι' αυτό, αλλά ήταν η αρχή της στρατιωτικής αντιπαράθεσης. Ακολούθησε η πολιορκία της Μπουρζ το Σεπτέμβριο και τον Οκτώβριο η Προτεσταντική Ρουέν καταλήφθηκε από τον δούκα του Γκιζ έπειτα από ενός μήνα πολιορκία. Το Δεκέμβριο στη μάχη του Ντρε ο μαρεσάλης του Σαιν-Αντρέ σκοτώθηκε· ο Αν του Μονμορανσύ αιχμαλωτίστηκε αλλά και ο Λουδοβίκος του Κοντέ επίσης.

Το τέλος

Ήταν έτοιμος να καταλάβει την Ορλεάνη από τους Ουγενότους, όταν πληγώθηκε από έναν Προτεστάντη δολοφόνο, τον Ζαν ντε Πολτρό ντε Μερέ. Οι γιατροί άρχισαν αφαιμάξεις, αλλά απεβίωσε 6 ημέρες μετά στο σατώ Κορνεΰ. Δεν ήταν η πρώτη απόπειρα εναντίον του· ένα κυνηγετικό ατύχημα το Μάιο του 1560 είχε σχεδιαστεί, όπως πληροφόρησε ο Νίκολας Θροκμόρτον την Ελισάβετ Α΄ της Αγγλίας, αλλά ένας από τους 5 συνωμότες το αποκάλυψε. Ο Ζαν ντε Πολτρό στην κατάθεσή του ενέπλεξε τον Γκασπάρ ντε Κολινύ, αλλά αργότερα ανακάλεσε και ο Κολινύ αρνήθηκε την ευθύνη. Παρ' όλα αυτά ο γιος του δούκα του Γκιζ περιήλθε σε διαμάχη με τον γιο του Κολινύ, η οποία κορυφώθηκε με τη σφαγή του Αγ. Βαρθολομαίου.

Οικογένεια

Το 1548 νυμφεύτηκε στο Σαιν-Ζερμαίν-αν-Λαι με μεγαλοπρέπεια την Άννα ντ' Έστε, κόρη του Έρκολε Β' δούκα της Φερράρα και είχαν τέκνα:

• Ερρίκος Α' 1550-1588, δούκας του Γκιζ.
• Αικατερίνη 1552-1596, παντρεύτηκε τον Λουδοβίκο κόμη του Μονπανσιέ.
• Κάρολος Α΄ 1554-1611, δούκας του Μαγιέν.
• Λουδοβίκος Β΄ 1555-1588 καρδινάλιος και αρχιεπίσκοπος του Ρενς.
• Φρανσουά 1559-1573, απεβίωσε 14 ετών.

Πηγές

• Herbermann, Charles, ed. (1913), Catholic Encyclopedia, New York: Robert Appleton.