Φύλλο κοντάκτ

Ένα φύλλο κοντάκτ (Αγγλικά: contact sheet ή contact print), γνωστό και ως εξ επαφής εκτύπωση, είναι η φωτογραφική εικόνα που δημιουργείται από την εκτύπωση εξ επαφής (Αγγλικά: contact που μεταφράζεται ως επαφή) ενός φιλμ κατευθείαν σε ένα φωτογραφικό χαρτί-φύλλο (φωτοευαίσθητη επιφάνεια (Αγγλικά: sheet που μεταφράζεται ως φύλλο)). Το φύλλο κοντάκτ χρησιμοποιείται ως το ευρετήριο των φωτογραφιών (τυπωμένες σε μορφή μικρογραφιών) που περιέχει ένα φιλμ.

Παράδειγμα εκτυπωμένου φύλλου κοντάκτ σε χαρτί μεγέθους 20x25cm για ασπρόμαυρο φιλμ 35mm κομμένο σε εξάδες.

Παράδειγμα εμφανισμένου αρνητικού φιλμ 35mm: οι τόνοι είναι αντεστραμμένοι. Το λευκό είναι μαύρο και το μαύρο λευκό. Είναι δύσκολο από το αρνητικό να έχεις οπτική εικόνα του φωτογραφημένου θέματος.

Η ιδέα των κοντάκτ ξεκίνησε το 1930 από τους επαγγελματίες φωτογράφους που χρησιμοποιούσαν την φωτογραφικές μηχανές Leica με 35mm φιλμς. Τα εμφανισμένα 35mm φιλμ εμφανίζονταν κατευθείαν - εξ επαφής ώστε ώστε ο φωτογράφος να μπορεί να έχει μια οπτική ιδέα για τις φωτογραφικές που είχε τραβήξει (στο αρνητικό φιλμ, η εικόνα-είδωλο είναι αρνητική, δηλαδή τα λευκά είναι μαύρα, τα μαύρα λευκά κλπ - είναι δύσκολο να έχεις οπτική εικόνα των τραβηγμένων φωτογραφιών). Την μεθοδολογία αυτή την υιοθέτησαν και οι ερασιτέχνες φωτογράφοι και χρησιμοποιείται στην κλασική φωτογραφία μέχρι και σήμερα. Το 1950 για να γίνει ένας φωτογράφος δεκτός στο φωτοειδησιογραφικό πρακτορείο Magnum έπρεπε να παρουσιάσει τα κοντάκτ του.

Η ορολογία φύλλο κοντάκτ προέρχεται από την κλασική-αναλογική φωτογραφία. Στην ψηφιακή φωτογραφία χρησιμοποιείται όταν αναφερόμαστε στην δημιουργία ευρετηρίου εικόνων (Αγγλικά: photo-index) με ένα σύνολο φωτογραφιών σε μορφή μικρογραφιών. Η δημιουργία του ψηφιακού κοντάκτ γίνεται με κατάλληλο λογισμικό (συνήθως λογισμικό επεξεργασίας εικόνας) στον υπολογιστή.

Κοντάκτ για φιλμ

Στο σκοτεινό θάλαμο, χρησιμοποιώντας τον φωτισμό ασφαλείας (κόκκινο ή κίτρινο φως συνήθως, το οποίο δεν επηρεάζει τις φωτοευαίσθητες επιφάνειες των φωτογραφικών χαρτιών), τοποθετούμε το εμφανισμένο φιλμ πάνω στο φωτογραφικό χαρτί (όταν δημιουργούμε κοντάκτ σε φιλμ 35mm, το φιλμ είναι κομμένο σε εξάδες και το φωτογραφικό χαρτί είναι συνήθως μεγέθους 20χ25cm ώστε να χωρέσει ολόκληρο το φιλμ 36 φωτογραφιών). Για να βρίσκεται το φιλμ σε απόλυτη επαφή με το φωτογραφικό χαρτί χρησιμοποιούμε ένα κομμάτι γυαλί με το οποίο πλακώνει-πιέζει την εμουλσιόν (emulsion) του φιλμ πάνω στην εμουλσιόν του φωτογραφικού χαρτού. Στο εμπόριο υπάρχει ειδική κατασκευή για αυτή τη δουλειά, ονομάζεται κοντακτιέρα και αποτελείται από ένα τζάμι και μια επιφάνεια όπου τοποθετούνται αντίστοιχα το φωτογραφικό χαρτί και από πάνω τα αρνητικά.

Δοκιμαστική εκφώτιση του φωτογραφικού χαρτιού με φως (λωρίδα 1 λίγος χρόνος έκθεσης σε φως .. λωρίδα 8 μεγαλύτερος χρόνος εκφώτισης) για εύρεση βέλτιστου χρόνου έκθεσης για την εκτύπωση του τελικού κοντάκτ.

Το εμφανισμένο φύλλο κοντάκτ με την επιλογή του τελικού χρόνου έκθεσης (επιλογή χρόνου έκθεσης λωρίδας 8).

Χρησιμοποιώντας τον φωτισμό του μεγεθυντήρα (ώστε το φως να διαχέεται ομοιόμορφα - φύλλο κοντάκτ μπορεί να δημιουργηθεί και χωρίς μεγεθυντήρα αλλά χρησιμοποιώντας μια απλή λάμπα), εκθέτουμε το φωτογραφικό χαρτί στο φως για λίγη ώρα. Ο χρόνος έκθεσης του φωτογραφικού χαρτιού στο φως βρίσκεται μετά από δοκιμές και εξαρτάται από το αρνητικό και την ένταση του φωτισμού του μεγεθυντήρα). Το φωτογραφικό χαρτί εμφανίζεται και αποτελεί το ευρετήριο των φωτογραφιών του συγκεκριμένου φιλμ.

Επειδή το φιλμ και το φωτογραφικό χαρτί είναι αρνητικό, η εικόνα που εμφανίζεται είναι θετική. Η ίδια διαδικασία μπορεί να εφαρμοστεί και για θετικό φιλμ (χρησιμοποιώντας κατάλληλο φωτογραφικό χαρτί με θετική εμουλσιόν).

Ψηφιακά κοντάκτ

Παράδειγμα ψηφιακού φύλλου κοντάκτ (ευρετηρίου - index) που έχει δημιουργηθεί με λογισμικό στον υπολογιστή. Το συγκεκριμένο ψηφιακό κοντάκτ περιέχει τις εικόνες σε μικρογραφία χωρίς exif πληροφορίες.

Στην ψηφιακή φωτογραφία, επειδή οι εικόνες είναι ψηφιακά αρχεία στον υπολογιστή, η δημιουργία του φύλλου κοντάκτ γίνεται με χρήση κατάλληλου λογισμικού. Η διαφορά ενός ψηφιακού κοντάκτ από ένα κλασικό φύλλο κοντάκτ (της αναλογικής φωτογραφίας) είναι ότι μπορεί να περιέχει, εκτός από τις φωτοτογραφίες σε μικρογραφίες, το όνομα των αρχείων που συσχετίζεται η κάθε φωτογραφία αλλά και πληροφορίες οι οποίες είναι αποθηκευμένες στις πληροφορίες exif των φωτογραφιών (όπως για παράδειγμα την ημερομηνία λήψης της κάθε φωτογραφίας). Στο λογισμικό Picasa 3.6 η δημιουργία ψηφιακού κοντάκτ στα Ελληνικά μενού μεταφράζεται-ονομάζεται Εκτύπωση φύλλου επαφών.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Επέκταση για το ανοικτό λογισμικό επεξεργασίας εικόνας gimp για την δημιουργία ψηφιακών κοντάκτ (GIMP Contactsheet/indexprint plugin).