Χιουρέμ Σουλτάνα
Η Χουρέμ Σουλτάν (προφέρεται: [hyrˈrem suɫ'tan] (οθ. τούρκικα:خُرَّم سلطان, τουρκ.: Hürrem Sultan, 1502 - 17 Απριλίου 1558) ήταν η τέταρτη, η αγαπημένη και η νόμιμη σύζυγος του σουλτάνου Σουλεϊμάν Α΄ του Μεγαλοπρεπή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.[3] Το όνομά της λέγεται πως μπορεί να ήταν Αλεξάνδρα, ή Αναστασία, Λισόφσκα. Ως Ροξελάνη είναι γνωστή στα ευρωπαϊκά κυρίως κείμενα, ενώ ως Χιουρέμ στα τουρκικά. Το όνομα Χιουρέμ της δόθηκε από τον ίδιο τον Σουλεϊμάν Α΄ και η σημασία του ονόματός είναι «η προσηνής, αυτή που σε κάνει χαρούμενο». Η Χουρέμ Σουλτάν ήταν η γυναίκα που έθεσε τα θεμέλια του Σουλτανάτου των Γυναικών.
| Χουρέμ Σουλτάν خُرَّم سلطان | |
|---|---|
| Αυτοκρατορική σύζυγος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας Ευσεβής Δημιουργός Ανυπότακτη Αγνότητα Φερέγγυος Σεβασμός Μαγευτική Τιμιότητα Πριγκιπική Βαλιντέ Υψηλότερη Καθοδηγός του Σουλτανάτου Βαλιντέ του Βασιλέα | |
 | |
| Περίοδος | 15 Μαρτίου 1534 – 15 Απριλίου 1558 (24 έτη & 1 μήνας) |
| Προκάτοχος | Νέος τίτλος |
| Διάδοχος | Νουρμπανού Σουλτάν |
| Περίοδος | 19 Μαρτίου 1534 – 15 Απριλίου 1558 (24 έτη & 27 μέρες) |
| Προκάτοχος | Ίδρυση σουλτανάτου |
| Διάδοχος | Μιχριμάχ Σουλτάν |
| Γέννηση | Αλεξάνδρα/Αναστασία Λισόβσκα (πολ: Aleksandra/Anastazja Lisowska) 1502 Ροχάτυν, Ρουθηνία, Βασίλειο της Πολωνίας (στη σημερινή Ουκρανία) |
| Θάνατος | 17 Απριλίου 1558 (56 ετών) Τοπ Καπί, Κωνσταντινούπολη, Οθωμανική Αυτοκρατορία |
| Τόπος ταφής | Τέμενος Σουλεϊμανιέ, Κωνσταντινούπολη, Οθωμανική Αυτοκρατορία |
| Σύζυγος | Σουλεϊμάν Α΄ |
| Επίγονοι | Ηγεμόνας Μεχμέτ Μιχριμάχ Σουλτάνα Ηγεμόνας Αμπντουλάχ Σελίμ Β΄ Ηγεμόνας Βαγιαζήτ Ηγεμόνας Τζιχανγκίρ |
| Οίκος | Οσμανιδών (από τον γάμο) |
| Πατέρας | Χαβρίλο Λισόφσκι( πολ: Hawryło Lisowski) (?) [1][2] |
| Μητέρα | Αλεξάνδρα Λισόφσκα (πολ:Aleksandra Lisowska)(?) |
| Θρησκεία | Χριστιανισμός μεταστράφηκε στον Ισλαμισμό |
| Εθνικότητα | Ρουθηνή |
 Σχετικά πολυμέσα | |
| δεδομένα () | |
Ο πλήρης τίτλος της ήταν: Devletlû İsmetlû Hürrem Hâseki Sultân Ahiyât-üs Şân Hâzretleri.
Πρώιμα χρόνια Επεξεργασία
Σύμφωνα με πηγές του 16ου και του 17ου αιώνα, φαίνεται ότι ο πατέρας της Χουρέμ ήταν Ρουθηνός Ορθόδοξος παπάς[4][5][6]. Τη δεκαετία του 1520 την απήγαγαν Κριμαίοι Τάταροι κατά τη διάρκεια μίας από τις συχνές επιδρομές τους και οδηγήθηκε ως σκλάβα, πιθανώς πρώτα στην κριμαϊκή πόλη Καφφά και αργότερα στην Κωνσταντινούπολη, από όπου και επιλέχθηκε για το χαρέμι του σουλτάνου Σουλεϊμάν.
Η ζωή ως σουλτάνα Επεξεργασία
Γρήγορα κέρδισε την προσοχή του Σουλεϊμάν και προσέλκυσε τη ζήλια των αντιπάλων της. Κάποια μέρα η πρώτη ανάμεσα στις γυναίκες του χαρεμιού του Σουλεϊμάν, η Μαχιντεβράν Σουλτάν (που επίσης ονομαζόταν Γκιουλμπαχάρ), ήρθε σε διαμάχη με τη Χουρέμ και την τραυμάτισε βαριά. Εξοργισμένος από αυτό το γεγονός, ο Σουλεϊμάν εξόρισε την Μαχιντεβράν στην επαρχιακή πόλη Μανίσα, μαζί με το γιο της και διάδοχο του θρόνου Μουσταφά.
Μετά από αυτά, η Χουρέμ έλαβε τον τίτλο της Χασεκί Σουλτάν. Αρκετά χρόνια αργότερα, εξαιτίας του φόβου για επανάσταση (φόβος που ίσως προκλήθηκε από την Χουρέμ), ο Σουλεϊμάν διέταξε να στραγγαλιστεί ο Μουσταφά. Μετά το θάνατο του γιου της, η Μαχιντεβράν έχασε την ισχύ της στο παλάτι ως μητέρα του διαδόχου και αποσύρθηκε στην Προύσα. Η επιρροή που ασκούσε η Χουρέμ στον σουλτάνο σύντομα έγινε καταλυτική.
Η Χουρέμ χαρίσε στον Σουλεϊμάν έξι παιδιά:
- τον Ηγεμόνα Μεχμέτ (1521-1543), παντρεύτηκε την Εσμαχάν Μπαχαρνάζ Σουλτάν, μαζί απέκτησαν 1 παιδί.
- την Μιχριμάχ Σουλτάν (1522-1578), παντρεύτηκε τον Νταμάτ Ρουστέμ Πασά, μαζί απέκτησαν 3 παιδιά.
- τον Ηγεμόνα Αμπντουλάχ (1522-1524), πέθανε σε ηλικία δυο ετών.
- τον Σελίμ Β΄ (1524-1574), παντρεύτηκε την Νουρμπανού Σουλτάν, μαζί απέκτησαν 5 παιδιά.
- τον Ηγεμόνα Βαγιαζίτ (1525-1561), απέκτησε με διάφορες παλλακίδες αρκετά παιδιά.
- τον Ηγεμόνα Τζιχανγκίρ (1531-1553)
Η Χουρέμ έγινε νόμιμη σύζυγος του σουλτάνου, αφού της έδωσε μεγαλύτερη ισχύ στο παλάτι και στο τέλος κατόρθωσε να κάνει έναν από τους γιους της, τον Σελίμ, κληρονόμο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Επίσης η Χουρέμ ίσως να έδρασε και ως σύμβουλος του σουλτάνου σε θέματα του κράτους, και φαίνεται να είχε μεγάλη επιρροή σε ζητήματα εξωτερικής και διεθνούς πολιτικής. Δύο από τα γράμματά της στον βασιλιά Σιγισμούνδο Β΄ της Πολωνίας αποδεικνύουν ότι κατά τη διάρκεια της ζωής της η Οθωμανική Αυτοκρατορία είχε σε γενικές γραμμές ειρηνικές σχέσεις με το Πολωνικό κράτος στα πλαίσια μιας Οθωμανο-Πολωνικής συμμαχίας.
Επιπλέον, μερικοί ιστορικοί πιστεύουν ότι πιθανώς εκείνη επενέβη στον σύζυγό της για να περιοριστούν οι αρπαγές σκλάβων από τους Τατάρους της Κριμαίας στην περιοχή απ' όπου καταγόταν.
Φιλανθρωπίες Επεξεργασία
Πέρα από την ενασχόλησή της με την πολιτική, η Χουρέμ ασχολήθηκε επίσης με διάφορα σημαντικά έργα σε δημόσια κτίρια, από την Μέκκα έως την Ιερουσαλήμ. Ανάμεσα στα πρώτα ιδρύματα που κατασκεύασε ήταν ένα τζαμί, δύο μεντρεσέδες (σχολεία για τη διδαχή του Κορανίου), ένα συντριβάνι και ένα γυναικείο νοσοκομείο που βρισκόταν κοντά στο σκλαβοπάζαρο γυναικών (Avrat Pazarı) στην Κωνσταντινούπολη.
Επιπλέον καθιέρωσε ένα λουτρό, το Χασεκί Χουρέμ Σουλτάν Χαμάμ, για να εξυπηρετείται η κοινότητα των προσκυνητών του τεμένους της Αγίας Σοφίας. Η ίδια ίδρυσε επίσης το 1552 στην Ιερουσαλήμ το Χασεκί Σουλτάν Ιμαρέτ, ένα δημόσιο συσσίτιο απόρων όπου παρεχόταν φαγητό στους φτωχούς και σ' αυτούς που το είχαν ανάγκη.
Θάνατος Επεξεργασία
Η Χουρέμ Σουλτάν πέθανε από ελονοσία στις 14 Απριλίου 1558 και θάφτηκε σ' ένα θολωτό τουρμπέ, διακοσμημένο με εξαίσια πλακίδια Νικαίας (τουρκ. İznik, η Νίκαια της Βιθυνίας) που απεικονίζουν τον κήπο του παραδείσου, πιθανώς προς τιμήν του γελαστού και χαρούμενου χαρακτήρα της. Το μαυσωλείο της βρίσκεται δίπλα σε αυτό του Σουλεϊμάν, ένα ξεχωριστό μαυσωλείο με πιο λιτή δομή του θολωτού, στον κήπο του Τζαμιού του Σουλεϊμάν.
Απεικονίσεις στη λογοτεχνία και το λαϊκό πολιτισμό Επεξεργασία
Στην τηλεοπτική σειρά Σουλεϊμάν ο Μεγαλοπρεπής η Χουρέμ Σουλτάν ενσαρκώθηκε από την Τουρκογερμανίδα ηθοποιό Μεριέμ Ουζερλί. Αργότερα Ουζερλί αντικαταστάθηκε από την Τουρκάλα ηθοποιό Βαχιντέ Γκιορντούμ.
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ Dr Galina I Yermolenko (2013). Roxolana in European Literature, History and Culturea. Ashgate Publishing, Ltd. σελ. 275. ISBN 978-1-409-47611-5.
- ↑ Ruthenian Orthodox priest, Hawryło Lisowski, father of Roxelana
- ↑ The Rise of the Turks and the Ottoman Empire Αρχειοθετήθηκε 2012-06-28 στο Wayback Machine. Retrieved on 2007-09-16
- ↑ Abbott, Elizabeth (1 Σεπτεμβρίου 2011). Mistresses: A History of the Other Woman. Overlook. ISBN 978-1-59020-876-2.
- ↑ "The Speech of Ibrahim at the Coronation of Maximilian II", Thomas Conley, Rhetorica: A Journal of the History of Rhetoric, Vol. 20, No. 3 (Summer 2002), 266.
- ↑ Kemal H. Karpat, Studies on Ottoman Social and Political History: Selected Articles and Essays, (Brill, 2002), p. 756.
Πηγές Επεξεργασία
- Peirce, Leslie P., The Imperial Harem: Women and Sovereignty in the Ottoman Empire, Oxford University Press, 1993, ISBN 0-19-508677-5 (paperback)
- Yavuz Bahadıroğlu, Resimli Osmanlı Tarihi, Nesil Yayınları (Ottoman History with Illustrations, Nesil Publications), 15th Ed., 2009, ISBN 978-975-269-299-2 (Hardcover)