Χρήστης:NikosLikomitros/Δοκίμιο
Στατιστική ανάλυση Βικιπαίδειας - μια έκθεση
ΕπεξεργασίαΕπίσης, σύμφωνα με τα στατιστικά, αναδυόμενες Βικιπαίδειες μπορούν να θεωρηθούν οι παρακάτω: Τουρκική, Εβραϊκή, Βεγγαλική, Ινδονησιακά, Περσικά, Χίντι και άλλες. Γενικότερα το μέλλον της ανάπτυξης της Βικιπαίδειας θα στηριχθεί, στις επόμενες δεκαετίες, στην Ασία, την Αφρική και την Αμερική. Σημαντικό ρόλο θα παίξει για την Ευρώπη η μεταβολή πληθυσμού για κάθε χώρα, με σημαντική πιθανότητα γρηγορότερης αύξησης ενεργών χρηστών σε χώρες με αυξανόμενο πληθυσμό (π.χ. Σουηδία, Γαλλία, Ηνωμένο Βασίλειο, Νορβηγία), αν και ο κορεσμός των βορειοευρωπαϊκών γλωσσών οδηγεί σε συρρίκνωση των χρηστών τους. Η Ελληνική Βικιπαίδεια αναμένεται να συνεχίσει, λόγω του όγκου των σελίδων, να έχει ικανοποιητική άνοδο στους ενεργούς χρήστες για αρκετές δεκαετίες (π.χ. στα εβραϊκά, τα οποία μιλούν ως μητρική γλώσσα 5 εκατομμύρια και πάνω από 4 εκατομμύρια κάτοικοι του Ισραήλ την μιλούν ως δεύτερη, υπάρχουν 3.669 ενεργοί χρήστες) κυρίως λόγω του όγκου λημμάτων. Ακολουθεί ανάλυση θεάσεων και στατιστικών χρηστών (θα ολοκληρωθεί αύριο).
Ότι βλέπετε παρακάτω στην έκθεση ίσχυε στις 15 Μαΐου 2020, όταν οι συνέπειες της πανδημίας δεν ήταν ακόμη πλήρως ορατές.
Στην Ελληνική Βικιπαίδεια οι εγγεγραμμένοι χρήστες αυξάνονται κατά περίπου 10% το έτος, ενώ οι ενεργοί χρήστες τείνουν να αυξάνονται επίσης κατά 10-15% τον χρόνο (στις 14/5/2020 είχαμε 1.320 ενεργούς χρήστες, έναντι 1.098 την ίδια ημέρα πέρσι) κυρίως λόγω του αυξανόμενου όγκου διαθέσιμων λημμάτων και σε μικρότερο βαθμό λόγω εκπαιδευτικών προγραμμάτων. Η μηνιαία άνοδος των λημμάτων στη Βικιπαίδειά μας είναι 1.200-1.500 λήμματα, με 30-60 λήμματα την ημέρα. Οι προβολές καταγράφουν και αυτές σταθερή αύξηση, και ξεπερνούν τις 29-30 (Ιούλιος) και 37 εκατομμύρια προβολές (Ιανουάριος). Λόγω της πανδημίας της ασθένειας κορονοϊού 2019-20, τον Μάρτιο του 2020 είχαμε 41 εκατομμύρια προβολές και 49 τον Απρίλιο. Καταγράφουμε επίσης, περίπου 1.500 επεξεργασίες/ημέρα. Μέσος όρος προβολών ανά ημέρα για την Ελληνική Βικιπαίδεια: περίπου 1.200.000
Πολύ ενδιαφέρον για στατιστική μελέτη/ανάλυση παρουσιάζει η Βεγγαλική Βικιπαίδεια, καθώς καταγράφει μηνιαία άνοδο 2.400-2.700 λημμάτων τον μήνα (από 1.000 το προηγούμενο έτος, με μόνο 88.200 λήμματα) και 1.560 ενεργούς χρήστες, από 970 το προηγούμενο έτος, έχοντας περίπου 3.000 επεξεργασίες την ημέρα. Και όλα αυτά στις μισές προβολές της Ελληνικής, με περίπου 600.000-800.000 αυτή την εποχή (όπου τέτοια εποχή, Μάιο, καταγράφεται πρόσκαιρη πτώση στις προβολές των Ινδικών Βικιπαιδειών -στην οποία εντάσσεται και η Βεγγαλική λόγω Δυτικής Βεγγάλης, Τρίπουρα και κοιλάδας Μπάρακ και άλλων παραπλήσιων επαρχιών στο Άσαμ και το Τζαρχάντ- και από τον Ιούνιο ξεκινά μια νέα άνοδος μέχρι τον Οκτώβριο, η οποία μένει μέχρι τον Ιούνιο όπου ξεκινά ένας νέος κύκλος ανόδου, με μια πτώση τον Μάιο).
Η Βικιπαίδεια στα Χίντι αποτελεί ενδιαφέρουσα περίπτωση: Καταγράφει άνοδο σημαντικά χαμηλότερη από την Ελληνική (600-900 λήμματα), ωστόσο έχει 2.000 ενεργούς χρήστες αυτή την εποχή (και αναμένεται να ξεπεράσει τους 2.400 μέχρι τις 10 Αυγούστου) και περίπου 1.300 επεξεργασίες. Καταγράφει περίπου 60 εκατομμύρια προβολές, και εκτιμάται ότι θα ξεπεράσει τις 85-90 τον Σεπτέμβριο ή Οκτώβριο μάλλον του χρόνου (ίσως και νωρίτερα του χρόνου), καθώς λόγω της πανδημίας του κορονοϊού μετά από μια αρχική άνοδο τον Μάρτιο-Απρίλιο οι προβολές έχουν μείνει στάσιμες στα προ Μαρτίου επίπεδα. Τελικά αυτό δεν έγινε ποτέ, αλλά μπορούμε να ελπίζουμε βάσιμα για επίδοση στο ύψος των 1.700 με 2.100 ενεργών χρηστών το καλοκαίρι του 2023 και τη συνέχεια (περίπου 1.600 χρήστες θα έχουν τον Ιανουάριο του 2023).
Μια ανάλυση για την θεαματικότητα των Βικιπαιδειών στα μετασοβιετικά κράτη: Στη Ρωσία, το μεγαλύτερο μέρος των προβολών πάει στα ρωσικά. Στην Ουκρανία, η ρωσική έκδοση συνεχίζει να προηγείται με περίπου 120 εκατομμύρια προβολές, ξεπερνώντας την Ουκρανική που πλέον ξεπερνά τα 1.015.000 λήμματα (με 150.000 ρομποτικά περίπου), η οποία έχει περίπου 60-80 εκατομμύρια προβολές. Βέβαια με τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία (2022-23) βλέπουμε την ουκρανική να ρίχνει τη διαφορά και προς τον Μάρτιο-Απρίλιο του 2023 να δούμε τα ουκρανικά πρώτη φορά πρώτα στην Ουκρανία (στη δυτική Ουκρανία είναι ήδη). Στη Λευκορωσία, το μεγαλύτερο μέρος των προβολών επωμίζεται η Ρωσική, με μικρά μερίδια για τα λευκορωσικά και τα αγγλικά. Στις θεάσεις των κρατών της Κεντρικής Ασίας, πρώτη στις προβολές είναι η ρωσική (εξαιρουμένου του Ουζμπεκιστάν όπου σιγά-σιγά αρχίζει να την περνάει η ουζμπεκική, η τοπική γλώσσα). Στη Γεωργία, Αρμενία, Μολδαβία Αζερμπαϊτζάν και τα Βαλτικά κράτη, η τοπική Βικιπαίδεια, η αγγλική και η ρωσική καταλαμβάνουν μαζί το μεγαλύτερο μέρος των προβολών, με την Βικιπαίδεια που έχει το μεγαλύτερο πλεονέκτημα να είναι η τοπική. Πρέπει να αναζητηθούν δύο αίτια για την μεγάλη απήχηση της ρωσικής εκτός Ρωσίας: ο εκρωσισμός και οι σημαντικές μειονότητες Ρώσων (Λευκορωσία, Ουκρανία -αν και στην Ουκρανία η ουκρανική κερδίζει έδαφος), οι σημαντικές μειονότητες Ρώσων (Μολδαβία, Κεντρική Ασία -κυρίως Καζακστάν και Κιργιζία, και σε μικρότερο βαθμό στα άλλα, Βαλτικά κράτη -με τη Λιθουανία σε μικρότερο βαθμό-) και η εκτεταμένη γνώση της ρωσικής ως δεύτερη γλώσσα (και στις 14 δημοκρατίες, ιδίως στην Κεντρική Ασία, τη Μολδαβία, την Λευκορωσία-Ουκρανία, τα κράτη του Καυκάσου - Αρμενία, Γεωργία και Αζερμπαϊτζάν).
Η αγγλική Βικιπαίδεια είναι η δημοφιλέστερη Βικιπαίδεια πολλών χωρών της Αφρικής, της Αμερικής, της Ασίας, της Ωκεανίας και της Ευρώπης. Στην Ευρώπη σταδιακά παίρνουν έδαφος οι τοπικές Βικιπαίδειες, ενώ σε κάποιες ευρωπαϊκές χώρες (και στην Ελλάδα) που έχουν χαμηλότερα νούμερα λημμάτων, παρατηρείται η εναλλαγή τοπικής γλώσσας και αγγλικής στην πρώτη θέση, με τον χειμώνα να βρίσκει την τοπική γλώσσα στη κορυφή και τα αγγλικά το καλοκαίρι. Ωστόσο, λόγω της ανόδου των λημμάτων, τα αγγλικά αναμένεται να παραμένουν στη δεύτερη θέση όλο το χρόνο, στα επόμενα χρόνια. Στις μεγάλες Βικιπαίδειες της δυτικής Ευρώπης (καθώς και σε Πολωνία, Ρωσία και Τουρκία) οι τοπικές Βικιπαίδειες καταγράφουν πολύ μεγαλύτερα ποσοστά από τα αγγλικά, που ξεπερνούν και το 80%. Οι περιφερειακές Βικιπαίδειες της Ευρώπης (π.χ. καταλανικά, βασκικά, γαλικιανά, πεδεμοντικά κτλ.) καταγράφουν σχετικά χαμηλά νούμερα προβολών, λόγω της παράλληλης επιρροής της εθνικής γλώσσας ακόμη και σε συνθήκες εκτεταμένης γλωσσικής αυτονομίας (βλέπε το οιονεί ομοσπονδιακό μοντέλο στην Ισπανία) ενώ τα καταλανικά έχουν μεγάλη απήχηση λόγω του μεγάλου αριθμού λημμάτων της (646.800 λήμματα).
Στην Ασία η αγγλική Βικιπαίδεια σταδιακά χάνει έδαφος υπέρ τοπικών γλωσσών, αν και η έλλειψη λημμάτων (και η χαμηλή άνοδος των λημμάτων) σε πολλές από αυτές επιβραδύνει την διαδικασία. Στην Μέση Ανατολή, οι περισσότερες χώρες έχουν ως δημοφιλέστερη Βικιπαίδεια την αραβική, και το Ισραήλ την Εβραϊκή. Ορισμένες χώρες έχουν ως πρώτη Βικιπαίδεια την αγγλική (π.χ. Λίβανος, ΗΑΕ, Κατάρ). Άλλες χώρες (π.χ. Ινδία, Πακιστάν, Μπανγκλαντές, Νεπάλ, Μιανμάρ κ.ά.) έχουν ως δημοφιλέστερη Βικιπαίδεια την αγγλική λόγω της Βρετανικής αποικιοκρατίας στην περιοχή, με ποσοστά που ξεπερνούν το 80% στην Ινδία και το 90% στο Πακιστάν. Στο Μπανγκλαντές, τα ποσοστά της αγγλικής καταγράφουν αρκετά πιο γρηγορότερη μείωση, λόγω της ταχείας ανόδου της Βεγγαλικής. Σε χώρες όπως η Κίνα και η Βόρεια Κορέα, όπου η πρόσβαση στο διαδίκτυο είναι αδύνατη ή η Βικιπαίδεια δεν είναι διαθέσιμη, δημοφιλέστερη Βικιπαίδεια είναι η κινεζική στη Κίνα και στην Β. Κορέα για κάποιο λόγο η ρωσική (επειδή το κανονικό διαδίκτυο είναι διαθέσιμο στην ελίτ ουσιαστικά, και μόνο). Σε άλλες χώρες όπου ομιλούνται γλώσσες με μεγάλο αριθμό λημμάτων στη Βικιπαίδεια (π.χ. Νότια Κορέα, Ιαπωνία, Βιετνάμ, Ταϊλάνδη, Ινδονησία) δημοφιλέστερη Βικιπαίδεια είναι η τοπική, με σημαντική διαφορά από τα αγγλικά.
Στην Αφρική (εκτός Βόρειας Αφρικής, όπου η αραβική είναι πρώτη στις περισσότερες αραβόφωνες χώρες), η αγγλική και οι άλλες γλώσσες των πρώην αποικιοκρατικών δυνάμεων της περιοχής, εκτιμάται ότι θα διατηρήσουν τα μεγάλα ποσοστά τους μακροπρόθεσμα, ελλείψει λημμάτων και συνεισφερόντων στις τοπικές Βικιπαίδειες (εκτίμηση 2020), αλλά δόξα τω θεώ η κατάσταση (2023) αρχίζει να αλλάζει (βλέπε Χάουσα, σοβαρή άνοδο σε θεάσεις Βικιπαιδειών σε αφρικάνικες γλώσσες και πολλές νέες ΒΠ σε γλώσσες της Αφρικής) προς το καλύτερο. Στην Ωκεανία, αλλά και την Αμερική, φαίνεται ότι η κατάσταση θα μείνει ως έχει (χαμηλός πληθυσμός για την Ωκεανία, ενώ η Ισπανική αφομοιώνει γρήγορα τις τοπικές γλώσσες σε Λατινική Αμερική).
Παραθέτω μερικές εκτιμήσεις κύριων στατιστικών της Ελληνικής Βικιπαίδειας και άλλων Βικιπαιδειών που ξεχωρίζουν για τους πολύ υψηλούς δείκτες σε σχέση με (λήμματα, χρήστες, σελίδες, ενεργοί χρήστες) για τις 31 Δεκεμβρίου 2020:
- Ελληνική Βικιπαίδεια: 184.500-188.500 λήμματα, 313.000-320.000 χρήστες, 1.200-1.400+ ενεργοί χρήστες.
- Βεγγαλική Βικιπαίδεια: 103.000-106.000 λήμματα, 310.000-330.000 χρήστες, 1.800-2.090+ ενεργοί χρήστες.
- Τουρκική Βικιπαίδεια: 375.000-380.000 λήμματα, 1.250.000-1.300.000 χρήστες, 4.000-4.250+ ενεργοί χρήστες.
- Εβραϊκή Βικιπαίδεια: 285.000-290.000 λήμματα, 670.000-680.000 χρήστες, 3.700-3.900 ενεργοί χρήστες.
Γενικότερα, για τα επόμενα χρόνια η Ελληνική Βικιπαίδεια πρόκειται να ανέβει ορισμένες θέσεις στην κατάταξη και στην συμμετοχή. Ωστόσο θέλουμε μεγάλες βελτιώσεις στην ποιότητα-τεκμηρίωση+πηγές (δύο αλληλένδετα στοιχεία για μια Βικιπαίδεια) κλπ. Οι Βικιπαίδειες που πρόκειται να συναγωνιστούν τις μεγαλύτερες Βικιπαίδειες σε όλους τους δείκτες τα επόμενα χρόνια είναι οι: Βεγγαλική, Ινδονησιακή, Εβραϊκή, Τουρκική, Περσική, Αραβική (μεγάλη βελτίωση σε σχέση με σήμερα, διότι τα μισά λήμματα είναι από ρομπότ), Χίντι. Καλές πιθανότητες έχουν και άλλες Βικιπαίδειες, όπως η Κουρδική (η οποία θα καταγράφει ακόμη πιο γρήγορη αύξηση σε ένα ανεξάρτητο Κουρδιστάν στο μέλλον). Με τα απόνερα του κορονοϊού απ'ότι φαίνεται αυτό θα καθυστερήσει και δεν θα το δούμε (μάλλον) πριν το 2030, αν και αρχές του 2023 βλέπουμε αρκετή άνοδο σε Χίντι, Ούρντου, ομαλοποίηση σε Περσικά, Εβραϊκά, άνοδο και πάλι σε Κουρδικά, οπότε μπορούμε και πάλι να ελπίζουμε αλλά η χαμένη τριετία της ύφεσης (5./6.2020 (τότε άρχισαν να φαίνονται οι συνέπειες της πανδημίας στη στατιστική της Βικιπαίδειας-2022) δυστυχώς υπάρχει για τον αναπτυσσόμενο κόσμο ιδίως.
Κατά την γνώμη μου, ο πιο αξιόπιστος δείκτης για να μετρηθεί το μελλοντικό δυναμικό μιας Βικιπαίδειας είναι ο εκτιμώμενος μελλοντικός πληθυσμός της χώρας/χωρών στην οποία διαβάζεται, γιατί αυτός ο αριθμός καθορίζει τον αριθμό υποψήφιων μελλοντικών συντακτών. Βέβαια, οι αποκλίσεις μεταξύ των χωρών, είναι σημαντικές όσον αφορά τον αριθμό αυτό.
Τι έδειξε η ιστορία: Η πανδημία του κορονοϊού έφερε τελικά αναστροφή της αύξησης αντί για πιθανή επιβράδυνση της, λόγω της τεράστιας επίπτωσης που είχε ο κορονοϊός στις οικονομίες των φτωχών κρατών (μια μικρή πτώση του εισοδήματος επηρεάζει πάρα πολλούς, πολύ πιο έντονα απ'ότι εδώ). Τα τουρκικά έχουν ψιλοπτώση, περιέργως και τα εβραϊκά, τα Χίντι τάσεις ανάκαμψης μετά από έντονη πτώση τα τελευταία δύο χρόνια (κανονικά θα πλησίαζαν τους 4.000 χρήστες τώρα), τα βεγγαλικά περίπου το ίδιο μετά από μια μεγάλη επιβράδυνση, τα ινδονησιακά ανέκαμψαν και τα περσικά ενισχύθηκαν και το 2020 με μικρή πτώση το 2021 και το 2022 όπως καταλαβαίνουμε από τα πρώτα στοιχεία (άλλωστε, φτάνοντας στο τρίτο τετράμηνο του έτους στις 30/7/2022, υπάρχει πρόσφορο έδαφος για εκτιμήσεις). Η μεγάλη έκπληξη είναι η ουζμπεκική με το WikiStipendiya, το οποίο έχει οδηγήσει την κατά 16.000 λήμματα άνοδο της ουζμπεκικής από τις 20 Μάϊου 2022 (με σχεδόν 140.500 λήμματα) στα 155.700 (30 Ιουλίου 2022), ενισχύοντας το υπάρχον κύμα ανόδου εκεί, οδηγώντας έτσι την ουζμπεκική να γίνει πρώτη στο Ουζμπεκιστάν και η ρωσική να χάσει μια χώρα σε μια περιοχή που παραδοσιακά κυριαρχεί. Βέβαια, λόγω της γρήγορης ανόδου, υπάρχει ανομοιομορφία στην ανάπτυξη θεματικών ενοτήτων και πολλά λήμματα με προβληματική μετάφραση, βέβαια το 2023 έκαναν στροφή προς την ποιότητα.