Το ψηφίο ελέγχου (ή κωδικός ελέγχου) είναι ένα μοναδικό ψηφίο γράμμα ή, σπανιότερα, σύνολο αλφαριθμητικών στοιχείων που προστίθενται συνήθως στο τέλος μιας συμβολοσειράς (σύνολο γραμμάτων και αριθμητικών ψηφίων) με σκοπό να εντοπίζονται σφάλματα που προκαλούνται κατά τη μεταφορά της ή την πληκτρολόγησή της.

Σκοπός Επεξεργασία

Διάφοροι αλγόριθμοι χρησιμοποιούνται για τη δημιουργία του ψηφίου ελέγχου. Οι περισσότεροι από αυτούς χρησιμεύουν για να εντοπίσουν τα σφάλματα που δημιουργούνται από ανθρώπινο λάθος.[1]

Για τη δημιουργία του ψηφίου ελέγχου χρησιμοποιείται πάντα κάποιος προκαθορισμένος αλγόριθμος ο οποίος υπολογίζει το ψηφίο ελέγχου από όλα τα υπάρχοντα ήδη γράμματα και αριθμούς. Τα ηλεκτρονικά προγράμματα υπολογίζουν ποιο ψηφίο έπρεπε να χρησιμοποιηθεί και ελέγχουν αν στη θέση του ψηφίου ελέγχου βρίσκεται το σωστό. Για παράδειγμα στο Α.Φ.Μ. το τελευταίο ψηφίο είναι ψηφίο ελέγχου. Τα προγράμματα, χρησιμοποιώντας τα πρώτα 8 ψηφία, υπολογίζουν το ψηφίο που θα έπρεπε να υπάρχει στο τέλος και αν διαφέρει, εμφανίζουν μήνυμα σφάλματος.

Τα ψηφία ελέγχου αποτελούν μια υποπερίπτωση των συναρτήσεων κατατεμαχισμού.

Αποτελεσματικότητα και αξιοπιστία Επεξεργασία

Τις περισσότερες φορές το ψηφίο ελέγχου δεν μας δείχνει αν η συμβολοσειρά είναι έγκυρη ούτε μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη διόρθωση της συμβολοσειράς. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ότι υπάρχουν πολλοί Α.Φ.Μ. που έχουν ίδιο ψηφίο ελέγχου π.χ. το 1 (δηλαδή τελειώνουν σε 1).

Αλγόριθμοι Επεξεργασία

Για την παραγωγή των ψηφίων ελέγχου συμβολοσειρών διαφορετικής χρήσης χρησιμοποιούνται διαφορετικοί αλγόριθμοι. Πολλές φορές ο αλγόριθμος εξαρτάται από την πεδίο χρησιμοποίησης της συμβολοσειράς.

Οι περισσότεροι απλοϊκοί αλγόριθμοι χρησιμοποιούνται για την άμεση αντιμετώπιση απλών σφαλμάτων πληκτρολόγησης.

Πολλές φορές οι αλγόριθμοι επιλέγονται με βάση τη δυνατότητά τους να μπορεί να επεκταθεί το εύρος της συμβολοσειράς χωρίς να χρειάζεται επανυπολογισμός νέου ψηφίου ελέγχου. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει το ψηφίο ελέγχου να παραμένει το ίδιο, αν προστεθούν μηδενικά στην αρχή της συμβολοσειράς στην οποία χρησιμοποιούνται. Παράδειγμα τέτοιου αλγορίθμου είναι ο Α.Φ.Μ. Στην αρχή υπήρχαν οκταψήφιοι αριθμοί φορολογικού μητρώου και αργότερα επεκτάθηκαν σε εννιαψήφιους. Οι κάτοχοι των παλαιότερων Α.Φ.Μ. πρόσθεταν απλώς το ψηφίο μηδέν στην αρχή. Με αυτόν τον τρόπο το εύρος των αριθμών αυξήθηκε από επταψήφιο (από 0 μέχρι 9.999.999 και 1 ψηφίο ελέγχου) σε οκταψήφιο (από 0 μέχρι 99.999.999 και ένα ψηφίο ελέγχου).

Το πιο γνωστό ψηφίο ελέγχου στους υπολογιστές είναι το λεγόμενο "ψηφίο ισοτιμίας" (parity bit). Χρησιμοποιείται κατά κόρον για να ελεγχθεί, σε πρώτη φάση, η αξιοπιστία (ή αναξιοπιστία αν θέλετε) ενός byte. Αθροίζουμε τα bit που είναι μονάδες και αν το άθροισμα είναι μονός αριθμός τότε το ψηφίο ελέγχου θα είναι το ένα, αλλιώς το μηδέν.

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. Kirtland, Joseph (2001). Identification Numbers and Check Digit Schemes. Classroom Resource Materials (στα Αγγλικά). Mathematical Association of America. σελίδες 4–6. ISBN 978-0-88385-720-5.