Ψυχολογικό δράμα
Το ψυχολογικό δράμα ή ψυχόδραμα[1] είναι ένα λογοτεχνικό υποείδος δραματουργίας και ψυχολογικής φαντασίας που γενικά επικεντρώνεται στη συναισθηματική, διανοητική και ψυχολογική ανάπτυξη των πρωταγωνιστών και άλλων χαρακτήρων μέσα στην αφήγηση, η οποία τονίζεται από το δράμα.[2][3][4] Είναι ευρέως γνωστό ως ένα από τα κύρια υποείδη ψυχολογικής φαντασίας. Το υποείδος απαντά συνήθως σε ταινίες και τηλεοπτικές σειρές.
Συζήτηση για το υποείδος
ΕπεξεργασίαΟι ρίζες του ψυχολογικού δράματος εντοπίζονται στις αρχές του 20ού αιώνα, έχοντας προκύψει από μια πλούσια λογοτεχνική ποικιλία που εστίαζε στις εσωτερικές λειτουργίες του νου. Με την εξέλιξη του κινηματογράφου, οι κινηματογραφιστές άρχισαν να βλέπουν τη δυνατότητα του μέσου να εξερευνήσει περίπλοκα ψυχολογικά θέματα και αφηγήσεις.[5]
Χαρακτηριστικά
ΕπεξεργασίαΤα ψυχολογικά δράματα χρησιμοποιούν δραματικά περιβάλλοντα για να αποσπάσουν μια ισχυρή, συναισθηματική αντίδραση από το κοινό. Συνήθως ασχολούνται άμεσα με την ψυχολογική κατάσταση και την ψυχική υγεία, εστιάζουν στις συναισθηματικές συγκρούσεις και συχνά χρησιμεύουν ως πορτρέτο μιας ενδοσκοπικής προσωπικής πάλης.[3]
Χαρακτηρίζονται επίσης από έμφαση στους χαρακτήρες, δίνοντας περισσότερη προσοχή στην ψυχολογία τους και στα προβλήματά τους παρά στην πλοκή της ιστορίας.[6] Οι χαρακτήρες έρχονται αντιμέτωποι με αμφιβολίες, διλήμματα ή εσωτερικές συγκρούσεις. Οι προκλήσεις που συναντούν συχνά τους αναγκάζουν να αντιδράσουν, κάνοντάς τους να περάσουν από μια ολόκληρη ψυχολογική διαδικασία κατά τη διάρκεια της ταινίας, ακόμη και από μια μεταμόρφωση.[7]
Σχέση με άλλα είδη
ΕπεξεργασίαΣυχνά, υπάρχει επικάλυψη του ψυχολογικού δράματος με άλλα είδη όπως με την αστυνομική λογοτεχνία, τη λογοτεχνία φαντασίας, τη μαύρη κωμωδία, τη λογοτεχνία μυστηρίου και την επιστημονική φαντασία, ενώ συνδέεται στενά με τα είδη του ψυχολογικού τρόμου και του ψυχολογικού θρίλερ. Τα ψυχολογικά δράματα χρησιμοποιούν μέσα αυτών των ειδών για να επικεντρωθούν στην ανθρώπινη κατάσταση και τις ψυχολογικές επιπτώσεις, συνήθως με ώριμο και σοβαρό τόνο, σχεδόν παρόμοιο με αυτό του μελοδράματος.
Η διαφορά μεταξύ «δράματος» και «ψυχολογικού δράματος» είναι ότι το τελευταίο εστιάζει περισσότερο στον ψυχολογικό χαρακτήρα των χαρακτήρων και στον υπαρξισμό γενικότερα, και όχι στο πλαίσιο της ίδιας της αφήγησης. Έτσι, το τέλος δεν είναι απαραίτητα τραγικό: ο κύριος χαρακτήρας μπορεί να αμφιβάλλει για τον εαυτό του και ενίοτε να ξεπερνά τα προβλήματά του. Το ψυχολογικό δράμα διακρίνεται ξεκάθαρα από το είδος δραμεντί, καθώς δεν περιέχει καθόλου χιούμορ, όπως π.χ. στις ταινίες Ο ξεχωριστός Γουίλ Χάντινγκ (1997) και Ζωντανή μετάδοση: The Truman Show (1998).
Τεχνικές
ΕπεξεργασίαΣτον κινηματογράφο, κάθε ταινία χρησιμοποιεί μια σειρά από τεχνικές για να φωτίσει το ψυχολογικό τοπίο των χαρακτήρων της.Τα κοντινά πλάνα και οι ειδικές γωνίες της κάμερας προσκαλούν τους θεατές στον προσωπικό χώρο του χαρακτήρα, ενώ το ασύνδετο μοντάζ και οι σουρεαλιστικές εικόνες μπορούν να καταδείξουν κατακερματισμένες καταστάσεις του μυαλού. Η χρήση του συμβολισμού είναι επίσης διαδεδομένη, με αντικείμενα, σκηνικά και χρώματα εμποτισμένα με ψυχολογική σημασία. Η μουσική και η ηχητική σχεδίαση παίζουν κρίσιμο ρόλο, καθώς συχνά χρησιμοποιούνται για να αυξήσουν τη συναισθηματική ένταση και να τραβήξουν το κοινό βαθύτερα στην ψυχολογική εμπειρία.[5]
Θέματα
ΕπεξεργασίαΤα κύρια θέματα στο ψυχολογικό δράμα σχετίζονται με την απεικόνιση μιας ψυχικής ασθένειας, ενός ψυχολογικού τραύματος και της κοινωνίας εν γένει, αλλά δεν περιορίζονται σε αυτά. άλλα θέματα όπως η αποξένωση, η αμφιβολία για τον εαυτό και η αναζήτηση ταυτότητας είναι κοινά, ενώ οι αφηγήσεις συχνά θολώνουν τις γραμμές μεταξύ πραγματικότητας και ψευδαίσθησης αντανακλώντας τη σύγσυχη στο μυαλό των χαρακτήρων.[5]
Άλλα θεματικά στοιχεία είναι τα εξής: άρνηση, κατάθλιψη, αναπηρία, δυσλειτουργικές σχέσεις, υπαρξιακή κρίση, ανθρώπινη σεξουαλικότητα, κρίση ταυτότητας, μαζική υστερία, εναλλαγές διάθεσης, αλλόκοτες συμπεριφορές, διαταραχή μετατραυματικού στρες, ψυχολογική κακοποίηση, ψυχεδελική τέχνη και διάφορα κοινωνικά θέματα.[8]
Κινηματογράφος
ΕπεξεργασίαΟι ψυχολογικές δραματικές ταινίες έχουν γενικά τις ρίζες τους στο παραδοσιακό είδος δράματος στα πρώτα χρόνια του 20ού αιώνα, όπως The Whispering Chorus (1918)[10] και Τα αρπακτικά (1924).[11] Επιπλέον, πρώιμα παραδείγματα δημοφιλών ταινιών του υποείδους κατά τις δεκαετίες 1930 έως 1950 είναι: La vuelta al nido (1938),[12] Ο θάνατος του εμποράκου (1951),[13] Σιωπηλή τραγωδία (1948),[14] Μια θέση στον ήλιο (1951),[15] και Ο λάκκος με τα φίδια (1948).[16]
Αρκετές ταινίες που κινούνται γενικά στο πλαίσιο του ψυχολογικού δράματος έχουν αγγίξει αμφιλεγόμενα κοινωνικά ζητήματα ή/και ψυχοσεξουαλικά θέματα, όπως η Λολίτα (1962).[17] Το κουρδιστό πορτοκάλι (1971) και το Μάτια ερμητικά κλειστά (1999) του Στάνλεϊ Κούμπρικ.[18] Άλλες γνωστές ταινίες με παρόμοια θέματα, είναι: Το τελευταίο τανγκό στο Παρίσι (1972),[19] Στη φωλιά του κούκου (1975),[20][21] Ο ένατος σχηματισμός (1980),[22] Pink Floyd - The Wall,[23] Η εκλογή της Σόφι (και οι δύο του 1982)[24] Ουράνια πλάσματα (1994),[25] Δαμάζοντας τα κύματα (1996),[26] I Stand Alone (1998), Μανόλια (1999), Ρέκβιεμ για ένα όνειρο (2000),[27] Η δασκάλα του πιάνου (2001), Ελέφαντας ( 2003),[24] Enter the Void (2009),[28] Biutiful (2010),[29] Shame (2011),[30] Το κυνήγι[31] και The Master (και οι δύο του 2012),[32] Nymphomaniac (2013),[26] Χωρίς μέτρο (2014),[24][33] Η εξουσία του σκύλου (2021),[34][35][36] και Η ξανθιά and Η φάλαινα (και οι δύο του 2022).[37]
Ορισμένες ταινίες έχουν κάποια franchise ή είναι μέρος μιας τριλογίας με θεματική σύδνεση για και επικεντρώνονται σε πτυχές της ανθρώπινης κατάστασης και ψυχολογικά στοιχεία, όπως: "Η τριλογία του θανάτου" του Αλεχάντρο Γκονσάλες Ινιάριτου (αποτελείται από τα Χαμένες αγάπες (2000), 21 γραμμάρια (2003) και Βαβέλ (2006)) και η τριλογία "Τρία Χρώματα" του Κσίστοφ Κιεσλόφσκι.
Ο ασιατικός κινηματογράφος έχει συμβάλει στο υποείδος του ψυχολογικού δράματος, χρησιμοποιώντας αρκετά ψυχολογικά και κοινωνικά στοιχεία. Για παράδειγμα, ο διάσημος Ιάπωνας σκηνοθέτης Ακίρα Κουροσάβα, γνωστός για τη φιλμογραφία ορόσημο για το υποείδος, όπως οι ταινίες Μεθυσμένος άγγελος (1948)[28] και Ikiru (1952).[38] Άλλες γνωστές ταινίες του ασιατικού σινεμά είναι: Kichiku (1978), Batch '81 (1982), Taare Zameen Par (2007), Himizu (2011),[39] Aparisyon (2012),[40] Πατέρας και γιος και Norte, the End of History (και οι δύο του 2013), Black Stone (2015), Last Night (2017) και Family History και John Denver Trending (και οι δύο του 2019).
Ταινίες κινουμένων σχεδίων
ΕπεξεργασίαΟι ταινίες Koe no katachi,[41] Anomalisa, It's Such a Beautiful Day, Τα μυαλά που κουβαλάς (και Τα μυαλά που κουβαλάς 2), Iti mapukpukaw, Ο παπουτσωμένος γάτος: Η τελευταία επιθυμία, και Omoide no Mânî[42] είναι κάποια παραδείγματα ταινιών κινουμένων σχεδίων που αποτελούν ψυχολογικά δράματα, συνήθως με θέματα όπως οι κρίσεις πανικού, ο φόβος της εγκατάλειψης και του θανάτου και η κοινωνία εν γένει.
Ο Άνταμ Έλιοτ είναι το πιο αξιοσημείωτο παράδειγμα δημιουργού ψυχολογικών δραμάτων κινουμένων σχεδίων, που αντιμετωπίζουν την πικρία και την ανθρώπινη κατάσταση. Ταινίες του είναι: Η επική ζωή του Χάρβι Κράμπετ (2003),[43] Μαίρη και Μαξ (2009)[44][45] και Αναμνήσεις ενός σαλιγκαριού (2024).
Κινηματογραφιστές
ΕπεξεργασίαΑκολουθεί κατάλογος κινηματογραφιστών που ασχολήθηκαν με το είδος του ψυχολογικού δράματος:
- Πολ Τόμας Άντερσον - Αμερικανός σκηνοθέτης, γνωστός για τις απεικονίσεις ελαττωματικών χαρακτήρων και την εξερεύνηση θεμάτων όπως οι δυσλειτουργικές οικογένειες, η αποξένωση, η μοναξιά και η λύτρωση.
- Σοφία Κόπολα - Αμερικανίδα σκηνοθέτιδα, κόρη του Φράνσις Φορντ Κόπολα, γνωστή για τις ψυχολογικές δραματικές ταινίες με θέμα την απομόνωση και την κοινωνία.
- Παραδείγματα: Αυτόχειρες παρθένοι (1999)[46] και Χαμένοι στη μετάφραση (2003)[47]
- Τοντ Φιλντ - Αμερικανός σκηνοθέτης, γνωστός για τη φιλμογραφία του με ψυχολογικούς χαρακτήρες και θέματα.
- Παραδείγματα: Μυστικά της κρεβατοκάμαρας (2001),[48] Κρυφές επιθυμίες (2006)[24] και Tár (2022).
- Αλεχάντρο Γκονσάλες Ινιάριτου - Μεξικανός σκηνοθέτης που έχει σκηνοθετήσει πολλές ταινίες που εστιάζουν σε πτυχές της ανθρώπινης κατάστασης.
- Τσάρλι Κάουφμαν - Αμερικανός σκηνοθέτης και σεναριογράφος, του οποίου το έργο εξερευνά παγκόσμια θέματα όπως η κρίση ταυτότητας, ο θάνατος και το νόημα της ζωής μέσα σε ένα μεταφυσικό ή παραψυχολογικό πλαίσιο.
- Παράδειγμα: Η αιώνια λιακάδα ενός καθαρού μυαλού (2004).[49][50]
- Αντρέι Ταρκόφσκι - Ρώσος σκηνοθέτης, γνωστός για τις φιλοσοφικές και ψυχολογικές ταινίες του που ασχολούνται με την ύπαρξη, την πίστη και τις αναμνήσεις.
Τηλεόραση
ΕπεξεργασίαΓνωστές τηλεοπτικές σειρές που εμπίπτουν στο υποείδος του ψυχολογικού δράματος είναι: The Affair[52] και The Handmaid's Tale.[53]
Σειρές κινουμένων σχεδίων
ΕπεξεργασίαΟι σειρές κινουμένων σχεδίων είναι παραδείγματα αυτού του υποείδους που εστιάζει στις εμπειρίες των χαρακτήρων με θέματα ψυχικής υγείας και ψυχολογικών τραυμάτων. Τέτοιες σειρές είναι οι Μπότζακ Χόρσμαν,[54] Morel Orel, Steven Universe Future[55][56] και Undone.
Ο Ιάπωνας σκηνοθέτης και animator Χιντεάκι Άνο, δημιουργός της σειράς anime Neon Genesis Evangelion, ενός διαβόητου παραδείγματος ψυχολογικού δράματος, υπεισέρχεται σε βαθιά ψυχολογικά στοιχεία στο δεύτερο μισό ολόκληρης της σειράς.[57][58] Η σειρά anime έγινε αντικείμενο αναγνώρισης και αντιδράσεων, ειδικά για τα δύο τελευταία της επεισόδια. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να οδηγήσει σε μια ταινία μεγάλου μήκους με εναλλακτικό τέλος.
Άλλες σειρές anime που χρησιμοποιούν ψυχολογικά στοιχεία, είναι: Akagi,[59] Aku no hana,[60] Grisaia no Kajitsu,[61] Seishun buta yaro wa Bunny Girl-senpai no yume wo minai[62] , Kuzu no honkai,[63][64] Yojôhan shinwa taikei,[65] N.H.K ni yôkoso!,[66] και Wonder Egg Priority.[67]
Δείτε επίσης
ΕπεξεργασίαΠαραπομπές
Επεξεργασία- ↑ «ψυχόδραμα». Χρηστικό Λεξικό της Νεοελληνικής Γλώσσας. Ακαδημία Αθηνών. Ανακτήθηκε στις 22 Δεκεμβρίου 2024.
- ↑ «Top 100 Psychological Drama Movies». IMDb (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 23 Ιουνίου 2024.
- ↑ 3,0 3,1 «Rate Your Music - Psychological Drama».
- ↑ «Psychological Drama - Flickchart».
- ↑ 5,0 5,1 5,2 «What is the Psychological Drama Film Genre?». European Studios (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 24 Ιουνίου 2024.
- ↑ «Drame psychologique». www.lecinema.free.fr. Ανακτήθηκε στις 23 Ιουνίου 2024.
- ↑ Jagu, Tony (4 Απριλίου 2014). The Notebooks of a Cinephile. Société des Ecrivains. σελ. 196. ISBN 978-2-342-02123-3.
- ↑ «Ciné-club : Le drame psychologique au cinéma». www.cineclubdecaen.com. Ανακτήθηκε στις 23 Ιουνίου 2024.
- ↑ «The Whispering Chorus». www.listal.com. Ανακτήθηκε στις 26 Ιουνίου 2024.
- ↑ The Whispering Chorus, http://www.flickchart.com/movie/F5CC6AD906, ανακτήθηκε στις 2021-08-19
- ↑ Greed, http://www.flickchart.com/movie/A2F740D803, ανακτήθηκε στις 2021-08-19
- ↑ Zolezzi, Emilio (2006). Noticias del viejo cine criollo (στα Ισπανικά). Buenos Aires: Museo del Cine Pablo Ducrós Hicken. σελ. 23. ISBN 9789876030182.
- ↑ Death of a Salesman (1951) - Flickchart, https://www.flickchart.com/movie/F161A36DBB, ανακτήθηκε στις 2021-08-12
- ↑ Johnny Belinda (1948) - Flickchart, https://www.flickchart.com/movie/DFD6F605DA, ανακτήθηκε στις 2021-08-12
- ↑ A Place in the Sun (1951) - Flickchart, https://www.flickchart.com/movie/EE323CFFB4, ανακτήθηκε στις 2021-08-12
- ↑ The Snake Pit (1948) - Flickchart, https://www.flickchart.com/movie/03C1BFC078, ανακτήθηκε στις 2021-08-12
- ↑ Lolita (1962) - Flickchart, https://www.flickchart.com/movie/3711C17849, ανακτήθηκε στις 2021-07-06
- ↑ Eyes Wide Shut (1999) - Flickchart, https://www.allmovie.com/movie/eyes-wide-shut-v158829, ανακτήθηκε στις 2021-08-22
- ↑ «Oscar-winning director Bernardo Bertolucci dies at 77». AP NEWS (στα Αγγλικά). 20 Απριλίου 2021. Ανακτήθηκε στις 5 Ιουλίου 2021.
- ↑ One Flew Over the Cuckoo's Nest (1975) - Flickchart, https://www.flickchart.com/movie/524F1C7D3F, ανακτήθηκε στις 2021-07-01
- ↑ Chandler, Sarah (11 Αυγούστου 2021). «Movies Like Requiem For A Dream For Fans Of Psychological Dramas». Looper.com (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 15 Αυγούστου 2021.
- ↑ Reyes, Xavier Aldana (12 Δεκεμβρίου 2019). Gothic Cinema. Routledge. ISBN 978-1315395364.
- ↑ Pink Floyd The Wall, http://www.flickchart.com/movie/00C2D3EDFB, ανακτήθηκε στις 2021-08-19
- ↑ 24,0 24,1 24,2 24,3 Reilly, Kaitlin. «The Best Psychological Dramas For When You Need A True Mind Melt». www.refinery29.com (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 12 Ιανουαρίου 2022.
- ↑ Heavenly Creatures, http://www.flickchart.com/movie/9A7A53789E, ανακτήθηκε στις 2021-08-19
- ↑ 26,0 26,1 Breaking the Waves (1996) - Flickchart, https://www.flickchart.com/movie/3EC1BB4797
- ↑ «Movie Review Throwbacks: Requiem for a Dream». www.ecufilmfestival.com (στα Αγγλικά). 22 Φεβρουαρίου 2017. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Ιανουαρίου 2023. Ανακτήθηκε στις 8 Ιουλίου 2021.
- ↑ 28,0 28,1 Enter the Void (2009) - Flickchart, https://www.flickchart.com/movie/8D79E68AA0
- ↑ «Biutiful - Flickchart». AllMovie (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 6 Ιουλίου 2021.
- ↑ Shame (2011) - Flickchart, https://www.flickchart.com/movie/CE4BF46A72, ανακτήθηκε στις 2021-08-12
- ↑ Seferou, Aliki (8 Φεβρουαρίου 2018). «The 11 Most Controversial Films in Denmark». Culture Trip. Ανακτήθηκε στις 3 Σεπτεμβρίου 2022.
- ↑ «The Master – review». the Guardian (στα Αγγλικά). 2 Σεπτεμβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 22 Ιανουαρίου 2022.
- ↑ Lee, Ashley (10 Οκτωβρίου 2014). «'Whiplash': What the Critics Are Saying». The Hollywood Reporter (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 6 Ιουλίου 2021.
- ↑ «The Power of the Dog review: a gripping psychodrama». BFI (στα Αγγλικά). 17 Νοεμβρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 12 Ιανουαρίου 2022.
- ↑ Gleiberman, Owen (2 Σεπτεμβρίου 2021). «'The Power of the Dog' Review: Jane Campion's Psychodramatic Western Is Impeccably Crafted but Lacks the Major Voices of 'The Piano'». Variety (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 12 Ιανουαρίου 2022.
- ↑ «Review: 'The Power of the Dog' is a sublime gothic Western». AP NEWS (στα Αγγλικά). 17 Νοεμβρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 12 Ιανουαρίου 2022.
- ↑ Syed, Armani (9 Δεκεμβρίου 2022). «What to Know About 'The Whale' Controversy». TIME (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 22 Δεκεμβρίου 2024.
- ↑ Ikiru (1952) - Akira Kurosawa | Synopsis, Characteristics, Moods, Themes and Related | AllMovie, https://www.allmovie.com/movie/ikiru-v24340, ανακτήθηκε στις 2021-07-06
- ↑ «Minoru Furuya's Himizu Manga Gets Live-Action Film». Anime News Network (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 30 Δεκεμβρίου 2021.
- ↑ «Exclusive Interview: "I wanted to break as many rules as possible" Isabel Sandoval on her early films Señorita & Apparition now playing on Criterion Channel». The Queer Review (στα Αγγλικά). 10 Μαΐου 2021. Ανακτήθηκε στις 18 Αυγούστου 2021.
- ↑ «A Silent Voice (movie) - Anime News Network». www.animenewsnetwork.com. Ανακτήθηκε στις 1 Σεπτεμβρίου 2021.
- ↑ «When Marnie Was There (movie) - Anime News Network». www.animenewsnetwork.com. Ανακτήθηκε στις 1 Σεπτεμβρίου 2021.
- ↑ «Lumiere». European Audiovisual Observatory. Συμβούλιο της Ευρώπης. Ανακτήθηκε στις 22 Δεκεμβρίου 2024.
- ↑ «Mary and Max». Raising Children Network (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 29 Αυγούστου 2021.
- ↑ «Mary and Max: rewatching classic Australian films». The Guardian (στα Αγγλικά). 30 Μαΐου 2014. Ανακτήθηκε στις 29 Αυγούστου 2021.
- ↑ Chandler, Sarah (11 Αυγούστου 2021). «Movies Like Requiem For A Dream For Fans Of Psychological Dramas». Looper.com (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 23 Αυγούστου 2021.
- ↑ Lost in Translation (2003) - Sofia Coppola | Synopsis, Characteristics, Moods, Themes and Related | AllMovie, https://www.allmovie.com/movie/lost-in-translation-v283628, ανακτήθηκε στις 2021-07-06
- ↑ «In the Bedroom (2001) - Flickchart».
- ↑ «Anomalisa». www.rcpsych.ac.uk (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 6 Ιουλίου 2021.
- ↑ «Charlie Kaufman | Biography, Movie Highlights and Photos». AllMovie (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 13 Αυγούστου 2021.
- ↑ «TSPDT - Andrei Tarkovsky». TSPDT (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 27 Δεκεμβρίου 2021.
- ↑ Russell, John (23 Αυγούστου 2019). «Anna Paquin on Joanie's Story & Getting Answers in 'The Affair' Season 5». TV Insider (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 29 Αυγούστου 2021.
- ↑ Turchiano, Danielle (4 Ιουνίου 2018). «The Importance of Leaning Into Dark Dramas During Dark Times in History (Column)». Variety (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 23 Αυγούστου 2021.
- ↑ «How 'BoJack Horseman' Depicts Depression More Honestly Than Any Show On TV». Bustle (στα Αγγλικά). 8 Σεπτεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 6 Ιανουαρίου 2022.
- ↑ Chow, Kai-Ming (12 Σεπτεμβρίου 2020). «Steven Universe Future: Normalizing Mental Health Awareness». Cinemania (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 23 Ιουνίου 2024.
- ↑ King, Jade (5 Μαΐου 2021). «Steven Universe Future Wasn't Afraid To Teach The Meaning Of Trauma». TheGamer (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 23 Ιουνίου 2024.
- ↑ Loo, Egan (8 Σεπτεμβρίου 2007). «Human-Sized Eva Spear Auctioned for 13.7 Million Yen». Anime News Network. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Ιουλίου 2018. Ανακτήθηκε στις 22 Ιουλίου 2018.
- ↑ «CJAS Newsletter Archives -- In the Eyes of Hideaki Anno, Writer and Director of Evangelion». www.cjas.org. Ανακτήθηκε στις 27 Αυγούστου 2021.
- ↑ «AnimeNation Anime News Blog » Blog Archive » Ask John: What Are Some Good Psychological Anime?». 27 Ιανουαρίου 2012. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Ιανουαρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 29 Αυγούστου 2021.
- ↑ Webb, Charles. «Sentai Filmworks Bringing Rotoscoped 'Flowers of Evil' Anime To The U.S.». MTV News (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Ιανουαρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 24 Αυγούστου 2021.
- ↑ «Sentai Filmworks Licenses "Le Fruit de la Grisaia"». Anime News Network (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 15 Δεκεμβρίου 2022.
- ↑ «Aniplex of America Adds Rascal Does Not Dream of Bunny Girl Senpai and DAKAICHI – I'm being harassed by the sexiest man of the year - to Fall 2018 Anime Line-Up». Anime News Network (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 30 Δεκεμβρίου 2021.
- ↑ «Scum's Wish [Anime Review]». Otaku USA Magazine (στα Αγγλικά). 22 Αυγούστου 2018. Ανακτήθηκε στις 29 Αυγούστου 2021.
- ↑ «Scum's Wish: A romantic drama that is decidedly unromantic». SBS PopAsia (στα Αγγλικά). 13 Ιουνίου 2017. Ανακτήθηκε στις 29 Αυγούστου 2021.
- ↑ «The Tatami Galaxy (TV) - Anime News Network». www.animenewsnetwork.com. Ανακτήθηκε στις 1 Σεπτεμβρίου 2021.
- ↑ «Right Turn Only!! - Hikikomori Festival». Anime News Network (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 23 Αυγούστου 2021.
- ↑ «The Best Anime of 2021 Winner». IGN Southeast Asia (στα Αγγλικά). 14 Δεκεμβρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 30 Δεκεμβρίου 2021.